Hollands Maandblad. Jaargang 1974 (314-325)

[p. 32]

Bolhoed, Buikman en Beer
Guus Kuijer

1. Bolhoed

De warme dagen zijn voorbij. Het leven speelt zich in klam halfduister af. De bladeren vallen fluisterend van de bomen, de mensen fluisteren en werpen afkeurende blikken om zich heen. Je stapt met kloppend hart een bus of tram in, want ze kijken naar je, ze herkennen je met hun sombere, vernietigende ogen. Op straat word je gevolgd door drommen doorweekte leeglopers die hun ogen alleen opslaan wanneer je ze de rug toekeert. Hun verachting slaat in je gewrichten zodat je bewegingen onzeker worden. Honden lopen kwispelstaartend op je af, maar zodra ze je ruiken, blaffen ze.

De hoeren lopen als deftige dames aan je voorbij.

Wat houden ze voor je verborgen?

Wat maakt het de moeite waard je voortdurend in de gaten te houwen, je klein te maken en in te blikken?

Een wereld. Een wereld achter het televisieruitje waarachter je alleen ziet wat ze willen dat je ziet, achter etalageruiten waar ze tekens opstellen van die wereld. De achterwereld, waar de politieagent het gemak vandaan haalt waarmee hij zijn honende taal op je afvuurt, de mercedesbestuurder het genot waarmee hij door een rood stoplicht rijdt, de mooie vrouw de zekerheid waarmee ze je al of niet aan haar telraam schuift.

Thomas laat Henk de stad zien. Alles is veranderd. Henk heeft niets teruggevonden. Je kon nauwelijks de stoep meer af. En nu, in het donker, word je voortdurend in de schijnwerpers gezet zodat je, nog meer dan anders, het gevoel hebt bij filmopnames betrokken te zijn. Op allerlei plaatsen is ten onrechte gekleurde verlichting aangebracht zodat de stad eruit ziet als een gokpaleis. De stad uit zijn kindertijd is kennelijk opgeheven.

Thomas brengt hem in een kerkachtig gewelf, een reusachtige muizeval met één ingang en te hoge, getraliede vensters, waar een voetstap klinkt als in een ouderwets hoorspel, met piepende spookdeuren en een loeiende wind van kanvas over hout.

In de verte een lange tafel, dwars op de ruimte geplaatst, met mensen erachter en ernaast zittend als bij een schilderij van het Laatste Avondmaal. Maar het zijn niet de heiligen van de bidprentjes die daar vergaderd zijn. Op de plaats van de Rabbi zit een in zwart pak gekleed mannetje dat nog kleiner lijkt door de bolhoed die hij over zijn ogen tot op zijn puntneus heeft getrokken. Er zijn twee katachtige ogen uit de hoed geknipt waar hij door kijkt.

‘Ik zie jullie wel’, roept hij uit de verte. Met zijn gehandschoende vinger wijst hij tussen Henk en Thomas door.

Henk heeft niet het gevoel dat hij welkom is, maar Thomas duwt hem voort. Hij bekijkt de overige aanwezigen. Vijf mannen en een dikke vrouw. Ze kijken allemaal verlegen naar de tafel, hun nagels of schoenen, zodat Henk zich nauwelijks een oordeel kan vormen.

‘Hoe moeten wij uw broeder noemen?’ vraagt de bolhoed.

Henk wil zich voorstellen, maar Thomas stoot hem aan, fluistert: ‘Nooit de waarheid’ en zegt hardop: ‘Hazepeper’.

‘Schitterend’, roept de bolhoed. Er gaat een goedkeurend gemompel door het rijtje. Er schieten wat beschroomde blikken in Henks richting.

‘Hazepeper’. Het kleine mondje onder de hoed maakt smakkende geluidjes. ‘De lafheid van de haas, maar ook diens snelheid, de pittigheid van peper, maar daarvan ook het venijn. Hoe gaat het uw vrouw?’ Hij richt het woord tot Thomas.

