Hollands Maandblad. Jaargang 2002 (650-661)

[p. 24]

Wat gebeurt er als ik nee zeg?
door Cathelijn Schilder

Ik kom maar niet af van het idee dat bekende en rijke Nederlanders aardiger zijn dan onbekende en arme Nederlanders. Peter is duidelijk een onbekende Nederlander. Peter is mijn vriend.

Hij loopt naar de keuken met zijn reisgids onder zijn arm. Haalt een pizza uit de diepvries met de gids in zijn mond. Bladert door het boekje naast de oven en staat daar, tot de kookwekker gaat. Hij glimlacht, ziet waarschijnlijk iets in het boekje dat hem bevalt. ‘In bar-dancing de Pascha zijn tussen vier en zes de cocktails halve prijs als je vriendin in bikini mee naar binnen gaat. De vliegreis terug duurt twee en een half uur korter dan de heenreis.’

Sneller, en goedkoper zijn woorden die hem aanspreken. Daarom werd ik ook verliefd op hem. Hij zei: ‘Ik vind je leuk.’ En een kwartier later hadden we verkering. We stonden in de supermarkt en konden meteen samen boodschappen doen voor het avondeten. Handig. We aten kaasfondue die avond. Kaasfondue is ook erg handig. Als je even niks weet te zeggen, is het legitiem om in de pan te staren. Ik raad het iedereen aan op zijn eerste afspraakje.

Morgen ga ik met Peter en twee anderen op vakantie naar Acapulco. Als expert op het gebied van dwalingen - vooral in die van mijn eigen leven - zie ik nu al dat dit er één zal worden. Ik weet zeker dat zij met z'n drieën een fantastische tijd zullen hebben en dat ik twee weken lang chagrijnig zal zijn. Chagrijnig omdat ik er overduidelijk niet bij hoor. Omdat Peter anders is als hij bij hen is. Niet om uit te staan is. Als ik niet chagrijnig wil zijn, is er één remedie. Ik moet gewoon niet chagrijnig zijn, ik moet leuk zijn. Zo makkelijk is het. Zeur niet zo in godsnaam.

Zoals veel zogenaamd zelfstandige begin-twintigers ga ik bij het eerste het beste probleem naar mijn moeder. Ik heb het idee dat ik mijn moeder de laatste paar jaar harder nodig heb gehad, dan toen ik een baby was. Zij moest mij toen dan wel een paar keer per dag verschonen, eten geven, troosten, maar daar stond tegenover dat ik niet kon praten en derhalve ook geen vragen stelde. Dit bleef zo totdat ik op kamers ging. Vanaf dat moment werd alles ingewikkeld en vroeg mijn moeder, na geduldig elk nieuw dilemma van de dag aangehoord te hebben, steevast: ‘Is het niet makkelijker voor jou als je weer thuis zou komen wonen?’

Dit gaat al vier jaar zo. Toen ik haar vroeg of ik nu wel of niet op vakantie moest gaan met Peter stelde ze de vraag niet, maar vertelde ze mij een verhaal. Het verhaal van de keer dat we op vakantie gingen terwijl oma ziek was. Ze had dood kunnen gaan. Ik was zes en we gingen naar de Ardennen.

‘Ik ging letterlijk helemaal de verkeerde kant op,’ vertelde mijn moeder. ‘Heb wel elke dag een brief geschreven.’

Uiteindelijk is mijn oma twaalf jaar later gestorven. Midden in de winter. Iedereen was thuis.

Ik wil weten wat er in die brieven stond. ‘Wat schrijf je dan? ‘Sorry dat ik in Boulogne ben. Sorry dat ik niet bij je ben gebleven. Of: sorry het is hier heel slecht weer, dat hebben we verdiend.’

[p. 25]

Begin iedere zin met sorry in elk geval. Het enige dat ik nog weet van die vakantie is dat het zo hard waaide dat we niet konden badmintonnen. We wilden alleen maar badmintonnen. Ik schaam me alsnog voor mezelf. Mijn moeder ging de verkeerde kant op, dat wist ze van tevoren en ze is toch gegaan. Ik sta op het punt hetzelfde te doen.

