Hollands Maandblad. Jaargang 2001 (638-649)

[p. 21]

Nacht op de kale dwerg
door Marek van der Jagt

Ik ben een kaal maar tevreden mens. Ik zou zeggen: zoals het hoort. Dat tevreden mensen gewoonlijk middelmatig zijn, heeft me geen windeieren gelegd. Zo verdien ik al jaren de kost als bijlesleraar. Over mijn kaalheid niets dan goeds. Dat deze kaalheid niet beperkt bleef tot mijn hoofdhuid lijkt me een gemeenplaats. Gemeenplaatsen zijn er om met mensen te delen, zoals hoofdluis. Alleen moet je er wat meer moeite voor doen.

Die zomer bracht ik met mijn broers de vakantie door in het buitenhuis van Eleonore in Könst am See. Dat meer was, zoals de kruidenier ons vertelde, ontstaan door de aanleg van een stuwdam. Vroeger heette het dorp Könst en was de prijs van een buitenhuis er niet zo hoog als nu. Een buitenhuis heette toen ook nog gewoon een oud huis. Mijn stiefmoeder Eleonore, die een kapitaal had verdiend met haar boek Hoe oude vrouwen rijk kunnen worden, maakte dat allemaal niets uit. Ze had het huis in Könst am See speciaal aanbevolen aan Pavel, omdat ze geloofde dat grote waterplassen een stimulerend effect hebben op muzikaliteit. En de muzikaliteit van Pavel kon daar wel wat van gebruiken. Nadat hij omstreeks zijn eenentwintigste verjaardag was opgehouden met het geniaal bespelen van diverse muziekinstrumenten, was hij een succesvol econoom geworden die nooit musiceerde en nimmer klaagde. 's Ochtends nam hij de tram naar zijn werk en tegen zessen ging hij lopend naar huis, zodat hij onderweg boodschappen mee kon nemen. Daaraan kon een grote waterplas weinig veranderen. Maar Eleonore dacht daar anders over, en had Daniel en mij gevraagd om mee te gaan en een oogje in het zeil te houden.

Het eerste dat we deden, was het verdelen van de kamers.

‘Van hieruit kun je het zien,’ riep Daniel uit een kamer op de eerste verdieping. Hij stond op een stoel, terwijl hij met een hand de gordijntjes opzij trok.

‘Wat kun je zien?’

‘Het meer.’

‘Dit wordt dan de kamer van Pavel. Ik neem die hiernaast wel.’

‘Nee dat gaat niet,’ zei Pavel, ‘die neem ik erbij als muziekkamer.’

Daniel en ik keken elkaar aan. De werking van waterplassen was niet alleen ondoorgrondelijk maar ook snel. Op verschillende plekken in het huis stonden dozen met muziekinstrumenten die Eleonore vooruit had laten sturen. We hielpen Pavel om alles in de muziekkamer te zetten. Daarna ging ik mijn koffer uitpakken.

Mijn kamer grensde aan de tuin en had openslaande deuren naar een terras. In het middenpaneel van de kledingkast zat een spiegel, waarvan het glas hier en daar was aangetast door vocht. Ik zag het beeld van een niet onaantrekkelijke jongeman met donkere ogen en een kaal hoofd, dat geheel bespikkeld was met zwarte puntjes. Ik keek naar buiten. Deze vakantie kon ik beter niet besteden aan gedachtes over kaalheid. Maar zoals men weet hebben voornemens, net als al het andere, geen zin.

Met Daniel maakte ik een wandeling rond het Könstmeer. Het was prachtig weer en we waren opgetogen dat Pavel zich had teruggetrokken in de muziekkamer. Misschien moesten we Eleonore gaan opbellen om haar het goede nieuws te vertellen. Daniel vond het nog te vroeg.

[p. 22]

‘We weten niet of hij nog goed speelt.’

‘Kan zijn,’ zei ik, ‘maar ik heb daar helemaal het gehoor niet voor. Ik ben bijlesleraar.’

‘Ik ben dirigent van een orkest dat gespecialiseerd is in kerstliederen.’