‘Niet getrouwd’, zegt Thomas.

‘O pardon, dat vergeet ik steeds. En uw moeder?’

[p. 33]

‘Dood’.

‘Ajakkes, m'n geheugen laat me in de steek.’

Er wordt gegniffeld. Henk ziet dat er stiekeme tekens gegeven worden. De dikke vrouw lacht hardop.

‘Wat stelt dit voor?’ fluistert hij.

Hij krijgt geen antwoord.

‘Heeft u al iets gevonden?’ vraagt Thomas.

Weer onderdrukt gegiechel. Verlegen gepulk aan neuzen, gedraai aan haarpunten, gekrab aan oren.

‘Voor ik daarop inga’, zegt Bolhoed, ‘u herkent me toch niet hè?’

Henk ziet de katteoogjes op zich gericht.

‘Nee, nee, in het geheel niet’, zegt hij haastig.

Bolhoed buigt zich voorover. ‘Ik ben nogal bekend ziet u...’ Hij kijkt schichtig om zich heen. De te wijde hoed verschuift zodat de gaten naast zijn ogen zitten. Blind tast hij naar de rand en draait de hoed met een rukje op de juiste plaats.

‘Er zijn inderdaad gegevens binnengekomen’, zegt hij dan. ‘Kunnen we onze gast in vertrouwen nemen?’

Thomas knikt.

‘Welnu. We moeten minder ontkennen. Een deel van onze moeilijkheden zou opgelost zijn als we het woordje “niet” vervingen. Bijvoorbeeld. Dat is niet waar. Vervanging: dat is sprinkhaan. Het idee is van de Sumeriërs als ik het wel heb.’

‘Ik begrijp het niet’, zegt de dikke vrouw bedeesd.

Bolhoed springt op. ‘Alweer een ontkenning. Geen wonder dat men ons vervolgt. Mooi wasweertje vandaag, zegt uw buurvrouw. Begrijp ik niet, zegt u. Ja wat wil je dan? Als u iets niet begrijpt zegt u: dat is ster. Als het om nadere uitleg vraagt, zegt u: dat vínd ik ster.’

Henk schuifelt opgewonden met zijn voeten over de vloer. ‘Wordt u bedreigd? Kijken de mensen u aan alsof ze u doodwensen? Krijgt u hevige maagkrampen wanneer u door anderen klaargemaakt voedsel eet? Wordt u in de straten gevolgd door steeds hetzelfde onopvallende type in regenjas?’ Hij houdt hijgend op omdat Thomas een hand op zijn mond legt.

Er gaat een rilling van ontzetting door het gezelschap, alsof een onaangenaam geluid hen kwelt. Ook Bolhoed ziet er verslagen uit.

Thomas schiet Henk te hulp. ‘Mijn vriend weet nog niet dat men zwijgt over wat bekend is.’

‘Neem me niet kwalijk’, voegt Henk eraan toe. ‘Ik zal geen vragen meer stellen.’ Bolhoed herstelt zich. Met een manhaftig gebaar trekt hij zijn jas recht. ‘Er is een voorstel binnengekomen van een broeder die onbekend wil blijven.’ Hij haalt een bruine envelop uit zijn diplomatentasje. Hij trekt er fotoos uit. ‘Bekijkt u ze rustig’, zegt hij. De fotoos gaan van hand tot hand. Het zijn een vooraanzicht, twee zijaanzichten en een achteraanzicht van een pop waarvan de armen met in verhouding zeer dikke touwen aan het lichaam vastgebonden zijn. De mond is met een soort vlinderdas zonder vlinder gekneveld.

‘Ik vind het ster’, zegt een schrale, al bijna dode man aan Bolhoeds rechterhand.