Op teletekst staat dat het in Mexico nu vijfendertig graden is. Ik lig op de bank met mijn benen op tafel en staar naar mijn voeten. ‘Die sokken gaan dus niet mee naar Acapulco, en ik moet ook een nieuwe pyjama hebben.’

Vanmiddag vroeg Inge of ik morgen ook kon werken, invallen voor Sonja die haar diploma-uitreiking had. Ik wilde wel invallen voor Sonja, maar ik had geen zin om te werken en was bovendien jaloers op haar diploma. Niet dat ik haar d'r feestje niet gunde, maar toch, het voelde als een opoffering. ‘Je mag echt zelf kiezen wat je doet,’ zei Inge, streng over haar brilletje kijkend. ‘Je mag het echt helemaal zelf kiezen.’

Inge is zo iemand die denkt dat ieder mens zijn leven volledig in eigen hand heeft. Dat je zelf verantwoordelijk bent voor je eigen geluk. Ik geloof daar niet in. Ik wil niet werken morgen, ik wil Sonja geen streek leveren, zeg mij hoe ik dat het beste op kan lossen. Heb ik door te stoppen met studeren en te gaan werken in een café mijn leven al honderd keer minder ingewikkeld gemaakt, moet je alsnog dit soort beslissingen maken. Inge is er één van de Oprah Winfrey-generatie. ‘Remembering your spirit, you have control over your own life, you can do anything if you really want to.’

Ik ben moe en de pubertijd voorbij. Ben je daar voorbij, en liggen de posters van popsterren in de prullenbak. Heb je eindelijk geaccepteerd dat je in dit leven nooit met Johnny Depp zal trouwen. Heb je geaccepteerd dat je geen prinses bent, geen diva zal worden, hooguit een keer Prins Maurits zal tegenkomen in het Vondelpark en wordt je langzaam bekropen door het idee dat het vriendje dat je nu hebt, bij nader inzien best wel de ware zou kunnen zijn. Op dat moment gaat Oprah Winfrey tegen je zeggen dat everything possible is en komt de film Notting Hill uit. Zo'n fantastische film waarin een gewone boekhandelaar in een gewone straat een super filmster tegen het lijf loopt; ze worden verliefd, ze gaan trouwen. Zou het dan toch kunnen? Zou mijn droom een droom zijn die uit kan komen? Heel mijn leven sneerde ik de dromen uit mijn hoofd weg: ‘Dat kan niet, dat gebeurt niet, je loopt zo iemand niet zomaar tegen het lijf.’ Een gedachte later denk ik dat de bel gaat en Julia Roberts aanbelt om de weg te vragen. ‘Julia! Wat geweldig je te ontmoeten, kom binnen.’ Er is geen kijkwijzer voor mensen met een te grote fantasie.

Zeg niet tegen mij: ‘Als je wilt, kun je alles.’ Zeg tegen mij: ‘Ga dat doen, dat is het enige waar je misschien nog een beetje goed in bent.’ - Ik zal het doen, ik zal er goed in worden.

Vanavond gaan we samen naar Simon en Gabrielle. Om naar hun nieuwe huis te kijken en om de vakantie voor te bereiden. Ik kam mijn haren en probeer het net zo goed in een knotje te krijgen als Gabrielle; strak, maar met losse vlotte plukjes. Het is erg veel werk om iets nonchalant te krijgen. Het lukt me niet helemaal, te strak, te weinig plukjes, maar ik ben tevreden. Ze zullen zien dat ik mijn best heb gedaan. Mijn kleren: schoon en heel. Volgens mijn moeder het belangrijkste kenmerk van een geslaagde outfit. Maar vind maar eens een blouse waar alle knoopjes nog aanzitten. Dat is meestal de blouse die het stomst staat en die je niet aan wilt. Je lievelingsbroek is nooit schoon, omdat je die altijd aanhebt enzovoorts. ‘Wet van behoud van ellende,’ zegt mijn moeder dan altijd.

