Hollands Maandblad. Jaargang 1979 (374-385)

[p. 40]

Roveleccastraat
Het relaas van de moordenaar Cesare Farina
D. Ricklefs

In het jaar 1858 werd ik te Pavia deurwachter bij de heer V., wonende achter de Roveleccastraat. Op een keer toen ik door die straat liep bemerkte ik in de opening van een waterstokerij een vrouwengelaat dat bloosde onder mijn blikken.

Ofschoon ik zelf in die periode rood werd bij iedere ontmoeting raakte ik die keer niet in verwarring. De volgende dag keek het meisje - Guag heette zij - mij nòg vriendelijker aan. Ik echter liep door zonder mijn houding te verliezen. Zij was op de drempel gaan staan. Ik keerde om maar passeerde haar zonder haar aan te zien. Sindsdien vermeed ik haar.

Op een avond stond ik voor de deur. In het schemer naderden lichte voetstappen. Ik draaide mij om en tegenover mij stond Guag, aan haar hand haar kleine zusje. Zij vroeg mij of de heer V. thuis was. Ik zei nee en zij groette mij op betekenisvolle wijze.

Toen brak de oorlog van 1859 uit. Ik bande alle gedachten aan liefde uit en meldde mij als vrijwilliger. Onder de klanken van muziek trokken wij naar de trein die ons naar Como bracht, waar wij met gejuich werden ingehaald. Maar in de kazerne was niet eens stro om op te liggen. Na een week werd een bataljon gevormd. Dagen lang marcheerden wij onder de gloeiende zon, tot wij in Groce Domini aankwamen. Daar ontwikkelde zich bij het vallen van de nacht een zó dichte nevel dat wij elkaar niet meer konden zien. We waren doodmoe maar door de snijdende kou konden we niet slapen. Daarom werden er vuren aangestoken. De anderen legden zich te ruste maar ik moest op wacht staan. Toen ik afgelost werd was ik zo bevangen van de kou dat ik mijn geweer niet meer kon vasthouden. In die zelfde week nog kwamen we in Bagolino, niet ver van Rocca d'Anso. Hier werd de vijand ontdekt. Direct werd er alarm geslagen. Wij lieten hen ongestoord naderbij komen. Toen zij ons tot op ongeveer dertig meter genaderd waren legden wij onze geweren af en begonnen hen met stenen te bekogelen. Zodra de vijand begreep dat hij tegenover een grote strijdmacht stond vluchtte hij. Wij echter namen de wapenen niet meer op. Tot het einde van de oorlog bleven we in kwartier in Lavenone.

In 1860 keerde ik terug in mijn betrekking bij de heer V. Ik vermeed de Roveleccastraat nog steeds zo veel mogelijk. Maar op een zaterdagavond had ik geen meel meer in huis. Daar ik wist dat de water- en vuurwinkel nog open was ging ik daar heen. De dochter zat in de schaduw van de moeder, zodat ik haar eerst niet zag. Toen de moeder van plaats veranderde viel ineens het volle licht op de dochter. Ik had haar nu in het gelaat kunnen zien, maar deed dat niet. Ik draaide me om en begon in de bak met zeep te zoeken. Toen ik een stuk gevonden had werd het gewogen. Het was niet groot en ook niet klein. ‘Het is te veel’ zei Guag. Waarop de moeder: ‘Dat geeft niet’. We lachten alle drie. Maar de volgende keer dat ik er kwam leek het of zij veel koeler tegen mij waren, zodat ik besloot er niet meer heen te gaan.

Op een avond, nog voor het vallen van de nacht, verliet ik mijn woning. Het regende. Het was in de eerste week van de vastentijd van het jaar 1862. Toen ik door de Roveleccastraat kwam zag ik dat de deur van de waterstokerij werd geopend en Guag naar buiten werd geduwd. Achter haar klonk een sissende stem: ‘ga naar hem toe, ga nou’. Ik wierp haar in het voorbijgaan een welwillende blik toe, maar sprak niet.

Om aan deze toestanden een einde te maken schreef ik hun dat G. als teken van vertrouwen komende vrijdag om negen uur in de deur van de winkel moest staan. Zeer gespannen ging ik er die avond heen. In het portiek stond een

[p. 41]

vrijend paartje. Het meisje was bijzonder mooi. Ik sloeg een zijsteeg in. Drie meisjes vluchtten een poort binnen. ‘Hij is het’. Ik meende G.'s stem te herkennen.

Omdat alles nu nog onduidelijker was geworden liet ik hun de volgende dag door een kleine jongen weer een brief brengen. De moeder gaf hem een enveloppe mee terug, zeggend: ‘dit is het antwoord’. Ik maakte hem open en vond niets dan mijn eigen brief.... Een afschuwelijke gedachte kwam in me op, die ik echter ogenblikkelijk weer verwierp. In ieder geval dreigde hun gedrag mij op zijpaden te brengen. Ik besloot mijn vaderstad te verlaten en begaf mij naar Genua. Maar ook daar voelde ik me al spoedig door de aanhangers van G. en haar moeder achtervolgd, zodat ik het besluit nam terug te keren.

In de herfst verhevigden zich de vervolgingen. Ik van mijn kant had ook wel vrienden, maar die nam ik niet in vertrouwen. Ik ontweek hen zelfs, om niet tot wraak te worden aangezet. Ik verdroeg dit alles tot de vastentijd van het jaar 1866.

