Hollands Maandblad. Jaargang 1971 (278-289)

[p. 22]

Het raadsel van de blindedarm
Guus Kuijer

Henk ligt in het Wilhelminaziekenhuis te D., alleen op een tweepersoonskamer en denkt aan de Nederlandse Literatuur, waar niets bovengaat, want buitenlands is een schitterende taal, maar je krijgt er ruggemergkanker van. Onze schrijvers hebben trouwens zoveel te melden, elke keer weer wat anders, ieder vogeltje zoals het gebekt is, er is een schrijver voor iedereen.

Henk weet niet waar hij beginnen moet, zoveel valt er te vertellen. Zie het maar eens op papier te krijgen.

Hij ligt op zijn rug, zijn handen voorlopig nog gevouwen op de lakens, een branderige pijn aan zijn buikhuid, een verpleegkundige bij de hand en een diender voor zijn deur. Die agent heeft hij zelf bedacht, want er hoeft niets bewaakt te worden. Henk woekert met zijn talenten.

In het begin begreep hij die politie-agent niet. Je loopt argeloos op koopavond door een gezellige winkelstraat, je voelt een stekende pijn in je buik, je klapt dubbel, vindt jezelf weer opengeslagen terug met verband op de vouwnaad en merkt dat je bewaakt wordt.

Zulke dingen gebeuren.

‘Heb ik iets gedaan?’ vroeg hij de dokter.

‘Heb ik iets gedaan?’ vroeg hij de zuster. Maar hij moest zich rustig houden en weten is onrust. (Al die verpleegsters en dokters, zou daar niet een aardige roman over te schrijven zijn?)

Gaandeweg begint hij te begrijpen dat de politie niet zijn arrestatie, maar zijn lijfsbehoud in de zin heeft.

Eenmaal goed uit narcose liet hij papier aanrukken. Ten eerste omdat hij zich in een avontuur bevond, maar ook omdat hij toen nog lelijke bedoelingen van de politie vreesde. Als je alles opschrijft kan je niks gebeuren. Ze konden bijvoorbeeld zeggen: ‘Jij schoot eerst’.

Hij: ‘Moet u horen, dat is onmogelijk, ik ben dienstweigeraar’.

Hatelijk gelach. Hij wist toch zelf ook wel dat dienstweigeraars in Albanië worden opgeleid.

‘Dat is juist’, zegt hij, ‘maar mijn geval lag anders, ik wilde niet omdat ik niet tegen harde knallen kan’. Hij lacht triomfantelijk.

(Van de dienstpsychiater mocht hij Andreas Burnier niet goed vinden omdat zij een exhibitioniste was. ‘Wie nog meer?’ vroeg hij, want Andreas telde niet mee. ‘Rubinstein’, zei hij, ‘Portnoy, Minco’. ‘Die Amerikanen’, zei de psychiater, ‘daar zit ik niet zo goed in’.)

‘Heeft u een wapen op me gevonden dan?’ Als hij dat zegt heeft hij ze klem.

Ze zeggen: ‘Als iemand op je schiet heeft ie daar z'n redenen voor’. Ze vouwen hun armen over elkaar, wippen op hun rubberen zolen, kijken streng naar beneden, waar hij zit, twee burolampen op zijn ogen gericht. Als hij opzij kijkt in het donker, ziet hij de rode en groene ballen waar zijn ex-zoontje zo bang voor is.

‘Wat zo'n vent er al niet voor riskeert: 7, 8 jaar, t.b.r., noem maar op. Dat doet ie niet voor niks’.

De heren denken aan chantage. Henk is moe van die lampen anders had hij smakelijk gelachen. Hij beschrijft brieven aan slachtoffers:

Geachte Heer,

Mijn geduld is op

vandaag nog gireert u mij uw voorschot

zegge f 20.000

of ik licht uw werkgever in over het schandalige boek

dat u onder pseudoniem

bij Meulenhoff gaat uitgeven.

De politieman knippert met zijn ogen bij het horen van dat bedrag. Wat een onzin. De agent voor de deur is vol ijver, zonder achterlicht kom je hem niet voorbij, maar heel bezorgd voor Henks gezondheid. Hij sluit de deur wanneer iemand in- of uitgaat, anders tocht het. Niemand verdenkt Henk ergens van.

Op de derde dag komt er een meneer in burger die zich niet voorstelt. Hij neemt een vragenlijst met Henk door. Leeftijd, geslacht, gehuwd. Gehuwd geweest, ja. ‘Zes tot acht jaar’, zegt hij trots. Dat begrijpt de

[p. 23]

[p. 24]

man niet. De laatste jaren tellen alleen juridisch mee.