Ik sta al een halfuur voor de spiegel en ‘m'n plukjes’ staan stijf in de wax, mijn gezicht is indianenbruin, geheel volgens de laatste mode. Of in ieder geval: zo doet Gabrielle het ook altijd.

Ik ga op vakantie, ongemakkelijk in een subtropische wikkelrok die iedereen staat

[p. 26]

behalve mij. Ik zal mee lachen en verhalen vertellen, grapjes maken, initiatief nemen, tijdens hanggliden, abseilen, parasailen, in bed.

Peter en ik hebben een paar weken samengewoond, maar dat was geen succes. Ik wilde de levensgrote poster van Claudia Schiller in ondergoed van de muur in de woonkamer af. Hij vond dat ik me niet met zijn leven moest bemoeien. Dat ik dit ook niet deed toen we nog niet samenwoonden. Hij vond dat ik te lang in bed bleef liggen. Ik vond dat het hoorde om lang in bed te liggen als je net samenwoont. Ik was boos op hem dat hij niet naast mij bleef liggen. Altijd meteen opstond als de wekker ging, alsof hij verlost was.

Ik ging terug naar een kamer in een studentenhuis. Leerde weer macaroni maken met mijn waterkoker en ging drie keer in de week naar Peter. We zijn gelukkig zolang we ons niet teveel met elkaar bemoeien. Of, denk ik stiekem: we zijn gelukkig zolang Peter mij niet te vaak ziet. Een maand geleden vroeg hij of ik meeging op vakantie naar Acapulco. Hij kondigde zijn vraag aan alsof hij me ten huwelijk wilde vragen. ‘Ja zeggen, ja zeggen,’ dacht ik. ‘Elian,’ zei hij, ‘we kennen elkaar nu al zo lang en je betekent heel veel voor me... (stilte)... zou jij met mij... (stilte)... op vakantie willen, naar Acapulco.’

‘Ja,’ zei ik, ‘heel graag.’

Ik zei het voor ik er erg in had. Hij vertelde zo enthousiast over het land en Acapulco, hij was er al een keer geweest, en dat het zo goedkoop was en dat Simon en Gabrielle ook meegingen omdat het ook een beetje hun idee was en omdat het goedkoper was om met zijn vieren te gaan dan met zijn tweeën. ‘Gaaf hè,’ zei hij, ‘een land waar het net zo duur is voor vier als voor twee. Daar hou ik van van dat soort landen.’

‘Ik ook,’ zei ik, ‘dat moet erg bijzonder zijn.’

Volgens mij kan ik met iedere man even goed opschieten uiteindelijk. Volgens mij kan ik met iedere man samenleven.

Als je wilt kun je alles.

Ik heb het indianenbruin toch maar weer van mijn gezicht afgehaald. Mijn oogleden zijn zwaar van de mascara, mijn blauwe ogen lijken nu licht te geven. ‘Grrr,’ grom ik tegen de spiegel. Ik zie er gevaarlijk uit. Ik zie er niet uit als mezelf, maar als iemand die een vleermuis heeft als huisdier. Ik ga op zoek naar mijn draculatanden die nog ergens in een doos onder in de kast moeten liggen.

Ik zal daar als parasailer in de lucht hangen en ik zal het heel even heel mooi vinden, de blauwe lucht en de wereld onder mij en mijn voeten, waar het zand van het strand onder mij aan vast geklonterd is. Heel even, dan zal ik denken aan hoeveel geld het zal kosten als ik neerstort. Ik zal mijn moeders tranen zien.

‘Gaaf hé!’ Ze zullen gillen en hard klappen en Amerikaanse kreten slaken. ‘Gaaf,’ zal ik zeggen. ‘Dit was echt het mooiste wat ik ooit gedaan heb, echt, echt gaaf.’ Ik zal gillen en klappen en 's nachts dromen van mijn moeders tranen.

