Hollands Maandblad. Jaargang 2002 (650-661)

[p. 10]

Zuil in aanbouw
Wat de jongens van ‘Ode’ u niet vertellen
door Allard Hoogland

Het is verleidelijk om over het tijdschrift Ode je schouders op te halen. Je bent geneigd om deze Mercedes Benz onder de New Age-bladen af te doen als een ongevaarlijk bijproduct van de welvaart. Al snel denk je: waarom zou het erg zijn dat de hoofdredacteur zichzelf met Luther vergelijkt, en ons een navenant humorloze catechismus wil opdringen? En ach: kan Ode kwaad, met z'n advertenties voor Reïncarnatietherapie, Holistic Pulsing, Astrologische Themaweken, en Magische Kruidenwandelingen?

Toch zijn dit geen irrelevante vragen. Ik geloof bovendien dat Ode niet onbetekenend is. Het blad heeft nogal wat lezers: de afdeling advertentieverkoop claimt er bijna vijftigduizend, allemaal hoog opgeleid. Dat aantal zou nog wel eens kunnen groeien, want het blad ziet er prachtig uit en wordt gewiekst aan de man gebracht.

Helaas, moet ik zeggen, want ik geloof ook dat Ode symptoom is van een gevaarlijk soort intellectuele desintegratie. Een argeloze lezer van het blad stelt zich bloot aan risico's. Ik behoor tot die lezers, en ben ook bereid mezelf aan risico's bloot te stellen. Maar bij Ode heb ik geen zin meer om argeloos te blijven. Ik proef in dit blad iets dat doet huiveren, en niet vanwege de kruidenthee, maar vanwege de bittere smaak van een inmiddels breed geschonken maatschappelijk gif.

Het probleem is niet de huichelachtigheid van Ode, hoewel je soms ogen tekort komt. Hoofdredacteur Jurriaan Kamp houdt vurige pleidooien tegen de besloten vennootschap, terwijl Ode wordt gedrukt door een bv, wordt gebonden door een bv, wordt verspreid door een bv, en wordt uitgegeven door een bv. Succesrijk ondernemer Eckart Wintzen schrijft in Ode dat hij een ‘duurzame’ vrije markt wil scheppen door het gebruik van fossiele grondstoffen te belasten, terwijl dezelfde Wintzen eens parmantig in NRC Handelsblad vertelde dat hij zich naar Schiermonnikoog had laten vervoeren met een helikopter. Wintzen had de laatste boot naar het eiland gemist maar kon, vond hij, niet ontbreken op een conferentie van de Club van Schier over de dominantie van de mens in het ecologische evenwicht.

Ode klaagt over de ‘morele chaos’ en de ‘spirituele crisis’ die het consumentisme teweeg brengt. Zelf voert het blad een uitgekiend commercieel beleid dat een mengeling van vrolijkheid en bewondering teweegbrengt. Zo prijst de afdeling advertentieverkoop de lezers van Ode aan als pioneers en early adapters, reclamejargon voor de stoottroepen van het consumentisme. Zo staan de kolommen vol met door de redactie aangeprezen ‘lezersaanbiedingen’. Zo heeft ieder nummer een lezerstest die het narcisme streelt (Ben jij een optimist? Bent jij een beetje excentriek? Bepaal je eigen rommelquotiënt!). Wie een abonnement neemt, krijgt een door hoofdredacteur Kamp persoonlijk ondertekende Inspiratie-garantie. Geen inspiratie? Geld terug! Een knap gevonden variant op een oude wijsheid in de direct marketing: geef een garantie die indrukwekkend klinkt, gênant is om in te roepen, en die geen hond zich ooit herinnert.

En wie voldoende is geïnspireerd (of Kamp's garantie is vergeten), en z'n abonnementsgeld moet betalen, die kan op een antwoordkaart een verleidelijk keuzevakje aankruisen:

o - Ik help met besparen van papier en postzegels en verleen uitgeverij Ode toestemming om 130 gulden van mijn bankrekening af te schrijven.

