slagveld een nog veel heftiger strijd over de vraag wie het meest ‘patriottisch’ was in journalistiek zin: nog grotere vlaggen, nog betere oorlogsjingles, en nog minder beelden van slachtoffers (die buitengemeen slecht waren voor de kijkcijfers).
Interessant was ook de bloedige slag om de titel ‘verrader van het vaderland’: dat was - insisteerde msnbc - praatprogrammapresentator Geraldo Rivera van Fox News, die niet alleen zijn hoofd steeds boven de loopgraven uitstak in de hoop dat zijn reportages zouden worden verlevendigd door geweervuur, maar ook de positie van zijn legereenheid openbaarde. Welnee - riposteerde Fox - de grootste verrader was Peter Arnett die voor msnbc een interview met de vijand hield en daarbij zei dat de Amerikaanse strategie niet werkte. In deze strijd sneuvelden ten slotte beide ‘anchors’: Geraldo werd naar huis gestuurd en Arnett werd ontslagen.
Het was alleszins begrijpelijk dat cnn, waar men niet alleen wat betreft kijkcijfers maar vooral wat betreft advertentie-inkomsten last heeft van de concurrentie, een list moest verzinnen. Dat lukte vooral met de ‘live’ uitgezonden hersenoperatie door journalist (en arts) Sanjay Gupta op een tweejarig Irakees jongetje dat - door overigens onopgehelderde redenen - gewond was geraakt. Dat het kind stierf, was jammer, maar het was mooie tv, waar men gezien de vele herhalingen geen genoeg van kon krijgen. Sterker nog, dit was volgens cnn journalistiek op z'n best: ‘It was a heroic attempt to try to save the child's life’, klonk het talloze malen - toen het lijkje al was verwijderd en alleen de journalist nog het beeld vulde (zoals overigens het geval was in 80 procent van alle reportages ‘van het slagveld’ volgens het Amerikaanse Project for Excellence in Journalism).
Overigens begonnen de kijkers al na een week van deze opgeschoonde oorlog weg te lopen, en zodra het beeld van Saddam Hoessein omver was getrokken, daalden de kijkcijfers met meer dan 20 procent per dag. Maar dat kon Murdoch niet veel meer schelen. Hij had zijn oog reeds op hogere zaken gericht. Nog tijdens de oorlog kocht hij het satelliet tv-bedrijf DirectTV, een mooie completering voor zijn eigen satellieten die al rond de aarde cirkelen. Met zijn nieuwe aanwinst bestrijkt Murdoch nu vanuit het universum de vs, Europa, Azië en Latijns-Amerika.
Wie denkt dat dit ‘Amerikaanse toestanden’ zijn, en dat de journalistiek in ons land een geheel andere, onafhankelijker positie inneemt, waarbij de kijker veel beter wordt geïnformeerd dankzij hoger geschoolde verslaggevers, heeft misschien gelijk. Toegegeven, af en toe kruipt de twijfel binnen als men kijkt naar het gehannes bij het nos-journaal, en naar de serviele afhankelijkheid van ‘deskundigen’ die de zeer matig onderlegde presentatoren van Netwerk en nova aan de dag legden. En nog veel meer kruipt de twijfel binnen als er berichten over de mogelijke verkoop van vier van de vijf landelijke Nederlandse dagbladen aan een buitenlandse investeringsgroep naar buiten sijpelen, zonder dat zulks tot kamervragen of verhoogde journalistieke activiteit leidt.
Weinig lezers zullen in elk geval volhouden dat de concentratie van de Nederlandse dagbladpers de afgelopen jaren tot een waarneembare kwaliteitsverbetering heeft geleid. Integendeel, alle ingrediënten van de Murdoch-receptuur zijn steeds nadrukkelijker aanwezig: het behaagzieke naar de mond praten van de lezer, de overdaad aan human interest ditjes-en-datjes, de stroomlijning van het format ten koste van de bewaking van een merkbaar intellectuele ondergrens, en de columnisering van de verslaggeving, en de merkbare verminderde redactionele sturing.
Veel van deze symptomen hebben wellicht te maken met het feit dat wij thans in het dagelijks leven van Nederland de effecten meemaken van modern onderwijs. Maar als de oorlog in Irak iets heeft duidelijk gemaakt, dan is het wel dat er krachten zijn binnengekropen in de wereld van de journalistiek die knagen en knagen, maar nimmer meer te verdelgen zijn. - bb
Auteursrechtelijk beschermd