‘Juist’, zegt Bolhoed. ‘De bedoeling is deze. We laten een dergelijke fotografie van onszelf vervaardigen en verspreiden die onopvallend zodat onze tegengestelde broeders weten kunnen dat zij van ons niets te vrezen hebben omdat wij ons vrijwillig binden. Ik persoonlijk zou de fotoos achter mijn rug op de grond laten vallen zoals klein duimpje zijn kruimels. Het is maar een suggestie.’ De fotoos verdwijnen in de tas.

Er klinkt een zacht geklater van handen en Henk merkt dat allen onder de tafel applaudisseren. Henk brengt zijn handen op zijn rug en doet ongemerkt mee.

De schrale Magere Hein neemt voorzichtig het woord. ‘Ik hoorde van iemand’ zegt hij hees, ‘dat je moet oppassen met het uitspreken van persoonlijke wensen. Neem bijvoorbeeld deze zin: Ik wil groter wonen. In plaats daarvan zou je kunnen zeggen: Zou het algemeen belang er niet mee gediend zijn wanneer ik een passender woonruimte zocht?’

‘Te lang’, vindt Bolhoed. Allen knikken, schuiven daarbij zenuwachtig over hun stoelen heen en weer.

‘Wat denkt u van: mag ik in het algemeen belang groter wonen?’ stelt Henk voor. ‘Nee, nee, wacht’, gaat hij voort, ‘mag het algemeen belang groter wonen?’ Weer een ondergronds applaus.

‘Mag het algemeen belang even passeren? Mag het algemeen belang een raam open?’ Het applaus zwelt aan.

‘Sssjt’, sist de dikke vrouw. Ze staat op. Henk schrikt als hij ziet dat het een verklede man is. Snel kijkt hij de rij langs. Nog meer verrassingen? Er zijn slechts frakties van gezichten te zien, de rest is verborgen achter handen, hoedranden, baarden, brillen, kragen en sjalen. De dikke ‘vrouw’ loert bang om zich heen. ‘We worden gadegeslagen’.

‘In de hoop dat we weer een stap verder zijn gekomen in het belang van het algemeen belang’, roept Bolhoed met schrille stem, ‘sluit ik deze vergadering.’ Niemand ver-

[p. 34]

roert zich. Bolhoeds stemgeluid trilt lang na in de holle ruimte. Dan verheft men zich een voor een van zijn plaats en verdwijnt op een manier die lijkt op ‘zich even verwijderen’, maar toch definitief is.

Thomas en Henk gaan als laatsten weg.

2. Buikman

Henk zet zijn tocht alleen voort. Hij zoekt tussen de rommel die opgehoopt ligt in de goot, verlaten tuinen, dode hoeken, naar aanwijzingen. Hij vindt die ook: een pop zonder kop, het uurwerk van een wekker, een geneverfles met nog een bodempje genever erin. ‘De zon in zijn mand.’

Jaren loopt hij al met dat zinnetje rond, titel van een schilderij. Jaren tobt hij. Niet over de strekking, maar over de betekenis van zo'n gravure in de hersenen, waardoor allerlei taalflarden steeds weer bovenkomen. Je blijft een warboel als je die gravures niet in verband weet te brengen met je leven. Waarom lag de vrouw zonder armen in zijn hersens opgeslagen, lang voor hij Marianne leerde kennen?

Hij zet de geneverfles aan zijn lippen en laat het schrijnende vocht zijn mond inlopen. Zijn tong voelt na het doorslikken aan als een slapende voet. Hij ruikt verschrikt aan de hals van de fles. Het is spiritus. Hij smijt de fles woedend weg, de glassplinters vliegen in het rond. Heftig spuwend en rochelend gaat hij er in sukkeldraf vandoor, alsof hij op de hielen gezeten wordt: omkijkend, grommend.

