Hollands Maandblad. Jaargang 10 (246-257)

[p. 22]

Intellectuele integriteit van dit soort geschrijf
H. Brandt Corstius

‘Mensen met knuppels en revolvers, daar ben ik niet bang voor, maar mensen die zeggen dat ze aan onze kant staan, maar die al hun aandacht wijden aan het vertellen hoe verkeerd onze methoden zijn, dat zijn ozne ware vijanden’.
MALCOLM X

In de hoogste klassen van de middelbare scholen wordt les gegeven in kritisch lezen. Er zijn daar boekjes met oefeningen voor. Het is misschien wel aardig te vermelden dat één verhaal uit dit Hollands Maandblad (van Raoul Chapkis) in zo'n boekje (Lessen met de loep)werd opgenomen.

In het mei-nummer van H.M. stelt H. Drion voor om mijn artikel ‘Het nieuwe Vietnam in Amerika’ uit het april-nummer van H.M. in zo'n boekje op te nemen, en ik ben daar natuurlijk zeer vereerd mee. Mijn stukje telde twee kolommen. Drions reactie acht, dus ik heb nu weer recht op tweeendertig kolommen.

Als mijn stukje inderdaad in zo'n schoolboekje stond zou een mooie vraag over de eerste alinea kunnen zijn: ‘Waarom schrijft de schrijver eerst over “Congo” en later over “De Congo”?’. Antwoord: Een Belg (ik meen prof. Keuchelmans) heeft eens aangetoond dat men in journalistiek taalgebruik iemands al of niet kolonialistische instelling, beter dan aan de inhoud van het geschrevene, kan herkennen aan het gebruik van de term ‘De Congo’ voor de staat Congo. In Nederland was dat verschil geprononceerder: Indië, en Indonesië. Welnu: de eerste keer gebruikt de schrijver ‘Congo’ omdat hij zijn eigen mening uit, de tweede keer gebruikt hij ‘de Congo’ omdat hij daar imaginaire tegenstanders aan het woord laat. Aldus luidt het antwoord van de beste leerling uit de klas. Het verbaasde me niet dat H. Drion het over ‘de Congo’ heeft.

Heeft dit enig belang? In een echte polemiek niet. Maar ik voer helaas met Drion geen echte polemiek. Hij is het immers, zo betuigt hij, fundamenteel wel met me eens. Alleen: het is zo jammer dat die Brandt Corstius niet kan denken of schrijven, daarmee doet hij de goede zaak afbreuk. Ik hoop duidelijk te maken dat dit maar een pose is, en dat Drion en ik wel degelijk fundamenteel van mening verschillen. Maar eerst wil ik voor degenen die de kwestie van het lidwoord ‘de’ dat Drion aan de staat Congo geeft te futiel vinden een alinea citeren uit de door de Telegraaf als magistraal betitelde rede ‘Intellectuelen en Democratie’ die H. Drion op 27 november 1967 te Leiden uitsprak:

Ruim een jaar geleden schreef een veel door intellectuelen gelezen weekblad op zijn voorpagina: ‘De Blanken van de zuidelijke staten (van de Verenigde Staten) hebben in hun angst voor de negers, hun haat tegen de Joden en de communisten de treurige moed gevonden om het teken van Hitler en zijn trawanten (...) weer als strijdbanier te ontplooien’. Toen ik hierover een brief naar de redacteur schreef met kritiek op deze evident onjuiste generalisatie - de generalisatie dat de blanken van de zuidelijke staten jodenhaters en navi's zouden zijn - kreeg ik het antwoord dat er ‘misschien beter niet “de” blanken, maar “blanken” had kunnen staan’. De schrijver van het stukje en van de brief liet merken dat hij dit een vrij onbenullig détail vond. Maar niet alleen dat: hij kon mijn kritiek alleen maar zien als een poging om de gebeurtenissen waartegen het stukje waarschuwde, te ‘bagatelliseren’. Hij kon zich niet indenken dat iemand bewaar zou maken tegen een onverantwoorde generalisatie, als hij niet in werkelijkheid de politieke opvatting wilde bestrijden, waarvoor die generalisatie als argument was gebruikt.

