Hollands Maandblad. Jaargang 10 (246-257)

De ontsnapte
Jos Ruting

Ik kan mij voorstellen dat een bedrijfsleider zegt ‘Wat doet een banketbakker bij hoogovens’ als zo'n man een gebakje maakt van snelstaal en daarop drie amandeltjes doet. Mensen zijn mensen en je kunt er met de beste wil van het geldslepen nu eenmaal geen dingen van maken.

Een jongen gebruikte een of andere verdovende stof die verboden is door een wet. Het betrof niet de drankwet want die dient om te voorkomen dat mensen alcohol zullen drinken en het betrof ook niet de loterijwet want die dient om te voorkomen dat mensen hun geld zullen wagen waarop ze dan meestal een ‘niet’ hebben of zogezegd eigen geld waarop ze als van nature doorspelen en dan hun eigen geld kwijt zijn. Dat spelen in de terecht zogenoemde speelholen is een verzinsel van Satan want het gaat om geld en geld is waardevol, geld is heilig. Stel je voor dat iemand werkt en zegt: ‘Houd je rotgeld maar want daaraan kleeft bloed, ik erken je rotgeld niet’. Lieve hemel, dan was het hek van de dam. Iemand die zoiets zegt brengt de maatschappij in gevaar. Iemand die zoiets zegt is een anarchist, hij erkent het regeren van het geld niet meer, hij laat de geldtroon wankelen.

Zo erg was het gelukkig niet. De jongen in kwestie at of dronk of rookte of spoot met een stof die verboden is door wat wij noemen de opiumwet. De politie had ontdekt dat die jongen dat deed en toen moest hij voor een officier van justitie en voor een rechter komen.

Ik vraag me af welke voorstelling zou die jongen zich van dat ‘voorkomen’ hebben gemaakt. Misschien zag hij zoiets: Een sombere zaal met veel groen en tafels en een meneer in het zwart die uitriep: ‘Daar heb je hem. Hij heeft gerookt. Hij heeft zich ingespoten. Hij deed het stiekum maar de politie heeft hem ontdekt. Hij moet naar de gevangenis’.

Een andere meneer, ook in het zwart maar heel erg rechtvaardig omdat hij de rechter was zei: ‘Jij hebt gerookt, en gespoten. Dat mag niet. Ben je gek geworden. Door die rotzooi ga je jong dood. Ga liever kamperen. Nou ja dat is in Nederland al niks meer. Ga naar Menorca, naar de zomer. Heb je een aardig vriendinnetje of een aardig vriendje? Neem het mee, dat is gezellig. Heb je geen geld? Nou daar is wel wat aan te doen. Jonge mensen die ontroostbaar worden door de woningnood, door de vervuiling, door het wegdoen van gras en bomen voor aardgas en olie, die de bekende olie-neurose kregen kunnen wel degelijk hulp krijgen. Zeg op, hoeveel spaargeld heb je? Alles ging op door afbetalen op zo'n bromfiets. Nou hier zijn duizend nikkelen guldens en jij gaat met je meisje op die rotbromfiets naar de Middel-

[p. 32]

landse Zee. Voorzichtig rijden maar, verkeersregels leren, die spuit plat trappen en het spul dat je gebruikt doortrekken. Beloof het op je erewoord. Ik geloof in mensen, ik geloof in mannen, jonge mannen zijn ook mannen, zeg op! Als je niet kunt moet je eerst naar de dokter en dan zal ik weer verder zien. Goed zo, dat is afgesproken en nu is het afgelopen met dat enge spuiten op dat kamertje om weg te zijn van een rotmaatschappij. Aan die rotmaatschappij gaan ze bij duizenden dood en tienduizenden worden onherstelbaar ziek van de welvaart van enige heren. Jij maakt hier je keus, jij komt er door, hier is je geld en schiet op want ik heb het druk’.

Met tranen in zijn ogen hoort de jongen een rechter rechtspreken. Hij stamelt iets, dank u heel erg beleefd meneer en hij hoort nog, ja ja dat is wel goed. O God, geleerde mensen weten veel en ze weten veel van mensen en daarom kunnen ze rechtvaardig zijn.