‘De hoeren lopen als deftige dames aan je voorbij.’ Zelfbedacht en nog waar ook, met de vermoedelijke eigenschap dat die zin hem blijft achtervolgen. Henk ziet een grote man die kaarsrecht loopt zodat hij zijn ronde buik als een supermarktwagentje voor zich uitduwt. Zouden daar zijn feiten in zitten? Laat niemand je wijsmaken dat zo'n pens niks betekent! Volgen die man! Na een half uur achtervolgen kijkt de man met de buik Henk zo nu en dan aan, steeds vaker, tot tenslotte een buitenstaander de man een halsdraaitic zou kunnen toeschrijven.

Henk wacht geduldig. Het is niet goed de mensen aan te spreken. Daar houden ze niet van. Het lijkt hem een aardige man.

‘Wat moet je van me?’

Buikman is stil blijven staan. Henk botst zowat tegen hem op.

‘Niks’, zegt Henk bang.

‘Welles.’

‘Als u niet boos wordt wou ik u iets vragen over ...’ Henk aarzelt.

‘Vraag op.’

... over uw buik.’

‘M'n buik?’ Het gezicht van de man klaart op. Hij legt een hand zwaar op Henks schouder. ‘Ga mee’, zegt hij. ‘Da's een heel verhaal.’

Hij voert Henk naar een donker etablissement. Hij bestelt bier voor Henk, maar neemt zelf niks.

‘Je moet es voelen’, fluistert hij, terwijl hij zijn natte gezicht als een samenzweerder naar Henk toebuigt. Henk beweegt zijn hand voorzichtig in de richting van de buik en duwt zijn vingertoppen in de stof van het overhemd, even boven de broeksriem. De buik is keihard.

‘Als steen’, fluistert de man, ‘als kristal, als een zak knikkers.’

Hij drukt Henk het glas pils in zijn handen, beduidt dat hij drinken moet, slikt mee als Henk slikt.

‘'t Is begonnen als een voetbal, ook hard hoor, toen een meloen en nou zoiets als een poef. Geen weke blubber, maar hard en gespannen als een kogel. Hij glimt ook. Nog een pilsje?’ Hij knipt met zijn vinger naar een ober. ‘Ken je dat verhaal van baron van Münchhausen die per kanonskogel reisde? Mijn lichaam klemt zich aan mijn buik vast zoals de baron aan zijn kogel. Mijn buik gaat op weg en mijn benen dribbelen als twee jongleurs onder een reuzenbal. Mijn borst en mijn hoofd balanceren op zijn gladde oppervlak, want eigenlijk ...’ De man fluistert nu rechtstreeks in Henks oor. ‘... eigenlijk wil ie er vandoor.’

Het zweet loopt in straaltjes over zijn gezicht, drupt soms van zijn kin op de tafel, maar glijdt ook de bocht om, zijn hals in.

‘Dat verbeeldt u zich maar’, zegt Henk. ‘Zulke dingen bestaan niet.’

‘Jongeman’, antwoordt Buikman, ‘dat dacht ik ook toen ik zo oud was als u. Dat je je lichaam in de hand had, met veel beweging, gezond eten, alles wat maar aanbevolen wordt. Maar bij iedereen begint wat te groeien: de oren bijvoorbeeld. Heeft u wel eens gelet op de oren van wijlen paus Johannes? Dacht u dat die als kind met zulke bloemkolen heeft rondgelopen? Ik heb een vrouw gezien die werd overwoekerd met wratten. En neem nou de achterwerken. Niemand denkt er als twintigjarige aan dat ie later nog es zo'n half varken achter zich aan zal moeten slepen. Het begint te groeien, ergens, zichtbaar of onzichtbaar, misschien is dat pukkeltje op uw linkerneusvleugel het begin van een aardappelvormig groeisel dat uw neus zal verwoesten. Ik denk wel es dat kanker de manier is waarop het lichaam zoekt naar nieuwe vormen.’

[p. 35]

‘Heeft u kanker?’

‘U niet dan?’ vraagt Buikman agressief. ‘Verbeeldt u maar niks hoor. Iedereen heeft kanker. De vraag is alleen waar. Misschien zwellen uw benen op, wie weet groeit er een ei in uw hersenen, ergens broeit het, dat staat vast.’

