Hollands Maandblad. Jaargang 1969-1970 (258-277)

[p. 34]

Cinemanifestatie en emancipatie
Jos Ruting

Miss

Het feest Cinemanifestatie 1970, van 28 januari tot 5 februari te Utrecht, Eindhoven en door een korte film ook te Breda, heeft volgens deskundigen in de dagbladpers belangrijk werk van jonge cineasten getoond en veel werk van beroemde buitenlandse filmers naar Nederland gehaald.

Utrechtsch Nieuwsblad en ook andere kranten maakten melding van het feit dat niet minder dan vijftien Dolle Mina's naar het Oudkerkhof waren gekomen om het kiezen van Miss-Cinemanifestatie te verijdelen. De verkiezing zou plaats vinden in de nachtclub De Dietsche. Strijdkreten van de Mina's waren: Is het hier een veemarkt? Weg met de Miss-verkiezingen. Agressieve Mina's voerden koeiekoppen en plasticborsten mee. Hun actie was groot opgezet. Men moet de aanvalskracht van Mina's niet onderschatten. De filmer Pim de la Parra werd ontvoerd en gegijzeld omdat hij lid van de jury voor de Miss-verkiezing was. Een ernstige zaak maar niet zeer ernstig. Een der Mina's had eerst gevraagd: Mogen wij u ontvoeren meneer? Nou ja, dan kijk je wie de ontvoerders zijn en dan is het al minder moeilijk. De meisjes met hun arrestant mochten niet in de nachtclub. Bijgestaan door een leger amateur-Mina's trokken ze naar de Raadskelder onder het stadhuis. De Miss-benoeming ging de mist in maar tegen kinderbedtijd lieten de Mina's hun gevangene vrij. De la Parra nam daarop zitting in de geduldig wachtende jury bij de geduldig wachtende adspirant Missen. Onder die Missen waren Mina's. Men koos meerdere meisjes maar de echte Miss-Cinemanifestatie werd Sarabanda van Blaaderen (22) beeldschoon (ik durf het bijna niet te schrijven, het mag niet voor de Mina's naar ik meen) en toevallig een der Dolste Dolle Mina's. Hoe een stuivertje kan rollen. Natuurlijk zou Sarabanda een gewone Miss-benoeming niet genomen hebben. Haar benoeming was dan ook volstrekt niet gewoon maar betrof schoonheid-acteervermogen-gratie-van-beweging. Zoiets maakt verschil. Ik kan er in komen. Sarabanda krijgt een rol in een speelfilm van de Bredase Kunst-academie St Joost. Andere meisjes werden twee en drie, ook door schoonheiden-talent.

Vrijdag 30 januari

Op weg naar Utrecht. De cineast Peter Keesom aan het stuur, achter ons Josine van Dalsum, Martien van den Ouwelant en zijn verloofde. Wij komen op tijd. De Dom staat in het licht van schijnwerpers monumentaal boven de Oude Gracht met de kaden in de diepte aan het water, zijn straten boven, vol auto's. Dit centrum is een dorp, een openlucht-museum in het hart van een stad met grote invalswegen. In een van de filmzalen brengt een meisje ons naar de rijen gereserveerde plaatsen. De zaal is vrijwel uitverkocht. Voor de film van Garrel Het bed van de maagd draait De Kuil van Peter Keesom, een korte film die negentien minuten duurt en gemaakt werd naar aanleiding van mijn verhaal In het platenblad, verschenen in Hollands Maandblad nr 198, januari 1964, daarna in Literair Akkoord nr 9, 1966.

De hoofdrollen in De Kuil worden gespeeld door Josine van Dalsum en Willem Nijholt. Andere rollen, twee meisjes die ‘een-dagje-Amsterdam-doen’ worden gespeeld door Trudy de Jong en Ans Beentjes. Aan de camera waren Rob Scheerboom en Jochem van Dijk. Clapperboy was Martien van den Ouwelant. Geluid: Robert Flens. Montage: Jan Dop. Medewerking: Kees Groenewegen. Regie-assistent: Ernie Damen. Ernie Damen maakte eerder de film Rembrandt vogelvrij.