Vanaf een bankje keken we naar de vogels, die af en toe opvlogen uit het riet. Daniel praatte veel over Malika, het meisje dat voor ons kwam koken en het huis op orde hield.

‘Ze is niet lelijk. Misschien kunnen we haar een bedrag aanbieden om naast de inwendige ook de uitwendige mens te verzorgen. Bijvoorbeeld één keer per dag voor het ochtend toilet.’

‘Ik heb nog niet eens de kans gehad om haar goed te bekijken. Haar zuurkoolschotel is trouwens niet slecht.’

‘Geen kans gehad? Zit je de hele dag aan je handicap te denken?’

Ik ging rechtop zitten.

‘Luister. Het kan zijn dat je mijn broer bent. Ik ben nog nooit iemand tegengekomen die het tegendeel beweerde. Maar dat geeft je niet de vrijheid om me tot mijn dood lastig te vallen met een kinderlijke obsessie met de grootte van mijn geslacht die al jaren geleden door een arts ontzenuwd is.’

Ik keek hem strak aan.

‘De dwergtijd is voorbij.’

Daniel begon onbedaarlijk te lachen. Ik wierp een paar steentjes in het meer.

Uit de kamer van Pavel klonken vreemde geluiden. Niet het geluid van het bespelen van muziekinstrumenten, maar geschuifel, getik, geknars en geklop. Daniel en ik stonden op de overloop.

‘Is hij een muziekstandaard aan het timmeren?’

Daniel luisterde aandachtig.

‘Er zitten wel tien muziekstandaarden bij de spullen. Even binnen kijken?’

Daniel schudde zijn hoofd.

‘We kunnen toch gewoon aankloppen?’

De deur van de kamer ging open en Pavel liep naar ons toe.

‘Jullie kunnen iets voor mij doen. Ik heb schroeven nodig. Een assortiment van verschillende maten, grote en kleine. En een paar schroevendraaiers. Heel erg bedankt alvast.’

‘Waar heb je dat voor nodig?’

‘De plinten zitten los en de kozijnen vallen er bijna uit.’

Daniel keek hem venijnig aan. Hij leek iets te willen zeggen, maar dat kwam er niet uit.

‘Zo kan ik toch niet oefenen?’ zei Pavel.

Het gezicht van Daniel werd lijkbleek. Hij riep met een hoge, piepende stem: ‘Je bent John Cage aan het spelen!’

‘Nou en?’ Pavel liep zijn kamer in. Hij grijnsde naar ons door de kier voordat hij de deur sloot.

Ik hield Daniel onder zijn oksels vast, maar ik kon niet verhinderen dat hij als een zandzak in elkaar zakte.

We zaten in de keuken, waar ik Daniel met de hulp van Malika naartoe had gebracht. Vanuit het trappenhuis hoorden we ritmisch getik en geklop. Malika depte Daniels voorhoofd. Uit zijn halfdichtgeknepen ogen stroomden tranen.

‘Hij ruïneert ons familiebezit.’

‘Stil maar, we hebben genoeg.’

‘Ik mag nooit John Cage spelen bij het Wiener Weinachts Orchester.’

[p. 23]

‘Dit is de eerste keer in vijf jaar dat je flauwvalt, Daniel. Het gaat dus echt de goede kant op.’

‘Pavel doet Cage omdat hij denkt dat je daarvoor niet hoeft te kunnen spelen.’

Van boven klonken een paar doffe dreunen.

‘We kunnen ook géén schroeven gaan kopen.’

‘Ik wil ook...’ Zijn stem ging weer omhoog.

‘Stil maar.’ Malika aaide Daniel zachtjes over zijn haar. Ze had een rond gezicht en aardige, bruine ogen. Met haar lange vlechten en stevige figuur deed ze, vooral als je je ogen een beetje dichtkneep, denken aan Romy Schneider in haar jonge jaren. Ik dacht ook even aan juffrouw Oertel, die helemaal niets weg had van de jonge Romy Schneider maar toch van hand tot hand was gegaan op het eiland Sylt. Dit was in de tijd dat ik nog hoofdhaar had. Zonder haar was alles anders.