Ik weet niet wat Gabrielle allemaal mee gaat nemen op vakantie. Ik wil haar bellen maar ik durf niet. Ik weet van Peter dat ze afgelopen wintersport drie skipakken had meegenomen. Terwijl iedereen de hele week in hetzelfde zat te stinken had zij voor elke dag een vers. Ze heeft ook vast een speciale waterskibikini en een avondjurk en een satijnen pyjama. Als ik al mijn zomerkleren meeneem, is mijn koffer nog niet vol. Ik neem gewoon alles mee en een dikke trui en mijn bergschoenen en sandalen. Sandalen! Ik weet nu al dat ze me erom zullen uitlachen. Ik koop daar wel van die gouden slippertjes.

Vroeger gingen mijn broertjes, mijn zus, mijn ouders en ik samen op vakantie. We gingen altijd kamperen. Iedere vakantie gebeurde er iets ergs. Mijn broertje sloeg om met kanoën en kwam pas na vier minuten weer boven water. We kregen pech

[p. 27]

met de auto en moesten vijf uur lang op een stoepje voor een garage in Brussel zitten. Mijn zus ligt 's nachts niet in haar tent en wordt blowend op het strand gevonden in de armen van een Fransoos. Ik kom met zonnesteek en uitdrogingsverschijnselen terug van een ontdekkingstocht van de berg naast de camping en drink liters water uit de verkeerde kraan.

Dat waren de leukste vakanties. We hoorden bij elkaar.

‘Comme une ange’, het eerste echte mooie wat een jongen tegen mij gezegd heeft. Mijn broers' erste woordjes Frans: ‘Six frites avec un très petit peu de sel.’

Mijn vaders zweetdruppels als hij de peripherique op reed. Elke bloem die we zagen noemden we edelweiss. ‘Kijk, mamma, edelweiss!’

Ik heb de draculatanden gevonden, maar het vroeger witte plastic gebitje is geel geworden en er zit allemaal stof op. Ik doe hem niet in mijn mond en haal ook alle mascara van mijn wimpers. Mijn gezicht is weer normaal geworden, alleen mijn haar zit nog in het nonchalante knotje al is die na de zoektocht onderin de kast een beetje scheef gaan zitten. Peter zal erom moeten lachen. Als mijn haar in een staart zit, trekt hij eraan en zegt: ‘Hortsjik, peerd.’ Als ik mijn haar in een knotje draag knijpt hij erin en doet een toeter na. Met een scheef knotje ziet dat er vast extra raar uit. Peter is leuk als hij lacht. Witte rechte tanden en een diep zwaar ‘ha, ha, ha.’ Hij lijkt een stuk volwassener als hij lacht en houdt ook altijd iemand vast als hij het doet. Degene die het dichtst in de buurt is. Hij slaat een arm om je heen en je schokt vanzelf mee. Alleen al daarom lach je.

Ik ga op vakantie met sportieve, jonge, energieke mensen. Ik zal sportief, jong en energiek zijn. Ik zal onvermoeibaar zijn. Ik zal geen oog dicht doen in het vreemde hotelbed dat zal ruiken naar de logeerkamer bij opa en oma. Ik zal geen vliegangst hebben. Ik zal op veel manieren in de lucht bungelen. Ik zal een speciale verzekering afsluiten. De anderen zullen dit zonde van het geld vinden. De verzekering keert tienduizend euro uit als ik een arm verlies. Vijftienduizend euro voor een been. Zoekacties, repatriëring, uitvaartdienst. De kosten zullen de pan uitrijzen. Als een bepaald bedrag overschreden wordt, zullen ze niet langer zoeken onder aan de klippen. Men zal er schande van spreken.

Er gaat nooit echt iets mis. Er gebeuren nooit hele erge dingen met mij. Alles gaat goed. Alles gaat goed. Ik ben het helemaal. Ik ben de vrouw van de ideale man. Ik ga volgende week met hem naar Acapulco. Een echte Honeymoonquizhoofdprijsreis. We zijn niet getrouwd, of oud.

Yo, ik pulko in mijn neuso
Daar in
Aca, Acapulco

Ik ben weer wit, heb mijn haar toch maar in een staartje - hortsjik - gedaan en heb de draculatanden als trofee van mijn onbezorgde jeugd op de vensterbank gelegd.