Kort gesprek met de biologe Machteld Roede, wij kennen elkaar van de vissen, handdruk Eric de Vries en dan opgesloten zijn in de stroom uitgaande en binnenkomende bezoekers. Ook bij de tweede voorstelling loopt de zaal vol. Bij de stembus van Pepsi-Cola zegt een dame: Ik geef De Kuil een tien. Een niet jonge maar wel charmante dame. Ze heeft kennelijk geen

[p. 35]

aanstoot genomen aan het liefdespaar in de zandkuil aan het strand.

Achteraf lees ik dat de Pepsi-Cola stembiljetjes voor bioscoop-bezoekers, veel punten opleveren voor de film Eating van Frans Zwartjes. Deze film werd in de pers door filmcritici geprezen. Een uitermate deskundig criticus naar ik meen te weten, wees er op dat men juist naar aanleiding van die vele plussen voor Zwartjes, de smaak van het publiek niet mag onderschatten. Door de filmkeuringscommissie werd openbare vertoning van Eating verboden.

Tegen vierentwintig uur

De Raadhuiskelders zijn vol mensen, jonge mensen vooral. Alle maxi's en mini's van Utrecht en omstreken schijnen hier samengestroomd. Ik ga door gangen met zilverpapieren wanden, een trap op die je niet op kunt door de vele mensen, een trap af die je niet af kunt door de vele mensen, ben in gewelven vol etende, drinkende, pratende, lachende mensen, in zalen vol geluid. In het Perscentrum luisteren bekende filmcritici naar de mening van jonge actrices en jonge cineasten. Ster Sarabanda is er ook. Ze draagt een ponnetjesachtig wit minijurkje en heeft slanke armen en handen die ze met gratie beweegt onder het spreken. Het gerucht dat Dolle Mina's op de barricaden van de emancipatie van het type ‘pekkransenwerpende-Kenau-Simons-Hasselaar’ zouden zijn is een vals gerucht.

In het perscentrum krijg ik een glas aangeboden. Twee jongens met lang haar lopen binnen. Perskaart heren, vraagt een vastberaden mini, de heren lopen weg. Intussen zijn naar ik verneem discussies in de Raadskelder gaande. Wij mogen die niet missen. Beroemde cineasten van heinde en ver zeggen weinig, belanghebbenden inzake film zeggen veel. Mensen spreken door microfoons, anderen zonder microfoon roepen luid hun mening. Het gaat vooral over films en hoe je die moet maken. De gedachtenwisseling loopt uit op verwarring, ruzie-achtige mededelingen. Een beeldschoon meisje gooit een bierfles te pletter, niet op een mevrouw of op een meneer maar welgemikt voor een tafel, een stukje niemandsland. Nee dit niet doen zegt een wijze gespreksleidster. Opeens is een meneer aan het woord. Hij zegt: Wat heb ik aan jullie schrijvers, moderne cineasten. Ik wil een lekkere blote griet, ik moet publiek hebben. (Een criticus schreef over een flop: de kas zal wel rinkelen).

Een actrice floot op vier vingers. Ze riep Folies Bergères. Applaus van jongeren. Artistiek begaafden naar mij leek. Onder hen, zo vernam ik, aanhangers van de actiegroep Tomaat. Tomaat en ei, er zit iets in, velen zijn er tegen. Een man van de VVD, zijn naam weet ik niet meer en die doet er niet toe, wil meer leger tegen de nederlandse bevolking. Je blijft lachen.

Dolle Mina's

In Het Perscentrum zegt een journalist. De krant heeft ruimte nodig voor het allernieuwste, zoals de Dolle Mina's. ‘Dat is ze geraden’, zegt Miss-Cinemanifestatie-Dolle-Mina-Sarabanda.

