Hollands Maandblad. Jaargang 1997 (590-601)

[p. 59]

De kampioen
door Geert van der Kolk

Er ging een zaklantaarn aan. En nog een, in een slaapzak.

‘Het is tijd om een pupilletje te gaan halen,’ zei een jongensstem.

‘We hebben zelf twee pupilletjes hier,’ zei een andere stem.

‘Waar?’

Er gingen nog meer zaklantaarns aan. Ze schenen over de slaapzakken, tegen het donkere canvas van de legertent en tegen de dikke houten paal in het midden.

‘Ze liggen daar bij de ingang. Er was niet genoeg plaats in de andere tent.’

Het licht van een van de zaklantaarns schoot abrupt heen en weer. De jongen die de lantaarn vasthield kroop uit zijn slaapzak en stond op. Hij scheen naar de ingang van de tent. Daar lagen de keeper en de linkshalf van p-1, twee jongetjes van elf jaar.

‘Wat doen jullie hier?’ vroeg de jongen die was opgestaan.

De twee kleine jongetjes bleven doodstil liggen.

‘Deze tent is alleen voor junioren,’ zei de oudere jongen.

‘Er was niet genoeg plaats in de andere tent,’ zei een stem achter een zaklantaarn. ‘Meneer Dijkstra heeft ze hier neergelegd.’

‘Meneer Dijkstra? Meneer Zeikstraal zal je bedoelen,’ zei de grote jongen. Hij scheen even op zijn eigen gezicht dat hij grotesk vertrok. Hij was de rechtsbinnen van C-1. De andere jongens trokken hun hoofden proestend van het lachen in hun slaapzakken. De rechtsbinnen van c-1, die Gerrevink heette, scheen weer op de kleine jongetjes bij de ingang.

‘Zijn jullie wel eens eerder op voetbalkamp geweest?’ vroeg hij.

De jongetjes verroerden zich niet.

‘Wij doen altijd een nachtspel,’ zei Gerrevink. ‘Een geheim nachtspel. En een van jullie mag meedoen.’

Hij scheen eerst het ene jongetje in zijn gezicht, en toen het andere.

‘Wie wil er beginnen?’

De jongetjes keken met grote ogen omhoog.

‘Het is een erg leuk spel,’ zei Gerrevink.

Hij hield de lantaarn stil boven de keeper van p-1, die Poelert heette.

‘Wil jij beginnen?’

‘Nee,’ zei Poelert met een heel dun stemmetje.

‘Laat die jongens met rust,’ zei een stem achter in de tent.

‘Ja, laat ze met rust,’ zei een andere stem. ‘Het zijn wel pupillen, maar ze liggen nu in onze tent.’

Een paar jongens gingen rechtop zitten in hun slaapzakken.

‘Stil!’ zei Gerrevink. ‘Zaklampen uit!’

Het was onmiddellijk aardedonker, zoals in een hol of in een grot. Het was ook doodstil, alsof het dikke canvas van de legertent niet alleen licht, maar ook alle geluiden van buiten tegenhield.

‘Ik dacht dat ik Zeikstraal hoorde,’ zei Gerrevink zacht.

Hij knipte zijn zaklantaarn weer aan.

‘We moeten zachter praten.’

In alle hoeken van de tent gingen de lichtjes aan.

‘Wie gaat er mee naar buiten?’

Twee jongens, Folkerts, de rechtsbuiten van c-1, en Hoving, de stopperspil van c-2, kropen uit hun slaapzak.

[p. 60]

‘Zachtjes,’ commandeerde Gerrevink. ‘En zaklampen uit.’

De drie jongens kropen op handen en voeten over hun kameraden heen naar de uitgang van de tent. Buiten was het minder donker. Er was nog licht aan in het clubhuis en achter het clubhuis was een straat met lantaarns. De drie jongens renden voorovergebogen het voetbalveld over. Aan de zijlijn stond een grote legertent, precies zo een als waar ze zelf in sliepen, met een dikke hoge paal in het midden, kleinere palen in de hoeken en scheerlijnen van touw met houten haringen.

