Hollands Maandblad. Jaargang 1969-1970 (258-277)

[p. 42]

An American Dream
Henk Romijn Meijer

In het vorige Hollands Maandblad (mei 1969) schrijft Dick Hillenius in zijn stuk Amerika dat ik in Avenue (febr. 1968) een verhaal gepubliceerd heb over een gestreepte chipmunk ‘die zijn wangzakken vult met Cleanex en daarmee verdwijnt naar zijn holletje in de grond’. Zittend in de Rocky Mountains ‘bevangt’ Hillenius ‘het aardige vermoeden’ dat wat ik beschreef geen chipmunk was, maar een grondeekhoorn en deze fout van mij ontkracht voor zijn gevoel mijn kritiek op Jan Wolkers (Naakt Twaalfuurtje) waartegen Hillenius zich indertijd verzette.

Het verhaal waarop Hillenius doelt heet Bedje gespreid en het begint:

Het waren natuurlijk de beren die ons zo toegeeflijk ten aanzien van klein wild hadden gestemd. (...) Nu, in Grand Teton Park, Wyoming, bekeek het oog van een ‘gopher’ ons, een grondeekhoorn, niet groter dan een grote rat -

Gopher is een vrij algemeen woord en wordt gebruikt voor o.a. ‘any of several burrowing rodents (...) the size of a large rat’ enz.

De chipmunk die volgens Hillenius de hoofdrol in mijn verhaal vervult wordt er niet eens in genoemd, en de zwammerige onnauwkeurigheid van Hillenius' ‘aardige vermoeden’ stempelt hem, wat mij betreft, tot de ideale lezer van het oeuvre van Jan Wolkers. Evenals het nietige detail, dat Hillenius onze moderne zakdoekjes Cleanex noemt. Zestien maal staan deze luchtige snotlapjes in mijn verhaal vermeld en kijk eens, Dick, wrijf het stof en modder uit je ogen: Kleenex Kleenex Kleenex Kleenex Kleenex. Ook weer zo'n detail van niets? Meet dan eens op bij de reclame hoe vet ze daar van zo'n k en zo'n e worden.

Dat ongrijpbare Hillenius zich in de ongereptheid van de Amerikaanse natuur nog zo door mijn kwaadaardigheid laat achtervolgen dat hij een vervalste versie nodig heeft van een verhaal waarom hij mij persoonlijk had gevraagd, en dat hij persoonlijk zonder slag of stoot aanvaardde voor het Avenue waarvan hij destijds redacteur was, verraadt in elk geval een heel wat werkzamer rancune dan ik verwacht had op grond van zijn habituele publieke lievigheid.

Naschrift

Het punt van verschil tussen H.R.M. en mij over critiek is dat hij meent dat een verhaal slecht is als er aantoonbaar feitelijke fouten in staan, terwijl ik meen dat dat niet zo is. Dat is (zou kunnen zijn) een puur academische kwestie, heeft niets te maken met rancune of lievigheid.

Zoals H.R.M. aantoont was ik er bij mijn American Dream volkomen naast, dat spijt mij vooral om de overweging dat men lichtgeraakten beter direct goed moet raken. Overigens was ik alleen maar van plan een argument te wisselen met iemand van wie ik dacht dat hij dat min of meer vriendschappelijk zou kunnen opvatten (verdomde lievig natuurlijk).

Ik heb me lang afgevraagd hoe ik aan zo'n misvormde herinnering van H.R.M.'s feitelijke mededelingen kwam. ‘Vervalste versie’ kan men rustig laten vallen, omdat daar meen ik moedwil bij vereist is en die was er niet.

Ik denk dat het komt door toch een feitelijke fout of althans tegenspraak in H.R.M.'s informatie van zijn verhaal. Het kan dan wel zijn dat een woordenboek (door taalkundigen samengesteld) de definitie geeft van gopher zoals H.R.M. citeert, maar gophers vormen een aparte familie, zoals de eekhoorns + grondeekhoorns samen een aparte familie vormen. Weliswaar zitten beide families weer bij elkaar in één onderorde, maar daar horen de bevers b.v. ook bij. Uit de beschrijving van H.R.M.'s beestje, maar vooral uit de bijgevoegde lieve tekening leid ik af dat het geen gopher maar een grondeekhoorn was.

Erg vervelend deze pluizerijen over feiten, het is tenslotte mijn stelling dat ze niets te maken hebben met de kwaliteit van een werk. Ik vind H.R.M.'s werk nog steeds goed, al weet ik nog steeds niet op de familie nauwkeurig wat voor dier hij nu gezien heeft. In Nooit meer slapen heeft Hermans het ergens over een grutto met opgewipte snavel. Dat kan nooit een grutto geweest zijn. So what?

D. Hillenius