Hollands Maandblad. Jaargang 1998 (602-613)

[p. 11]

Spicks And Spacks
door Thomas Verbogt

Het probleem is dat ik er vandaag geen geslikt heb. Dat is niet slordig, ik bedoel, ik ben het niet vergeten. Nee, ik zat op mijn bed, had de gordijnen geopend en keek naar buiten naar een dag waarin niets gebeurde, het regende niet, de zon scheen niet, er stond geen wind, het was helemaal niks, die dag. Ik legde mijn vlakke hand op de ruit die rond die hand een beetje besloeg. Vanuit die ruit, vanuit het uitzicht waarin het leger dan ooit was, trok een kilte door mijn hand, daarna door mijn arm, het was een soort striem, die kilte, ik haalde diep adem want ik wist dat dadelijk die kilte naar mijn hoofd zou gaan, naar de achterkant van mijn ogen.

En toen was er die woede.

En daarvoor slik ik ze. Om die woede belachelijk te maken. Ik méén het, ik moet om die woede kunnen lachen. Dat heet: mezelf relativeren. Toen ik dat voor het eerst hoorde moest ik inderdaad lachen. Dat was al heel goed, begreep ik. Er kwam een schouderklopje.

Ik ben vanmorgen op het ding gaan staan. Ik heb mijn voet bewogen alsof ik een sigaret moest doven.

Ik doe het niet meer. Ik heb naar de kliniek gebeld, maar toen werd mij gevraagd of ik na lunchtijd kon terugbellen. Ik bel natuurlijk niet naar de kliniek om zoiets te horen. Zo'n vraag kan ik zelf ook wel bedenken.

‘Ik weet niet wat lunchtijd is,’ zei ik.

‘U moet het zelf weten,’ zei de stem van de kliniek.

‘Ik moet niks,’ zei ik en tegelijk kreeg ik wel zin in die gedachtenwisseling.

Het was even stil, de stilte van de toegeknepen ogen, de gebalde vuisten en de verstrakkende mond, de stilte van het gevecht op de kermis, de stilte van het natte vuurwerk.

‘Ik moet niks,’ herhaalde ik. Soms kun je niet duidelijk genoeg zijn.

‘Na tweeën verwachten wij uw telefoontje,’ zei de stem. In ieder woord sluimerde een kleine zucht, erg zacht, maar hard genoeg om vast te stellen dat die zuchten er waren. Ik wil helemaal niet vermoeiend of irritant zijn, maar niemand moet tegen mij zeggen dat ik iets zelf moet weten. Verder sta ik overal open voor.

‘U verwacht maar,’ zei ik.

Ik heb het doosje boven de gasvlam gehouden. De rotzooi rook naar plastic.

Eenmaal buiten ben ik de enige die op straat iets te zoeken heeft maar ik weet niet wat. Dat is geen probleem, want daarvoor heb ik mijn huis niet verlaten.

Ik sta voor een kapperszaak. Ik kijk door de grote ruit naar binnen. Er staan vier stoelen, voor vier spiegels. Naast het tafeltje waarop een bakbeest van een kassa staat, zo'n ouderwets ding, zit een meisje op een krukje. Ze leest een tijdschrift en rookt een sigaret. Ze ziet er wel goed uit. Lange benen, een kinderlijk gezicht met grote heldere ogen. Kort blond haar.

Misschien is ze wel een meisje voor een dag als vandaag.

Ik open de deur en zeg meteen: ‘Ik wil geen koffie, ik wil geen thee, ik wil alleen maar geknipt worden.’

Het meisje legt het tijdschrift naast de kassa. Ze staat op en zegt: ‘Dat kan.’ Ze heeft een scherpe stem, een stem die gewend is te schreeuwen, maar in een kapperszaak hoeft niet vaak geschreeuwd te worden, daarom is er iets gebeurd met die stem, een vreemde scherpte, ik moet aan een klein mes denken, aan dun glas.

[p. 12]

‘Fijn,’ zeg ik.

Ze loopt naar me toe en geeft me een hand: ‘Ik ben Bianca.’

Een vriendelijk en hoffelijk gebaar.

Ik noem ook mijn voornaam. Mijn achternaam laat ik maar achterwege, want hoe minder we straks hoeven te vergeten, hoe beter het is.

‘Ga daar maar zitten.’ Ze wijst naar een stoel.

Ik doe wat ze zegt. Ze zet een mobiele wasbak achter de stoel waarin ik zit, trekt mijn hoofd naar achteren, maakt mijn haar nat en begint mijn hoofdhuid te masseren. Daar heb ik niet op gerekend. Ik heb ook niet gehoord of ze vroeg of dit de bedoeling was, maar ik sluit het niet uit. In een kapperszaak beantwoord ik de meeste vragen met ‘Ja, doet u maar’, want dat veroorzaakt de minste problemen. Ik ben geen man die op problemen uit is.

Bianca masseert krachtig. Dat is mijn hoofdhuid niet gewend. Ik krijg er tranen van in de ogen, niet van vreugde of ontroering, het is net alsof je je neus stoot, dan komen er ook tranen, niet van pijn, het zijn andere tranen.

Terwijl ik over die tranen nadenk, vraagt Bianca iets. Ik versta haar niet.

‘Wat zeg je?’

‘Heeft u een dagje vrij genomen?’

Ik begrijp die vraag wel. Het is een dinsdagmorgen. De meeste mensen kunnen op dinsdagmorgen niet naar Bianca gaan om de hoofdhuid een lekkere opknapbeurt te laten geven.

Ik moet antwoorden dat ik een dagje vrij heb genomen.

