Hollands Maandblad. Jaargang 1972 (290-301)

[p. 38]

Ons land is ook 's winters geopend
J.J. Peereboom

Aan de Directeur van de V.V.V.
Alhier

Geachte Heer,

In de krant staat dat u van plan bent om voortaan Ameriaanse toeristen 's winters naar Holland te halen, en een van de leuke dingen is dat ze een dag kunnen doorbrengen in een gewoon Hollands gezin. Hebt u al veel gezinnen, of zoekt u nog? Het lijkt mij enig, en wij zijn een doodgewoon gezin: mijn man, de jongens, en ik.

Hoe laat zouden zulke Amerikanen komen? Willen ze ons ook zien opstaan? Niet, zeker; ze zijn toch met vakantie! Ik dacht een uur of half elf, dan heb ik het huis aan kant. Ik hoop maar dat het geen lelijk weer is, niet sneeuwt of zo. Ik zie ze al staan, als ik de deur opendoe. Een echte Amerikaan met een rose gezicht en een dikke bril, en zijn vrouw in een vestje met pareltjes bestikt, die glimlacht van haar linker verstandskiezen tot haar rechter. ‘Missus Hantjes?’ zegt zij. ‘We are the Scroggses. This is Harold; and I'm Margaret.’

Dan komen ze binnen. U vindt het toch niet vervelend als ik u beschrijf hoe de dag zou verlopen? Zo weet u meteen of wij geschikt zijn, en gewoon genoeg. Eerst krijgen ze een Hollands kopje koffie; daarna aan de slag. Naar de supermarkt! ‘You have the supermarkt in America?’ Ja hoor, die hebben ze. ‘And cornflakes? You have cornflakes in America?’ Ja, ook. Giant packs. Alles hebben ze. Bevroren vlees, waspoeder, vruchtensappen? Ook. Geen wonder. Iedereen heeft zulke dingen nodig. Laten ze maar de prijzen opschrijven, en later nog eens vergelijken thuis.

Het is trouwens leuk voor ze om het in een ander land te leren kennen, zou ik denken, en te zien hoe de Hollandse huisvrouw het aanpakt. Vlak voor de uitgang staat een krantenrek. ‘You have the Telegraaf in America?’ Die hebben ze niet, eindelijk.

Terug naar huis om te eten: een Hollandse koffietafel, plus huzarensla plus rookvlees. ‘In Holland we have the welfare. After the war, we all have the welfare. Only some very old people not, maybe.’ Daar staat Harold versteld van; nu wel. Hij kan het haast niet geloven. ‘And how much welfare do you get?’ vraagt hij. Dat vind ik onbescheiden, maar Amerikanen voelen het misschien niet zo, dus zeg ik wat mijn man zowat verdient. ‘Twenty-seven thousand guilders!’ Geweldig, vindt Harold het. En tax-free? vraagt hij. Daar moet ik om lachen. Stel je voor. Nee, iedereen betaalt verschrikkelijk veel belasting. Er blijft alleen een beetje van over om het allernodigste te kopen. ‘Really. Is that so,’ zegt Harold op de haast niet meer beleefde toon van mannen die denken dat je niet weet waar je over praat; en daarna gaat het over de kinderen.

Zij hebben drie kinderen gehad, maar een is jong gestorven, gesneuveld in Vietnam. Margaret laat een foto van hem zien. Een knappe jongen; zonde eigenlijk. En waar is het allemaal goed voor, denk je dan. Gelukkig hadden ze nog een andere zoon, daar gaat het beter mee; hij is niet zo knap om te zien als de militair, maar hij heeft zijn eigen fabriek, en hij is ook alweer vader. ‘I am a grandmother now,’ zegt Margaret. ‘No!’ roep ik uit: ‘No...?’, en lach geweldig alsof ik mij zoiets niet kan voorstellen. ‘Yes!’ zegt Margaret. ‘You are too young!’ ‘No!’ zegt zij. ‘Yes!’ ‘No!’ Dan hebben ze ook nog een dochter, die studeert rekenen aan de universiteit. Een dikkerdje; wel een pientere kop, daar ziet ze naar uit.

