Hollands Maandblad. Jaargang 1969-1970 (258-277)

[p. 35]

Onze mariniers, onze marechaussee: jongens van stavast
Dick Walda

Steeds vaker opereren tijdens demonstraties en acties die in de hoofdstad plaatsgrijpen - naast de Amsterdamse dienders - met blauwzwarte jas en zogeheten witte nestels, nassaublauwe broek en binnenhelm getooide jongelingen.

Het zijn in de onderdrukking van rellen, onlusten en opstootjes getrainde militairen.

U heeft ze waarschijnlijk wel eens gezien als u langs paleis Soestdijk reed, want daar staan deze energieke en zelfbewuste militairen immer geposteerd. Het zijn jongekerels die bij het Wapen der Koninklijke Marechaussee dienen.

Zij behoren tezamen met de commando's en de mariniers tot de zogeheten keurkorpsen van de Nederlandse armee: het beste wat we aan manschappen te bieden hebben.

Ook het korps mariniers, onlangs gezonden naar ons rijksdeel Curaçao, deed van zich spreken.

Wie zijn deze ‘kern- en kerngezonde, nijver optredende jonge mensen’ die anders dan het ‘bleke, werkschuwe en studerende geteisem’ zoveel waarde hechten aan de raadgevingen, orders en consignes van hun oudere meerderen?

Voor goed begrip dient allereerst vermeld te worden dat alle gedragingen van de leden der beide keurkorpsen verankerd liggen in het reglement betreffende de krijgstucht, dat nog steeds als basis heeft ‘de ondergeschiktheid is de ziel van de militaire dienst’.

Deze keurkorpsen zijn door hun instelling, kader, samenstelling en getraindheid uitermate geschikt om ingezet te worden tegen oproerige, de vuist ballende bevolkingsgroepen. De oerconservatieve keurkorpsen vormen de pijlers van ons machtsapparaat. Verwacht niet, dat bij demonstraties van welke aard dan ook eenvoudige infanteristen ooit zullen worden ingezet om ‘orde en rust te handhaven’. Niet alleen dat ze de kunst van het ‘rellenonderdrukken’ niet verstaan: de betrouwbaarheid van de infanterist staat in dergelijke gevallen niet vast. Van de manschappen der genoemde keurkorpsen mag echter zonder twijfel worden aangenomen, dat zij bereid en gereed zijn de opdrachten van hun meerderen uit te voeren.

Een belangrijk deel der keurkorpsen doet dit om den brode. De hoogste percentages beroepsmilitairen vindt men in deze korpsen; zij zijn in de strijd gehard tijdens manmoedig optreden in Indië, Korea en Nieuw Guinea.

De Koninklijke Marechaussee

Dit korps heeft als devies ‘Zonder vrees en zonder blaam’ en kent als ‘zeer belangrijke en eervolle taak het waken over de veiligheid van H.M. de Koningin en de Leden van het Koninklijk Huis’.

Een neventaak is het driftig stempelen en het doorkijken van paspoorten van vertrekkende passagiers op Schiphol.

De voornaamste taak van het korps is echter de politiedienst bij de marine, de landen luchtmacht. De Militaire Politie is bijzonder impopulair bij elke dienstplichtige, omdat zij gemachtigd is tot het uitschrijven van zogeheten rapportjes, die uitmonden in straffen, variërend van licht tot streng arrest.

De bijnaam ‘kalkemmer’ heeft de M.P. te danken aan de hoofdbedekking, een witte helm.

De M.P. surveilleert bijvoorbeeld op stations, waar zij soldaten aanhoudt, indien deze zich verplaatsen zonder baret, in ‘kennelijke staat’ verkeren, ofwel het voorgeschreven tenue op de een of andere wijze ontduiken.

De M.P. brengt verder liftende soldaten terug naar de kazerne, waar zij rapportjes uitschrijft.

‘Ik ben er gelukkig mee, dat ik als beroepsmilitair ingezet kan worden tegen het wangedrag van bevolkingsgroepen, die bewust of onbewust hun krachten bundelen om de rust en de welvaart in onze maatschappij omver te werpen. Ik heb als militair helemaal niets met de sociale conflicten te maken.’