Ik ben eigen baas, maar dat zijn te simpele woorden, hier in een kapperszaak op een lege dinsdagmorgen in maart. Ik wil niet met Bianca spreken over wat het is, baas van jezelf te zijn. Ik kan daar bovendien niets over vertellen. Het is een onbegrijpelijke arbeidsverhouding.

Bij een andere Bianca heb ik wel eens gezegd dat ik geen werk had. Die andere Bianca vroeg toen: ‘Wat bent u dan oorspronkelijk?’

Dat is een vraag die je niet in je kouwe kleren gaat zitten. Ik verzon dus snel iets wat ik oorspronkelijk zou kunnen zijn.

‘Leraar,’ zei ik.

‘Wat gaf je dan?’ vroeg de andere Bianca.

‘Engels.’

‘Daar was ik ook heel goed in, in Engels.’

Ik was blij dat ik ze had, toen, die pillen, ik slikte ze vol overtuiging. Ik bleef kalm en kon mezelf ontzettend relativeren. Ik was er wel, maar tegelijkertijd ook niet. Dat is fantastisch, maar het wordt tijd voor iets anders. Vandaag zal ik er geen last van hebben. Na één dag is er nog niets van te merken. Dat duurt nog wel een week of twee.

‘Ja, ik heb een dagje vrij genomen,’ zeg ik.

‘En? Gaat u nog leuke dingen doen?’ vraagt ze.

Leuke dingen. Ik probeer aan leuke dingen te denken.

‘Ik zit nu toch bij jou,’ zeg ik.

Bianca lacht. In de spiegel zie ik die lach. Nat, veel tanden, ogen die kleiner worden.

Ik lach ook. Naar mijn lach durf ik niet te kijken.

‘En wat gaat u allemaal doen?’ vraagt ze. Ze droogt mijn haar af. Met mijn hoofdhuid is ze klaar. Die voelt als een slap dood ding over mijn schedeldak.

‘Wat bedoel je?’ vraag ik om tijd te winnen.

‘O,’ zegt Bianca, ‘ik vind het altijd leuk om te horen. Zelf doe ik ook graag leuke dingen.’

‘Wie niet?’

Ze lacht weer: ‘Nee, de boog kan niet altijd gespannen blijven.’

[p. 13]

Het wordt tijd dat ze haar mond houdt. Anders gaat die mond het eerst weg.

‘Misschien ga ik wel naar de dierentuin,’ zeg ik. Die bestemming lijkt me wel in orde. Het is een leuk ding, een dierentuin.

‘Hier in de stad?’ vraagt Bianca.

‘Ja,’ zeg ik.

‘Maar die is gesloten. Ze zijn de boel aan het verbouwen. Dat stond gisteren in de krant.’

‘Zijn ze de hele dierentuin aan het verbouwen?’

Het lijkt me zo veel, een hele dierentuin verbouwen. Waar blijven de dieren dan?

‘Nee,’ zegt Bianca. ‘De bezoekersgebieden.’

Ik vind bezoekersgebieden heel benauwend klinken. Als ik al van plan was vandaag de dierentuin te bezoeken, bij wijze van leuk ding, dan zou ik me niet in een bezoekersgebied willen bevinden. Die zijn er ook niet voor mensen als ik.

‘Dat is een heel gedoe,’ gaat Bianca verder. ‘Daarom is de dierentuin gesloten.’

‘O jee,’ zeg ik. Daar gaat mijn leuk ding.

‘Hoe wilt u het hebben?’ vraagt Bianca.

‘Nou, het liefst dat die open is,’ zeg ik.

‘Uw haar, bedoel ik.’

‘Haal alles er maar af.’

‘Dat is lekker fris,’ zegt Bianca en ze begint te knippen.

‘U mag dus zelf weten wanneer u een dagje vrij neemt?’

‘Ja, dat mag ik zelf weten.’

‘Wat doet u dan?’

‘Een dagje vrij nemen.’

‘Nee, uw werk.’

‘Ik ben schrijver.’

Het is even stil. Ik hoor alleen het kordate geluid van de knippende schaar. Ik moet niet te lang aan die schaar denken.

‘Bij wat?’ vraagt Bianca dan.

‘Hoe bedoel je? Bij wat?’

‘Nou, dat moet u toch ergens zijn.’

Ik snap haar niet goed.

‘Nou, bij een uitgever.’

Bianca stopt met knippen.

‘Wat gek,’ zegt ze. Daar heb ik nog nooit van gehoord.’

Ik krijg het nu warm. Die warmte is niet goed als ik me begin op te winden.

‘Maar uiteraard voornamelijk thuis,’ probeer ik haar gerust te stellen.

‘Voornamelijk thuis!?’ Ze lacht weer. Ik kijk weer naar haar gezicht. Haar hoofd helt iets naar achteren. Haar nek spant zich.

‘Ja,’ zeg ik. ‘Een schrijver werkt nu eenmaal...’

Ze onderbreekt me: ‘O, u bent schrijver. Ik verstond: scheidsrechter.’

O god, ze verstond scheidsrechter. Misschien ben ik dat ook wel. Ik neem belangrijke beslissingen als ik mijn pillen niet slik, onontkoombare beslissingen.

‘Nee, geen scheidsrechter. Schrijver.’

‘En wat schrijft u zoal? Leuke dingen?’

Ik heb de rolluiken van de kapperszaak gesloten. De sleutel lag naast de kassa. Het is nog steeds een ontstellend lege dag. Zo'n genadeloze leegte. Ik kijk op mijn horloge. Het is lunchtijd. Naar huis wil ik nog niet. In de keuken hangt waarschijnlijk nog steeds die zware gele geur. In het doosje zaten minstens twintig capsules. Ik weet niet wat er met me gebeurt als ik die lucht inadem.