Wat weten wij van de Mina's? Te weinig, beslist te weinig. Ze hebben te maken met Cinemanifestatie en ook met emancipatie. Ze leggen ons uit dat de emancipatie zich nog niet voltrokken heeft en dat wist ik. Ik wist het door damesbladen en door vrouwenpagina's. De Dolle Mina's verbranden corsetten, niet gewoon maar in het openbaar. De evolutie heeft de meeste Mina's zo gemaakt dat ze het woordje ‘foundation’ niet kennen en als ze het toevallig wel kennen door advertenties over allerlei ‘lovelyinsnoer-dingen’ bij benadering niet begrijpen dat de natuur soms onaardig is tegen hun overigens charmante sexe-genoten. Van huis uit is de natuur erg onaardig voor corsetten-fabrikanten en toch, de natuur is grillig, staat die fabrikanten wel eens terzijde. Wij nemen dit; Mina's willen in beroepen tegen gelijk salaris als mannen in die beroepen en wat mij aangaat geef ik hun dit salaris. Maar stel nu dat de natuur een foutje maakte met een meisje van twintig dat zonder corset als bouwvak-arbeidster op de steiger staat, is het dan leuk als beneden verslagen mannen achter hun kinderwagens lopen, een sigaretje roken, naar boven opzien en denken: Die juffrouw op de steiger is ook geen achttien meer. Omstreeks 1920 moest een fotomodel veertig zijn, later jonger en nog later veel jonger. Een vooruitgang voor mensen die altijd jong blijven. Studerende Mina's zijn beeldschoon, blijven ze dit aan de draaibank en bij het leggen van kabels, van rioleringsbuizen? Is dit al geregeld? Het uitdelen van condooms aan de meisjes van huishoudscholen is iets feestelijks, het eisen van openbare toiletten voor vrouwen is verre van onlogisch en de ambassadeur van de Amsterdamse-Oranje-Vrijstaat Roel van Duyn staat wat dit aangaat de Mina's terecht ter-zijde.

Inzake abortus provocatus zijn de Mina's verbaasd over het feit dat zeven psychiaters en andere meneren over een eventuele wets-

[p. 36]

wijziging praten terwijl zwangerschap uiterst zelden onder meneren voorkomt maar daarentegen juist iets van vrouwen is. Begrijpelijk. De meeste meneren zijn zelfs niet in staat om een baby aan borstvoeding te helpen. A.P. mag hier niet. Waarschijnlijk een geografische afbakening. Wat hier niet mag is in Duitsland soms wel mogelijk. Ik heb de indruk dat abortus provocatus tot zekere hoogte en zo nu en dan in de intieme sfeer valt.

Onlangs hebben Mina's de lokalen van een grote uitgeverij van damesbladen bezet. Dit was een demonstratie tegen honing-zoet geleuter voor mevrouwtjes in de damesbladen. Derhalve dit: Het ene damesblad is het andere niet. Voorts nog: Mina's lezen andere bladen dan burgermevrouwtjes. Mogen die Mina's alsjeblieft en mogen die burgermevrouwtjes. De grote oplagen van tijdschriften en boeken voor eenvoudige lezeressen en lezers bewijzen dat die tijdschriften en boeken in een behoefte voorzien. Het is een loffelijk streven van de Mina's om meer belangstelling te wekken voor belangrijke tijdschriften, boeken en films die voor de massa te moeilijk zijn maar het verschijnen van lieve blaadjes en boekjes is naar mij voorkomt niet de oorzaak maar het gevolg van de eenvoud van de meerderheid van de bevolking, in dit geval dus van de nederlandse bevolking. Avondlessen, huisbezoek, gratis tractaatjes, god weet wat ondanks alles hier alsnog mogelijk is. Optimistisch ben ik niet. Een vrouwenpagina legt ons uit dat mannen meestal belachelijk, een beetje achterlijk, een beetje impotent zijn. Onlangs las ik dit. Een man is twee meter, doodongelukkig, weet zich geen raad met zijn figuur. Een vrouw is twee meter, iedereen schrikt van haar verschijning maar zij stelt de verschrikten gerust en dan is weldra een gewoon gesprek mogelijk. Welk een verschil! De emancipatie heeft zich dus niet voltrokken. Maken cretonnetjes, knusse hoekjes, tere huidjes, lastige maar toch lieve jongetjes, gesprekken van vrouw tot vrouw, prinsessen die zeggen: Nu zeg ik alles, de opvoeding van grotere kinderen, dermate complex dat een vrouw die twee meter werd verschrikten gerust moet stellen? Waarom?

