Hollands Maandblad. Jaargang 2002 (650-661)

[p. 20]

Littekens van draaiende schroeven
door Geert van der Kolk

's Morgens maakte ik mijn ronde over de steigers en joeg de pelikanen van de diesel pomp. Toen ik terugkwam in het kantoortje zat er een vrouw op mij te wachten.

‘De deur was open,’ zei ze, ‘dus ik ben maar zo vrij geweest.’

Ik schatte haar rond de vijftig. Ze was veel beter bewaard gebleven dan ik.

‘Jack Sands?’ vroeg ze.

Ik knikte.

‘Mijn naam is Katherine Plotnick,’ zei ze. ‘Ik werk voor Southern Boating Magazine.’

‘Welkom in Hope River Marina. Ga je een artikel over ons schrijven?’

‘Nee, ik ben van de advertentie-acquisitie. Je hebt de haven net overgenomen, begrijp ik.’

‘Begin van het jaar.’

‘Dan is dit het moment om jezelf als bedrijf op de kaart te zetten,’ zei Katharine Plotnick, ‘door middel van een kloeke advertentiecampagne.’

‘Ik sta al op de kaart,’ zei ik. ‘Dit is een gevestigde jachthaven, en de enige aan dit gedeelte van de intracoastal waterway.’

‘Dit is een aardig haventje, Jack, maar laten we wel wezen: het stelt nog niet zo heel veel voor. Je hebt geen zwembad, je hebt geen tennisbaan, je hebt niet eens een parkeerplaats. Ik heb mijn Cherokee ergens verderop in de berm gezet.’

‘Ik heb een bar.’

Katharine Plotnick schudde haar hoofd.

‘Een bar brengt verkeerd publiek, dat weet je zelf ook wel. Wat je hier hebt gekocht, Jack, zijn mógelijkheden. Een kans. Een kans die de vorige eigenaar voorbij heeft laten gaan, doordat hij niet adverteerde. Alles hangt af van communicatie, Jack. Dat is het toverwoord. Zonder reclame geen nieuwe klanten, zonder nieuwe klanten geen groei en zonder groei geen toekomst.’

Ik schoot in de lach.

‘Mijn toekomst is al voorbij, schat. Ik ben met vervroegd pensioen.’

‘Onzin,’ zei Katharine Plotnick. ‘Een mens is zo oud als hij zich voelt. Ik ben ook geen veulen meer. Hier, denk erover na en bel me op.’

Ze stond op en gaf me haar kaartje, met een vers exemplaar van Southern Boating.

‘Als je deze week belt kan je nog mee in het maartnummer en dat is het nummer dat de cruisers kopen als ze terugkomen uit de Bahama's en de Keys en op weg gaan naar het noorden. Het maartnummer, daar wil je instaan. Southern Boating is het grootste watersporttijdschrift in Florida. Ons abonneebestand is in de laatste jaren meer dan 300 procent gegroeid en de losse verkoop is nog harder gestegen.’

Ze ratelde haar statistieken af en ze deed het goed. Ik heb daar kijk op. In mijn vorige leven heb ik ook verkocht, geen advertenties, maar leases voor kantoren en bedrijfspanden. Ik was niet zo goed. Je moet aplomb hebben. Katharine Plotnick had een heleboel aplomb. Letterlijk en figuurlijk. Ze bleef nog een hele tijd in mijn gedachten luieren toen ik die morgen op een bank op de steiger zat te wachten op klanten.

[p. 21]

Voor ik aan de lunch ging, maakte ik nog een ronde door de haven. Aan steiger B lag Graig languit op het achterdek van zijn woonboot. Hij begon als een gek te wenken toen hij mij zag en wees naar het water.

‘Hij is teruggekomen,’ riep hij. ‘Flip is terug!’

Ik snapte niet waar hij het over had.

‘Flip, de zeekoe,’ zei Graig. ‘We hebben hem al een paar jaar niet gezien en we dachten dat hij dood was.

Ik had nog nooit een zeekoe gezien. Ik kom uit Virginia, en dat is te ver naar het noorden. Flip dreef op zijn gemak rond tussen de steigers. Mooi was hij niet. Hij had een brede rug vol wier en zeepokken, een belachelijk grote en onhandige staart en een vormloze kop met twee bolle neusgaten die hij af en toe even boven het water uitstak om proestend en snuivend adem te halen.

[p. 22]

Graig stelde zich geweldig aan. Hij strekte zich uit over het water en aaide Flip over zijn rug en deed alsof hij een oude geliefde had teruggevonden. Hij vertelde dat Flip vroeger een soort huisdier van de jachthaven was. Hij kwam jaar in, jaar uit terug, vaak met een vrouwtje en een kalf. Nu was hij alleen en hij zag er verweerd uit.

‘Zie je die strepen en richels op zijn rug?’ zei Graig. ‘Dat zijn littekens. Als een zeilboot tegen hem aanvaart, dat geeft meestal niet, maar die littekens zijn van draaiende schroeven.’

's Middags ging Graig naar Jacksonville. Hij had een oogje op een betrekking, zei hij. Let wel: geen baan, maar een betrekking. Graig is een rare. Toen hij weg was liep ik naar steiger B en klom op het achterdek van zijn boot. Daar heb ik een hele tijd naar Flip de zeekoe zitten kijken en wat me vooral opviel, was dat Flip niet terugkeek.