‘Ik geloof er niks van.’

Buikman staat op. ‘U wilde over mijn buik praten’, zegt hij kwaad.

‘Ik wilde vragen wat erin zit.’

Buikman valt terug op zijn stoel. ‘Wat dacht u?’ Hij grinnikt. ‘Ouwe lompen en metalen toch zeker.’ Hij lacht hard. Dan verstrakt zijn gezicht.

‘Eigenlijk een goeie vraag’, zegt hij. ‘M'n tijd is niet verspild.’ Hij knipt in zijn vingers voor een volgend pilsje. ‘Ik zal het u vertellen omdat u een serieus mens bent die de waarheid zoekt. Er zit lucht in. Ik bedoel, afgezien van de ingewanden zit er lucht in. Gassen die lichter zijn dan de buitenlucht. Dat betekent dat ik lichter word naarmate ik in omvang toeneem. Het duurt niet lang meer of ik zweef als een balletdanser door de straten. Rookt u?’ Buikman houdt Henk een dure sigarettenkoker voor waar Henk er een uit opsteekt. Buikman zelf rookt niet.

Je kan aan Henks gezicht zien dat hij aan Buikmans woorden twijfelt. Hij schudt zijn hoofd. Ze zeiden maar wat. Ze hielden je voor de gek. Om je thuis te kunnen uitlachen samen met hun verwanten. Een smakelijk verhaal in een kamer vol mensen.

‘Als je je snor laat staan heb je wel wat van Jason King’, zegt Buikman. Hij buigt zich weer naar Henk over. ‘Ik heb trouwens gehoord dat die een heel slechte adem heeft, zo slecht dat ie 's zomers in z'n slaapkamer geen insecticide hoeft te gebruiken.’

Henk voelt zich misleid. Stuntelig bedankt hij Buikman voor het onderhoud en verlaat het café dat, zo ziet hij in het voorbijgaan, ‘De Ketel’ heet. Het is koud. Hij knoopt de bontjas, die hij van Thomas geleend heeft van onder tot boven dicht.

3. Beer

Zijn huid is gerimpeld als bij een olifant, maar hij is dun en ziet er gerafeld uit, als een kraai. De hoge hoed ontbreekt zodat zijn kale kop glanst in het licht, wat men met de glans van ivoor pleegt te vergelijken. De lippen vallen uit de toon, dik en week zijn ze, op elkaar liggende tartaartjes. Maar de ogen zijn aangenaam. Ze staan wijs en erg droevig wat een betrouwbare indruk maakt. Ze kijken allerminst nieuwsgierig de wereld in. Ze zijn te oud om nog door de dikke mist van al die jaren heen te kijken. Hij staat rechtop. Twee handen steunend op een bergbeklimmersstok die beslagen is met talloze souvenirs uit verre landen.

[p. 36]

Hij heeft geen zin om nog een stap te verzetten.

Oeroud is hij en het houdt maar niet op. Heeft de een of andere goddelijke grapjas hem het eeuwige leven toebedacht? Laat men speciaal te zijner ere de jaren voorbijkruipen als slakken op schuurpapier? Aan alles komt een eind, beloofd is beloofd.

Dik is hij in ieder geval niet geworden. En als je de weg wilt weten, hij weet hem, overal naartoe. Alleen heeft hij nu geen zin om er over na te denken, of te wijzen met zijn armen.

Van de liefde weet hij ook: heeft hij niet braaf iedere vijf jaar zijn vrouw ingewisseld voor een nieuwe?

Maar uiteindelijk komt het erop neer dat je niks meer wilt. Dat je niet meer denkt aan vooruit of achteruit. Dat je alleen nog maar denkt aan die ene stoeptegel, waar je voeten net op kunnen staan als je ze niet te ver uit elkaar zet.