Die jongens van Ode kunnen er wat van! Hoe meer mensen zich op hun blad abonneren, des te meer papier wordt er bespaard. Mocht onverhoopt geen papier worden bespaard, dan is dat niet erg, want Ode wordt gedrukt op papier dat (zo schrijft Ode-columnist, theatermaker Bram Vermeulen) helemaal niet ‘verspillend en gearriveerd’ aanvoelt.

Ik mag dit wel. Het zijn misschien geen lachebekjes, de kwezels van Ode, maar gehaaid zijn ze.

[p. 11]

Het gevaar van Ode schuilt vooral in de intellectuele pretenties die het blad heeft, zonder dat het daarvoor verantwoordelijkheid neemt of verantwoording aflegt. Ode spreekt pertinente meningen uit over een groot aantal belangrijke onderwerpen: gezondheid, economie, milieu, onderwijs, armoede, liefde en dood. Toch is het blad grotendeels een soort Readers' Digest. Ongeveer driekwart van de inhoud wordt overgenomen uit andere bladen of boeken, meestal Amerikaanse titels. Die artikelen worden door de redactie niet alleen vertaald maar ook bewerkt. Net als in Readers' Digest zelf leiden die bewerkingen tot slappe teksten in laffe kauwgumtaal, maar ernstiger is dat de jongens van Ode regelmatig voor de verleiding bezwijken om de inhoud van de stukken die ze bewerken naar hun hand te zetten.

Ode heeft een ernstig tekort aan intellectuele integriteit. De redactie kiest ervoor om de vele apodictische beweringen die het doet niet aan kritisch onderzoek te onderwerpen. Hoofdredacteur Kamp verzet zich zelfs openlijk tegen een ‘achterdochtige, kritische houding’, want dat leidt tot een ‘negatieve invalshoek’ die het vinden van oplossingen voor de problemen in de wereld in de weg staat. Het confronteren van verschillende visies is zo traditioneel, meent Kamp, en de spanning die dat oplevert leidt de lezer maar af van de inhoud. Bij Ode laten ze een kritische houding en scherpzinnigheid liever over aan anderen. ‘Ik ga ervan uit dat mensen naast Ode van alles lezen en de main stream meningen en ideeën wel kennen,’ aldus Kamp.

Ondertussen wil Ode wel serieus genomen worden en speelt daarom leentjebuur bij dezelfde gevestigde orde waartegen het zich afzet. Hoofdredacteur Kamp laat te pas en te onpas weten dat hij ooit chef economie was bij NRC Handelsblad. De kolommen wemelen van de verwijzingen naar Nobelprijswinnaars, onderzoeksinstituten, en publicaties in gevestigde bladen. ‘Uit onderzoek blijkt’ is een standaardfrase, meestal zonder dat de onderzoeken worden genoemd.

Vaak ontaardt dit in een zonderlinge spreidzit. Ode- redacteur Tijn Touber ging onlangs tekeer tegen de wetenschap, die in zijn ogen ‘momenteel de grootste georganiseerde religie’ is. ‘Vooral als iemand eens een proefschriftje of een artikel in Science heeft mogen publiceren, dan wordt de theorie al gauw tot dogma verheven,’ noteerde Touber, die blijkbaar een anakoloetje prefereert boven een proefschriftje. In het voorafgaande nummer had wetenschapshater Touber nog iemand geprezen omdat die ‘uitgebreid onderzoek’ in een bibliotheek had gedaan, en even later hemelde Jurriaan Kamp een boek op omdat het voor bijna de helft uit voetnoten bestond, en bewonderde hij een boekenkast omdat die ‘wetenschap en universiteit’ ademde.

Bij voortduring speuren de jongens van Ode naar iemand die geloofwaardigheid kan verlenen aan wat ze beweren. Hebben ze zo'n persoon gevonden, dan poetsen ze die op tot in het belachelijke. Zoals een spreekstalmeester bij een derderangs circus iedere artiest een top-attractie noemt, zo verklaren de jongens van Ode een wetenschapper steevast ‘vooraanstaand’, een instituut ‘toonaangevend’, en onderzoek ‘diepgaand’. Een econoom is bij hen altijd een ‘hoge econoom’, en een adviseur van de Engelse regering werd aldus ‘een topadviseur van de Britse premier Blair in Downing Street’.