Op een dag ging ik naar de opera. Toen ik naar binnen ging schonk niemand me enige aandacht. Maar na enige tijd bemerkte ik dat ik strak werd aangekeken door twee mannen. Toen ze mij herkend hadden gingen ze uit elkaar; de een naar links, de ander naar rechts, onderweg andere mensen iets toefluisterend. Na de eerste acte van de opera - het was Cesare Borgia - werd er rondom mij geroepen: ‘Cesare! Cesare! Neem hem te grazen, Cesare!’. Daarna kwam er een heer, ik meen een van de twee mannen die mij herkend hadden. Aan de hand voerde hij een knaap, die hij naast me liet plaats nemen. Na enige tijd begon het kind te roepen: ‘Ik kan het niet, ik kan het niet!’ Ik liet me echter niet meesleuren door mijn woede over deze ongehoordheid. Ondertussen was de tweede acte begonnen. Aan m'n andere kant waren vijf brutale kerels komen zitten. De man die naast mij zat vroeg mij de opera uit te leggen, maar ik liet mij niet tot een twistgesprek verleiden. Toen de muziek afgelopen was ging ik snel weg. Zij probeerden mij te volgen, maar ik wist hen in het gedrang kwijt te raken. Bij de uitgang stond een jonge man, die mij aanstaarde alsof hij me eigenlijk niet wilde laten passeren. Buiten was het koud en donker. Terwijl ik door de straten liep gingen mij allerlei gedachten door de geest. In de Mullistraat zag ik in de verte drie figuren die op de loer stonden. Toen ze mij bemerkt hadden verdwenen ze. Mijn enige wapen was mijn huissleutel, maar ik was zó gespannen, dat ik het met de sterkste had willen opnemen. Bij de talkfabriek hoorde ik stappen naderen. Het was een soldaat. Ik volgde hem maar raakte hem kwijt in de duisternis.

De daarop volgende dagen werd ik met rust gelaten. Maar toen begon het weer. 's Avonds laat zongen ze in de tuinen en gangen om het huis spotliederen. Ik was ondertussen ook nog gaan hoesten. Daarnaast werd ik ondermijnd door ingewandsstoornissen. Op een avond kwam ik doodmoe thuis. Ik wilde het bed openslaan, maar dat kon niet omdat ik het 's ochtends niet had opgemaakt. Buiten zette dat honend gezang weer in. Woedend pakte ik een mes en rende naar de Roveleccastraat.

Met nog kleverige handen begaf ik mij naar het station. Ik was nu wonderlijk rustig, als in een vertraagde droom. Alleen was er dat vreselijk oorsuizen. Daar ik nog lang op de trein had moeten wachten begon ik, om geen tijd te verliezen, de spoorbaan af te lopen. Na een paar uur rustte ik uit op een grinthoop naast de rails. Ik viel in slaap. Ik droomde dat bereden carabinieri mij inhaalden. Het gedreun van paardehoeven zwol aan tot onverdraaglijke sterkte. Ik schrok wakker, sprong op, trok het nog bebloede mes... en werd achterover geworpen door het geweld van de langsrazende

[p. 42]

trein. Hollend en struikelend zette ik mijn tocht tussen de rails voort, belaagd door schaduwen van bomen en ruisende stemmen in de bossen, waar bovenuit, in mijn hoofd, steeds weer G.'s doodskreet. In de ochtendschemering kwam ik bij een seinhuis. Er brandde licht. Ik vroeg een glas water. Terwijl ik met volle teugen dronk keek de seinwachter me onderzoekend aan. Enige uren later bereikte ik Milaan. Ik nam voor de nacht een kamer in een herberg. De volgende dag had ik door willen gaan naar Zwitserland. Ik voelde me echter ziek en bleef op bed liggen. De waard wilde geen zieke herbergen en stuurde me naar het hospitaal. De genezing verliep zeer langzaam. Uit ongeduld verliet ik het ziekenhuis en meldde me bij de politie.

Na een korte ondervraging werd ik in een cel opgesloten. Er waren reeds vier andere gevangenen. Als enige kreeg ik boeien om mijn enkels, hetgeen diepe indruk maakte op de anderen. Zij vroegen mij wat ik gedaan had, maar ik zei het niet. De komende dagen werd ik uitvoerig verhoord.

Mijn celgenoten vertelden elkaar iedere ochtend hun dromen en duidden die dan. Daardoor ging ik ook meer op die van mij zelf letten. Eerst droomde ik van zware sneeuwval. Mijn gezellen zeiden dat de witte vlokken duidden op de acten van mijn zaak die nu zeker werden doorgenomen. Mijn eigen uitleg hield ik voor me. Toen droomde ik dat ik in de stromende regen aan de oever van de Ticino stond. Het water stond hoog en kolkte bruisend voorbij. Ik liep nu op een wankele brug over de rivier. In mijn armen droeg ik het zusje van Guag. Het meisje keek me lachend aan. Haar gelukzalig tegen mij aan drukkend schreed ik voort.

Ook bevond ik mij eens op een kaal veld vol boomstronken. Op de grond lag een dode vogel. Ik nam hem op. In mijn hand begon hij te leven. Ik was zeer ontroerd.

Verder droomde ik dat ik terug was in Pavia. Op het plein voor het hospitaal liep een man met een doodskist op zijn rug. Hij schoof de baar in een kelderopening van de kerk van de Onbevlekte Ontvangenis.

In mijn laatste droom was ik weer in het weeshuis. Door een gat in de muur reikte een oude vrouw mij krankzinnigenkleding aan. Dit was wel een voorspellend beeld, want de volgende dag kwam professor L...o mij met twee helpers halen. In een gesloten rijtuig brachten ze mij naar het gesticht waar ik nu nog ben.

Nederlandse bewerking: D. Ricklefs, Amsterdam 1979