Hollands Maandblad. Jaargang 9 (236-245)

[p. 29]

Melk
Ethel Portnoy

Het ogenblik dat ik mijn pasgeboren zoon te zien kreeg werd mijn hele verhouding tot hem vastgelegd. Hij was beklemmend lelijk. Hij zag er uit als iets wat te vroeg uit het nest was gevallen. Een dunne, gerimpelde hals vormde de precaire verbinding tussen het lichaam en een groot, oud kaal hoofd, met de uitdrukking van een Grieks toneelmasker. De samenhang van het gezicht - kleine ogen zonder oogharen, een tandeloze mond zonder kin - werd verstoord door een grote vormeloze neus waarvan de huid, evenals die van de wangen, bezaaid was met vetporiën als een ontkleurde aardbei.

The Spotted Wretch, zie mijn echtgenoot toen we hem een poosje zwijgend bekeken hadden. Ik voelde de vertwijfeling mij bekruipen. Wat kan een dergelijke stakker nu voor een toekomst hebben? dacht ik. Hij zou de man worden die zijn uiterlijk niet mee had, wiens schuwe pogingen tot toenadering beantwoord zouden worden door het wrede gelach van de meisjes. Op dat ogenblik al voelde ik mijn keel droog worden door een verlammende, woeste liefde voor hem. Al zou geen sterveling van hem houden, ik zou van hem houden.

Na een poosje werd hij teruggebracht naar de nursery, mijn echtgenoot nam afscheid en ging naar huis. Ik lag alleen in de kamer, en woog mijn verslagenheid af tegen de opluchting dat de bevalling achter de rug was. Het was een grote lichte kamer, met ramen op het oosten en het zuiden, gesitueerd op de ribbe van een grote, uit de jaren dertig daterende kubus, bekend als ‘The International Clinic of Paris’. Die naam scheen aantrekkingskracht te hebben op welgestelde Fransen, het was het ziekenhuis waar staatslieden hun prostaat lieten verwijderen en filmsterren van hun zenuwinzinkingen bekwamen, alhoewel het oorspronkelijk bedoeld was voor in Parijs wonende buitenlanders, die er aanmerkelijk minder betaalden.

Op het nachtkastje stonden bloemen. Een ingenieus bedachte tafel, die over het bed geschoven kon worden, bleek een opklapbare spiegel te bevatten, zodat ik mij in bed kon opmaken.

Het andere bed was leeg, maar dat zou niet lang zo blijven. Tegen het vallen van de avond arriveerde een andere pas verloste moeder, in de vorm van een grote bewusteloze zak die snel en vakkundig van een wielbrancard op het bed werd gewenteld. Het was een blonde vrouw van een jaar of dertig.

Na een paar minuten deed zij haar ogen open, vertelde dat zij Mildred Birch heette, dat zij bevallen was van een dochter, haar vierde kind, dat zij het zonder verdoving gedaan had, dat het een verrijkende belevenis was geweest, en dat zij op de brancard in slaap moest zijn gevallen. Het scenario dat ik zojuist afgewerkt had herhaalde zich: de echtgenoot kwam binnen met bloemen en de baby werd gebracht. Het was een welgevormde zuigeling met blond haar en lange wimpers. ‘En U?’ informeerden zij beleefd.

‘Een jongen.’ Ondanks mijzelf zei ik er achteraan: ‘hij is afzichtelijk’.

Er viel een stilte. ‘Oh, alle pasgeboren babies zijn lelijk’, zei Mr. Birch, met een bewonderende blik op het wezen dat deze bewering logenstrafte. ‘Na een poosje trekt het vanzelf bij’, merkte Mrs. Birch barmhartig op.

Barmhartigheid was Mrs. Birch's sterke punt, ontdekte ik. Zodra haar man vertrokken was begon ze te vertellen over haar kerk, en de goede werken die dit instituut verrichtte. Haar kerk had speciaal belangstelling voor de evolutie van de Neger, en streefde er naar hen daarbij te helpen. Thuis in de States gaf Mrs. Birch onderwijs in lezen en schrijven aan de kinderen van arme negerfamilies. In gewone scholen zouden ze niet meekomen omdat ze environmentally deprived waren. Vlak voor haar vertrek naar Parijs, waar haar echtgenoot belast was met de directie van het Europese bijkantoor van zijn firma, had zij het kerkcommittee nog geholpen met het inpakken van medicamenten die gestuurd zouden worden naar de Congo, waar het toen weer spookte.