Soms hebben de Wichtigmachers van Ode zo'n haast dat ze zich tegen de verkeerde boom aan schurken. In NRC Handelsblad beriep Jurriaan Kamp zich vorig jaar op de voormalige minister van Buitenlandse Zaken van Italië, Gianni de Michelis. De Michelis is volgens Kamp bepaald geen anti-democraat en bovendien een ‘vooraanstaand denker’. Zijn keuze voor De Michelis is opmerkelijk. Toegegeven, deze denker heeft een boekje geschreven over discotheken, maar Kamp liet het liever aan de mainstream media over te melden dat De Michelis in 1995 tot vier jaar gevangenisstraf werd veroordeeld wegens corruptie.

Hoezeer het oppoetsen van autoriteiten voor het blad een tweede natuur geworden is, bleek vorig jaar. In Ode van maart/april 2001 staat de bewerking van een stuk dat eerder verscheen in Filosofie Magazine, geschreven door Patrick van IJzendoorn. In die bewerking wordt een uitspraak aangehaald van ‘de Servische denker Radovan Karadzic’. Hé, denk je als je dat leest, dat is toevallig, er loopt in Servië kennelijk nóg een Radovan Karadzic rond; de van oorlogsmisdaden verdachte ex-president van de Bosnische Serviërs blijkt een naamgenoot te hebben die een ‘denker’ is. Voor de zekerheid heb ik het even nagekeken. Het onderscheid is subtiel, maar veelzeggend. In het origineel in Filosofie Magazine is Radovan Karadzic nog gewoon een Servische ‘leider’, en pas in de bewerking door Ode wordt hij een Servische ‘denker’.

[p. 12]

Is dit erg? Ja, dit is erg. In de context van het voortdurend en dwangmatig oppoetsen van zegslieden is het eigenhandig promoveren van Karadzic van leider tot denker niets minder dan misleiding. Daar komt nog iets bij. In het origineel van Patrick Van IJzendoorn is het citaat van de Servische leider Radovan Karadzic juist gedurfd en uitdagend: het feit dat je een uitspraak leest van zo'n notoir man dwingt je om extra aandacht te schenken aan wat hij zegt. In de bewerking door Ode is die prikkel eruit.

In weerwil van wat het met de mond belijdt (‘Ode is geen blad met de wijsheid in pacht’), is het blad er duidelijk niet op uit om z'n lezers tot denken te stimuleren. De jongens van Ode willen vooral dat hun lezers geloven wat zij zeggen. Dat willen ze zo graag dat ze grove middelen niet schuwen. Het is de aanpak van de regenten van een zuil. Zij denken voor hun kudde. Ode, met z'n als lezingen vermomde toogdagen, met de in een ‘opinietijdschrift’ vervatte indoctrinatie, en z'n als softe wereldverbeteraars verklede manipulatoren, is een zuil in aanbouw.

Een paar maanden geleden verscheen het blad met een themanummer over kanker. wat werkt bij kanker stond met koeienletters op de omslag. Dit nummer kon een wervende tekst goed gebruiken omdat Ode net een restyling had ondergaan en een begin maakte met een nieuwe, grotere verspreiding ter stimulering van de verkoop.

Jurriaan Kamp klopte zich op de borst over de special van veertien pagina's. ‘We hebben net een onderzoek afgerond naar remedies tegen kanker,’ pochte hij, want hij had vele gesprekken gevoerd met artsen ‘die met vernieuwende aanpakken succes hebben’.