Ik ben het met de schrijver van de brief aan Drion geheel eens.

Nu moet ik de punten waar Drion mij op aanvalt toch beantwoorden. Het spijt me daarbij dat ik het demagogisch voordeeltje van de zinsnede ‘op dit punt moet ik mijn opponent gelijk geven’ niet kan behalen. Ik erken dat ik vaak onzin schrijf. Maar m.i. is Drion er niet in geslaagd dat in zijn geval aan te tonen. Daar gaat ie dan. Aan het eind hoop ik duidelijk te maken waarom de lezer in de toekomst van dergelijke verdedigingen verschoond zal blijven.

[p. 23]

1. Ik begon te zeggen dat het idioot is dat alle kranten over de bangheid van de blanke Amerikanen kolommen volschrijven, terwijl over de veel gerechtvaardigder angst van de zwarte Amerikanen wordt gezwegen. Drion zegt daarover:

Nu is het evident, en iedere lezer gal het ook go hebben opgevat, dat de angst van de blanken vermeldenswaard was, niet om de zieligheid van die angst, maar om de gevaren die zij opleverde voor de negerbevolking. Eerste onzindelijkheid.

Onzinniger redenering heb ik zelden gehoord! Waarom is de angst bij de negers niet vermeldenswaard (Drion geeft immers toe dat een neger 100 maal zoveel gevaar loopt als een blanke?) En waarom wijzen de kranten op zo'n indirecte manier (via de blanke angst) op gevaren voor de negerbevolking?

2. Ik schreef dat iedere zwarte Amerikaan een vriend of familielid heeft die vermoord is, meestal door de politie. Drion noemt dat een aperte onwaarheid Ik kan hier alleen maar tegenover stellen dat dat inderdaad mijn persoonlijke ervaring is. Dan mag Drion zeggen dat ik mij zeker in verkeerde kringen ophoud, of dat zijn ervaring anders is. Mijn ervaring kan ik niet met cijfers staven, omdat de officiële statistieken op dit punt natuurlijk volkomen onbetrouwbaar zijn. Drion meent dat hij de cijfers wel kent, hij schrijft:

Er kan geen twijfel aan bestaan dat het aantal negers dat door blanken vermoord wordt een kleine fractie is van bijvoorbeeld het aantal Nederlanders dat door verkeersongelukken om het leven komt.

Ik twijfel daar wel aan, maar de hele vergelijking bevalt me niet. Drions argumentatie doet teveel denken aan de mensen die zeggen: er zijn er geen zes miljoen vermoord (maar vier). Drion doet alsof het vermoorden van negers een betreurenswaardig natuurverschijnsel is, waarvan we de omvang niet moeten overdrijven. Wie in een auto stapt weet welke kans op een ongeluk hij heeft, hij neemt dat risico. Wie in Amerika zwart geboren wordt heeft geen keus. Noch kwantitatief noch kwalitatief vind ik Drions vergelijking fris. Een vriend of familielid onder een auto gekomen, daar hou je geen wrok tegen de maatschappij van over, een vriend of familielid vanwege zijn huidskleur vermoord, dan wel. Zijn opmerking is van hetzelfde allooi als ‘de politie heeft nu eenmaal haar traditionele antipathieën’, waar we straks op komen.

3. Het plunderen. Op de vraag ‘vind je plunderen dan goed?’ gaf ik drie antwoorden. Het eerste:

Dat plunderen - gebeurde het maar buiten de eigen buurt - kan ik niet afkeuren.

Het gekke is dat Drion nu met veel omhaal en citaten uit de Economist precies zegt wat ik in mijn tussenzinnetje van 7 woorden zei: gebeurde het maar buiten de eigen buurt.