De Mina's weten dit: Een krant is een meneer, soms een meneer met twee gezichten. Een krant is ook een mevrouw, dat wil zeggen, een enkele pagina is een mevrouw. In zo'n pagina lees ik: Vrouw goochelt met polders.

Het is een treurige zaak dat meneertjes, die men planologen noemt, in Nederland met polders goochelen. Goochelen is een

[p. 37]

alleraardigste vorm van besodemieteren met speelkaarten en konijnen uit hoge hoeden maar niet als het over nederlands grondgebied gaat. Voor de redactie van die pagina zijn de planologen kennelijk bewonderenswaardig en verdient het aanbeveling om er op te wijzen dat ook een vrouw hun gelijke werd. Pas maar op voor de Mina's. In een recent blad lees ik dat men de Vrouwen-Beweging van Aletta Jacobs destijds ook niet serieus nam en dat nu zeer ten onrechte flauwe grappen op de Dolle Mina's gemaakt worden. Ik twijfel niet aan de goeie bedoeling maar kinderen zijn met melk meer mans en Mina's zijn met de pil meer vrouw. Van die melk dat weten wij nu zo langzamerhand wel en dat van de pil is heel droef volgens een dame die de foto bekeek van een beeldschone Mina met haar ballonnetje voorzien van opschrift inzake de pil, een kiekje van een meisje in Rotterdam op het N.S.V.H.-feest betreffende een ontmoetingscentrum ter gelegenheid waarvan een deelnemer opmerkte dat hij tegen neukholletjes was maar juist voorstander van het op grote schaal elkaar ontmoeten en samen naar bed gaan. Door de ballonnetjes in Odeon te Rotterdam verbleekte mijn slagzin: ‘Dit is de man en dit is zijn nier’ door de tekst: ‘Dit is de man en dit is zijn pik’. De Mina's lieten de pikken ploffen.

Zin voor humor natuurlijk. De Mina's zijn enig maar één ding begrijp ik niet, ze zijn voorstandsters van pornografie en naar mijn beste weten bestaat pornografie niet. Pornografie en maanbacteriën bestaan niet, ze dienen een of ander doel van mensen die niet belangrijk zijn en graag belangrijk willen worden. Of betreft dit een hang naar het romantische om rechercheurs als hulpmiddel en vervolgens officieren van justitie in onmogelijke situaties te brengen?

Hoe schrijven wij het gedicht

Meisjes en jongens sla op pagina 69, hoe schrijven wij het gedicht? Helaas het gaat niet. Hetzelfde anders. Meisjes en jongens sla op pagina 69, hoe maken wij de film? Helaas het gaat niet. Is het dan zo moeilijk? Kan een kind dat mavo had, sterker nog dat havo had niet eens een gedicht schrijven, een film maken? Een treurige toestand. Inzake gedichten kan ik moeilijk adviseren maar waar het een film betreft des te beter. Op de eerste plaats moet een film iets zijn voor de meneer van de griet met het oog op de kas. Achter die kas liggen de eindeloze verten van poëzie, leed en geluk, verwarring, het begrijpelijk worden van drijfveren,

Wezentje

een wereld van schoonheid en ga maar door. Bijaldien, de kas moet rinkelen. Kan ik er iets aan doen?

In reclamebladen kom ik enige toelichting tegen betreffende draaiende films. Die toelichting wijst mij de weg. Het woord prolongatie zegt al iets, tiende week zegt meer. De lezer begrijpt dat ik enig licht zoek in de doorgaans donkere bioscoopzaal om de cineast terzijde te staan. Soms vind ik een film niet veel en dan draait hij tien maanden, ondanks vernietigende critiek van terzakekundigen in de pers. Zulks bewijst, tot zekere hoogte, dat toch veel mensen zich amuseren bij het zien van een middelmatige of zelfs zeer zwakke film. Prolongeren, op-

[p. 38]

laag en herdruk zijn elkaar verwant. Ik noteer een paar details inzake advertenties betreffende films.