‘Kinderen?’

‘Jawel. Gehad’.

‘Hoezo, gehad?’

‘Als je gescheiden bent en je hebt een zoon, dan heb je die gehad’.

De man onderzoekt zijn gezicht op tere snaren, grinnikt zacht, noteert snel, misschien beschaamd, de zoon die elke keer wanneer Henk iets moet invullen een beetje meer van papier wordt, zoals de foto op z'n buro waarop zelfs Alexanders waaiende haren op reepjes perkament lijken. Vrienden, kennissen, familie, alles schrijft hij op.

‘Enig idee wie op u schoot?’

‘Geen enkel’.

Maar Henk moet hem toch vertellen van alle loeren die hij de mensheid draaide. Hij biecht zonder dat de politieman er veel wijzer van wordt.

‘Wij vonden dit in uw brievenbus’, zegt hij. Hij overhandigt Henk een gesloten enveloppe, zonder afzender, gestempeld in Amsterdam. Er zit een klein briefje in:

Beste Wibo

Laat eens iets van je horen

je weet ons toch wel te vinden?

Wij jou wel hoor

Vriendelijke groeten

Allard en Trees.

‘Ik ken geen Allard en Trees’, zegt Henk. De politieman klopt kalmerend op zijn schouders. ‘En Wibo heet u ook al niet’. Hij staat op, neemt Henk het briefje af en vertrekt.

Henk lacht. Ja hij zal Wibo niet kennen. Wibo woont een flat lager dan hij. De post heeft zich in de bus vergist.

Als de zuster binnenkomt is hij uitgelachen. Hij merkt dat hij haar nog niet gezien heeft. Alleen haar schone handen wanneer die iets aanreiken. Als hij zijn ogen sluit kan hij zich alleen een berg witte kleren voorstellen.

De politie gaat zijn flat binnen. Ze zoeken het spoor. Ze trekken laden en kasten open en vinden papier. Gelinieerd, ongelinieerd, kwarto, folio, allemaal dichtbeschreven, dikke stapels, bladen vol doorhalingen, tussen haakjes geschreven verwensingen, betypte vellen op het buro, snippers in de prullebak. ‘Daar kan je paleis Soestdijk mee behangen’, zegt er een. Een ander lacht, leest wat, krabbelt onder zijn gleufhoed. ‘Wie schiet er nou op zo'n penhouder?’

Het is een onmogelijk verhaal.

Henk schuift de bloknoot op het kastje naast zijn bed, legt zijn balpunt er bovenop. Hij ligt op zijn rug, de handen gevouwen op de lakens. Straks, als hij weer naar huis kan, moet hij de situatie in die winkelstraat eens goed in zich opnemen. Volgens de politie was het een 7.35 mm pistool en dus, concludeerde Henk uit een verslag in de Volkskrant (20-1-71), kon de schutter niet veel meer dan 15 meter van hem verwijderd zijn geweest. De man was niettemin onopgemerkt gebleven. Had hij zich onder het toeschietende publiek gemengd toen zijn slachtoffer op de grond lag?

Henk verlaat het ziekenhuis en neemt zijn blindedarm mee in een flesje met alcohol. Hij vindt de flat zoals de politie die heeft achtergelaten, je struikelt er over de rotzooi. Hij houdt het er een paar dagen uit, dan belt hij José. Met de bus rijdt hij tot vlakbij haar witte huis.

‘En wie mag hij dan wel zijn’, zegt een keurig geklede heer in de gang.

Hij lacht aangeschoten. Henk duwt hem met zijn schouder opzij en loopt door naar de kamer. Het staat er vol dames en heren met glaasjes in de hand. Henk loopt per ongeluk tegen een oudere mevrouw op. Ze draagt een worst op een stokje en duwt die in haar mond. ‘Geeft niks jongen’, zegt ze knipogend. Ze steekt hem een worst toe. Hij hoort de stem van José ergens middenin de massa. Hij dringt tussen de lichamen door tot hij naast haar staat. ‘Hallo’, roept hij in haar oor. Ze draait zich met tegenzin om. Als ze hem ziet lacht ze verontschuldigend en zet schetterend haar gesprek met een grijsharige heer voort. Het belang van de man straalt de omstanders uit de ogen. Een kunstzinnige diplomaat of een diplomatieke kunstenaar. Grijze bakkebaarden bedekken de helft van zijn bolle gezicht. Zijn dreunende stem wijst op akteertalent en waarachtig, meneer is gespecialiseerd in de deftige bonvivant.