Die vernieuwende aanpakken blijken te zijn: vitamines, magnetische waterdamp, mediteren, maretak extract, een protonenkanon in Moskou, gezond eten, een positieve instelling, zuurstof, bidden, acupunctuur, kruidenthee, homeopathie, ozon, goddelijke energie, vergeten trauma's ontdekken, waterstofperoxide, emotionele blokkades opheffen, bronwater uit Lourdes, je celgeheugen opfrissen, en een beetje normaal doen.

Om een indruk te geven van het niveau van deze special vol vernieuwende aanpakken licht ik er een willekeurige zin uit:

‘Nobelprijswinnaar dokter Linus Pauling heeft laten zien, dat grote hoeveelheden vitamine C kanker remmen.’

Ik neem aan dat Kamp toen hij dit schreef er op rekende dat zijn lezers uit de mainstream media wisten dat in deze ene zin vier probleempjes zitten:

1	- Linus Pauling was geen dokter.
2	- Linus Pauling heeft niet de Nobelprijs voor medicijnen gewonnen.
3	- Linus Pauling heeft niet laten zien dat grote hoeveelheden vitamine C kankers remmen.
4	- Linus Pauling is overleden aan kanker.

De kwaliteit van de rest is vergelijkbaar. Het openingsverhaal gaat over Stanislaw Burzynski, een arts uit Houston die z'n verhaal kwijt mag aan de kankeronderzoeker Kamp. ‘Over een periode van vijf jaar bleek 47 procent van mijn patiënten volledig hersteld,’ beweert Burzynski, ondanks het feit ‘dat de Food and Drug Administration ons alleen de ergste gevallen toewijst’.

Ja, dat krijg je wanneer je geen zin hebt om kritisch te zijn, omdat dit alleen maar afleidt van het vinden van oplossingen. Dan knik je goedkeurend wanneer iemand zijn onwaarschijnlijke cijfers nog verder probeert op te vijzelen door zich te beroepen op het argument dat de fda patiënten zou toewijzen, en aan hem alleen de ergste soort.

Stanislaw Burzynski is uiteraard een eerste klas kwakzalver. Hij is wel een gediplomeerd arts, maar de doctorstitel waar hij zich op beroept heeft niemand ooit gezien. Burzynski's theorieën zijn wetenschappelijke onzin, hij heeft geen enkel resultaat geboekt dat de moeite waard is, en in 1998 heeft hij een strafvervolging wegens ongeoorloofde praktijken afgekocht voor 50.000 dollar. Dat geld kon hij wel missen, want hij verdient aardig. Burzynski behandelt alleen patiënten die zevenduizend dollar of meer vooruitbetalen.

Je veegt een groot aantal retrospectieve mooiweer verhalen over kanker bij elkaar, je verifieert niks want dat is zo traditioneel, je jokt dat de afgelopen dertig jaar het succes van opereren, bestralen en chemotherapie nauwelijks is toegenomen, je trekt er een diepzinnig gezicht bij, en als er kritiek komt zeg je dat het alleen bedoeld was om mensen aan het denken te zetten: ziedaar de aanpak van Ode. Het zadelt een kankerpatiënt op met het idee dat hij een sukkel is wanneer hij zichzelf niet geneest door uit alle voorhanden vernieuwende aanpakken, die allemaal werken, niet precies de goeie weet te kiezen. Het zou ver-

[p. 13]

boden moeten worden. Volgens mij is het trouwens ook verboden.

Het vreemde is dat Ode het ook heel goed vindt wanneer je alle vernieuwende aanpakken links laat liggen en juist helemaal niets doet wanneer je kanker hebt. In het nummer dat voorafging aan de grote kankerspecial staat een zeldzaam kruiperig interview van Hélène de Puy en Jurriaan Kamp met Ivan Illich. Het zou verplicht studiemateriaal moeten zijn voor journalisten in opleiding. Wanneer De Puy en Kamp na twee dagen gedweep eindelijk één kritische vraag aan Illich durven stellen, schrikken ze daar zo van dat ze zich haasten om de lezers van Ode hun verontschuldigingen aan te bieden.