Voor plaatsing bij de koninklijke marechaussee komen allen in aanmerking die me ‘goed gevolg de lagere school hebben doorlopen, terwijl het verkeersdiploma, behaald in de zesde klasse, tot

[p. 36]

aanbeveling dient’. Bij de sollicitatie voor ‘beroeps’ wordt er door de meerderen op toegezien dat het toekomstige korsplid ‘een opstel in eenvoudig Nederlands kan maken’, terwijl, wat het rekenen betreft, het voldoende is als de man ‘met hele en gebroken getallen kan werken’.

Gedurende de opleiding krijgen de toekomstige bewakers van het koninklijk huis naast de militaire training ook een opleiding die gelijk staat aan die voor de politie. Zij leren het gevecht van man tegen man, de zelfbescherming, het optreden tegen met stenen werpende jongelingen, het omgaan met het rieten schild en het hanteren van de korte en lange wapenstok.

Met stro gevulde poppen vervullen daarbij de rol van sparring partners. De opleiding geschiedt aan het Depot Koninklijke Marechaussee te Apeldoorn in de Koning Willem III-kazerne.

Een belangrijk deel van de opleiding van dit keurkorps bestaat uit het bestuderen van het reglement betreffende de krijgstucht, dat vooral de militaire politie als leidraad dient tot optreden.

Er heerst - dat moet eerlijk vermeld worden - een sterk saamhorigheidsgevoel onder het korps; zij weten zich immers omringd door een grote groep hen minachtende dienstplichtigen.

Door de meerderen wordt voortdurend gewezen op het belang van een uiterst kordaat, doch van zelfbeheersing getuigend optreden.

‘Ik waardeer het in mijn manschappen, dat zij zich niet afvragen wat de oorzaak van een conflict-situatie is, of herriestokers wellicht gelijk zouden hebben’.

Keurkorps mariniers

Het zelfde type helm dat de leider der Atjehexpeditie Van Heutz - een marinier van de oude stempel - ooit op het hoofd zette, wordt nog steeds gedragen als men bij het korps mariniers het ceremonieel tenue aantrekt teneinde aan te treden op militaire hoogtijdagen.

Traditie wordt hoog in ere gehouden in dit korps.

De mariniers hebben door de eeuwen heen een voorname rol gespeeld bij het ‘pacificeren van ons Indië’. Dit oudste korps der strijdkrachten voert de spreuk ‘zo wijd de wereld’ en werd destijds door zeeschuimer Michiel de Ruyter opgericht om ‘dienst te doen op 's lands vloot voor het entergevecht’. Na de politionele acties in ‘ons Indië’ werden de voornaamste eenheden der Mariniers naar Nieuw-Guinea verplaatst, waar zij tot 1962 verbleven. Tot die tijd heeft het korps mariniers zich kunnen bekwamen in het gevecht van man tegen man: de marinier had tot voornaamste taak de uit Indonesië afkomstige infiltranten te likwideren. Ontroerd schrijft dan ook Ph.M. Bosscher in zijn boekwerkje ‘De Nederlandse marinier’: ‘Voor het staakt het vuren zijn er van de ongeveer 1100 Indonesische para's circa 410 gedood of gevangen genomen. Het merendeel van de overige was toen ten gevolge van de doorstane ontberingen en het voortdurend opgejaagd worden door Nederlandse patrouilles niet meer tot enige actie in staat ondanks hun uitstekende bewapening en uitrusting. Men doet niemand tekort als men dit goede resultaat in de eerste plaats schrijft op het conto van de mariniers.’

Na de overdracht van Nieuw-Guinea werden enige overtollig geworden eenheden mariniers, vasthoudende aan het aloude devies ‘zo wijd de wereld’ in de West geplaatst. Overigens zijn daar sinds enkele eeuwen marinierseenheden gestationeerd.

Onze eigen minister-president, zelf een bekwaam duikbootkapitein, noemt het korps nog steeds ‘de ruggegraat van de Koninklijke Marine.’