Het heeft geen zin je hier te laten platdrukken. Henk worstelt terug naar de deur, hij zoekt in de gang naar andere open deuren. Hij vindt een kamer met eenpersoonsbed, stoel en wasbak, een groot raam waardoor je de berken in de tuin kunt zien. Eerst gaat hij op het bed liggen en laat zijn ogen langzaam ronddraaien, maar dan komt hij overeind, trekt zijn notitieboekje en schrijft.

Hij komt het witte huis binnen en weet zich bespied. Snel draait hij zich om. Hij staat tegenover een keurig geklede heer die zenuwachtig lacht. Henk kijkt hem somber aan. ‘Jij hier’, zegt de man. Henk knikt. Hij loopt door naar de suite. José is omringd door enkele gasten. Er wordt gedronken, er hangt een feestelijke sfeer. Een oudere mevrouw loopt tegen hem op. Ze wil een worstje in haar mond stoppen, maar als ze

[p. 25]

Wilma Burger

Noach kweekte een roos
tegen de binnenkant van zijn schedel.
Hij snoeide de regen terdege
hij hakte vrolijk in
op de ijzige watervlakte.
Zijn ijver
was hard als een steen.
Daarmee deed hij een gooi
naar het mooiste.

Noach zat in een hoek tussen de spinnen
hij zag hun spinnewiel draaien
en hun haspels.
Hun draad kwam onafgebroken
uit een gaatje in de bodem van
de zee
waarachter waarschijnlijk hun
schaap stond te grazen,
dat is een kwestie van vertrouwen
dacht Noach.

Henk ziet, zakt haar hand terug, haar mond blijft openstaan. Er glinstert goud in de zwarte holte. ‘Geeft niks mevrouw’, zegt Henk. Hij baant zich een weg tussen de gasten door tot hij naast José staat. Hij hoort het gesprek dat zij voert met graaf Benno van Rosenstein, maar als ze Henk in de gaten krijgt blijft ze middenin een zin steken. Henk slaat haar verwarring met genoegen gade.

‘Henk’, zegt ze terwijl ze snelle blikken naar de graaf werpt. ‘Ik dacht dat je...’

‘Jazeker’, zegt Henk, ‘ik heb in het ziekenhuis gelegen. Blindedarm’.

‘Blindedarm, zei je?’ Graaf Benno mengt zich in het gesprek.

‘Ja, blindedarm, wat anders?’

De graaf kucht.

‘Moet je horen Henk, we dachten dat je...’ José kan niet verder.

‘Dood was?’ vult Henk aan. ‘Gestorven aan blindedarmontsteking’, spot hij.

‘Aan de komplikaties daarvan’, dreunt de graaf. Zijn stem klinkt opgelucht. ‘Buikvliesontsteking kan dodelijk zijn’.

‘Ja dat is zo’, zegt Henk, ‘daar heb ik niet aan gedacht’. Hij schuift tussen de graaf en José in. ‘Overigens, waar was u vrijdag 15 januari om acht uur 's avonds?’

De graaf plukt met zijn hand aan zijn bakkebaard. ‘Hoezo?’ vraagt hij. Het lukt hem deze vraag grinnikend uit te spreken. ‘Is dit een verhoor?’

‘U kunt het zo opvatten’, zegt Henk. Hij vertrekt geen spier van zijn gezicht. Hij voelt de zachte hand van José op zijn schouder, haar adem tegen zijn oor.

‘Wel, laat me es denken’, zegt de graaf. Hij brengt een hand naar zijn kin, steunt

[p. 26]

daarmee zijn hoofd, kijkt schuin de lucht in. ‘Dat is dus twee weken geleden, es kijken, ja, ik denk dat ik wat inkopen gedaan heb, 't was koopavond nietwaar?’

‘U heeft een voortreffelijk geheugen’, prijst Henk. ‘U kunt u vast wel herinneren in welke winkels u bent geweest’.

‘Zeker’, zegt de graaf, ‘ik ben eerst naar de drankboer gegaan’.

Henk noteert vlug de naam van deze handelaar. ‘Ik zal het nagaan’, zegt hij.

‘Toen ben ik naar een boekwinkel geweest’.

‘Welke?’

De graaf noemt een naam.

‘Juist,’ zegt Henk. ‘Is het waar dat u die boekhandel verliet om’, hij kijkt op zijn horloge, ‘om 20.04 uur?’

‘Dat zal wel zo ongeveer kloppen’, zegt de graaf, ‘want...’

‘Want u was vóór 20.10 uur bij de groenteman’, zegt Henk.

De graaf knikt. ‘Es kijken, wat heb ik daar gekocht. Bloemkool geloof ik’.