Voor de zendingshospitalen? vroeg ik naief.

Nee, voor de vrijheidsstrijders, antwoordde ze met trots. Het verbinden van de vinger aan de trekker. Terwijl zij aldus voort babbelde over een Zwitserse firma die zij tot het bijdragen van aspirine ter waarde van honderdduizend dollar had weten te pressen voor de goede zaak, viel ik in slaap en toen ik wakker werd was het de volgende morgen.

Ik barstte van energie; wonderlijk genoeg was ik, na de verdoving, in veel betere conditie dan Mrs. Birch, die klaagde over

[p. 30]

zwakte en vermoeidheid. Ik werkte een fors ontbijt naar binnen en kondigde aan dat ik nu op ging staan om een douche te nemen. Dit vertoon van fitheid liet niet na indruk te maken op de dagverpleegster, Miss Griggs, een hupse Cockney.

Onder de douche constateerde ik met voldoening dat mijn borsten gedurende de nacht tot grape-fruit formaat waren gezwollen, zoals die op de Maja Desnuda. Ze waren de zetel van een tintelend gevoel, bewijzend dat de melk op weg was. Liefde was in tastbare vorm bezig in mij op te stijgen, ten behoeve van mijn stakkerige boreling. Ik had nauwelijks geduld om weer in bed te gaan liggen en Miss Griggs te bellen.

‘Ik ben gereed om hem te voeden’, zei ik.

‘Oh? Wilde U borstvoeding geven? Bijna niemand doet dat, weet U. Ze nemen pillen om de melk weg te laten gaan. Dat is de moderne manier’.

‘Dat kan wel zijn’, zei ik, ‘maar mijn baby voed ik zelf. Ga 'm maar halen’.

Ze verdween en kwam terug, niet met mijn afschuwelijke zuigeling maar met de hoofdzuster, een onberispelijk gekapte Française.

‘Het spijt mij, Madame, maar de dokter heeft gezegd dat Uw baby nog geen voedsel mag hebben. Hij heeft nog te veel muqueuse’.

‘Wat? Maar dan droogt hij uit. Dan gaat hij dood!’ Daar had je het al, ze hadden zijn stumperige uiterlijk opgemerkt, en zo klein als hij was waren ze al begonnen hem achter te stellen. ‘Waar komt die muqueuse vandaan, trouwens?’

‘Die slikken ze in, en dat moeten ze eerst kwijt raken. Geen enkele baby wordt dadelijk gevoed, Madame, de eerste paar dagen krijgen ze alleen een beetje water’.

‘Maar toen ik hier van mijn dochter beviel liet de hoofdzuster me haar dadelijk voeden. De eerste melk, dat gele goedje, dat is goed voor ze, dat weet ik nog. Waar is die zuster nu? Is ze niet meer hier?’

‘Wie bedoelt U? Ik ben hier al zeven jaar. Hoe lang is het geleden dat U hier bevallen bent?’

‘Elf jaar’. Het klonk als een bekentenis van ongelijk.

‘Ah, Madame, dat was toen. Maar dit zijn nu de regels van de kliniek. Morgen kunt U Uw baby voeden. Maar de meeste dames hier doen het helemaal niet. Zij denken aan hun figuur’. Ik keek naar haar figuur. Haar figuur was in orde. Haar uniform leek op een operettecostuum. Ik kon haar zien lopen, op haar vrije dag, in een keurig mantelpak, op hoge hakken en met een tasje van krokodillenleer, real square.

‘Goed, dan wordt het morgen’, zei ik koppig, ‘maar voeden zal ik hem’.

‘Zoals U wilt, Madame’.

Van tijd tot tijd werd mij de baby gebracht zodat ik hem zien kon. Zijn uiterlijk was er niet op vooruitgegaan. Hij balde en ontbalde zijn vuisten voortdurend, rolde zijn hoofd van de ene kant naar de andere en hapte naar onzichtbare tepels. Ik sloeg hem somber gade. De regels waren de regels.

In de tijd tussen die visites schreef ik brieven op de ingenieuze bedtafel, en las. Ik installeerde mijn make-up onder de spiegel en lakte mijn nagels. Pas een dag lag ik in het ziekenhuis en mijn vingers waren al zo wit als van een wassen pop. Verdere tijd doodde ik met gapen en luisteren naar de verhalen van Mrs. Birch over de environmentally deprived. Ik bezocht de toiletten en maakte daar kennis met een zware, als verpleegster geklede vrouw. Haar gezicht had iets verliederlijkts; haar handen waren bedekt met vele onhygienische ringen en zij rookte een sigaret. Ik staarde haar aan. Zij was kennelijk een incognito bordeelmadam. Ze bood mij een sigaret aan en gaf mij vuur.