In zijn baanbrekende boek Medical Nemesis uit 1976 zei de radicale socioloog Illich dat door de medicalisering van het dagelijks leven de samenleving verslaafd raakt aan medische zorg. Dat was destijds een revolutionair denkbeeld, maar is inmiddels bijna gemeengoed geworden. Ivan Illich lijdt nu aan kanker. De manier waarop hij daarmee omspringt, is in de ogen van De Puy en Kamp voorbeeldig. Twintig jaar geleden werd bij Illich een kwaadaardig melanoom geconstateerd maar hij weigerde zich te laten opereren. Hij wordt nu op straat nagestaard vanwege een vuistgroot gezwel op z'n wang. Illich vergaat van de pijn en is daardoor verslaafd aan opium.

De Puy en Kamp vinden het goed dat Illich zich niet heeft laten opereren. Ze menen dat stilzitten wanneer je kanker krijgt logisch voortvloeit uit wat Illich in z'n werk betoogde. De Puy en Kamp vinden het stiekem zelfs een beetje jammer dat Illich opium slikt tegen de pijn. Nog consequenter was het geweest wanneer hij zich niet alleen niet had laten opereren, maar ook niets tegen de pijn ondernam. Want schreef Illich in Medical Nemesis niet dat als je pijn tot een technisch probleem maakt, je het lijden van z'n eigen persoonlijke betekenis berooft? Maar gelukkig, Illich gebruikt niet veel opium, maar slechts ‘hier en daar een beetje’. Wat een hardvochtige onzin!

Veel stof deed Ode opwaaien toen het in 1999 beweerde dat aids niet alleen niet besmettelijk

[p. 14]

is, maar zelfs helemaal niet bestaat. Daarmee schaarde het blad zich onder het handjevol aanhangers van de Amerikaanse viroloog Peter Duesberg. Die ontkent niet dat er een cijfermatige samenhang is tussen geïnfecteerd zijn met hiv en het krijgen van aids, maar zonder het functionele bewijs hoe hiv de ineenstorting van het immuunsysteem veroorzaakt, mag je volgens hem niet aannemen dat er een causaal verband is. Duesberg gaat nog verder en beweert dat het hiv-virus niet de oorzaak van aids kan zijn. Hij zegt dat aids geen enkelvoudige ziekte is. In zijn ogen is aids een verzamelnaam voor ziekteverschijnselen die het gevolg zijn van een immuunsysteem dat is verzwakt door druggebruik of ondervoeding.

Ode beweert dat vrijwel niemand een serieuze poging heeft gedaan om Duesbergs argumenten te weerleggen. Dat klopt niet. Al jaren voordat het blad aids bestaat niet groot op het omslag zette (en met die kreet adverteerde om de losse verkoop te stimuleren), waren de stellingen van Duesberg weerlegd. Onderzoek dat sindsdien is gedaan, bevestigt dat zonder hiv geen aids ontstaat. Ik hoop voor de gezondheid van Kamp dat hij niet is ingegaan op het aanbod dat een woedende aidspatiënt hem deed, om een bloedtransfusie met door hiv geïnfecteerd bloed te ondergaan.

Waartoe het standpunt van Ode over aids kan leiden, blijkt in Zuid-Afrika. Voor de aidslijders daar is het tragisch dat ook president Thabo Mbeki een aanhanger is van de theorieën van Peter Duesberg. Mbeki werkte persoonlijk tegen dat de Zuid-Afrikaanse gezondheidszorg met volle kracht de verspreiding van aids bestrijdt, en gaf ondertussen de schuld van de ramp aan de farmaceutische industrie. Mbeki probeerde rapporten te torpederen met de verschrikkelijke cijfers over aids in zijn land: 250.000 doden per jaar op dit moment (veertig procent van alle sterfgevallen); in 2010 zal het aantal Zuid-Afrikanen dat aan aids is overleden zijn opgelopen tot zeven miljoen. ‘Afrikanen gaan niet dood aan aids,’ schreef Ode ondertussen. Het zijn dit soort verspreide publicaties van de groep rond Duesberg die Mbeki op zijn ramzalige spoor houden.