In de defensienota 1968 wordt de beveiliging van de Nederlandse Antillen als volgt verdedigd:

‘Gezien het strategisch belang van het Caraïbisch gebied waarin de Nederlandse Antillen zijn gelegen, heeft de beveiligingstaak van de Koninklijke Marine een verder strekkende betekenis dan alleen de bescherming van de zeeverbindingen tussen de eilanden onderling en van hun territoriale onschendbaarheid tegen mogelijke Zuid- of Middenamerikaanse avonturiers. De bewindslieden menen dat de middelen, die de KM voor haar beveiligingstaak beschikbaar zijn gesteld, toereikend zijn. Ingeval de situatie in het Caraïbisch gebied daartoe aanleiding zou geven, kunnen deze op korte termijn worden verstrekt met andere vlooteenheden, compagnieën mariniers en eenheden van de Koninklijke land- en luchtmacht.’ Pikant detail is, dat men op de Antillen in de zestiger jaren begon met het opleiden van Antilliaanse mariniers. Deze landskinderen presenteerden zich voor het eerst in 1963, tijdens een fraaie parade die werd gehouden ter ere van het honderdvijftigjarig bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden.

Deze Antilliaanse dienstplichtigen, die worden opgeleid in de Suffisantkazerne te Curaçao, werden niet ingeschakeld ter assistentie van de Nederlandse mariniers, tijdens de jongste gebeurtenissen op dit eiland. In overleg met de Nederlandse

[p. 37]

regering werd besloten uitsluitend Nederlandse mariniers in te zetten.

In de marinierskazerne te Doorn verkeren constant 300 mariniers in de hoogste staat van paraatheid. Wanneer er een beroep op het korps mariniers wordt gedaan dan betekent dat, dat deze manschappen binnen acht uur - de plunjezak gevuld - gereed voor vertrek zijn.

Het gebruik van geweld tijdens het optreden van de uit Nederland overgevlogen Nederlandse mariniers bleef in Curaçao tot een ‘minimum beperkt’. Naast het gebruik van de wapenstok mocht ‘conform de orders worden overgegaan tot schieten ter hoogte van de benen’. Dat wil zeggen richten op de treeplank van doorrijdende auto's, die zich in de verboden uren op straat bevonden.

‘De onlusten op Curaçao werden veroorzaakt door schorem, linkse agitatoren, die een massahysterie ontketenden: deze lieden zijn hoogstwaarschijnlijk in buitenlandse communistenkampen getraind’.

Het korps mariniers is een amfibisch korps, gespecialiseerd in wat genoemd wordt ‘het uitvoeren van speciale opdrachten’. Het korps kenmerkt zich door uitmuntende geest en tucht, tekenend is, dat bij oefeningen tezamen met de landmacht de verhouding 1 op 4 meestal in het ‘nadeel’ van de mariniers uitvalt. In de praktijk komt het er op neer dat een peloton mariniers (25 tot 30 man) wordt ingezet tegen een infanteriecompagnie (100 tot 120 man).

De opleiding der mariniers is uitstekend te noemen; naast het onderricht in de amfibische oorlogsvoering leert deze ‘gezonde Hollandse kerel’ te schieten met allerlei wapens; van mortieren tot vlammenwerpers. Mariniers die muzikaal zijn kunnen bovendien nog in dienst treden bij de befaamde Marinierskapel, bekend van radio en televisie. Wil men tamboer worden dan kunnen ‘lager onderwijs en ervaring in het tromslaan’ zorg dragen voor een mogelijk plaatsje in dit gezelschap. Het waren ook voor een belangrijk deel de leden van het korps mariniers, gelegerd in Den Helder, die in het voorjaar '67 op eigen initiatief besloten, tot grootscheepse ‘zuiveringsacties’ tegen de zogenoemde Centraal Station jeugd.

Het behoeft geen betoog, dat deze immer in de buitenlucht vertoevende en in het rap en volledig uitschakelen van de vijand geoefende marniers korte metten maakten met de zich ‘bij voorkeur in hallen en holen ophoudende aan sticks trekkende jongelingen’.

Teruggekeerd van hun recente verblijf te Curaçao kregen de Nederlandse mariniers - inclusief hun commandant, de grootmajoor H. Martens - als beloning twee dagen ‘prestatieverlof’.

De grootmajoor gebruikte deze tijd o.a. met het geven van een interview aan het Algemeen Handelsblad, waaruit wij hier enkele zinsneden hebben geciteerd.