Hij staat als een boom. Knappe jongen die hem daar nog vandaan krijgt. Of ze zouwen hem met tegel en al moeten verhuizen. Wat ze misschien doen als hij in de weg staat of teveel licht wegneemt. Of als de weg verbreed moet worden. Er is vast wel een goedhartig iemand, een moederlijke vrouw die zijn dochter zou kunnen zijn, die hem een kopje koffie brengt morgenochtend, tegen koffietijd, met misschien zelfs wel een stuk zelfgebakken appelgebak of boterkoek erbij, wat eigenlijk voor haar dikke man bedoeld is, maar die al voor zessen door de buurvrouwen wordt verdeeld. Ook is het mogelijk dat hij nog iemand van dienst kan zijn, een toerist waarvoor hij iets moet vasthouwen of vertalen.

Vermoeidheid heeft zijn grens, zoals pijn. Wanneer het die grens overschrijdt wordt het onvoelbaar, onrealiseerbaar.

Maar de grens zet zijn wachtposten uit: de onmacht met als adjudant de angst. Weet je ze te omzeilen en je bereikt de grens dan is alles voorbij. Dan bereik je het land waar vermoeidheid visioen wordt en pijn muziek.

Alles wat hij denkt heeft hij zelf bedacht, althans zoals een primitief in de diepste binnenlanden bedenkt dat de aarde rond is. ‘Een aap is een handig mens’. Dat soort gedachten waarmee hij zijn omgeving amuseerde, soms respekt afdwong.

Een tegel van 40 × 40 cm lijkt niet veel als de uiteindelijke plek waar een mens zich wenst te vestigen, maar als je het in cm³ ziet, een vierkante zuil met de tegel als grondvlak, dan is de ruimte die je je toeëigent ontelbare paleizen groot en degene die die ruimte bezit is hij die blijft stáán en niet hij die doorloopt en onder een dak wegkruipt. Iets moet toch lukken.

Niet dat hij zich buitengewoon mislukt voelt. Niet meer dan anderen. Ook niet minder. Maar elk voornemen is weggespoeld in de occanen van tijd die hij gehad heeft.

Nooit iets afgemaakt.

Zelfs geen gedachte.

Maar dit wel.

Miljoenen mensen strijden een heroïsche strijd om voedsel, om land, om vrijheid, om wat al niet, zou hij dan niet vechten om een stoeptegel? Geen berg ooit bedwongen, maar deze tegel toch zeker wel!

In zijn heupen en knieën is de pijn begonnen. Het is of zijn lichaam zich door de gewrichten heen op de grond wil laten zakken.

Voorbijgangers merken hem niet op. Hij staat ver van de straatlantaarns en onbewegelijk. Zijn schedel glimt te onopvallend.

Hij trekt een moeizame glimlach op zijn stijf wordende mond.

Liefdeloosheid was hem verweten, taktloosheid, ongevoeligheid, allemaal woorden die ernaast schoten als kromme pijlen. Een hunkeraar was hij en verachtte zichzelf erom. Wie om liefde bedelt is een kwijlende hond. Maar heeft het zin je leven af te meten naar wat vrouwen ervan zeggen? Maken ze er zelf iets beters van? Zou ooit een van zijn vrouwen een poging doen, op de gedachte komen zelfs om een tegel te bezetten?

De pijn is wel te harden, maar het tranen van z'n ogen, het dichtvallen van zijn oogleden groeit uit tot een beproeving. Paarden slapen staande met open ogen. Het moet kunnen. Af en toe mogen ze wel even dicht. Flink op de stok leunend dat je je evenwicht niet verliest.

Het gebeurt steeds minder vaak dat er iemand voorbij komt. Hij hoort ze van steeds verder aankomen: haastige voetstappen die snel opdoemen en snel wegsterven. Hij bekijkt ze niet meer. Hij heeft al zoveel mensen gezien. Soms als hij op een terrasje zit duurt het wel een uur voor hij een gezicht ziet waarvan hij denkt: dat ken ik nog niet, daar ben ik niet aan voorgesteld. Even gewicht op andere been. Mensen zijn onhandige apen.