‘Sst, sst,’ siste Gerrevink toen hij naar binnen kroop. ‘Wij zijn van de juniorentent.’

Hij deed zijn zaklantaarn aan.

Sommige pupillen zaten geschrokken rechtop in hun slaapzakken, een paar andere sliepen al en merkten niets.

‘We gaan een nachtspel doen,’ zei Gerrevink. ‘Maar we hebben een jongen te weinig. Daarom mag één van jullie medoen.’

Hij scheen door de tent heen.

‘Wie wil er meedoen?’

Niemand antwoordde.

‘Het is een erg leuk spel,’ zei Gerrevink. ‘En het is geheim. De leiding mag er niets van weten.’

Het bleef stil.

‘Wie is jullie aanvoerder?’ vroeg Gerrevink.

‘Woltjer,’ zei een van de pupillen. ‘Maar hij is niet mee op kamp.’

‘Wie is er dan aanvoerder voor het kamptoernooi?’

Het jongetje antwoordde niet meer. Gerrevink scheen hem recht in zijn gezicht.

‘Doe jij mee?’

Het jongetje perste zijn lippen op elkaar en schudde zijn hoofd.

‘Wie is jullie aanvoerder?’

‘Prins,’ zei het jongetje zacht.

Prins, de linksback van p-i, deed alsof hij sliep. Gerrevink gaf hem een duw tegen zijn schouder. Folkerts en Hoving, die achter Gerrevink stonden, deden nu ook hun zaklantaarns aan.

‘Ik wil niet,’ zei Prins.

‘Je mag iemand aanwijzen,’ zei Gerrevink. ‘Omdat jij aanvoerder bent.’

Prins draaide zich om, met zijn gezicht naar het canvas.

‘Nagtegaal?’ vroeg Gerrevink.

Prins antwoordde niet.

‘Nagtegaal slaapt,’ zei een jongetje in een donkere hoek van de tent.

‘Nagtegaal?’ zei Gerrevink.

Prins knikte; het was nauwelijks te zien. Toen trok hij zijn hoofd in zijn slaapzak.

Nagtegaal was de derde reserve van p-i. Hij werd door Folkerts en Hoving bij de armen gepakt en overeind getrokken.

‘We gaan een nachtspel doen,’ zei Hoving. ‘Jij mag meedoen.’

‘Ik heb geen schoenen aan,’ zei Nagtegaal.

‘Die heb je ook niet nodig,’ zei Hoving. ‘Kom mee.’

Even later, voor hij goed en wel besefte wat hem overkwam, rende Nagtegaal tussen de grote jongens in over het voetbalveld. Het gras was nat en koud onder zijn blote voeten. In de tent van de junioren gingen tien zaklantaarns aan toen Gerrevink en de anderen binnenkwamen.

‘Nagtegaal doet met ons mee,’ zei Gerrevink. ‘Hij mag beginnen.’

Hoving pakte Nagtegaal bij de arm.

‘Je moet met je rug tegen de grote tentpaal gaan staan,’zei hij.

‘Wat moet ik doen?’ vroeg Nagtegaal.

[p. 61]

‘We doen een quiz,’ zei Gerrevink. ‘We vragen jou bij voorbeeld: wie is de linksbuiten van Feyenoord?’

‘Coen Moulijn,’ zei Nagtegaal zo snel dat hij er een woord van maakte.

‘Die telt niet,’ zei Gerrevink. ‘Dat was maar een voorbeeld. Nu gaan we echt beginnen.’

Alle zaklantaarns schenen op Nagtegaals gezicht.

‘Wie is de beste van Benfica?’

‘Eusebio?’

‘Ja of nee?’

‘Eusebio.’

‘Hoe heet de keeper van Telstar?’