‘Wees gerust darling, ik werk hier’, baste ze. ‘In de nursery, bij de babies’.

Ik keek met afkeuring naar de ringen aan haar vingers.

‘Die we nu hebben zijn poepmakkelijk’, vertrouwde ze me toe. ‘Te makkelijk. Ik heb het meer op de te vroeg geborene. Daar heb ik slag van. Als er eentje is wordt hij speciaal naar mij gebracht en dan heb ik carte blanche om te doen wat ik wil. Ik heb er eens eentje drie maanden gehouden - toen ik hem kreeg woog hij 800 gram. En ik heb hem er doorgehaald. Dat is werk waar ik van hou. Met zo'n baby moet je weten wat hij wil. Je moet het zien aan de manier waarop hij beweegt en huilt. En ik kan dat zien, die gave heb ik’.

Zij is de oorspronkelijke Erdmutter, dacht ik, de ware witte heks. Beter dan een incubator.

‘Voedt U Uw baby?’ informeerde zij.

‘Jazeker’, zei ik trots. ‘Ik begin morgen’.

‘Good girl’. Wij witte heksen begrijpen elkaar. Deze hier zou nooit een tasje dragen van krokodillenleer. Eindelijk had ik een werkelijke vrouw gevonden onder al deze verklede mannequins.

Toen ik de volgende morgen wakker werd voelde ik me onbehaaglijk. Ik kreeg al gauw door wat het was: mijn nieuwe filmsterrenborsten waren zo hard als onrijp fruit. Dat kon vast de bedoeling niet zijn. Hadden ze me hem maar gisteren gegeven! En in geen geval later dan nu, als ik niet gauw gemolken werd dan ging ik er aan, en

[p. 31]

mijn afzichtelijk gebroed erbij. Aldus sprak ik Miss Griggs toe toen zij met warm water binnenkwam om mijn intieme toilet te verrichten. Zij ging informeren.

‘U kunt hem om twee uur vanmiddag krijgen, zeiden ze’.

Miss Griggs was een vriendelijk wezen, zij probeerde mij af te leiden met haar encyclopaedische kennis over de Beatles. John en Ringo waren al getrouwd. Maar George en Paul waren nog beschikbaar. Zelfs voor Miss Griggs. Ik deed haar opmerken dat Paul vaak gezien werd in het gezelschap van een zekere Miss Jane Asher. Want ook mijn kennis van het privé leven van de Beatles mag er wezen.

‘Ik vrees dat er weinig hoop is’, gaf zij toe. ‘Ze zijn zo goed als getrouwd, hoewel ze zeggen dat ze just good friends zijn. Dat kennen we. Jammer; want Paul vind ik de liefste’.

Het werd eindelijk twee uur, en de nursery zuster bracht een baby binnen. Maar het was een mooie, die van Mrs. Birch, niet de mijne. Een vergissing, ze zouden hem zo wel brengen? Nee, het was geen vergissing. Ik kon hem nog niet krijgen. Van wie niet? Van de dokter niet. Vanavond pas, voor de avondvoedingen. Hoe laat? Om zeven uur. Nog vijf uur!

Ze gingen toch nog vlugger om dan ik verwacht had. Om vier uur verscheen mijn echtgenoot met afleidend nieuws over de buitenwereld, en toen kwam tenslotte het moment dat Miss Griggs hem binnenbracht.

Het grote ogenblik was aangebroken. Hij worstelde om houvast te krijgen aan de granieten bal die ik hem voorhield. Het ging goed. Niet perfect, maar goed; het leek dat hij er tenminste iets uit kreeg. Het was bereikt, we waren samen. Kleine beesten moeten tegen grote beesten aanliggen. Ik gaf hem melk, zog, het geheimzinnige voertuig van vitamines, immuniteiten, en mana. Van nu af zou alles goed zijn.

Maar dat had ik mis. Mlle. Pradel, de nachtzuster, kwam terug nadat zij hem, na de voeding van elf uur, naar de nursery had gebracht, en zorgde voor de eerste wanklank.

‘Ze zeiden in de nursery dat hij niet genoeg krijgt. Ze moesten hem bijvullen met een fles.’