En mijn kinderen? Die zullen ze straks zien, als ze uit school komen. Nu zijn er eerst nog een paar boodschappen te doen de andere kant op, en er is een klein wasje waar zij bij mogen kijken hoe dat in Holland gaat. Daarna zal het tegen half vier zijn; dan komen de jongens thuis.

[p. 39]

De tijd vliegt voorbij. Daar zijn de jongens, terwijl wij net met een kopje thee om ons heen zitten. Groot zijn ze! Kees komt eerst binnen, die is zoiets van een meter 96; en dan komt Henk, altijd trager hoewel hij ouder is, en twee meter 10 geloof ik. Zij zeggen allebei iets van Dag en blijven bij de deur staan, terwijl Margaret ze glimlachend bekijkt, en Harold knikkend. Willen jullie thee? vraag ik vrolijk. Dat willen ze natuurlijk niet. Hoe laat eten we? vraagt Kees tenslotte. Zes uur, heel gewoon. O, zegt hij; en ze sloffen allebei de kamer uit.

‘They are big, you think?’ vraag ik.

‘They are!’ roept Margaret uit. ‘O, I have never seen! such tall boys!’

‘The elder one's all of seven feet,’ zegt Harold.

Dat is een grapje waarschijnlijk. Ik doe er leuk om: ‘No, no. Very big, but only two feet.’ Het kan wel dat zeven voeten hebben in Amerika zoiets betekent als een beetje onhandig zijn - niet goed raad weten met jezelf. Dat is de leeftijd. Ik vind het flauw van hem om daar iets over te zeggen.

‘Boys are nice,’ zegt Margaret. ‘Aren't boys nice? I bet you're glad they're boys not girls.’

‘For me it's nice. For my husband also. He loves boys better than girls.’

Het is even stil; dan zegt Harold, ‘Youth is very important. Maybe more important than ever before in the history of the world. The future of mankind is in their hands, Missus Hantjes.’

‘That I know. The youth is important. That I know. My grandfather, he was very proud. When he said, the light out, we put the light out, and it was all dark; but my boys, when opa as we call him says so or so, they just say old sack. It is what we say in Dutch, you know: old sack. What is that in English?’

‘I don't know,’ zegt Margaret. ‘Old bag, maybe? But an old bag is not a man. It's a woman; and it's not a nice thing to say.’

‘Old sack also is not nice; but the boys they don't care. They say what they like.’

‘But you love them. And they love you,’ zegt Margaret.

‘O yes...’

‘That is very important.’

Ik versta het niet goed, want op dat ogenblik is de muziek uitgebroken, op de stereoinstallatie van de jongens. Margaret zegt het nog eens, en ik antwoord ‘O yes, very important. I must go to the kitchen, to cook. You like music?’

‘Pardon?’

‘You like music?’

‘Music?’

‘Yes?’

‘Is that your boys?’

‘No! It's the gramophone!’

Ik ga naar de keuken en vraag ze maar niet om te komen kijken. Ze kunnen even uitrusten bij de muziek, voor straks als mijn man thuiskomt; en ik wil zelf ook wel eens even niet converseren.

Uitrusten hoeft blijkbaar niet. Net sta ik bij te komen, dan klopt Margaret op de keukendeur en zegt dat ze een eindje gaan omlopen. ‘O.K!’ zeg ik. ‘You know the way?’ Nou, ze gaan toch niet ver. ‘We eat six o'clock,’ zeg ik.

O, zeggen zij, dan zijn ze allang weer terug. Eerst denk ik: natuurlijk, en dan onder het werken in de keuken denk ik, als ze helemaal niet terugkomen, en ik sta voor gek met mijn eten? Mijn man zei al, wat moet je met Amerikanen, hou je bij je leest. Als ik daar voor niets sta met mijn eten zal hij wel lachen. Niet dat hij gauw lacht. Hij is een stille man; streng, maar rechtvaardig. Ik zei tegen hem, vroeger sprak ik veel mensen in mijn baan; dat vind ik gezellig, en we verdienen er toch zeker iets aan? Hij vroeg hoeveel; dat wist ik niet, ik wou het u bij dezen vragen, dat regelt de V.V.V. zeker ook?