‘Is het u bekend meneer’, hervat Henk, ‘dat ik op vrijdag 15 januari 1971, precies om 20.04 uur, mij bevindend op de stoep voor eerdergenoemde boekhandel, getroffen werd door een stekende pijn in mijn buik, zó fel dat ik het bewustzijn verloor en neerviel?’

De graaf hapt naar adem. De gasten verafschuwen zijn verwrongen gezicht.

‘Meneer, wat wilt u suggereren’, schreeuwt hij.

‘Is het de dames en heren bekend’, Henk richt zich tot de gasten, ‘dat deze heer schatten verdient aan walgelijke grondspekulaties en dat terwijl het volk hongert, dat deze heer krotten verhuurt, in elke kamer een gezin, donkere holen waarin de tuberkuloze gretig huishoudt, waar ratten zich voeden met het bloed van zuigelingen, waar dochters zich prostitueren om hun vaders jenever te kunnen betalen, jenever uit het bedrijf waarin deze heer grote belangen heeft? Nee, dat wist u niet’. Henk kijkt de graaf koel aan. ‘Ik wist kortom teveel’.

De graaf kijkt verwilderd rond. Hij rent in de richting van de deur. Hij trapt op voeten, hij raakt verward in een kluwen van armen en benen. Henk trekt zijn in ongure kroeg gekochte 7.35 mm pistool en houdt het de graaf voor het gezicht. ‘Voorzichtig makker’, zegt hij, ‘als ik zenuwachtig word gaat zo'n ding gemakkelijk af’.

Graaf Benno blijft doodstil staan. ‘Wat nu?’ vraagt hij zacht.

Henk haalt het flesje met de blindedarm uit zijn broekzak. Hij houdt het flesje in de hoogte. ‘Dit hebben ze uit mijn lijf gehaald.’ Hij laat het flesje zakken en houdt het José voor. ‘Maak open’, zegt hij. Met een flop schiet de rubber insteekdop van de fles. Ze geeft hem aan Henk terug.

Hij loopt achteruit naar het fonteintje in de hoek. Hij keert het flesje boven de waterbak om. Hij zet het lege flesje op de rand en vist de darm uit het spoelgat. Met in de ene hand het pistool en in de andere, tussen duim en wijsvinger, zijn blindedarm, loopt hij naar graaf Benno toe. Hij zwaait het stukje ingewand voor diens ogen heen en weer.

‘Mond open’, snauwt hij.

De gasten slaken kreten van afschuw. De graaf verbleekt, maar houdt zijn mond stijf dicht.

‘Bek open’, schreeuwt Henk. Hij duwt met zijn pistool een kuil in de hals van de graaf. De man doet, misschien per ongeluk zijn mond open en Henk duwt de darm naar binnen.

‘Kauwen en slikken’. Henk duwt het pistool hard naar voren zodat de graaf een paar stappen achteruit wankelt. Hij huilt en zweet. Kokhalzend werkt hij de blindedarm naar binnen. Verscheidene gasten draaien zich om of tasten naar hun maag. Niemand grijpt in.

Henk slaat tevreden zijn notitieboekje dicht en steekt de balpen in de binnenzak van zijn jasje. Hij gaat niet meer naar de kamer. Niemand ziet hem vertrekken.

Met de bus weer terug. Voor hij zijn eigen flat binnengaat belt hij bij Wibo aan. Liesje doet hem open. Henk leest hun zijn verhaal voor.

‘Heel goed’, zegt Wibo als Henk klaar is. Henk kijkt in Liesjes vochtige ogen. ‘Geëngageerd’, zegt ze.

‘Ja’, knikt Wibo, ‘maar van dat hongerende volk en van die ratten, is dat niet wat overdreven?’

‘Nou, en de derde wereld dan?’ zegt Liesje. ‘Daar hebben ze het heel moeilijk’.

‘En waarom moet ie die blindedarm opeten?’

Ze denken er met zijn drieën over na.

‘Die graaf, dat is een kannibaal’, zegt Liesje. ‘Hij leeft van mensen’.

Henk knikt. Dat kon het wel eens wezen.

‘Jij hebt bovendien aan die blindedarm geleden’, gaat Liesje voort. ‘En nou wil je dat hij dat lijden overneemt’.

Het lijkt Henk heel goed mogelijk. Er is toch meer begrip onder de mensen dan hij had gedacht.

Als hij zijn flat wil binnengaan verbeeldt hij zich een ogenblik dat er mensen binnen zijn, maar het kindergehuil dat hij hoorde kwam bij de buren vandaan.