Hollands Maandblad. Jaargang 1971 (278-289)

[p. 30]

Er zat een man in de berm
Fragment uit een jongensboek
Guus Kuijer/Jamper

Jéjé liet zich in het gras vallen, een paar meter bij hem vandaan, zodat je evengoed kon denken dat hij naast niemand zat.

De man keek opzij.

‘Zo Olle’, zei de man.

Jéjé keek geschrokken opzij. Hij keek om zich heen. ‘Had u het tegen mij?’ vroeg hij.

De man grinnikte. ‘Ik zie verder geen volk Olle.’

Jéjé zag hem kijken, maar keek niet terug. Hij staarde naar een telegraafpaal in het weiland, hij sloeg zijn handen om zijn knieën alsof hij daar zomaar zat en van het landschap genoot.

Jéjé probeerde te lachen. ‘Ik heet Jéjé’, zei hij.

‘Das een merkwaardige naam Olle’, zei de man. ‘Oen is de naam.’

‘Wat zegt u?’ vroeg Jéjé.

[p. 31]

‘Oen is de naam’, herhaalde de man. ‘Ik geef toe, Olle klinkt mooier.’

‘Ik heet’, begon Jéjé.

‘Ja, ja’, zei Oen, ‘het is wat. Ik hou van kinderen, maar anderzijds ben ik op m'n rust gesteld.’

Jéjé bleef vijf minuten zitten. Hij kende de telegraafpaal nu van buiten. Toen stond hij op en slenterde met z'n handen in z'n zakken in de richting van Oen. Hij floot. Hij wilde toch die kant uit. Vlak bij Oen bleef hij staan en tuurde in de verte.

‘Hallo Olle’, zei Oen. ‘Leuk je weer es te zien. Hoe gaat het er mee?’

‘Goed’, zei Jéjé.

‘Vrij van school zeker?’ vroeg Oen.

‘Ja, ja’, zei Oen. ‘Je laat een mens geen tijd om te denken. Eh, hoe oud ben je?’

‘Eh vijftien’, zei Jéjé. Hij werd ongerust van die vraag.

‘Dertien dus’, zei Oen. ‘En waar woon je?’

‘In Deventer’, zei Jéjé.

‘Das een eind uit de koers Olle’, zei Oen.

‘Och’, zei Jéjé. Hij trok grasjes uit de grond en maakte er een bergje van.

‘Was het niet zo leuk in Deventer?’ vroeg Oen.

‘Ik anderzijds ook’, zei Jéjé.

Oen knikte bedachtzaam. ‘Dat komt goed uit.’ Hij stond op. ‘Tot ziens Olle.’

Hij ging honderd meter verderop weer in de berm zitten.

Jéjé knikte. Hij vond dat hij iets moest zeggen. ‘Waarom zit jij hier?’ vroeg hij.

‘Aai wots ze treffik boi’, zei Oen.

Jéjé geloofde dat Oen niet helemaal fris was.

‘Voor je weer zo druk begint te praten’, zei Oen, ‘ik heb een paar vragen.’

Jéjé wachtte, maar het bleef stil. Hij ging d'r maar bij zitten. Hij kuchte es.

‘Je wou wat vragen’, zei hij toen.

Jéjé schudde z'n hoofd.

‘Jaja’, zei Oen. Hij keek naar de blauwe lucht. ‘Ik groet u’, zei hij. Hij ging nu zover weg dat hij bijna een stipje was.

Jéjé was al gauw weer bij hem.

‘Rustig is anders’, zei Oen.

Jéjé haalde zijn schouders op. ‘Ik heb een beetje honger’, zei hij.

‘Ik niet’, zei Oen.

Jéjé bekeek Oen eens. In Deventer waren ook zulke mannen, maar hij had niet gedacht dat die wel eens in de berm van de weg

[p. 32]

zaten. ‘Hoe oud ben jij?’ vroeg hij.

‘Achtentwintig lange jaren kit’, zei Oen.

‘Dertig dus’, zei Jéjé.

Oen stond op. ‘Ik stap maar weer es op’, zei hij. ‘Geef me de vijf.’ Hij schudde Jéjees hand. ‘Groetjes aan Deventer.’

‘Ga es uit m'n beeld kit’, zei Oen.

Jéjé liet de afstand tot een meter of twintig oplopen. Er stopte een auto naast hem. Hij stak zijn hoofd door het open raampje naar binnen. De bestuurder wilde naar Amsterdam. Jéjé vond het best. ‘Mag m'n broer ook mee?’ De man keek door de voorruit naar Oen. Zijn gezicht betrok. ‘Best jongen, laad maar in.’

‘Het werd stil in de auto. Oen draaide een sjekkie. Jéjé beet op zijn vuist.