Gelukkig komen ze wel terug. Intussen heb ik mij allemaal gekkigheid in mijn hoofd gehaald. Ik wou het eten klaarzetten op het fornuis, en zelf het huis uitlopen. Als zij dan wegbleven, ook goed. Als zij terugkwamen, dan kon Margaret het uitzoeken. Zij mag ook wel eens iets doen toch zeker: koken voor de mannen en de jongens? Waarom niet? Ik ben weg, ik kon het niet meer aan. Wat treurig, ik moest er haast van huilen. Toch weet ik wel dat ik niet ver zou komen; en misschien kwam ik de Scroggses tegen op de hoek. Dus ik blijf.

Wat gek dat je zulke wanhoopsdingen in je hoofd haalt! Om half zes gaat de bel: daar zijn ze, en achter hun staat mijn man te wachten, met zijn tas aan de hand. ‘My husband!’ roep ik uit. ‘Albert, this is Margaret, and this is Harold.’ - ‘It's the husband,’ zeggen zij. ‘Nice to know you, Albert.’

Ineens is alles drukte en gezelligheid in huis. ‘Henk en Kees!’ roep ik, ‘vader is thuis,’ en de muziek houdt op. ‘Tell me Albert,’ zegt Harold, ‘just as a matter of interest: you don't have your own key to the house?’ Hè, wat zegt ie, vraagt Albert. ‘Of je niet een huissleutel hebt.’ Wat gaat hun dat aan? ‘Dat je de deur niet opendeed, natuurlijk.’ Ze stonden ervoor; ik kon er niet bij. ‘The door was too far away. His arm was not so long.’

[p. 40]

Nu schenken wij een borreltje. Dat is toch ook gewoon? Een jenever voor de heren, een sherrytje voor de dames, in de kleine ronde glaasjes met de witte stippen. Ik drink anders niet veel, maar dit is een bijzondere dag. ‘Proost! we say. That is typical Dutch.’

Zij vertellen ons over hun wandeling. ‘All the houses looked very neat,’ zegt Harold. ‘Very well-painted. Didn't we think they looked neat, Margaret? Well-painted?’

‘O I had never seen! such nice-looking houses!’ zegt Margaret. ‘So neat! And so... I'm looking for the right word...’

‘Well-painted’, zegt Harold.

‘Well-painted, that's it. I think your people must be very proud of their homes. I think they must be happy people.’

‘Yes, they are happy. Everybody is happy. Only sometimes when it is raining, they say, it is raining, I am not happy.’

‘Well.. we can't always have fine weather.’

‘They won't be very happy when they have to pay their income-tax,’ zegt Harold lachend. Denkt hij nog steeds dat wij eigenlijk geen inkomstenbelasting hoeven te betalen? ‘Or when their television goes kaput,’ zeg ik, en Albert, ‘Or when they fall in the water.’

Wij moeten allemaal lachen, ook Albert, zo moeilijk als het is om de mensen gelukkig te maken. ‘The lady who lives in the house on that side,’ zeg ik, ‘she is not happy, she said to me Goddammit maid - that is what we say when we are angry you know - she said the boys made too much music, too loud.’

‘Did she say that?’

‘I said, it doesn't matter, just be happy. You must sing and laugh, I said, and be happy. But she was unhappy.’

‘I am sorry,’ zegt Margaret.

‘And in America, the people are happy?’

‘You see, Missus Hantjes, the problem in America is, life is very competitive. Everyone wants to be a little better or a little richer than his neighbors. This makes it difficult for some people. I don't think you have that problem here.’

