Hollands Maandblad. Jaargang 1971 (278-289)

[p. 3]

[281]

Het enige wat de moeder van Japie weggooit is Japie
J. van Heerden

Het was natuurlijk al een geweldige stap voorwaarts, dat Martin Luther King in een motel werd doodgeschoten, want vijf jaar eerder mocht hij daar nog niet in. Er is dus vooruitgang maar over die vooruitgang is wel het een en ander op te merken. Hij kost slachtoffers, de ontwikkeling is niet lineair, over het tempo wordt nog steeds onderhandeld, er bestaat geen overeenstemming over het doel. De enige vooruitgang lijkt te bestaan uit een variant op de klassieke wet van Malthus: de problemen nemen toe volgens een meetkundige reeks, terwijl de oplossingen zich volgens een rekenkundige reeks vermeerderen. Een uitweg is dan nog het aantal problemen kunstmatig te beperken door ze te herleiden tot één probleem, waarvoor met een beetje goede wil wel een oplossing bestaat.

Ik stel voor de dienstplichtige leeftijd te laten ingaan bij vijf en zestig jaar, mede in verband met de hierboven geschetste penibele situatie. En geen pardon voor die moeilijke ouden van dagen, die vervroegd gerecruteerd wensen te worden. Wanneer men het over dit punt eens zou kunnen worden, is de wereldvrede verzekerd, terwijl bovendien tal van maatschappelijke problemen, waarvoor nu telkens maar weer een nieuw ministerie bepleit wordt, met deze ene simpele ingreep de wereld uit geholpen zijn.

Een geregelde slag tussen bejaarden is niet ondenkbaar, maar afgaande op wat er bekend is over hun sportprestaties krijg ik de indruk dat de fut er eigenlijk uit is. Ook de motivatie tot het volvoeren van een tijgersluipgang of het spitten van een loopgraaf is op deze leeftijd tot het dieptepunt gedaald. Ik kan me moeilijk voorstellen hoe een beschaafd en bedaagd man als bijvoorbeeld Simon Carmiggelt zijn manschappen dusdanig afbeult en drilt, dat zij - geheel volgens het schema van de burgerdocent psychologie van de koninklijke militaire akademie - de haat jegens hem omzetten in de agressieve energie nodig voor het bouwen van een mitrailleursnest om een andere totaal onbekende bejaarde neer te halen. Dat lukt nooit en daarom moet een vergrijsde recrutering de inzet worden van iedere ontwapeningsconferentie. En als men vijf en zestig jaar daarbij te hoog vindt als eerste voorstel, dan kan men de leeftijd langzaam opschroeven. Beginnen bij veertig, bij een volgend overleg streven naar vijftig, daarna zestig, enzovoort. Tot de honderd is bereikt. Op die manier tilt men de dienstplichtige leeftijd uiteindelijk over de maximale mensenleeftijd heen.

Men zou tegen deze procedure aan kunnen voeren, dat sommige generaties bij stagnerende onderhandelingen meerdere malen in dienst moeten: zowel op hun vijftigste als op hun zestigste. Maar als de militaire dienst werkelijk de mooiste tijd uit je leven is, zoals vaak wordt beweerd, dan slaat dit bezwaar om in zijn tegendeel. Een oplossing is natuurlijk ook mogelijk via een stelselmatige verlaging van de dienstplichtige leeftijd. Dat is zelfs een kortere weg tot de wereldvrede. Ik zie daar echter minder in, omdat er geen enkele garantie is dat de vaders en moeders die nu bereid zijn hun zeventienjarige kinderen de oorlog in te sturen er voor terug zullen schrikken tienjarige scholieren in te schrijven voor de eerste de beste kinderkruistocht, die noodzakelijk geacht wordt.

En dan de maatschappelijke omwenteling die de uitvoering van dit eenvoudige plan te weeg zal brengen.

Het is onrechtvaardig, dat jongemannen en enkele marva's de waarden van onze cultuur aanvallend of terugtrekkend moeten verdedigen, zonder over een herziening, bijschaving of bekrachtiging daarvan mee te mogen stemmen. Dat zal in mijn opzet veranderen. Hier en elders zal men op het moment, dat men de kazernepoort onderdoorstapt de waarden gaan verdedigen, waar men een levenlang na voortdurend rijp beraad

[p. 4]

zelf voor heeft gekozen.

Het bejaardenprobleem is tevens opgelost. De smeekbede ‘Geef mij wat te doen bij 65+’ wordt terstond verhoord. En al die moeilijkheden van uitstel wegens studie, persoonlijke onmisbaarheid en homosexualiteit bestaan dan eigenlijk niet meer, terwijl de economie profiteert van het rijke aanbod van jonge en het verdwijnen van bezadigde arbeidskrachten. Vaders vervelen zich zodra de kinderen uit huis zijn, maar nu kunnen ze een spannende tijd tegemoet zien, waarin ze met hun generatiegenoten gezellig een boom kunnen opzetten over alles wat een man een mensenleeftijd dwars zit. Iets om naar toe te leven.

Alle oppositie tegen de bestaande maatschappij komt bovendien op losse schroeven te staan. Dat de een meer verdient dan de ander, of een hogere positie bekleedt of de ander uitbuit is een onschuldig genoegen van voorbijgaande aard in het vooruitzicht, dat men eens weer allemaal uniform zal zijn.

Ook voor de legerleiding wordt het gemakkelijker. Men zal toch geen mottenballen meer behoeven te verpulveren in het eten van Theun de Vries en soldaat-schrijver W.F. Hermans? De kans dat deze heren zich op hun dienstplichtige leeftijd nog zullen laten indoctrineren lijkt mij ook gering, wat een flinke administratieve besparing oplevert bij de samenstelling van de leestrommel van de militair. We gaan een veel rustiger tijd tegemoet, zeker ook de meisjes uit de garnizoensplaatsen en de reizigers, die de de lallende terugkeer van het weekendverlof in hun coupé mochten bijwonen. De oudjes zullen gemoedelijk hun levensavond besluiten in de stemming van ‘Mijn tijd zal het nog wel duren’, en dat is precies de houding die wij van elke recruut verwachten. Dit is werkelijk revolutionair.

Meer dan de uitwerking van dit plan houdt mij echter de vraag bezig, waarom het nooit au sérieux genomen zal worden, terwijl er toch een aantal sterke argumenten







voor pleiten. Dit is een fascinerend probleem. Geen enkele politieke partij zal dit idee in haar programma willen opnemen. Zelfs de pacifisten zullen weigeren zich er tenminste ernstig over te beraden, waarna het altijd nog afgewezen kan worden. En waarom? Gebrek aan voorstellingsvermogen, luiheid, tijdnood, ...? Praktische bezwaren zullen het niet zijn, want die zijn groter bij een recrutering op jonge dan op hoge leeftijd.

Er zijn natuurlijk emotionele bezwaren in de trant van ‘Ik wil me niet belachelijk maken’ of ‘Dat kun je die oude mensen toch niet aandoen’. Maar waarom niet?

Ik zie twee redelijke verklaringen waarom dit plan de conferentietafel nooit zal halen. Allereerst zal het grootste deel van de kiezers een besluit moeten ondersteunen dat op korte termijn tegen hun eigenbelang ingaat en dat kan natuurlijk nooit. Ten tweede zou de aanvaarding van een voorstel, zoals hier uiteengezet, betekenen, dat de kans op een oorlog weliswaar gering wordt, maar tevens dat eerst het militaire apparaat, de soldateske roem, de discipline, de romantiek van boter en kanonnen gebagatelliseerd worden en dat wil niemand.