Zij was een gedrongen meisje uit Zuid-Frankrijk, en geen licht. Ze had net een artikel gelezen in Planète, waarin stond dat er 25 miljoen Amerikanen buiten Amerika woonden. Wist ik dat? Ik zei dat ik niet ontkende dat er veel Amerikanen buiten hun land woonden, maar dat ik betwijfelde of hun aantal 25 miljoen bedroeg. Mijn eigen status als een van die uithuizige Amerikanen maakte mijn objectiviteit echter betwijfelbaar. Ze wist verder te vertellen dat aan het hoofd van iedere geheime organisatie in de hele wereld, zelfs de G.P.U., een Amerikaan stond.

‘Nee maar!’ bracht ik uit.

En die stonden op hun beurt weer allemaal onder het bevel van een vroegere leider van het Tweede Rijk. Of het Derde? Dat wist zij niet precies meer.

En in Frankrijk alleen waren meer dan vijftien Amerikaanse luchtbases, elk daarvan bewoond door minstens drieduizend man, plus vrouwen en kinderen - stel je eens voor!

Ik stelde het mij voor, mijn geestesoog zag het leger van crew-cuts bezig de fundamenten van de samenleving te ondergraven. Ik hoopte dat zij mij nog meer zou vertellen, maar meer wist zij niet.

De volgende ochtend om zeven uur kwam de baby, en daarna om elf uur; steeds hield ik hem zo lang mogelijk aan de gang, om de samenzweersters in de nursery te bewijzen dat hij genoeg kreeg. Om twee uur kwam hij weer. Ik richtte mij op één elleboog om hem te zogen. Hij leek honger te hebben en hapte, hij hapte zo hard dat ik au! riep. Hij begon te pompen, en ik staarde dromerig in de verte. Maar na een poosje was er iets mis; hij verslikte zich, kuchte, liet de tepel los en begon te huilen. Bloed liep uit zijn mond en langs zijn kin. Ik week ontzet achteruit - had hij een bloeding? Nee, verdomd, ik was het zelf. Terwijl het bloed uit haar tepels gutst, zoogt de Godin der oorlog haar zoon, Chaos. Een allegorisch tableau, waarvan de woeste schoonheid mij niet ontging, maar er moest toch wat gedaan worden.

Ik belde Miss Griggs. ‘Oh dear’, zei die,

[p. 32]

en ging de hoofdzuster halen. De hoofdzuster klikte naar binnen op haar stilettohakken en bekeek mij afkeurend.

‘Ik dacht wel dat dat gebeuren zou. U houdt hem te lang aan de borst’.

‘Ik dacht hij dan meer zou krijgen’, zei ik zwakjes. Ik kon me niet veroorloven ruzie met haar te maken.

‘Het is duidelijk dat U niet genoeg melk heeft. Hoe oud bent U?’

‘Achtendertig’, mompelde ik.

‘Voilà. Nu zult U het moeten opgeven, anders krijgen we een abces, en dat kunnen we niet hebben, nietwaar?’

‘Misschien zou ik een pomp kunnen gebruiken tot het over is’, zei ik in wanhoop. ‘Ik moet de melk aan de gang houden tot ik thuis ben. Ik weet dat alles in orde zal zijn zodra ik thuis ben’.

‘Dat moet de dokter maar uitmaken’, zei ze beslist, draaide zich om en ging met vinnige stappen de deur uit.

Ik bleef bedrukt achter, en herinnerde me hoe rijkelijk ik mijn dochter had gevoed, tien jaar geleden. Ik had toen zoveel melk dat als ik in de metro zat, de melk door de warmte en de nabijheid van andere lichamen vanzelf begon te vloeien, mijn bloese doorweekte onder mijn jas. Dat zou ik dus nooit meer meemaken. Wat ik toen te veel had kwam ik nu te kort. Alleen wist ik het toen niet, en nu wel. Het was waar, misschien was ik te oud.

Het avondeten kwam en ging. De tijd van de 7 uur-voeding brak aan, ingeluid door de verschijning van Miss Griggs met de Disneyland baby van Mrs. Birch. Met weemoed keek ik naar Mrs. Birch, wier borsten zo groot waren als bij een normale vrouw het achterwerk, wit als ei en bedekt met blauwe aderen. Ze waren gruwelijk, maar ze waren vol. Mijn eigen bescheiden attributen waren fraaier, maar wat had ik daar aan op een ogenblik als dit? Ik betastte ze: ze voelden of ze al kleiner geworden waren, alweer haast tot hun normale afmetingen terug. Als ik niet gauw die melkmachine te pakken kreeg zou het afgelopen zijn.