Realistisch:	Naakt en pistolen.
Oorlogsfilm:	Geweldpleging voor de wereldvrede.
Actie:	Hardlopen en pistolen
Humor:	Misschieten, vallen en opstaan, veel pistolen.
Sex:	Enig bloot en pistolen.
Misdaad:	Alle spelers schieten met pistolen.
Historisch:	Een koning, een keizer, een aanslag met pistolen.
Musical:	Veel gezang, weinig wol, half bloot.
Romantisch:	Liefde in een herstellingsoord.
Spanning:	Roof, misschieten door politie.
Western:	Veel paarden. Bij één schot vallen vier indianen.
Natuurfilm:	Voor kinderen en zenuwpatienten.

Heeft de jonge cineast voldoende aan deze gegevens? Nee beslist niet. Ik geloof er niets van en daarom ook het volgende.

A	In een film zien wij enige blote mannen die veel moeten incasseren. Speciaal voor vrouwen die naar bokswedstrijden gaan.
B	In een film zien wij het uitkleden en mishandelen van meisjes voor mannen die de boot hebben gemist.
C	In een film wat gras en groen voor mensen die met hun zeilboot achter het riet willen liggen, juist daar waar alles naar de verdommenis is.
D	Groot huis voor mensen die een krotwoning hebben, voor mensen die geen woning kunnen krijgen, voor mensen die op straat gezet werden omdat hun vrije huis en tuin onteigend werden voor het bouwrijp maken van industrieterrein.
E	Cocktail schudden voor mensen die de belasting op alcohol niet meer kunnen opbrengen.
F	Familie-leven, simpele zielen, klop op deur, voor flatbewoners die in hun betontoren werden afgesneden van het land der levenden.
G	Kill them all. Geslaagde naam. Weten onze cineasten hoeveel BLO-scholen wij in Nederland hebben?
H	Gooien met slagroomtaarten, hangen aan lichtkronen, achtervolging door leeuw in een landhuis voor mensen die David Frost met geen bijl kunnen begrijpen.
J	Wrekers. Zeer algemeen en nog steeds bruikbaar als de schurk maar schurk genoeg is. Rijke stof voor sadisten. Ze mogen meedoen met de schurk en dan komen de engelen der wrake en mag het gedroomde recht op niets ontziende wijze zegevieren.
K	Een of andere wereldoorlog met het oog op wereldvrede.
L	Ladderwerk, iets over opklimmen op de maatschappelijke ladder voor de man die nog niet thuis kwam met de mededeling: Ik werd hedenmorgen tot bedrijfsleider benoemd.

Dit alles nog eens nalezend heb ik toch wel iets gedaan voor de meneer die het kasstuk begeerde en begrijp ik dat voor het kasstuk dromen in vervulling moeten gaan, niet in werkelijkheid maar voor enige minuten. Na het woordje ‘einde’ is de zaal vol licht, regent het buiten. En buiten lopen de knechten van lieden die met de kiesdeler willen goochelen maar dat weten wij niet en dat is ook niets voor ons. Sommige dingen moeten wij overlaten aan mensen die het beter weten dan wij. Bij voorbeeld aan hunne excellenties Den Toom, Schut, Luns, De Jong en de staatssecretarissen van oorlog. Uiteraard ook aan de gereformeerde commissarissen van de koningin en aan de burgemeesters die de bevoegdheid hebben om nota's van gemeenteraads-leden niet in behandeling te nemen als die nota's geen advertenties voor een kasstuk zijn. Enfin, ik ben bereid om een delegatie van de Mina's te ontvangen in de hoop dat ik iets kan verhelderen voor de lezeressen van damesbladen en andere autoriteiten. De cineasten laat ik maar in de regen staan want die gaan toch hun eigen weg en die nemen mijn goedgemeende adviezen misschien niet eens serieus.