Gevoel voor humor moet je hebben. Zo nu en dan een kwinkslag. Eentje met géést. Daar kun je het een tijd mee volhouwen.

Er komt weer iemand aan. Geen opgewekt persoon zo te horen, slofferig, zonder pit. God, god, wat loopt die langzaam zeg.

Kraai ziet hem nu. Een jongeman in een dikke bontjas. Hij ziet eruit als een kermisbeer, mistroostig met de kop omlaag. Kraai grinnikt; er waren hem al heel wat beesten

[p. 37]

gepasseerd vanavond.

De beer blijft staan. Hij kijkt naar Kraai. Heel lang.

‘Goeienavond’, zegt Kraai omdat het griezelig wordt.

‘Dag’, zegt de beer.

Van Kraai mag hij best doorlopen. Hij houdt niet van mensen, maar zeker niet van zo'n engerd in een bontjas. Je snapt niet dat een man eruit wil zien als een deftige dame.

‘Staat 't hier goed?’ vraagt de beer.

‘Wat?’

‘Of het hier goed staat.’

‘O. Jazeker. Dank u. Uitstekend.’ De vraag overrompelde hem een beetje.

‘Bezwaar als ik hier ook sta?’

Weer duurt het even voor hij de vraag begrijpt. ‘Nee, natuurlijk niet, integendeel’, stottert hij dan onhandig. Het volgende ogenblik verwijt hij zichzelf zijn bangheid. Hij had de beer toch vriendelijk kunnen verzoeken wat verderop te gaan staan?

‘Ik blijf niet de hele tijd praten hoor’, zegt de beer vriendelijk. ‘Even in het begin.’

Dat is een hele opluchting. Maar Kraai heeft toch het gevoel dat hij die opmerking opnieuw niet begrijpt.

Daar heeft hij het. ‘Begin? Welk begin?’ Het schiet eruit als bij iemand die nog net op tijd ad rem is.

‘In het begin van het staan. Vóór het konsentreren zal ik maar zeggen.’

Ja, ja, dat begrijpt hij. Hij begrijpt alleen niet... ‘Doet u dat dan wel meer’, vraagt hij gejaagd. ‘Hier zo staan.’

‘Soms hier, soms daar, je kent dat wel.’

[p. 38]

Kraai knikt alsof hij het kent. Hij heeft het afschuwelijke gevoel dat hij in een soort rij staat.

Even bekomen.

Maar wacht. Zag hij het goed? Ja, waarachtig! De beer staat op twee tegels! Op twee en een halve eigenlijk, want zijn ene voet gaat ruim over de lijn. Die man begrijpt er niks van!

‘U staat niet goed’, zegt hij geïrriteerd.

De beer kijkt hem dom aan. Dan ziet hij Kraai zijn voeten en korrigeert haastig de stand van zijn eigen voeten. Je hoort zijn schoenen tegen elkaar slaan. Maar nog staat hij niet goed. Hij staat nog steeds op twee tegels tegelijk.

Kraai staat op het punt er iets van te zeggen, maar opeens gelooft hij er niet meer in. De beer liegt.

Hij heeft nooit eerder gestaan, evenmin als hijzelf. Hij bluft. Maar waarom? Kraai besluit op zijn hoede te zijn.

‘'t Is heel gezond’, zegt de beer.

‘O ja?’

Het lijkt of de beer verlegen wordt met de situatie. Hij weet tenminste niks meer te bedenken. Kraai wordt door een verschrikkelijke nieuwsgierigheid overvallen. Maar hij moet voorzichtig zijn, zichzelf niet verraden.

‘Het valt niet mee’, zegt hij.

‘Och’.

‘Dat zeggen ze allemaal in het begin. Och.’