Luguber is het gemak waarmee de jongens van Ode hun redenering over aids laten vallen wanneer het een ander onderwerp betreft. Inzake elektromagnetische straling neemt het blad zonder blikken of blozen een standpunt in dat lijnrecht staat tegenover wat het over aids beweert.

Bij de relatie hiv-aids is er overweldigend bewijs voor een samenhang; ook Peter Duesberg erkent dat, zij het schoorvoetend. Tussen elektromagnetische velden (bijvoorbeeld van hoogspanningsleidingen) en gezondheid bestaat geen correlatie. Iedereen die zich een half uur in deze materie verdiept, kent de studie van de National Academy of Sciences in de VS uit 1996. Dat onderzoek, waarbij ook verklaarde gelovigen in de verdorvenheid van elektromagnetische velden waren betrokken, bekeek meer dan vijfhonderd andere onderzoeken. Het concludeerde dat er geen bewijs is dat elektromagnetische velden een gevaar voor de volksgezondheid betekenen.

Bij aids is voor de jongens van Ode het ontbreken van functioneel bewijs voldoende reden de berg ijzersterke epidemiologische bewijzen (die 99 procent van alle wetenschappers heeft overtuigd) met veel misbaar aan de kant te schuiven. Bij elektromagnetische velden, waar epidemiologisch bewijs ontbreekt, maakt het voor Ode niet uit dat er zelfs geen begin is van een verklaring hoe de gezondheid onder de straling zou kunnen lijden (iets waarvan het blad zich bewust is: in november 2001 schrijft het: ‘Een verklaring is er niet’).

Bij aids citeert Ode instemmend iemand die over het verband tussen hiv en aids honend zegt: ‘Er was dus een bepaalde correlatie. So What?’ Bij elektromagnetische velden is er geen correlatie maar vindt Ode het enkele feit dat er onderzoek naar is gedaan voldoende reden om op hoge toon maatregelen te eisen. Het is kennelijk ook voldoende aanleiding om een ‘stralingsvanger’ voor mobiele telefoons op de markt te brengen.

Het is een treurig maar niet onbekend beeld. Tegen wetenschap aanschoppen, en als het beter uitkomt ‘diepgaand’ onderzoek aanprijzen. Kankerpatiënten aanmoedigen om achter allerlei onbewezen middeltjes aan te lopen (terwijl je geen vinger uitsteekt om die middeltjes te verifiëren), en een andere kankerpatiënt prijzen omdat hij juist niks doet. Bij elektromagnetische velden zonder aanleiding luidkeels het voorzorgsprincipe aanhangen, en bij aids, waar verschrikkelijk goede redenen bestaan om tot voorzichtigheid te manen, datzelfde voorzorgsprincipe weghonen.

[p. 15]

De postmoderne charlatans van Ode beschouwen wetenschap kennelijk als een soort zelfbedieningswinkel waar je meeneemt wat je bevalt en laat liggen waar je geen trek in hebt.

De jongens van Ode wekken de indruk dat wat zij willen afwijkt van wat andere mensen willen. Ze doen alsof iedereen, behalve zij, wil dat het milieuverdrag van Kyoto in de prullenmand wordt gegooid, dat iedereen, behalve zij, ongebreidelde marktwerking wil, dat iedereen, behalve zij, ongezond wil eten, z'n collega op het werk wil afbekken, het milieu wil vervuilen, en arme sloebers wil uitbuiten. Door te doen alsof ze een verdrukte minderheid vormen in een zee van schoften, verschaffen de jongens van Ode zich een vrijbrief voor geestelijke luiheid.

In werkelijkheid is datgene waar Ode zich tegen afzet in Nederland iets marginaals, niet meer dan een handjevol mensen. Maar zelfs al zouden de jongens van Ode helemaal alleen staan in wat ze willen, dan nog is het een arrogante rotstreek de mensen in hun zuil alleen dat deel van de waarheid te tonen dat de bazen van de zuil goed uitkomt. Het is uiteindelijk ook contraproductief. Inventieve wereldverbeteraars, waar Ode zoveel van houdt, kweek je niet door mensen niet serieus te nemen.