Ik stond op om het vuur uit te draaien onder de ketel, die al minuten stond te fluiten op het gasfornuis. Daniel lag met zijn hoofd op de schouder van Malika. Haar aardige bruine ogen glansden terwijl ze zijn gezicht streelde. Hij had zijn ogen een beetje dichtgeknepen. Uit het trappenhuis klonk zacht geroffel, alsof iemand met verschillende voorwerpen tegen de treden tikte.

De volgende ochtend werd ik wakker van het getjilp van de vogels in de tuin. Boven was het stil. Ik zette een pot koffie. Malika was nergens te zien, en ook het bestek in

[p. 24]

de keukenlades was weg, zodat ik mijn koffie moest omroeren met een balpen. Terwijl ik me voorstelde hoe Daniel een stukje borst kuste dat uit Malika's bh-tje puilde, at ik het laatste brood op. Er was toch nog genoeg muesli. Ik trok mijn wandelschoenen aan en liep de tuindeuren uit. Het was volmaakt zomerweer.

Ik ging het pad op dat naar het Könstmeer liep. Overal stonden bloeiende grassen en boterbloemen. Het meer strekte zich uit in de ochtendzon, leeg en rimpelloos. Ik moest denken aan een film met de jonge Romy Schneider waarin een boswandeling als de oplossing werd gezien voor alle menselijke problemen. Lopend in de natuur verdwenen zorgen als sneeuw voor de zon en openbaarde Gods liefde zich aan je in het fluiten van de vogels en het ruisen van bladeren in de wind. Daar had men in die film niet van terug. Ik kreeg nooit zulke gedachten bij een wandeling. De vrije natuur versterkte in mij slechts datgene wat al aanwezig was. Net zoals bier, wijn en marihuana. Daar moet je mee oppassen, want als je al een beetje beroerd bent wordt het alleen maar erger. Gelukkig was ik die dag in een opgewekt humeur.

De bomen langs het meer stonden volop in het blad. Het rook er zoet en kruidig naar varens en bosviooltjes. Ik volgde een bospad dat af en toe een heuvel op slingerde naar een picknickplaats, waarvan je een fraai uitzicht had over het meer. Nadat ik een paar uur had gelopen, ging ik even op zo'n plek zitten. In de verte loste het Könstmeer zich op in wazig blauw. Naast me was een prullenbak met plastic zakken erin en appelschillen rondom. In de zijkant van de picknicktafel waren de namen gekrast van mensen die hier voor mij hadden gezeten.

Uit het bos kwam een man aanlopen met een knapzak. Hij vroeg of ik het goed vond dat hij aan de andere kant van de picknicktafel ging zitten. Daar had ik geen bezwaar tegen, hoewel hij er niet erg netjes uitzag. Hij was groot en dik en had overal haar: bakkebaarden, een snor en lange vette slierten tot op zijn spijkerjack. Zijn buik puilde over een spijkerbroek die werd opgehouden door een riem met ijzeren punten. Hij droeg een zonnebril. Maar hij glimlachte vriendelijk, en ik was ook wel benieuwd wat er in die knapzak zou zitten.

De man pakte een brood, een worst en een flink mes en begon een dikke boterham te beleggen. Nadat hij die had opgegeten, kwam er een blikje chocomel uit de knapzak, dat hij in één keer leegdronk.

‘Het is mooi weer voor een wandeling,’ zei ik.

‘Ja het is helemaal te gek hier. Wil je ook een blikje chocomel?’

‘Graag.’

Hij diepte een blikje op uit de zak en reikte het aan over de tafel. Hij droeg verschillende ringen, met doodshoofden erop.

‘Het is nog koud ook.’

‘Ik heb hier verderop een koelbox staan.’

‘Is er dan een camping in de buurt?’

‘Ik ben een vrije jongen, weet je. Ik ga waar ik wil en ik slaap waar ik wil.’

‘Neem je dan overal je koelbox mee naartoe?’

‘Mijn Harley is een viersterren hotel. Wil je hem zien?’