‘No! In Holland, all the people want to be the same. Just ordinary, you know. If somebody is not ordinary like everybody else, we call him an aansteller. Wat is dat, weet jij dat?’

‘Dat kennen ze niet,’ zegt Albert.

‘Well, you know, an aansteller is like this’ - en ik trek een aanstellerig gezicht, en wapper mijn handen heen en weer bij mijn oren.

‘Better look the other way, Margaret,’ mompelt Harold. ‘I think the woman is imitating a pervert,’ en hij vervolgt, ‘Tell me Albert, what kind of work would your neighbors do? What kind of jobs would they be in?’

‘No,’ zegt mijn man.

‘Wat voor baantjes, bedoelen ze,’ voeg ik hem toe. ‘De mensen in de buurt, wat hebben die voor baantjes.’

‘O... Hoe weet ik dat nou.’

‘I think the most work in an office,’ zeg ik.

‘Just like home,’ zegt Margaret. ‘Isn't that wonderful? Harold?’

Harold denkt aan iets anders. ‘What is your line of business, Albert? What is your office?’

‘We make machines.’

‘Very good! What kind of machines?’

‘Amusement,’ zegt mijn man op z'n Hollands.

‘Amusement machines! Harold thinks that is so important! Don't you, Harold?’

‘Yes... In these days of worry and stress...’

‘People need amusement!’ roep ik uit.

‘The world doesn't offer them much to be amused by,’ zegt Margaret.

‘Only machines!’

Later vertelt Harold dat de firma waar hij voor werkt ook een afdeling heeft die amusementsmachines maakt. Wat een toeval! De mannen hebben elkaar gevonden. Harold belooft mijn man dat hij hem een prijslijst zal sturen.

Aan het eten zijn onze gasten verrukt over het echte Hollandse eten: runderlapjes en andijvie en aardappels met veel jus; en wentelteefjes toe. ‘We call them rotating bitches,’ zeg ik. Daar kijken zij van op; dat wist ik wel, het was een grapje. De jongens zitten er gezellig bij aan tafel. Zo is het hele gezin gewoon bijeen; maar de jongens spreken niet, zij kijken alleen af en toe van opzij naar Harold en Margaret, met hun echte Hollandse nuchtere oogopslag. Harold probeert het op een andere manier: ‘Guten Tag, mein Herr. Sprechen Sie Deutsch,’ zegt hij tegen Henk, die daar natuurlijk ook niets op zegt.

‘We don't like the German in Holland,’ leg ik uit.

‘I understand that; but the two languages are not very different, isn't that so?’

‘Very different,’ zegt mijn man. ‘Yes.’

‘O, is that so. Well, you know them both, of course. And I guess you meet quite a lot of Germans.’

‘We don't meet them,’ zegt mijn man.

‘They come to Holland on their holiday

[p. 41]

or their business,’ zeg ik. ‘That is all. We take their money, but we laugh behind their back, for the principle.’

‘I know, I know,’ zegt Harold. ‘If the Russians had tried to take America's freedom away, I guess we would be laughing behind their back for years after.’

‘We would stick knives in their back!’ schreeuwt Margaret. ‘We would knock them down in our cars!’

‘Sure,’ zegt Harold.

‘But now we are all free again.’

‘Tell me about your freedom,’ vraagt Harold. ‘Are you allowed to say whatever you like, or do you have to be careful?’

‘A bit careful,’ zeg ik.

‘Of the police?’

‘The police not so much. You must be careful of your friends and other people, because they don't like what you say.’

‘You are not afraid of the police?’

‘Only if they are bevoegd. Wat is bevoegd?’

‘Dat begrijpen ze wel,’ zegt mijn man.

‘If they are bevoegd, they can do what they like. If they come to your house and say we are bevoegd and we want you to show us what you've got, you must do it. You must show them what you've got; because they are bevoegd, you know.’

‘But that is terrible,’ zegt Margaret.

‘No... it is O.K.’

