Hollands Maandblad. Jaargang 1986 (458-469)

[p. 66]

Gedicht van Mulan
Anoniem (vijfde eeuw n. Chr.)

Gesmoorde snikken, weer gesmoorde snikken -
Mulan zit bij de deur aan 't weefgetouw.
Het klikklak van de weefstoel hoor je niet,
Je hoort slechts hoe zij diepe zuchten slaakt.
Je vraagt op wie ze wel verliefd mag wezen,
Je vraagt naar wie zij dan wel zo verlangt -
Er is geen sprake hier van een verliefdheid,
Er is geen sprake hier van zo'n verlangen!

Vannacht zag zij de oproep voor het leger,
De Chan brengt groots zijn troepen in het veld.
't Dienstplichtigenregister telt twaalf rollen
En elke rol vermeldt haar vaders naam.
Haar vader ach! heeft geen volwassen zoon,
Mulan helaas! heeft niet een oud're broer.
Daarom wil zij een paard en zadel kopen
Want in haar vaders plaats trekt zij ten oorlog!

De Oostermarkt: ze koopt het fierste paard,
De Westermarkt: ze koopt er dek en zadel.
De Zuidermarkt: daar koopt ze bit en hoofdstel,
De Noordermarkt: ze koopt een lange zweep.
Dan neemt ze 's ochtends van haar ouders afscheid
En 's avonds slaapt ze bij de Gele Stroom.
Ze hoort niet meer de stemmen van haar ouders die haar roepen,
Ze hoort nog slechts het stromend water van de Gele Stroom dat zwalpend klotst.

In alle vroegte neemt ze daarvan afscheid
En 's avonds is ze op de Zwarte Berg.
Ze hoort niet meer de stemmen van haar ouders die haar roepen,
Ze hoort nog slechts de steppepaarden op de Zwaluwbergen hinniken.
Duizenden mijlen ijlend naar het slagveld,
Over de passen trekkend vliegensvlug:
Door noorderstorm gedragen bronzen potgong,
Door winterlicht beschenen ijz'ren harnas.
De commandant is in de strijd gesneuveld,
De krijgers keren eerst na jaren weer.

De weergekeerden zien de Zoon des Hemels,
De Zoon des Hemels op zijn keizerstroon.
Verdiensten worden keer op keer beloond,
Hij schenkt nog meer dan honderduizend snoeren.
De Chan vraagt Mulan wat zij wel mag wensen.
Zij antwoordt hem: ‘Ik taal niet naar het hoogste ambt ten hove,
Leen mij alleen de snelle voeten van uw raskameel
En breng uw kind naar zijn geboortestreek!’

[p. 67]

 

Wanneer haar ouders van haar thuiskomst horen,

 

Gaan zij de stadspoort uit haar tegemoet.

 

Wanneer haar zusje van haar thuiskomst hoort,

 

Tooit zij zich bij de deur in feestgewaad.

 

Wanneer haar broertje van haar thuiskomst hoort,

 

Slijpt hij zijn mes en slacht gehaast een varken en een schaap.

 

 

 

‘Doe mij de poortdeur van mijn kamer open

 

En laat me zitten op mijn eigen bed.

 

Trek mij het kolder uit waarin ik streed

 

En kleed me in de rok die 'k vroeger droeg.’

 

Ze schikt haar wolkenlokken bij het venster

 

En voor de spiegel brengt zij moesjes op.

 

Ze komt de poort uit, groet haar kameraden

 

En al haar kameraden staan verbaasd:

 

‘Twaalf jaren lang marcheerden wij tesamen,

 

Nooit hebben we geweten dat Mulan een meisje was!’

 

 

 

‘De poten van de rammelaar zijn rap,

 

De ogen van de moerhaas blikken schichtig.

 

Maar rennen beide hazen naast elkaar,

 

Wie kan dan onderscheiden of ik man ben danwel vrouw?’

 

 

 

(vertaling W.L. Idema)

Nawoord

Daar was laatst een meisje loos - helaas, ze werd ontdekt. Zo niet Mulan. Twaalf jaren diende zij in het leger zonder dat haar kameraden beseften dat zij een meisje was. Een treffend voorbeeld van het feit dat een vrouw evenveel vermag als een man. Geen wonder dan ook dat in de twintigste eeuw Mulans daden een bron van inspiratie werden voor het Chinese feminisme.

Het Gedicht van Mulan (Mulan shi) werd voor het eerst vermeld in de tweede helft van de zesde eeuw. Plaatsnamen, titels (Chan i.p.v. Keizer) en gebruiken wijzen op een herkomst uit een Noord-China onder niet-Chinese heersers, zoals de Tuoba Wei dynastie (386-534), maar iedere nadere indicatie ten aanzien van auteurschap en tijd van ontstaan ontbreekt. Verschillende stilistische eigenaardigheden duiden op een volkse oorsprong, Het Gedicht van Mulan wordt door wisseling van rijm verdeeld in negen strofen van uiteenlopende lengte, die in de vertaling gemarkeerd zijn door een witregel. Het merendeel der regels heeft een lengte van vijf syllaben; daarnaast komen regels voor van zeven syllaben en zelfs van negen.

De ‘potgong’ was een ondiepe metalen kookpot met drie pootjes die 's nachts door wachtlopende soldaten werd gebruikt als gong, ze was een onmisbaar onderdeel van de uitrusting van een soldaat. De Chinese koperduiten (rond en met een vierkant gat) werden aaneengeregen tot snoeren van nominaal duizend stuks, zodat grote bedragen in ‘snoeren’ werden geteld.

Deze vertaling is gebaseerd op de geannoteerde tekstuitgave in Wei Jin Nan-Bei chao wenxueshi cankao ziliao (Peking: Zhonghua shuju, 1962), pp. 379-82. Het Gedicht van Mulan werd reeds herhaaldelijk in westerse talen vertaald, o.a. door Arthur Waley, in Chinese Poems (London: Unwin Paperbacks, 1982), pp 99-101; door Wong T'ongwen en Jean-Pierre Diény in Paul Demiéville ed., Anthologie de la poésie chinoise classique (Paris: Gallimard, 1962), pp. 213-16; en door Hans H. Frankel, in The Flowering Plum and the Palace Lady New Haven, Yale-Univ. Press, 1976), pp. 68-72.

W.L. Idema