Misschien dacht de jongen iets anders. Hij had in de krant gelezen dat jonge kunstenaars en jonge geleerden, bijzondere mensen die hij op straat zag lopen maar die niet wat je noemt zijn vrienden waren omdat kunstenaars en geleerden nogal hoog zijn en over erg moeilijke dingen praten, iets dat hij niet goed begrijpen kon, bij bosjes tegelijk drie maanden of een jaar lang in een gevangenis werden opgesloten omdat ze iets gedaan hadden dat niet mag voor de opiumwet. Misschien dacht hij: Ze willen mij ook in de gevangenis opsluiten en wie weet kom ik in een cel bij een beatzanger, een grote ster, bij een jazzkoning, bij een abstracte schilder, bij een dichter met lang haar, iemand die niet gewoon praat, iemand die heel bijzonder is. Ze praten in Nederland veel over democratie, net alsof ze denken dat er geen standen bestaan. Als arbeider zit je bij een kunstenaar goed. Ik ben ook niet gek. Ik heb ze toch zeker ontmoet. Ze weten verrot veel. Je begint niks tegen die gasten, ze zijn je altijd een slag voor en toch doen ze niet uit de hoogte tegen gewone jongens. En misschien zit ik bij een student, bij een jongen die zogezegd gemaakt praat met een deftig accent maar toch koppie koppie. Van zoéén kan je ook een hoop leren. Eigenlijk is het vererend om met zulke bijzondere mensen in de nor te zitten.

Misschien dacht die jongen iets anders. Misschien dacht hij: De geleerde heren in het zwart zullen mij laten opsluiten in een gevangenis. Ik las in de krant dat een belangrijk persoon zei: Het democratische kapitaal is in Nederland met ruim twaalf miljoen inwoners in handen van niet meer dan tweehonderd meneren. Kort daarop schreef een geleerde dat het wel ruim tweeduizend meneren waren die over het wel en wee van ruim twaalf miljoen mensen beschikken. Wat is nu twee of drieduizend bij twaalf miljoen? Ik ben toch niet gek. Alleen door verdoving kan ik mij verlossen van de terreur van de democratische dictatuur. Hoe kan dit nu dat zulke afgrijselijke vormen van dictatuur in een klein land ontstaan? Ik ben in de bouwvakken, ik sprak laatst een timmerman en die zei dat ze Simon Vinkenoog levenslang moesten geven voor het roken van een sigaretje of zo. Ik begrijp dit niet goed.

Misschien dacht die jongen iets anders. Misschien dacht hij: Door slapen en door verdoving ben ik verlost van Nederland. Verdoving is strafbaar. Ze zeggen dat een mens bestaat uit een geest en een lichaam. Die geest is natuurlijk lucht. Mijn vijanden willen mijn lichaam hebben om daarmee iets te doen. Ze kunnen op dit lichaam slaan met gummistokken, ze kunnen het opsluiten in een hokje. Als ik ze nu een lichaam geef zonder geest, wat hebben ze dan? Dan hebben ze een strafbaar lijk, een strafbaar stoffelijk overschot en dat mogen ze voor mijn geest in beslag nemen en daarmee sollen naar hartelust. Dat lijk kunnen ze niet in een gevangenis doen, dat moet in een kist. Zeg dat mijn moeder een steen op mijn graf wil hebben. Jan Piet en Klaas kunnen die steen even op het wandelpad leggen, de kist opgraven, openmaken en frunniken en voelen aan die zwijgzame pop, aan dat wat ik eens was. Meneren kunnen schreeuwen: Tien jaar cel of levenslang, het hindert niet, ik heb ze weggedaan, ik heb ze een vrijbrief gegeven voor uitkleden, morrelen, voelen, ruiken, likken, stuksnijden, ontleden, analiseren, ik heb ze weggedaan.

Misschien dacht die jongen iets anders. Misschien dacht hij: In de hemel ben ik weer bij mijn familie en daar kunnen de edelen ons niet treiteren. En misschien dacht die jongen: In Nederland doen ze niet anders dan de bevolking treiteren en wat heeft dit rampzalige land mij te bieden? Misschien dacht die jongen iets anders. Misschien dacht hij: Ze zullen mij opsluiten en dat haal ik niet. Ik kom er niet door. Ik moet beleefd zijn tegen mannen met sleutelbossen, ik moet wachten en ik kan niet meer wachten, ik heb al zo lang gewacht.