Als wij opstaan van tafel is het al bijna acht uur, en dan gaat de televisie aan. Ik vertel Harold en Margaret dat er eerst Journaal is maar dat er daarna allerlei programma's komen net als bij hun thuis: ‘Look at the programme... we have the Partners... and we have the Persuaders... and the Dean Martin show... and Dad's Army... and the Partridge family... o, and still more. Do you know Dixon of Dock Green? That is a nice American programme.’

‘We don't know it. Perhaps it is English.’

‘Perhaps.’ Zulke dingen, daar sta je anders niet bij stil; dat vind ik het prettige van buitenlandse gasten. De volgende twee uur kijken we rustig naar de televisie. Ik heb er thee bij, maar om tien uur ga ik nog wat anders halen: koffie met een zelfgemaakte roomtaart, mijn specialiteit. Ik pak de room-

[p. 42]

spuit uit de ijskast, want de room doe ik er pas op het laatste ogenblik op, en ik sta net een figuurtje te maken op de taart, en een beetje te zingen tegen mezelf over de veelbewogen dag, dan hoor ik de keukendeur opengaan. Ik hoef maar uit mijn ooghoek te kijken om een rose gezicht te herkennen. ‘You do not like the television?’ vraag ik vrolijk. ‘It is very nice television,’ zegt Harold, ‘very good,’ en hij komt langzaam naderbij, om te kijken hoe ik room spuit. Dat denk ik tenminste; maar ineens hoor ik hem zeggen ‘You are a very attractive woman, Missus Hantjes; a very attractive woman,’ met een diepe stem, wel prachtig; en tegelijk voel ik dat hij zo'n rose hand op mijn heup legt. Ik denk, ik weet niet wat ik denk; ik draai me vlug om, met die roomspuit in mijn hand maar ik vergeet dat ik die nog in mijn hand heb, en ik knijp er zeker in van verbazing, in ieder geval die Harold! ònder! zijn das en zijn overhemd en op zijn schouder en tegen zijn kin. Als je zoiets ziet heb je geen televisie nodig; maar voor Harold is het niet leuk. ‘Sorry, sorry, pardon,’ roep ik uit. ‘I am stupid, I am terrible; it was not express; come and I help you.’

Ik eerst helpen met een mes en een lap en een spons, en dan nog wrijven met een handdoek; en hij maar met zijn neus vlak boven mijn haar. Af en toe kijk ik even naar hem op, en zijn gezicht staat een beetje suf; voordat ik dan de volgende keer opkijk geef ik een paar extra vegen op zijn borstkas waar het eigenlijk al schoon is en denk je bent wel braaf, maar het leven gaat niet over rozen.

Je kan er niets meer van zien als we de kamer binnenkomen. Ik draag de koffie, Harold de taart. Ik doe de deur met mijn elleboog open en geef hem een zetje met mijn voet; tegelijk hoor ik vallen en breken in de kamer, en als de deur openzwaait zie ik mijn man half achterover op de vloer naast een tafeltje op zijn kant en een gebroken kopje. Margaret staat voor haar stoel, onthutst, en strijkt over haar rok op haar dijen.

‘Pas toch op,’ roep ik uit.

‘What happened?’ vraagt Harold.

‘Albert stumbled,’ zegt Margaret.

‘Niets gebeurd,’ zegt mijn man. Hij komt overeind, zet het tafeltje op zijn poten en doet alsof het gebroken kopje er niet ligt.

‘It's O.K.! O.K.!’ roep ik. ‘This is my self-made cake. You must eat a big piece.’

Even later heb ik de rommel opgeruimd, en zitten wij weer netjes bij de televisie. Ik voel mij warm en dankbaar als ik bedenk dat mensen de halve wereld omreizen om net hetzelfde leven te vinden als thuis. Als je dat ziet moet er wel gauw een eind komen aan oorlog en ellende.

Om 10 uur 45 zetten wij de televisie af. ‘The rest is not so nice.’ En wij moeten naar huis, zeggen Harold en Margaret: kunnen wij een taxi bellen, vragen zij. ‘Of breng ze even met de auto naar huis,’ zeg ik tegen mijn man, maar hij vindt van niet. ‘Ben je gek; ze hebben geld genoeg.’