‘Jan-Jaap wilde naar z'n oma’, zei Oen. Hij wees met zijn duim naar Jéjé. ‘Hij wilde eerst alleen. Ik zeg, dan krijg je nooit een lift joh. De mensen zouwen denken dat je weggelopen was.’

Jéjé volgde op twee meter afstand. Hij hoopte dat Oen gauw zou gaan zitten, want hij was moe. Maar Oen bleef lopen. Hij draaide zich af en toe om en stak zijn rechterduim omhoog.

Jéjé trok zijn hoofd terug. ‘Oen’, riep hij, ‘je mag met me mee.’

‘Oen sjokte naar hem toe.

‘'t Is dat je m'n broer bent’, zei Jéjé.

‘Al goed, al goed Olle’, zei Oen. ‘Stap in, dan zijn we gauw bij oma.’

Jéjé kroop op de achterbank.

‘Lange reis gehad?’ vroeg de bestuurder.

‘Nogal’, zei Oen. ‘We komen uit Zwolle.’

Jéjé beet hard op zijn vuist.

‘Kan je last mee krijgen’, zei Oen, ‘als je kinderen meeneemt in je auto. De politie zoekt overal wat achter.’

De bestuurder werd rood tot aan zijn hoed. Jéjé zag zelfs zijn nek van kleur veranderen.

Ze waren er zó.

[p. 33]

‘Hier scheiden onze wegen Olle’, zei Oen in Amsterdam. Hij gaf Jéjé alweer een hand. ‘Zal je beleefd zijn tegen oma?’ vroeg hij.

Jéjé liet hem tot aan het eind van de straat lopen, maar rende hem toen achterna. Hij grabbelde in zijn achterzak. ‘Ik heb geld’, zei hij. ‘Hier, mag jij hebben.’ Hij zwaaide met een tientje voor Oens neus heen en weer.

‘Uit moeders beursje?’ vroeg Oen.

‘Ja’.

Jéjé keek naar zijn schoenen. ‘Ik ben naar Zwolle gefietst. Daar kwam ik je tegen. Je zei: ga mee Olle, dan maken we een reis om de wereld.’

Oen keek Jéjé voor het eerst goed aan. ‘Die heerlijke kinderfantasie,’ zei hij.

‘Nou ja’, zei Jéjé. ‘Tot ziens dan maar.’ Hij stapte vastbesloten bij Oen vandaan.

‘Wacht’, riep Oen. ‘Ik krijg plotseling het gevoel dat ik je zal missen. Waar ga je heen?’

‘Naar de politie’, zei Jéjé.

‘Ja, ja’, zei Oen. Hij wipte op z'n schoenen heen en weer. ‘Zal ik je naar de trein brengen Olle?’ vroeg hij.

‘Nee Oen’, zei Jéjé. Hij wachtte een tijdje, maar Oen zei niks meer. ‘Nou, dag dan’, zei Jéjé.

Oen knikte goedkeurend. ‘Koop d'r maar een ijsje voor.’ Hij liep meteen weg.

Jéjé stopte z'n handen in z'n zakken. ‘Dan ga ik maar weer terug naar Deventer’.

‘Das 't beste Olle’, zei Oen. Hij klopte Jéjé op zijn schouder en draaide zich om.

‘Ik hoop dat je d'r geen last mee krijgt’, zei Jéjé.

Oen stond stil. ‘Hoe bedoel je?’ vroeg hij.

Oen pakte hem bij een arm. ‘Ik breng je gezellig naar de trein’, zei hij.

‘Ik ga heel hard schreeuwen Oen,’ zei Jéjé.

Oen liet hem geschrokken los. ‘Iezie boi’, zei hij. ‘Wat schreeuw je d'r in je nood allemaal uit?’ vroeg hij.

‘Dat je me ontvoert.’

‘Geen mens die op je let.’

‘Ik zeg het tegen die meneer daar.’ Jéjé wees op een blok van een vent.

‘Ik moet wat kunnen zeggen thuis’, zei hij.

‘Ja, ja’, zei Oen. Hij keek over Jéjé heen, in de verte. Hij sloeg zijn ogen op naar een kerktoren. Hij krabde met zijn ene over zijn andere been.

‘Tja’, zei hij.

[p. 34]

‘Ze zoeken overal wat achter’, zei Jéjé. ‘De politie helemaal.’

Aan de overkant besloeg een agent de halve stoep, een fiets aan zijn gestrekte arm, de andere arm heen en weer zwaaiend op de



maat van zijn glimmende laarzen.

Oen keek hem na. ‘Kom’, zei hij. Hij legde zijn hand krachtig in Jéjees nek. ‘We hebben het voor vandaag wel gehad Olle.’