Op weg naar de bank en de drogist.

‘Wil je gladde tablet?’ vraagt de vrouw achter de toonbank met een verveelde blik.

‘Ja’ zeg ik, ‘graag.’

‘Glad is lekker,’ zegt de jongen achter mij plotseling. Ik kijk om. Hij is een kop kleiner dan ik, heeft een zwart, leren stropdasje om. Ik herken hem van de videotheek op de hoek. Hij ziet eruit alsof hij vandaag te veel vieze films heeft gekeken.

‘Glad is lekker,’ zeg ik terug.

‘Scheer je je benen?’ Vraagt ie, hij kijkt naar de scheermesjes op de toonbank.

‘Alleen mijn borsthaar,’ zeg ik. Soms zeg ik dingen die ik normaal gesproken pas op de fiets naar huis bedenk. Heel soms - ik ben zo iemand die je hardop pratend of

[p. 28]

zingend met hoge snelheid voorbij ziet fietsen.

De jongen koopt een zak gemengde drop en een pot handcrème. Ik wil vragen of hij die spullen nodig heeft voor zijn nieuwe vieze film, maar ik zeg niets. Hij ziet eruit alsof hij weet wat ik wil zeggen. Hij houdt zijn spullen stevig tegen zijn lijfje aan en kijkt naar zijn schoenen. Hij is bang voor me. Ik ben bang voor hem. Hij is een jongen die als hij de discussie niet kan winnen zegt: ‘Jij dan dik varken!’ Ik zal daar dan twee weken kapot van zijn.

Ik loop snel met mijn tasje de winkel uit. ‘Jij dan dik varken!’ Maar de jongen zegt niets. Hij weet waarschijnlijk dat ik het al tegen mezelf gezegd heb. ‘Laten we aan haar niet meer woorden verspillen dan echt nodig is,’ zal hij denken.

De net gekochte spullen stop ik met tasje en al in mijn koffer en rits die meteen dicht. Ik heb aan één koffer genoeg. Is dat goed? Zullen de anderen meer spullen meenemen? Gabrielle wel in ieder geval. Ik heb niet eens meer spullen. Ik laat het maar zo, maar ik zal me toch maar wel weer opmaken. Iets minder bruin dan vanmiddag en iets minder zwart op mijn ogen. Zal ik mijn rode gympies meenemen? En mijn discman? En welke cd's dan? Oh en boeken! Als ik dat allemaal meeneem, heb ik aan één koffer niet genoeg. Dat staat misschien toch beter.

De telefoon gaat. Het is Peter. Hij heeft oorontsteking hij mag niet vliegen hij moet hier blijven oh dan blijf ik bij jou dan ga ik ook niet nee ik ga niet zonder jou jij moet eerst beter worden.

Op weg naar de telefoon struikel ik over de koffer. Oh nee ik kan niet mee ik heb mijn been gebroken.

‘Met Elian.’

‘Hé met Sarah! Ben blij dat je thuis bent.

‘Hoi Saar.’

‘Hé, gaat ie goed, kom je ook vanavond?’

‘Waar, wat?’

‘Wat wat, vanavond in De Vooghel! Willem viert zijn afscheidsfeestje, jij moet ook komen. Willem wil het ook heel graag, maar dat mag ik niet zo van hem zeggen.’

‘Saar, ik kan niet vanavond, ik heb dat etentje weet je wel.’

‘Je gaat toch pas morgen op vakantie?’

‘Ja, maar vanavond heb ik een etentje met ze.’

‘Nou, je klinkt niet echt alsof je er zin in hebt.’

‘Nee, ik heb wel zin.’

‘Je ziet ze toch de hele vakantie al, dan kun je vanavond met ons. Zonder jou is het een saai feestje. Alsjeblieft alsjeblieft.’

‘Maar Saar, wat moet ik dan zeggen?’

‘Zeg gewoon dat je toch niet kan.’

‘Maar wat moet ik dan zeggen?’

‘Dat je een ander feestje hebt.’