De beer zegt niets terug. Hij blijft Kraai strak in zijn ogen kijken. Student of bouwvakker? Kraais mensenkennis schiet tekort. Hij sluit zijn ogen even. Hij knijpt het handvat van zijn stok. Hij moet zich krampachtig verzetten tegen het verlangen om te zitten. Als hij zijn ogen weer opslaat ziet hij dat de beer zijn voeten op één tegel heeft gezet.

Kraai besluit de knoop door te hakken.

‘Wil je niet verder?’

‘Nee.’

‘Echt niet?’

‘Nee.’

‘Geen stap?’

‘Nee.’

‘Niet in een lekker zacht bed met springveren en donzen dekbed plus verloofde?’

‘Nee.’

Beer speelde het wel héél slim. Kraai weet niet wat hij nog moet vragen.

‘Een aap is ook maar een mens’, zegt hij om zichzelf wat op te monteren. Tot zijn verrassing moet de beer er hard om lachen.

Het brengt hem op een idee. De beer aapt alles na. Hij kijkt af, maar weet niks. Hij moet zijn mond houwen, met elke vraag geeft hij meer prijs. Konsentreren, want hij staat te zwaaien op zijn benen, de pijn heeft zich uitgebreid naar zijn rug en is zó hevig geworden dat hij haast niet meer durft te ademen. Hij nadert de grens.

‘Wat bezielt u?’ hoort hij de beer vragen. Het klinkt alsof het van heel ver komt, maar dringt nog best tot hem door.

Een uiterst onbetamelijke vraag.

‘Niks jongen’, steunt hij, ‘mij bezielt niks.’

‘Dat wilde ik maar even weten’, antwoordt de beer. Hij spuugt het er verachtelijk uit. Zonder te groeten loopt hij weg.

Zomaar van zijn tegel af. Alsof hij op de bus heeft staan wachten. Kraai krijgt het benauwd. Hé beer, wil hij roepen, maar hij krijgt er geen woord uit.

Hé beer, ik wil 't je wel vertellen. Blijf staan, doe met me mee. We maken twee zuilen in het heelal, dat de boel niet zo gauw in elkaar sodemietert. Blijf staan godverdomme!

Kom op beer, ouwe lul, doe niet zo kinderachtig, god wat ben jij gauw op je teentjes getrapt zeg. Boltini masturberend aan de trapeze.

Vat het niet zo ernstig op beer.

Als je terugkomt kan je wat beleven. Neem mij bijvoorbeeld. Ik voel de pijn haast niet meer, ik voel mezélf al bijna niet meer en nog sta ik rechtop, op m'n tegel. Als ik omhoog kijk zie ik mijn zuil geweldig en massief, een beetje gebogen de hemel insteken, een soort liftkoker waarin ik zometeen opgesloten word, zodat de Amerikanen zeggen dat de Russen weer bezig zijn in het geniep. Als je wilt weten beer wat me bezielt, dan moet je terugkomen. Dan kan ik op je schouder leunen. Als vriendschappelijk gebaar natuurlijk, want nodig heb ik je niet.

Ik heb niemand nodig, begrijp je, niemand, alleen mijn tegel, mijn zuil.

Kraai merkt niet dat hij allang op de grond ligt.

[p. binnenkant achterplat]

[Medewerkers]

Judy van Emmerik	Huidige stand van zaken:
	-	runnen van een huishouden
	-	onderhouden van een tuin
	-	bespelen van een piano
	-	scherpen van de geest met lezen
	-	bestuderen van filosofie
	-	schrijven
Anton Korteweg	geboren 1944, Leraar Nederlands in Leiden, publiceerde Niks geen romantic agony (1971) en Eeuwig heimwee drijft hem voort (1973).
R. Reinsma	Geboren 1941 te Zaandam. Studeerde Nederlands in Amsterdam. Schreef een proefschrift over Toekomstbeelden. Thans werkzaam bij Elsevier-Nederland.
J. Velmer	Studeerde een tijdje psychologie en sociologie. Thans in het vormingswerk; heeft eerder gepubliceerd in Tirade.