[602]
Deze maand
Te laat voor lezers van Hollands Maandblad om uit te voeren, maar niet om achteraf over te denken: door voor 5 januari een synopsis in 500 woorden van een roman getiteld Port in a Storm naar de Engelse Literary Review te sturen hadden zij een weekend in Oporto kunnen winnen, of twaalf flessen van verschillende soorten Quinta do Noval-port. Een aanzienlijke jury met Julian Barnes en Auberon Waugh zou hun de prijs hebben toegekend.
Begin maar. ‘De jonge Nederlandse intellectueel Jan-Willem van Uithoorn, die in oogsttijd langs de Douro is gaan reizen, heeft aan het eind van zijn laatste middag een vrouw met donkere ogen even naar hem op zien kijken voordat zij zich weer over haar mand druiven boog. Pas bij zijn terugkeer in Amsterdam beseft hij dat de blik hem blijft vervolgen. Hij terug naar Oporto, waar de oogst voorbij is. Weten wij veel wie die vrouw geweest is, zeggen ze.’
Nu nog tien keer zoveel regels schrijven; dan comprimeren, en de synopsis ligt klaar.
‘Many thanks for your novel outline which stimulated our imaginations. Unfortunately...’
Natuurlijk werd hun verbeelding gestimuleerd. Een benijdenswaardig jurylidmaatschap voor Barnes en de anderen, vergeleken bij dat van een jury die complete romans door moet. Hier vult de lezer de details zelf in: merk op hoe snel het gaat, en hoe zij zich even doorleefd in de herinnering aftekenen als een uitgewerkt verhaal.
Het inzicht in menselijke drijfveren, de levensechte dialoog, het tempo geregeld, het landschap uitgebeeld - toegegeven, die ontbreken in een synopsis, maar een jurylid kan ze aanbrengen, en waarom een gewone lezer niet even goed. Alles vastleggen in objectieve woorden is een zware opgave; het oproepen in de verbeelding, als er een raamwerk beschikbaar is, zullen ervaren romanlezers met plezier op zich nemen.
Alleen gratie in de zinsbouw en trefzekerheid in de woordkeus zullen zij ten slotte missen na hun zelfwerkzaamheid. Zal hun receptiviteit achteruitgaan, zodat zij moeilijker dan vroeger hun aandacht bij een uitgeschreven roman kunnen houden als zij er weer eens een proberen? Soms misschien; in andere gevallen zullen zij duidelijker meebeleven wat er staat nu zij hun creatieve verbeelding ontwikkeld hebben.
Na enkele weken invullen van synopses zal het een kritische vreugde zijn om te zien wat een professional ervan maakt. De lezer weet nu hoe de verbeelding werkt, en geniet van de vergelijking met eigen verzinsels,
Er worden tegenwoordig zoveel onmisbare werken uitgegeven dat wij geen boek meer kunnen lezen zonder de innerlijke vermaning te horen dat er tien andere liggen waar wij mee achterop zijn. De synopses zullen bevrijdend werken. Wij zullen minder lezen maar er meer van begrijpen. Heeft iemand ooit gehoord van een romanschrijver die zich beklaagt omdat de creativiteit weinig tijd overlaat voor het lezen van andermans boeken?
In afwachting van de ruimte die de synopses zullen bieden is het geen wonder dat de literaire tijdschriften geprezen worden omdat zij hun lezer in een paar uur minstens een half dozijn auteurs laten kennen of herkennen. Zie nu ook weer dit januarinummer van Hollands Maandblad: verhalen van Bril en Van Nimwegen, gedichten van Zeeman, een essay van Bersee en columns van Giphart en Smits.
En zo zal het doorgaan. - jjp
Auteursrechtelijk beschermd