Ik probeer niet lollig te doen. Ik weet wel beter. Ik bedoel alleen dat de zeekoe verwant is aan de walvis en de rob en de dolfijn, dieren die ik allemaal op zee heb gezien, en die je allemaal aankijken. Recht in je gezicht. Maar Flip keek niet. Hij dook regelmatig onder om een hap palinggras te nemen en kwam dan weer aan de oppervlakte om te ademen en op zijn gemak te kauwen, maar hij keek niet.

Ik ging terug naar het kantoortje. Er was een boodschap op het antwoordapparaat:

‘Hello, Jack, dit is Katharine Plotnick van Southern Boating Magazine. Als je nog vragen hebt over die advertentie, bel dan gerust op. En niet vergeten: communicatie, dat is het toverwoord. Ciao!’

Ik bladerde door het tijdschrift dat Katherine Plotnick had achtergelaten en keek naar de advertenties. Ik wilde niet adverteren. Ik had geen overdreven ambities. Ik wilde van de Hope River Marina geen exclusieve jachthaven maken. Een eenvoudig, gastvrij haventje aan de Intracoastal Waterway, dat stond mij voor ogen. Een haventje speciaal voor cruisers, dus met een paar telefooncellen, een wasserette, een huurauto en een paar fietsen zodat ze boodschappen konden doen in het dorp, en een bar met een televisie.

Ik pakte de fles bourbon uit de la van mijn bureau en het aardige van drank, van de eerste paar glazen, bedoel ik, is dat je er zo royaal van wordt. Je bent iedereen welgezind en je hersens worden zo lenig dat je in je gedachten van de hak op de tak kunt springen en het blijft allemaal heel logisch en het lijkt zelfs intelligent.

Dus ik dacht aan Katharine Plotnick en haar tijdschrift en dat ik weliswaar geen advertentie wilde, maar dat het misschien wel interessant zou zijn, voor het tijdschrift, bedoel ik, om een artikel te schrijven over de terugkeer van de zeekoe in de Hope River, aangezien de zeekoe immers een bedreigde diersoort is en bovendien samen met de dolfijn een officiële mascotte van de staat Florida, en ik bedacht dat hoewel Katharine voor de advertentieafdeling werkte, ze vast ook wel een redacteur van het tijdschrift zou kennen aan wie ze deze suggestie zou kunnen doorgeven en toen bleven mijn gedachten even steken bij de zeekoe, bij Flip, en ik had ineens een diep inzicht. Dat overkomt mij regelmatig, gewoonlijk bij het derde glas. Flip, dacht ik, en al zijn neven en nichten, van de kleinste zeehond tot de blauwe vinvis, woonden vroeger op het land. Op een goed moment in de evolutie, naar het schijnt nog niet zo lang geleden, zijn ze teruggekeerd naar de zee. Echt teruggekeerd, want alle dieren komen natuurlijk oorspronkelijk uit de zee. Waarom is Flip teruggegaan? Was er op het land minder te eten en werd er meer gemoord? Niet waarschijnlijk. De eerste dieren zijn juist vanwege de honger en de moord en doodslag uit de zee weggevlucht. Flip en zijn vrienden zijn teruggekeerd omdat ze slim waren. Er is veel te zeggen voor leven in de zee. De temperatuur van het water schommelt veel minder dan op het land. Je hoeft geen dikke vacht te laten groeien om te voorkomen dat je 's winters bevriest en 's zomers hoef je niet bang te zijn voor de hitte of de dorst. En in het water

[p. 23]

heb je bijna geen last van de zwaartekracht. Je hebt geen ruggengraat en grote spieren nodig om jezelf overeind te houden. Je kan je hele leven lekker ronddrijven en vreten en zo dik worden als een walvis.

Als ik een diep inzicht heb wil ik het altijd onmiddellijk aan iemand kwijt. Vroeger had ik Jen, natuurlijk, maar Jen had geen geduld en geen aanleg voor filosofie, dus dan verloor ik altijd mijn geduld en dan, na het vierde en het vijfde glas kreeg ik allerlei andere diepe inzichten die donker gekleurd waren en die je aan niemand kwijt kon. Ons huwelijk was niet perfect. Maar toen ik over Flip de zeekoe zat te denken, dacht ik: ik moet Katharine Plotnick bellen. Niet alleen om voor te stellen dat iemand van de redactie een stuk zou schrijven over de zeekoe van Hope River, maar ook over de zeekoe in het algemeen, omdat de zeekoe, goed beschouwd, een bijzonder interessant wezen is. Een wezen waar wij iets van kunnen leren. Zoiets. In die richting.

Het leek mij heel logisch om 's avonds, lang na kantoortijd, een advertentieacquisiteur te bellen met de mededeling dat ik graag iets wilde vertellen over zeekoeien.

Ik draaide haar nummer en kreeg een antwoordapparaat. Ik word nog steeds door antwoordapparaten op het verkeerde been gezet, dus ik hing meteen op. Ik kan niet op staande voet een effectieve en grammaticale boodschap produceren. Ik moet altijd even repeteren. Dus ik bedacht een paar mooie volzinnen, maar hardop klonken ze minder goed dan ik had verwacht. Ik schonk mijn glas bij en probeerde een andere invalshoek maar nu kwamen de volzinnen niet meer en ook de heldere, stralende atmosfeer in mijn hoofd was weg.

Ik belde niet meer op maar luisterde naar mijn eigen antwoordapparaat, naar de stem van Katharine Plotnick die bleef herhalen dat communicatie het toverwoord is.