Dat is waar. Terwijl we op de taxi wachten, laat Harold ons foto's zien van zijn buitenhuis. Zij wonen in Chicago, maar zij hebben hun buitenhuis in Canada, aan een meer; en het meer is eigenlijk ook van hun. ‘You must come and visit us.’

‘O, you would love it!’ roept Margaret uit.

‘That is nice. Maybe next year we visit all our American friends,’ zeg ik maar vast. ‘But isn't it far for one day?’

‘O, you must stay longer; only next year we may be in Mexico.’

‘What a pity.’ Ik vind het echt jammer. Ik zag mij al met Margaret zitten aan het meer, waar Harold en mijn man op vissen; en misschien gaat het nooit door. Wat brengt afscheid toch een smart. ‘Maybe you come to visit us again, and have runderlapjes.’

‘We certainly will if we can,’ zegt Harold. ‘It has been a great day. We had not expected to find so much genuine warmth; and such smiling hospitality.’

‘Back home I'll tell all my friends about your Dutch cooking,’ zegt Margaret. ‘Of course they may all come and visit you to try it.’

‘Wonderful! Wonderful!,’ roep ik, gierend van de lach.

Daar is de taxi. Ze komen hoor meneer, zeg ik; maar eerst stop ik Margaret nog een doos chocolaadjes toe die ik laatst op mijn verjaardag heb gekregen. ‘Typical Dutch sweets!’ - ‘O Missus Hantjes, how sweet of you,’ en Margaret kust mij vlug op de wang. Harold niet, die houdt alleen even mijn hand vast en zegt ‘We'll meet by the lakeside.’ Romantisch hoor; ik had wel willen zeggen, met de roomspuit mee, maar ik weet niet zo gauw wat dat is in het Engels. Hij heeft een paar van die foto's uit Canada voor ons op tafel laten liggen, dat wij het niet vergeten.

‘O no,’ zeg ik, ‘that was not necessary.’

‘I want you to have them. I have many more.’

Daar gaan ze dan. Ik wuif ze warm na, en roep goodbye; en mijn man steekt een hand omhoog.

Nou, zeg ik tegen hem als we weer in de

[p. 43]

kamer staan: was het de moeite waard of niet? Voor een keer gaat het wel, vindt hij; dit waren goeie mensen, maar hoeveel krijgen we er deze winter?

Dat hangt van de V.V.V. af, zeg ik. Ze zullen wel aan Harold en Margaret vragen hoe die het vonden. Dan hoeven we niet bang te zijn! Misschien moeten zij wel een formulier invullen. Dat zou best kunnen. Ze vroegen toch zoveel: wat je overtuiging was, en je werk, en wat je verdiende? Dat moet zeker allemaal op het formulier. Zo leren ze ons kennen bij de bevoegde instanties.

Mijn man haalt zijn schouders op. Het is wel een mooi tweede huis, zegt hij. Hij neemt een van de foto's van de tafel; ik ga bij hem staan, en pak de andere.

‘Hé, kijk eens,’ roep ik uit.

‘Wat is dat?’

‘Twee briefjes van vijf-en-twintig - netjes onder de foto's gelegd; iets extra's om te bedanken voor al de moeite.’

‘Een fooi?’ vraagt mijn man stijfjes.

‘Doe niet zo gek,’ zeg ik. ‘Hier: jij een, en ik een.’

Mijn man neemt ze allebei. ‘Het komt toch aan het gezin ten goede.’

Ziet u, meneer, zo gaat het bij ons toe. Vindt u dat niet echt gewoon Hollands? Als er iets verkeerd is kunnen wij best een beetje veranderen. Mijn man is eigenlijk ook best plooibaar. Zijn er bij voorbaat formulieren in te vullen? In dat geval verzoeke beleefd doch dringend toezending. Hoogachtend,

Chr. Hantjes-Kelumbus