Het tweede antwoord was de wedervraag: Sinds wanneer staat op plunderen de doodstraf? Want daar gaat het om. De burgemeester van Chicago vindt van wel. ik vind van niet, en Drion komt weer met een verkeer(de) vergelijking: hij keurt het doodschieten van linksrijders af.

Het derde antwoord was: de politie schiet op wie ze wil, en noemt ze dan later plunderaars. Ik geef daar een sprekend voorbeeld van, dat in geen enkele Nederlandse krant is doorgedrongen, terwijl gevallen van blindelings doodschieten door negers (geen politieagenten) daar wel uitvoerig inkwamen. Drion is het met dat verwijt wel eens, al vindt hij het ‘psychologisch misschien wel begrijpelijk’. Zeker, alles is psychologisch begrijpelijk. Maar ik vond die krantenselectie gevaarlijk en racistisch.

4. Nu komen we op een punt dat waarschijnlijk voor Drion de aanleiding was om mijn stukje als oefening te gebruiken. Ik citeerde namelijk met afgrijzen zijn zinsnede ‘De politie heeft nu eenmaal haar traditionele antipathieën’. Ik las dat als een accepteren van een rotte situatie, maar Drion schrijft nu dat het was ‘een kritiek op de “deformation professionelle” van de politie’. Terwijl ik dat hele artikel zag als kritiek op de aanhangers van Dutschke blijkt het nu een kritiek op de politie te zijn! Dat die politie weer een exponent is van de ‘déformation professionelle’ van het establishment ziet Drion niet. We komen hier wel aan de kern van het meningsverschil, die door al het gezeur over détails niet goed uit de doeken komt: ik lust Drions schrijftrant niet, zomin als hij de mijne. Drion is tegen de buitenparlementaire weg, ik zie dat als de enige uitweg. Drion is best tevreden met hoe alles gaat, ik niet. Drion schrijft:

Het is bepaald benauwend, dat er intelligente mensen zijn die zozeer het vertrouwen in de democratische vormen van maatschappelijke actie verloren hebben, dat zij in een waarschuwing voor de gevaren van ondemocratische vormen van oppositie niets anders kunnen zien dan een advies tot het aanvaarden van machteloosheid.

Het is inderdaad benauwend, maar een feit. Wat er in Nederland nog ten goede is veranderd danken we aan de provo's. Wat er in Frankrijk nog ten goede verandert, danken we de enragé's. Wat er in Amerika

[p. 24]

nog ten goede zal veranderen danken we de Black Panthers. De enige effectieve vorm van oppositie is de buitenparlementaire. Wie dat niet inziet, verdient niet beter dan door de Telegraaf magistraal genoemd te worden, en moet inderdaad gezien worden als een adviseur tot het aanvaarden van machteloosheid.

5. Aan het slot van mijn stukje smaalde ik wat over de Open Housingwet die het congres net had aangenomen. Wie dat stuk leest, zo schreef ik, weet niet of hij moet lachen of huilen. Hierop zegt Drion:

Het is illustratief voor de intellectuele integriteit van dit soort geschrijf dat hier duidelijk de indruk wordt gewekt als zou Brandt Corstius de tekst van de wet inderdaad hebben gelezen.

Wat een demagogische apekool! Niemand zal van mij kunnen verlangen dat ik die wet zelf lees, dat kon op het moment dat ik het stukje schreef niet eens. Maar de New York Times en de Herald Tribune waren er heel uitvoerig over, en ik zie absoluut niet in wat het met mijn intellectuele integriteit te maken heeft als ik dan schrijf: Wie dat stuk leest, weet niet of hij moet lachen of huilen. Drion reageert hier net als die rechtsgeleerden die aan de mensen, die drie maanden gevangenisstraf voor een provo die een krent had uitgedeeld teveel vonden, vroegen: ‘maar heb je het dossier wel gelezen?’ Het vernietigende oordeel over de Open Housingwet is algemeen. De makelaars hebben al gepubliceerd hoe je er onderuit kan. En nog mooier: Het Hooggerechtshof heeft gisteren beslist dat de hele wet overbodig is: de bestaande wetgeving gaat al verder! Met een beter opgestelde wet, in de staat Californië, heb ik toevallig ervaringen: zelfs die was practisch onuitvoerbaar. (Die uitspraak van het Hooggerechtshof, dit terwille van de intellectuele integriteit, heb ik ook maar uit de krant. Drion vindt zeker ook dat hij iemand mag doden, zolang hij niet zelf de stenen tafelen met de tien geboden onder ogen heeft gehad.)

