Hollands Maandblad. Jaargang 1983 (422-433)

[p. 28]

Bergen Belsen
Jan Blokker

1.

Vannacht ben ik gevlucht
uit Bergen Belsen.

De woorden staan er,
maar het beeld was anders:
de dichter spreekt niet meer,
hij droomt. Motieven
vallen uiteen tot broodkruim
in zijn handen.

Ik zocht een jekker, bescherming
tegen de hitte in de ovens.

Er waren geen vale barakken in het kamp,
zoals je ze kent van de plaatjes.
Door lange, helder gewassen gangen
liep je. Misschien hadden de nazi's
het eigenlijk zo bedoeld.

2.

Er leidt een trap vanuit de kloostergang
van Bergen Belsen (mijn eigen
Scala Santa), daarlangs ben ik gevlucht,
vannacht.

De trap leidt naar beneden
naar het plein, het eindpunt
van de tram. Ik spreek met een gendarme
over Bertold Brecht en Nietzsche.

Wie is die man?
Ik zie hem voor mij lopen; zijn haar
is niet van mij. Het plein
ligt laag. Statig daalt hij:
hij vlucht geduldig.

Ik ben mijn eigen boze oog.

[p. 29]

3.

Ken je dit plein, zie je,
we waren hier eerder samen.
Ik zit op een bankje, naast me
in de zon sta jij.

Nooit zal hier iets anders zijn;
de tijd eist weinig woorden,
en een gedicht is een idylle,
vooralsnog.

Nu leunt er een man tegen een taxi;
hij draagt een zwembroek, koortsig
spreekt hij tegen een gendarme.
En we rennen gedrieën weg van het plein,
de ondergrondse van Berlijn in; voortaan
eist een nieuwe tijd te doden.

4.

Ik leef in een archiefopname:
drommen mensen, blozende, trotse koppen,
summier gezien bij Georg Grosz.

Daar komen ze aan, onherroepelijk:
twee mannen lopen over een perron,
Hess en Hitler; ik zeg,
‘Die film heb ik al eens gezien.’

Hoe ver ligt het verleden? de foto's,
de verhalen, het propagandamateriaal,
de jeugd van mijn ouders tot leven gekomen.
Ik kan niet zien (ken ik die man?),
ik weet dat zijn gezicht betrekt.

[p. 30]

5.

Welke Germaanse God heeft mij
- misschien maar even - verward
met Ernst Mandel? Ik lijk in niets
op hem! De Führer echter, ziet
de overeenkomst. (Zijn wil
is het gerecht.) Nu zie ik in,
ik zal iets moeten doen
aan mijn gezicht.

Heeft Hitler ooit een Vlaamse socialist
gezien? Nog nauwelijks kind toen hij
in München revolteerde, waarvan zij beiden,
Hitler direct, Ernst pas veel later, leerden:
niet altijd komt er macht uit de loop
van een geweer.

6.

Altijd was jij er: Le Bec-Hellouin,
Fontaine-Guérard, Rouen St. Maclou,
maar alleen was ik op het perron
van Berlijn.

Ik kende niet de vrouw die bij me was.
(Men zei, Sarah Bernhardt,
maar dat kon haast niet waar zijn.)

Zo vele vrouwen had ik begeerd,
ik danste, ik zong, ik maakte me mooier
voor hen; en ik zou liegen wanneer ik je zei
dat ik ook even aan jou had gedacht.

Pas tegen de morgen (de Kinkerbuurten verdwenen
in de schemer van Berlijn) voelde ik mijn hand
over de dekens. En altijd ben jij daar.