‘Het is tijd voor de voeding’, zei ik tegen Miss Griggs. ‘Mag ik nu alsjeblieft de pomp?’

‘Een ogenblikje’, zei ze, en draafde de kamer uit.

Ze kwam met hangende poten terug. ‘De pomp is stuk. Er moet een electricien aan te pas komen’.

Leugens! Maar er was niets dat ik kon doen. Ik lag te zieden tot aan het bezoekuur, toen mijn echtgenoot arriveerde, hooggestemd, met een tas vol brieven, boeken en tijdschriften. Hij zag aan me dat er iets mis was. ‘Wat is er?’ vroeg hij.

Ik vertelde hem het hele verhaal. Hij ging naar de baby kijken, die nog steeds even lelijk was.

Toen hij terugkwam ging hij op het bed zitten en nam mijn hand. Nog voor hij zijn mond open had gedaan begreep ik dat de hoofdzuster naar hem op de loer had gelegen en hem in haar klauwen had gehad.

‘Misschien’, zei hij, ‘misschien maak je je te druk over die borstvoederij. Ik weet wat het voor je betekent, maar als het niet lukken wil, dan kan niemand daar verder wat aan doen. Beloof me dat je je er bij neerlegt als het niet lukt, voordat er narigheid van komt’.

‘Ik beloof het’, zei ik, ‘ik weet wel wanneer ik verslagen ben. Maar ik ben nog niet verslagen. Als ik die melkmachine kan krijgen, dan kan hij hier nog mijn melk krijgen, en dan kan ik doorgaan als ik thuis kom’.

Hij keek me ernstig aan. ‘Ze zeggen dat de machine defect is’.

‘Flauwe kul! Ze hebben hem gewoon weggestopt omdat ze eerst willen zien wat de dokter zegt. En hij komt pas morgen om elf uur, dan heb ik drie hele voedingen gemist. Dan droog ik op’.

‘Je windt je teveel op’.

‘Ik wind me niet op. Ik zeg je dat er niets mankeert aan die machine’.

Toen hij weg was maakte ik gebruik van een afwezigheid van Mrs. Birch en begon te huilen. Zelfs mijn eigen man was tegen me. Ze hadden hem geïndoctrineerd, de hoofdzuster en haar cohorte in de gang, ze gebruikten hem om hun plan uit te voeren, en dat was mij er toe te brengen mijn baby niet te voeden. Dan zouden die hebberige teven hem eindelijk voor zichzelf hebben - en geen hinder meer. En er was niets, niets dat ik doen kon. Ik was gekluisterd aan een bed, en streed een eenzame strijd tegen de hele International Clinic. Ik moest het koel spelen, de mensen manipuleren, zonder dat ze er erg in hadden. Iedereen wist dat pas verloste moeders soms verminderd toerekeningsvatbaar zijn. Dat was hun gevaarlijkste wapen, dat mij aan hen over zou kunnen leveren. Met het toverwoord: Postnatale depressie zouden ze de hele kwestie opgelost kunnen verklaren.

Toen Mlle. Pradel die avond mijn temperatuur opnam bleek dat ik verhoging had. Woede en hartstocht hadden mij koorts gegeven, maar de krokodilletasdraagster en haar trawanten zouden het eens toe kunnen schrijven aan een beginnend abces. Die koorts moest weg. Ik vroeg Mlle. Pradel mij een tranquillizer te brengen. Ik nam die in

[p. 33]

en het licht ging uit.

Ik begon te denken aan mijn arme Spotted Wretch, ver weg, aan het andere eind van de gang. Een van de brieven die mijn echtgenoot had meegebracht was van een kennis op wie hij bijzonder gesteld was, een man van bij de tachtig. De geboorte van onze zoon had hem herinnerd aan zijn eigen enige zoon, die op de leeftijd van 21 jaar was gesneuveld in een overbodige schermutseling, ondernomen een paar dagen voor het eind van de oorlog door een officier die zijn naam geciteerd wilde zien. De dood was rondom ons. Wat betekende de geboorte-explosie vergeleken bij de kolossale afstervings-explosie die altijd, zonder aflaten, doorging? Ik begon opnieuw te huilen, geluidloos, om Mrs. