Hollands Maandblad. Jaargang 1969-1970 (258-277)

[p. 36]

Met vreugde geven wij kennis
Dick Walda

Op de Sint Pietersberg, zittend op een bank die uitzicht geeft op Belgisch Limburg, werd hij gepasseerd door een groepje natuurvorsers, waarvan sommigen enkele zo juist gevonden bloemen in de vuist klemden. Alhoewel zij fors moesten stijgen brachten zij de energie op blijmoedig rond te speuren en af en toe in de bosjes te duiken, waar zij nieuwe vondsten deden. De leidster van de groep, een oudere vrouw, had een witte kaart op haar buik hangen. Daarop werd al het gevondene aangetekend. Verstandig en weloverwogen sprekend trokken zij hem voorbij. Het was duidelijk dat zij zich gelukkige en nuttige leden der gemeenschap voelden.

‘Waarom behoor ik niet tot hen?’ vroeg hij zich vol zelfmedelijden af. ‘Waarom zit ik hier op die bank en stel ik 't uit?’ Hij liep in de witte straat, die te vinden is tussen de stadswallen en het Limburgs Provinciaal Museum voor Kunst en Oudheden Bonnefanten. Er was een witgepleisterde muur, een tovermuur, overgoten door zonlicht. In dit witte veld van wel dertig meter lang en vele meters hoog wilde hij graag wonen. Later bezocht hij de St. Servaas; de diepere betekenis van de kerkelijke pracht was hem als heiden ontgaan.

Waarom moesten god en diens zoon zo versierd worden? Hij zei tegen de vrouw, die bidprentjes en kleine zwarte boekjes verkocht, dat hij de kerk en alles wat er in stond erg, erg mooi vond.

‘Maar wat heeft het allemaal met god te maken?’ vroeg hij. En de vrouw antwoordde geschokt: ‘U heeft het gewoon niet begrepen, meneer. Niets begrepen’.

Hij reed langs het huis. Haar huis. Het was opnieuw geverfd, er hingen roze gordijnen voor de ramen. Hij zei tegen zichzelf: ik bel haar eerst op. Anders schrikt ze misschien.

Maar elke keer als hij het eerste cijfer van haar nummer in de een of andere telefooncel draaide werd zijn mond kurkdroog en hij meende dat voorbijgangers konden zien in welk een emotionele toestand hij verkeerde.

Ze had inmiddels vast en zeker een ander telefoonnummer, bedacht hij. En zo verzon hij een tiental uitvluchten, stelde steeds maar weer uit.

Tenslotte vertrok hij op zondagmorgen om acht uur vijf en dertig uit Maastricht zonder moeder en kind te hebben gezien.

Ze waren naar Antwerpen gereden en hadden een kleine hotelkamer gevonden met een naar lysol stinkend toiletkastje, waarin niet eens al haar spulletjes pasten.

Een gebloemd raam, met uitzicht op niets.

Ze had lange, bruine benen. Er was gelach onder het kleine gevrij, dat zich altijd weer te snel uitstortte in een hete omstrengeling. Tegen elkaar zeggen: morgen doen we het langer.

De hotelkamer met de twijfelaar paste precies bij de lange nachten. In de nanacht vielen ze in zeer ongemakkelijke houdingen in slaap. En zij was lief. Want breed uitgestrekt lag hij daar bij het ontwaken. Zij had zich klein gemaakt als een eekhoorn.

De beheerder van het hotel had een horrelvoet. Zij lachte nooit om mensen die kleine gebreken vertoonden of zich moeilijk door het leven bewogen. Je hoorde de hotelier door het hele huis bonkend lopen.

En 's morgens, omdat ze niet aan het ontbijt verschenen, kwam hij aan de deur tikken. Dan riep ze: We komen niet, manneke, we blijven op de kamer.

Dat begreep hij nooit. Dan hoorde je hem weer wegbonken. Een langzame treurroffel. Soms hief ze haar wijsvinger omhoog en trok een gek gezicht.

‘Noem me maar Bruintje!’ had ze gezegd.

[p. 37]

‘Heb ik geen mooi bruin lijf?’ Zo noemen ze me ook in de Hema’. Ze had er voor halve dagen gewerkt, om haar studie te bekostigen.

‘Ik heb op alle afdelingen gewerkt, behalve bij de vleeswaren. Daar kun je alleen maar voor hele dagen terecht, vanwege het werk, 's morgens snijen, 's middags verkopen’.

‘Weet je, ik heb trek in mandarijntjes’, zei ze, liggend op bed, terwijl hij de treurige tuin inkeek en zijn tanden poetste. Toen hij zei dat alle winkels nog gesloten waren had ze gepruild: ‘Ja, jammer, erg jammer, ik zou zo graag op die zachte mootjes kauwen’.

‘Ik ga al, ik ga al’, had hij geroepen en had zich haastig aangekleed. ‘Binnen een kwartier ben ik terug’.

‘Del Montes! De beste die er zijn’, riep ze hem na.

Later, in bed zittend viste zij met vlugge bewegingen de gele schijfjes uit het blik. Daarna weer gevrij.

In de straat waar ze op zondagmorgen doorheen trokken, op weg naar een vergeten doel, werd iemand neergeschoten. De patronen kwamen van uit een blauwe wagen.

In de film doen ze het ook altijd zo, dacht hij. De man was geluidloos gevallen. Hij had gedacht aan een geintje, of aan opnamen voor een reclamefilmpje van ‘House of England’.

Maar het was geen geintje. Ze waren, heel even maar samen met de stil voorover liggende man de enigen in de straat. Het slacht offer droeg een bruine ribfluwelen pet. Zijn gezicht lag precies op de stoeprand.

‘Niet aanraken’, had Bruintje gezegd.

Toen waren er plotseling overal geopende ramen en looppassende mensen.

Op het bureau hoorden ze dat de man niet dood was. Men wilde weten wat hij en Bruintje in die straat deden. En ze moesten een verklaring tekenen, waarin stond dat ze de inzittenden van de blauwe wagen niet konden beschrijven.

Maar hij herinnerde zich heel goed dat de rechterbijrijder op Bram, de oude portier, leek. Bram, die hij nog wel eens met zijn transportfiets in de buurt van de Elandsgracht zag rijden. Hij had zo'n groot, goedig hondengezicht. Bram, supporter van Blauw-Wit.

‘Zag u iemand in de wagen? Kunt u personen beschrijven?’

De bureauchef had het op gestrenge toon gevraagd, zittend op een tafel.

Bruintje verklaarde, naar waarheid, niemand te kunnen beschrijven. Hij loog enkele minuten vol overgave.

Daarna mochten zij een bekertje koffie drinken. De bureauchef dronk mee. Hij droeg witte tressen om de linkerschouder. Als kind had hij gedacht dat deze tressen een functie hadden, dat ze iets moesten ophouden of tegengaan.

Goed beschouwd had hij niet eens gezien hoe de man voorover viel. Door het zien van diverse moordfilms had hij zich de gang van zaken goed voor de geest kunnen halen.

In werkelijkheid had hij alleen maar gebiologeerd naar de blauwe, sneloptrekkende auto gekeken. Daarin iemand die op Bram de portier leek. Hij had geen zin gehad om over Bram te praten.

Op de Antwerpse markt waren ze bij het kiezen van een vogelkoning. Er pronkten honderden vogeltjes, allemaal even mooi. De koning, een rode kanarie, was uit zijn kooitje gelaten, zodat iedereen hem kon bekijken. En toen vloog hij weg, de koning. Het ganse organisatiecomitee repte en roerde. Want dat was niet de bedoeling geweest.

Later waren ze in het stadspark. Daar speelde de harmonie. Er liepen joodse jongetjes met kaalgeschoren hoofdjes, twee vlechtjes achter de oren en keppeltjes op.

Nog in het park begon ze weer te vrijen.

‘Zoiets doe je niet als nette vrouw’, zei hij. Maar zij vertelde: ‘Ik ben een vieze, slechte vrouw, een del zogezegd’. Hij vond het allemaal goed. Haar tedere ogen vertelden een ander verhaal dan haar mond. Maar het gevrij liep hem toch een beetje uit de hand. Omstanders bleven staan en keken toe. Daarom verlieten ze het park en trokken naar de hotelkamer. Ze deed kunstjes voor hem, omdat ze zo lang op de turnclub had gezeten. Ze verklaarde haar liefde bij de beelden van Moore, even buiten Antwerpen, in het park Middelheim. We bekeken ook schilderijen van Breitner. Er was een meisje met zwarte kousen. Bruintje vroeg hem hoe het meisje er nu uit zou zien, als ze nog leefde. Verderop vond ze een schilderij, dat haar nog meer boeide. Ze riep hem, op haar tenen lopend.

‘Kijk zie je 't?’ zei ze.

Hij keek naar ‘Zestien september’ van Magritte. Een boom in het blauw, een man die er in schijnt te wonen. Ze zei dat hij zijn ogen moest toeknijpen om het avontuur te kunnen zien. Terug in Maastricht vertelde ze hem van het kind dat moest komen. Maar ze toonde geen onrust, geen angst. Ze wilde niet trouwen. Een kind voor haar alleen.

En toen was alles voorbij. Een kind verwekken heeft eigenlijk niets met minnespel te

[p. 38]

maken dacht hij. Het lijkt een toevallige gebeurtenis, een ver avontuur. Het kind was haar dromerij. Ze liet hem er niet in delen. Een groeiend kind in haar buik. Had hij er iets mee te maken gehad?

Ze bleef even goed, even lief, even mooi, met de gewonnen buit in haar schoot. Maar van huwen wilde zij niet horen Ze had geen lust in een echtgenoot. En hij kon, zich bedrogen voelend, vertrekken.

‘Dag vader’, zei ze bij het afscheid. Ze stuurde in het begin fotootjes. Van een meisje, waarvan je niet zag dat het een meisje was en dat zich in niets onderscheidde van andere babies.

Hij was daarna een keer in Maastricht geweest. Toen had hij haar zien lopen, ergens in de stad, sprekend met andere mensen. Hij had noch de moed, noch de lust gehad naar haar toe te gaan. Hij had toen ook een droge keel en vervloekte zichzelf. Op een dag toen hij in zijn woonplaats het pleintje linksaf wilde slaan, passeerde hem aan de overzijde van de brede autoweg een auto, precies gelijk aan die welke hij tijdens de moord in de stille straat van Antwerpen had gezien.

Tot zijn verbazing minderde de wagen vaart en de chauffeur toeterde enige keren op driftige wijze. Vervolgens vingen alle inzittenden aan met vrolijk gewuif in zijn richting. Hij keek om en verwachtte dat de inzittenden iemand achter hem toezwaaiden. Maar het gehele pleintje was leeg.

Hoewel hij wat bijziende was en moeite had mensen te herkennen op een afstand van 50 meter, wist hij zeker dat hij de inzittenden nooit eerder had gezien.

Na enige seconden werden de raampjes gesloten en trok de blauwe wagen op. Men bleef echter doorwuiven.

Met gewilde vrolijkheid hief hij de rechter hand, totdat de auto uit het gezicht verdween.