‘Stuy.’

‘En hoe heet... de reserve-keeper van agovv?’

Nagtegaal antwoordde niet.

‘Weet je het niet?’ vroeg Gerrevink en de jongens om hem heen riepen zachtjes: ‘Zakken! Zakken!’

De zaklantaarns schenen nu op het voetbalbroekje van Nagtegaal.

‘Zakken! Zakken!’

Twee jongens kropen van achteren, in de schaduw van de grote tentpaal naar Nagtegaal toe en trokken met een ruk zijn broek naar beneden. Toen konden ze allemaal een heel klein en ongelukkig piemeltje zien dat eigenlijk minder de aandacht trok dan een vuile bruine pleister op Nagtegaals heup. Nagtegaal boog snel voorover en hees zijn broek op.

‘Volgende vraag,’ zei Gerrevink.

‘Ik wil niet meer,’ zei Nagtegaal.

‘Je kan het best,’ zei Gerrevink. ‘Wie is er dit jaar kampioen van de ere-divisie geworden?’

‘Feyenoord,’ zei Nagtegaal snel.

‘Zie je wel, je kan het best. Nou... wie wordt er volgend jaar kampioen van de ere-divisie?’

‘Dat weet je toch nog niet?’

‘Weet je het niet?’

‘Dat is pas volgend jaar!’

‘Je moet een antwoord geven, anders hen je af.’

‘Feyenoord weer?’

De jongens in de tent riepen zachtjes en langgerekt ‘Boe!’

‘Ajax?’

‘Boe!’

‘Je hebt nog één kans,’ zei Gerrevink.

‘psv?’

‘Fout,’ zei Gerrevink.

‘Zakken!’ riepen de jongens.

Nagtegaal greep de band van zijn broek beet.

‘Zakken!’

Nagtegaals broek werd omlaag getrokken. Hoving kroop met zijn zaklantaarn naar hem toe, scheen van dichtbij op de smalle witte buik en trok even aan het piemeltje.

‘Laatste vraag,’ zei Gerrevink.

‘Ik wil niet meer,’ zei Nagtegaal, die dapper probeerde om niet te huilen.

‘Iedereen krijgt drie kansen,’ zei Gerrevink. ‘Wie is de aanvoerder van Ajax?’

‘Piet Keijzer.’

‘Je moet beter luisteren. Ik vroeg: wie wás de aanvoerder van Ajax?’

‘Nee! Je zei ís!’

[p. 62]

‘Ik zei wás. Maar ik zal het niet fout rekenen als je het antwoord weet. Wie was de aanvoerder van Ajax? Vóór Piet Keijzer dus.’

‘Dat is niet eerlijk.’

‘Weet je het antwoord?’

Nagtegaal keek naar het grondzeil van de tent en schudde zijn hoofd.

‘Het leek net of je ís zei, Gerrevink,’ zei een jongen ergens achter in de tent.

‘Ik dacht ook dat je ís zei,’ zei een andere jongen.

‘Ik zei heel duidelijk wás,’ zei Gerrevink.

‘Laat hem gaan, Gerrevink.’

‘Ja, laat hem gaan. Ga maar, Nagtegaal.’

Nagtegaal stapte snel bij de grote tentpaal vandaan, maar hij durfde nog niet echt weg te lopen.

‘Ga maar,’ zeiden de jongens en hun zaklantaarns wezen hem de weg naar de uitgang van de tent.

‘Hou je broek vast, Nagtegaal,’ riep Gerrevink hem na.

Het jongetje greep snel de band van zijn broek beet en keek angstig achterom. Gerrevink lachte hem uit, maar er lachte niemand met hem mee.

‘Wie gaat er nu?’ vroeg Gerrevink en hij scheen op de grote paal in het midden van de tent. ‘Is er een vrijwilliger of moeten we loten?’

Niemand gaf antwoord.