We liepen een stukje door het bos naar een schuurtje dat aan een verhard pad lag. Daarachter stond de motor, een glimmend gevaarte dat bespoten was met vlammen, vleugels en blote borsten in felle kleuren. De man liet zien dat in de boxen aan de achterkant een complete bar, garderobe en toilettafel zat. Nadat ik de motor aan alle kanten had bewonderd, zette hij zijn handen in zijn zij en staarde me aan vanachter zijn zonnebril. Hij sprak langzaam en duidelijk.

‘Ik stel voor dat we ons allebei naakt uitkleden. Als je er bezwaar tegen hebt, zal ik je niet aanraken, en mijzelf niet betasten beneden de gordel. Er zal dan alleen gekeken worden, van een afstand van ongeveer twee meter. En dan kleden we ons weer aan. Is dat duidelijk?’

[p. 25]

Ik moest denken aan de toon waarop Amerikaanse politieagenten een verdachte op zijn rechten wezen, terwijl ze hem met zijn benen wijd tegen de muur zetten om hem te fouilleren.

‘Ik ben Big Willy!’ riep de man, terwijl hij zijn T-shirt uittrok.

Op zijn blote bast was een brandend wiel getatoeëerd, omringd door de woorden ‘Hells Angels Forever’.

Binnen een paar seconden was hij poedelnaakt op de zonnebril na. Ik begon mij uit te kleden. Snel zette hij twee oranje klapstoeltjes neer en ging er goed voor zitten. Ik gluurde naar hem terwijl ik mijn kousen uittrok.

Hij had een hele kleine penis, die als een wormpje in het harige bos onderaan zijn buik lag. Toen ik mijn onderbroek uittrok en op de klapstoel ging zitten, deed hij zijn armen achter zijn hoofd en maakte een grommend geluid. Zijn hoofd was lichtrood geworden en het wormpje onder aan zijn buik leek nu iets dikker. Hij sloeg zijn benen over elkaar en duwde zijn onderlijf naar voren, zodat ik de worm in zijn volle glorie kon aanschouwen. Het bleef een minuscuul dingetje. Ik keek naar mijn eigen dingetje, dat als een verschrompelde pink tussen mijn benen lag.

‘Lekker bloot,’ kreunde Big Willy.

Had ik vroeger ook al zo weinig schaamhaar? Het viel me opeens op dat het vel rond mijn penis bijna net zo kaal was als mijn hoofdhuid. Daardoor stak de penis wel beter af, hij leek zelfs groter te zijn dan het wormpje van Willy dat toch in vergrote staat was.

Big Willy hijgde en mompelde een paar keer ‘lekker geil’.

Ik vroeg of het goed was dat ik me weer aankleedde.

‘Dan ga ik even pissen.’

Terwijl hij in de bosjes was, kleedde ik mij weer aan. Willy was een tijdje weg en bleef daarna naakt rondlopen.

‘Wil je nog een chocomel?’

‘Nee bedankt, ik ga maar eens.’

Hij liep op me af en gaf me een ferme handdruk.

‘Je hebt een vrije jongen laten genieten. Daarvoor bedankt hij je en wenst je het allerbeste.’

Zijn hand was warm en een beetje kleverig.

‘Heb je schroeven meegenomen?’

Pavel stond in de deuropening.

‘Ik heb gewandeld, ik ben helemaal niet in het dorp geweest,’ zei ik. Hij was teleurgesteld.

‘Waarom ga je niet lekker zelf schroeven kopen?’

Ik liep door. Pavel kwam achter me aan en ging snel voor de keukendeur staan.

‘Ben je voor of tegen mij?’

‘Pavel, maak je geen zorgen, ik ben nergens voor of tegen. Ik ben nooit ergens voor of tegen, en zeker niet tegen jou. Ik wil alleen even zitten en een appel eten omdat ik uren heb gelopen.’

‘Je ziet er anders uitstekend uit.’

‘Hou toch op.’

‘Laat ook maar. Ga een appel eten of zo.’

Hij draaide zich om en liep de trap op. Boven hoorde ik het getik, geklop en geratel weer beginnen.

Daniel lag languit op de bank in de huiskamer, met zijn grote voeten op de armleuning en een glas in zijn hand. Hij keek op uit een boek.