Omdat volgens de Open Housingwet de huizen pas in 1970 voor negers toegankelijk zouden worden, kunnen oproerkraaiers, zo besloot ik mijn stukje, tot dat jaar opgeborgen worden, daar de wet ook voorziet in hoge straffen voor het organiseren van opstootjes of het aanzetten tot geweld. Drion tilt daar niet zo zwaar aan: protesteren mag volgens hem immers nog. Maar

[p. 25]

wie weet dat rechtbanken het vóór in de bus gaan zitten van negers als ‘aanzetten tot geweld’ hebben beschouwd, gelooft dat niet. Om heel concreet te zijn: vindt Drion dat Rap Brown en Dr. Spock een paar jaar de gevangenis in moeten of niet?

6. Black Power. Wat Drion aan het eind van het artikel over de door mij als enige uitweg geziene Black Power schrijft is werkelijk te grijs. Hij meent dat Black Power betekent: het uitroeien van de negerbevolking om de slechtheid van blank Amerika aan de kaak te stellen! Drion moet er maar eens iets over gaan lezen. Ik had er juist op gewezen dat de Vietnamezen, hoewel met een uitroeiingsoorlog bedreigd, toch maar van het overmachtige Amerika gewonnen hadden, en dat de Amerikaanse negers het ook konden.

Concluderend kom ik tot deze vier punten:

a. Drion vindt het niet zo erg als er negers in de Verenigde Staten worden doodgeknuppeld, althans men hoort hem er pas over wanneer mensen die dat wel erg vinden z.i. verkeerde argumenten aanvoeren, en overdrijven.

b. Tegen het uitmoorden van het Vietnamese volk bestaat volgens Drion weinig bezwaar als wij in Nederland maar de spelregels van de democratie blijven volgen.

c. Drion vindt het wel goed dat de kolonels in Griekenland een einde hebben gemaakt aan al dat wilde gepraat van radicale linkse jongens.

d. Drion geeft er de voorkeur aan dat al diegenen die iets voelen voor abstracte kunst in de gevangenis worden opgeborgen, tenminste als dat in een wet staat.

Heeft zo'n polemiek enige zin? Ik geloof het niet. Meer dan een jaar geleden vroeg de redacteur van dit maandblad een aantal medewerkers om een reactie op een artikel van De Kadt. Ik zei niets over De Kadt maar wel dat de Amerikanen uit Vietnam moesten verdwijenn (zoiets klonk anderhalf jaar geleden revolutionairder dan nu). De Kadt, hoewel van deze enquête op de hoogte, deed net of hij slachtoffer was van een samenzwering, schreef dat ik nodig onder psychiatrische behandeling moest, en maakte bekend dat hij niet meer aan het Hollands Maandblad zou meewerken.

Toch wordt het artikel van Drion in het meinummer voorafgegaan door een stuk van De Kadt vol met de gebruikelijke onzin (de revolutie van de Sorbonne is communistisch) en racisme (‘de negers’ op pag. 8, rechterkolom, regel 8 v.o.). Drion zal op zo'n stuk nooit reageren. Ik doe het ook niet meer: De Kadt mag vrij blijven rondlopen, niemand zal door zijn geschrijf van opinie veranderen. Drion is een grensgeval: ik geloof dat hij net zo als De Kadt denkt, maar hij weet het veel beter te brengen. Hij zou nog wel eens iemands opinie kunnen veranderen. Vandaar dit antwoord. Maar hij moet er niet op rekenen dat ik het zal blijven doen.