Hoofdredacteur Jurriaan Kamp vergelijkt zich niet alleen graag met Luther. Hij vindt ook dat hij wel wat weg heeft van de dissidenten in het oude Oostblok, de vrijheidlievende jongens op zolders in Praag en Moskou. Maar de vergelijking is absurd. Kamp wordt niet op z'n hielen gezeten door de geheime politie, hij is een welgestelde uitgever die mag zeggen wat hij wil. Kamp is een ingebeelde dissident, en dat is een gevaarlijke ziekte. ‘There is no dissent in a community that feels itself besieged from the outside,’ schrijft Robert Park in 2000 in zijn leerzame boek Voodoo Science: the road from foolishness to fraud.

In mei vorig jaar publiceerde het Amerikaanse blad The New Republic een essay van Mario Vargas Llosa. In november verscheen daarvan een bewerking in Ode. Nu is het idee om een essay van Vargas Llosa te willen bewerken op zichzelf al opmerkelijk. Ronduit bizar wordt het wanneer je het onderwerp van z'n essay ziet. Vargas' stuk is een hartstochtelijk pleidooi voor de literatuur, voor het boek, voor het lezen. Why Literature? heet het. ‘We must read’ luiden de slotwoorden.

De jongens van Ode zijn niet zachtzinnig te werk gegaan. Verwijzingen naar Isaiah Berlin, Proust, en Borges zijn verwijderd. Een uitval naar de audiovisuele media is weggehaald. De prikkelende opmerking dat het verleidelijk is bij een wereld zonder literatuur te denken aan wilden in lendedoekjes die leven in magisch-religieuze gemeenschappen in Latijns-Amerika, Oceanië en Afrika, verdween. Een woedende aanval op Bill Gates is in z'n geheel geaborteerd, waardoor een uitgebreid vertoog over Don Quichot verderop (waarvan het grootste deel ook weer is verwijderd) in de lucht komt te hangen. Een mooie verhandeling over literaire adjectieven (Kafkaesk, sadistisch, Orwelliaans): weg. Een duiding van Emma Bovary als ‘die kleine, pragmatische, vrouwelijke Don Quichot’: spoorloos. Verwijzingen naar Bataille, Rabelais, en Paz: verdwenen. En nog veel meer. Boven het stuk zetten de jongens van Ode met een stalen gezicht: ‘Literatuur, vindt schrijver Mario Vargas Llosa, wijst de weg naar geestelijke verrijking.’

Vargas' stuk is beroofd van z'n ziel, tot pap gekookt voor de vijftigduizend hoog opgeleide lezers van het leugenachtige sufferdje van deze zure zuil. Vergeleken bij hoe ze in Ode het essay van Vargas hebben toegetakeld, is wat de Disney studio's met een sprookje doen gewetensvol liefdewerk.

Al met al schrapten de jongens van Ode uit Vargas' vurige verdediging van het lezen van literatuur meer dan de helft. Dit is de hypocrisie voorbij, dit is steenkoud cynisme. Door de lees-vijandige kaalslag bespaarden ze veel ruimte. Dat kwam goed uit. Er was nu plaats voor een illustratie. Het leeggezogen essay wordt verluchtigd door een paginagrote tekening van opgewonden mannen die met gebalde vuist roepen: lees!

Onder het stuk staat de standaard vermelding: ‘Met toestemming bewerkt en overgenomen.’ Ik wed om een anker wijn dat Mario Vargas Llosa geen toestemming gaf voor publicatie van deze schending van zijn werk. Ode, je tikt ertegen en het stinkt.

Jurriaan Kamp en zijn gehaaide kwezels rekenen erop dat hun lezers elders vernemen hoe de wereld werkelijk in elkaar zit. Zou het ooit tot ze doordringen dat je intellectueel fatsoen niet kunt delegeren?