‘Broertje.’

[p. 26]

Ik grijnsde naar hem.

‘Daniel. Je ziet er een stuk beter uit dan gisteren.’

Hij grijnsde terug.

‘Ik zag je met Malika.’

Hij kneep zijn ogen een beetje dicht.

‘Je weet niks, helemaal niks.’

‘Luister. Pavel vroeg net alweer om die schroeven. En al het bestek is weg. We moeten straks in zijn kamer gaan kijken en het bestek terughalen.’

Daniel werd opeens ernstig.

‘Ik denk dat we schroeven moeten gaan kopen.’

Ik keek hem verbaasd aan.

‘Wat er gisteren is voorgevallen, was niet professioneel. Vandaag zie ik het anders. Ik zie de letters Malika in de blauwe lucht gespeld in de vlucht van honderdduizend libellen.’

‘Erg poëtisch, Daniel.’

‘Nu Pavel zich met passie op het werk van John Cage stort, moeten we niet opeens terugkrabbelen en gaan jeremiëren over bestek.’

Hij nam een slok uit zijn glas en keek naar de deur.

‘Pavel?’

Pavel stak zijn hoofd naar binnen.

‘Kom erbij we hebben het over je.’

‘Ik heb schroeven nodig.’

‘Ik weet het. Je krijgt ze. En zondag geven we een feestje. Gewoon voor ons, met veel drank, en we nodigen pa en Eleonore uit.’

Hij keek Pavel en mij aan. Pavel was zo verveeld dat hij alweer de deur uit liep.

‘En jij gaat ons dan wat Cage laten horen.’

Pavel was de deur al uit.

Daniel strekte zich intens tevreden op de bank uit en schonk zichzelf nog een glas wijn in.

‘Als je ook wilt, moet je zelf een glas halen.’

De dagen daarna zonnebaadde ik op het terras en luisterde met gesloten ogen naar Pavel, die John Cage speelde oefende in de huiskamer. Met een assortiment schroeven had hij de Steinway-vleugel omgebouwd tot een honky-tonkpiano. Urenlang gerammel werd afgewisseld door lange stiltes en zachte klop- of veeggeluiden. Af en toe bekeek ik mezelf in de kastspiegel. Mijn hoofd was vrijwel haarloos, evenals de rest van mijn lichaam. Mijn penis hing erbij als het slurfje van een miniatuurolifant. Ik wist inmiddels dat er nog andere dwergpenissen bestonden, ik had er deze week zelfs een van dichtbij gezien. Ik wist ook dat mijn penis niet de kleinste in zijn soort was. Maar mogelijk wel de kaalste. Er kwam een gevoel van trots over me. Mijn haarloze dwerg was klein, fijn en absoluut geniaal. Ik besloot mijn gedachten te verwoorden in een gedicht met de titel ‘Nacht op de kale dwerg’.

Toen de taxi met Leonore en papa aan kwam rijden stonden we op het balkon. We droegen alle drie een donker pak: Daniel met een stropdas, ik met een fluwelen strikje, en Pavel zonder iets. We hadden afgesproken om te doen alsof we ideale zonen waren, die een uur hadden staan wachten om hun geliefde vader en zijn vrouw te begroeten. In werkelijkheid hadden we Malika op de uitkijk gezet.

Leonore was ontroerd toen we haar overstelpten met bloemen.

‘Schatten, wat lief. Malika meisje, laat me je zoenen. Heb je het zwaar gehad?’

Zelfs papa was in een goed humeur.

We zetten ons rond de feestelijk gedekte tafel in de huiskamer, die ingericht was met bloemstukken, kandelaars en muziekinstrumenten.

[p. 27]

Malika fluisterde alles wat ze over ons te weten was gekomen in Leonore's oor, die hard begon te lachen.

‘Ik wist het, ik wist het, wat een Casanova,’ lachte Leonore. Daniel keek sip.

Ze boog zich naar hem toe, met een charmante glimlach: ‘Ik had niet anders van je verwacht.’

Terwijl iedereen aanviel op de hapjes, schonk ik de Slivowitz uit in koffiemokken. Sinds een paar dagen was er in het huis geen glas meer te vinden.