‘Maar dat kan ik toch niet zeggen?’

‘Tuurlijk wel, we missen je, je komt nu meteen hierheen.’

‘Okay Saar, ik mis jou ook heel erg.’

‘Geweldig, ga ik meteen Willem bellen, doet-ie zijn mooiste blouse aan.’

‘Saar nee!’

‘Hij doet toch wel zijn mooiste blouse aan.’

‘Doeg.’

Nu heb ik een probleem. Nog een. Ik ga dus niet mee naar Simon en Gabrielle vanavond. Laat ik Peter een sms-je sturen. Die leest hij waarschijnlijk pas als hij al daar is en als hij mij dan probeert te bellen, heb ik mijn mobieltje per ongeluk uit staan. Lijkt me de beste oplossing. Laat ik ook niet zeggen dat het om het afscheidsfeestje

[p. 29]

van Willem gaat. Ligt gevoelig en hoeft ook niet per se gezegd te worden, aangezien het er niet toe doet om wiens afscheidsfeestje het gaat.

Probleem opgelost, to the batcave.

De Vooghel is een klein cafeetje met vrijwel alleen stamgasten. Hier werk ik sinds een paar maanden sinds ik gestopt ben met studeren. Het ruikt er naar de reguliere caféluchten, maar dan in verhevigde vorm. Goedkope aftershave, nieuwe kleren en tosti's en naar Willem. Willem ruikt altijd lekker. Naar bloemen en zee en naar net gewassen haar. Dichter bij Johnny Depp zal het niet komen.

‘Hé Elian, wat leuk dat je er bent!’

‘Hé Saar.’

‘Ik hoopte zo dat jij zou komen.’

‘Heeft moeite gekost, maar ik ben er. Kan best zijn dat Peter me zo boos komt halen.’

‘Ach die Peter, wat maakt jou dat uit. Je moet ook feesten. Hoe zit het met die vakantie?’

‘Ja,’ zeg ik overdreven opgewekt, ‘we gaan op vakantie.’

‘We moeten elkaar echt wat vaker zien. Je gaat allemaal rare dingen denken zonder mij.’

‘We vertrekken morgenochtend vroeg. Ik kan niet te lang blijven.’

‘Onzin, we gaan de hele nacht door. Hoe lang is het geleden dat je een hele nacht bent doorgegaan? Veel te lang, voor mij ook trouwens. Ik moet mijn vrijgezellenbestaan weer vieren. Als je morgen op tijd bent voor de vlucht is het mooi meegenomen. Anders kun je bij mij slapen zo lang als je wilt.’

Sarah praat door en door en ik voel me warm worden, trek mijn jas uit en leun als altijd tegen de vierde kruk bij de bar.

‘We hebben vanmiddag bedacht dat we je gingen redden, Willem en ik. Teveel gedronken natuurlijk, en we hebben een cadeautje voor je gekocht.’

Sarah pakt haar rugtas en haalt daar een rechthoekig pakje uit te voorschijn. ‘Voor jou,’ zegt ze. ‘Omdat je moet blijven dromen.’

Ik scheur het pakpapier eraf, er komt een videoband te voorschijn. Notting Hill.

‘Hij is net op video en we moesten meteen aan jou denken. Nu kan je hem zo vaak zien als je wilt. Goed hè.’

Door de tranen in mijn ogen zie ik Sarah niet scherp meer. Ik wil haar bedanken maar mijn ogen blijven naar de video gericht.

‘Hé Willem, ze is er hoor! Ze is er weer!’ roept Sarah naar de andere kant van het café.

Er komt een lange blonde jongen aangelopen. Hij heeft zijn witte blouse aan, met een roos in het één na bovenste knoopgat. Hij strekt zijn armen uit. ‘Goed dat je er bent meissie.’ Hij omhelst me, hij ruikt naar net gewassen haren en een punt van de videoband steekt in mijn buik.

‘Ik doe helemaal niks en jullie zijn zo blij!’ zeg ik.

‘Zo is het,’ zegt Willem. ‘Zo makkelijk is het.’