En misschien dacht die jongen iets anders. Misschien dacht hij: Ik ben weg en jullie hebben een zeepert. (Hij was bouwvakarbeider naar ik meen).

Nog niet lang geleden riep een student tijdens een straatgevecht: ‘Je kunt dood-

[p. 33]

vallen nakende smeris’. Mogelijk ben ik hier abuis en heeft hij geroepen: ‘Nakende smeris je kunt doodvallen’.

Voor een rechter gaf de student een verhelderende verklaring. Wat hij gezegd had was niet anders dan een goedbedoelde waarschuwing. Deze waarschuwing was: Naderbij komende wachter u kunt doodvallen. Dit ‘u kunt doodvallen’ hield niet anders in dan de goed bedoelde waarschuwing: De tramrails zijn glad, het regent, u loopt hard, u zou kunnen uitglijden en vallen, eventueel zelfs doodvallen. De student gaf toe dat hij in zijn ijver om te waarschuwen ‘je’ gebruikte inplaats van ‘u’, uiteraard en toegegeven in strijd met de gebruikelijke omgangsvormen, maar bijaldien toch te verontschuldigen gezien de haast waarmee hij een hardlopende wachter zo vlug als kon wilde waarschuwen voor een dreigend gevaar.

Voor zover ik weet kent Nederland niet de grote medaille voor humor. Ik vraag mij af of men deze medaille niet, en wel zo spoedig mogelijk, in het leven moet roepen. En ik vraag mij af indien deze medaille kan worden toegekend of hij ook postuum kan worden toegekend.

Volgens de krant heeft de recherche een diepgaand onderzoek ingesteld naar aanleiding van het feit dat een jonge man, die s' anderen daags moest voorkomen voor overtreding van de opiumwet zich, althans naar het schijnt, aan dit voorkomen onttrok door wederrechtelijk zelfmoord te plegen, en bij hem een aantal injectiespuiten gevonden. Hoe groot dit aantal was werd niet genoemd. Wat de jongen gedacht heeft, eventueel in verband met dit voorkomen, stond niet in de krant. Waarschijnlijk heeft de jongen geen briefje achtergelaten om ons nieuwsgierigen aan een motief te helpen.

Hier noteerde ik ‘erg onaardig’ maar dit neem ik terug. Het gedrag van een jongen die niet anders ziet dan uitwijken in iets dat onherroepelijk is mag ik niet onaardig noemen. Zijn moeder heeft over hem gesproken, inschikkelijk en gedwee en als was het om de mensen die een motief begeren aan een motief te helpen.

Dr. Zeldenrust heeft sectie verricht en constateerde dat zowel het gebruik van verdovende middelen alsook bronchitis oorzaak van het intreden van de dood kan zijn geweest. Door deze conclusie van een geleerde wordt het zoeken naar een motief niet eenvoudiger. Het zou natuurlijk heel goed kunnen zijn dat die jongen geen seconde aan dat voorkomen heeft gedacht maar al heel lang bronchitis had en desondanks zijn gewone routinespuitjes nam. Zes weken voor de dag van het voorkomen en vijf weken voor de dag van het voorkomen en vier weken voor de dag van het voorkomen en drie weken voor de dag van het voorkomen en veertien dagen voor de dag van het voorkomen en een week voor de dag van het voorkomen en enige uren voor de dag van het voorkomen had de jongen bronchitis en gebruikte hij één van een aantal spuiten. Door de krantenberichten en vooral door de wijze waarop die gebracht worden, heb ik de indruk dat de dood van die jongen heel weinig met de opiumwet te maken heeft en zeker niet met de wijze waarop men het naleven van die wet wil handhaven.

Het is voor u zowel als voor mij mijne heren een bedonderde zaak dat wij ondanks alles toch nog geen motief hebben. Maar het komt mij voor dat een onderzoek van de opiumwet volmaakt overbodig is en dat een onderzoek naar ons die de opiumwet handhaven, eveneens volmaakt overbodig is.