Pa bracht een toost uit op de familie, op Könst am See, op Leonore en het leven in het algemeen. Pavel en Daniel stootten hun bekers tegen elkaar.

‘Op de grote waterplas!’ riep Leonore.

Pa schepte zijn bord nog een keer vol met aardappelstrudel.

‘Smaakt goed jongens.’

Bij gebrek aan meer koffiebekers schonk ik de witte wijn en de Pisang Ambon in de mokken waaruit we de Slivowitz hadden gedronken.

Leonore wilde maar een halve beker.

‘Het is hier hoog, dat verwijdt de vaten.’

‘Wijd en zijd,’ zei Pavel. Zijn overhemd hing een beetje open zodat je een goed uitzicht had op zijn borsthaar.

‘Pavel, vertel eens hoe het met de muziek gaat. Ik hoor dat je de hele tijd hebt gespeeld en we zijn vreselijk nieuwsgierig.’

Leonore pakte hem even bij zijn schouder.

Pavel keek naar het tafelkleed.

[p. 28]

‘Het gaat allemaal om de stilte. Muziek bestaat niet. Geluid is de plaatselijke verdoving van de stilte die doortikt in eenzaamheid en ons omringt met onze sterfelijkheid. Ik maak geen muziek meer, ik maak stilte.’

Leonore was onder de indruk.

‘Misschien kun je nu iets voor ons spelen,’ zei ik.

Pavel, giftig: ‘Ik speel niet.’

Hij stond op en liep naar zijn instrumenten.

Papa en Leonore hielden elkaars hand vast.

Pavels hoofd verdween onder de klep van de vleugel.

Na een paar minuten hoorden we een zacht gezoem, dat overging in getik, geklop en geratel. Het was John Cage. Ook de partijen voor klarinet en cello werden door Pavel met grote concentratie uitgevoerd. Toen het gedeelte aanbrak waarbij hij opstond om de opgespaarde glazen uit het hele huis één voor één stuk te werpen tegen de radiator liep er een traan over Leonore's wang.

Toen hij klaar was gaven we Pavel een staande ovatie. Leonore omhelsde hem.

‘Ik ben zo ontroerd. Het was prachtig.’

Papa was minder gecharmeerd, maar liet dat niet merken. Vanuit zijn ooghoeken stond hij de schade aan de Steinway op te nemen.

‘Wanneer ga je weer optreden?’ vroeg Daniel, die met Malika op de bank was gaan liggen.

‘Ik treed niet meer op. Over twee weken moet ik weer aan het werk en dan heb ik geen tijd meer om te oefenen.’

Leonore: ‘Maar dan is het allemaal voor niets geweest.’

‘Ik ben econoom. De stilte is maar een hobby van me.’

‘Een dure hobby,’ zei papa.

Leonore trok een gezicht. Het begon ernaar uit te zien dat de avond minder vrolijk zou eindigen dan hij begonnen was. Ik stond op en zwaaide met mijn armen.

‘Lieve Leonore, Malika, papa, Pavel en Daniel. Voordat ik jullie zo meteen een heerlijk glas Könstermilch zal brengen, wil ik graag een gedicht voorlezen.’

Daniel en Pavel keken elkaar aan.

‘Het heet: Nacht op de kale dwerg.’

‘De zon daalt over het meer
terwijl de spiegel breekt
verheft de penis zich
en gaat van hand tot hand
o ademtocht van vrije jongens
begroet de nacht
wanneer de bleke dwerg
zijn haren laat - één voor één -
en oplost in een berg van licht
de koele, zuivere top omringd
door flonkerende sterrenkrans
in het verrukkelijke uur
waarin ik opstijg als een straalvliegtuig’

Daniel en Pavel begonnen hard te klappen.

‘Heel mooi,’ zei papa.

‘Mooi hoor broertje,’ deed Daniel hem na.

‘Krijgen we nu Könstermilch met krenten en wodka?’

Mijn trots, geluk en dronkenschap losten langzaam op in een stroperig familiegevoel. Het wekte de indruk dat het er altijd was geweest en altijd zou blijven.