‘Gaan we loten?’ vroeg Gerrevink. ‘Hoving?’

‘Ik ben eigenlijk best moe,’ zei Hoving en hij kroop in zijn slaapzak.

‘Zijn er geen vrijwilligers?’ vroeg Gerrevink. Hij scheen rond over de bulten van de slaapzakken en toen tegen de dikke houten tentpaal.

‘Dan ben ik wel vrijwilliger,’ zei hij. ‘Vraag maar.’

Het was even heel stil in de tent.

[p. 63]

‘Vraag maar,’ zei Gerrevink. Hij ging met zijn rug tegen de paal staan. ‘Weten jullie geen vragen meer? Dan doe ik zelf de eerste vraag wel. Hoe heet... de rechtshalf van ado?’

Hij scheen op zijn eigen gezicht.

‘Even diep nadenken.’

Hij grinnikte.

‘Ik weet het niet.’

Toen scheen hij omlaag en riep: ‘Zakken!’. Hij scheen op zijn broek waaraan hij trok tot een dunne bleke jongenslul te voorschijn sprong. De jongens om hem heen keken doodstil toe.

‘Wie doet de volgende vraag?’ zei Gerrevink.

Niemand antwoordde. In een hoek achter Gerrevinks rug ging een zaklantaarn uit.

Gerrevink scheen de tent rond.

‘Folkerts? Waar zit je?’

‘Ik ben eigenlijk ook best moe,’ zei Folkerts. ‘Ik denk dat ik maar ga slapen.’

Hij kroop weg in zijn slaapzak en deed zijn zaklantaarn uit.

‘Houden jullie er nu al mee op?’ zei Gerrevink. ‘Ik heb toch drie kansen, net als iedereen?’

Overal om hem heen gingen de zaklantaarns uit.

‘Ik weet nog wel een vraag,’ zei Gerrevink. ‘Hoe heet... de topscorer van de tweede divisie-oost?’

Hij scheen op zijn eigen gezicht, trok een scheve bek en scheen toen omlaag op de lul die schuin uit een klein kraagje zwart haar omhoogstak. Toen deed hij zijn zaklantaarn uit. Het was onmiddellijk ondoordringbaar donker in de tent.

‘Laatste vraag,’ zei hij langzaam en dreigend. ‘Wie wordt er komend jaar kampioen van de ere-divisie?’

Hij knipte zijn lamp aan en scheen de tent door. De jongens knepen snel hun ogen dicht en deden alsof ze sliepen.

‘Weten jullie het niet?’ zei Gerrevink.

Hij liep met zijn benen wijd en zijn knieen gebogen rond de grote tentpaal.

‘Ha!’ riep hij plotseling en hij maakte een bokkensprong waardoor het licht van zijn zaklantaarn wild door de tent kaatste. Alle jongens schrokken op uit hun slaapzakken.

‘Weten jullie het niet?’ zei Gerrevink. Hij lachte smalend, zakte door zijn knieen en maakte nog een sprong.

‘Wíj worden kampioen,’ zei hij en hij scheen op zijn eigen lichaam, hield met zijn vrije hand zijn lul rechtop en danste met scheve en abrupte sprongen rond de tentpaal. ‘Kampioen!’ riep hij. ‘Wij worden kampioen! Wereldkampioen!’

Toen struikelde hij over een slaapzak of een tas. Hij kwam op zijn knieën terecht. Zijn zaklantaarn viel op de grond en ging uit. Hij bleef even zitten. Het was doodstil en pikzwart om hem heen. Hij vond zijn zaklantaarn terug, maar die was kapot.

‘Licht me eens bij,’ zei hij. ‘Ik kan mijn slaapzak niet vinden.’

Hij kroop op zijn knieën door de donkere tent.

‘Licht me eens bij,’ zei hij weer.

[p. 64]

jaap mulder
zonder titel
Geboren in 1954; illustreert Hollands Maandblad sinds nummer 588, november 1996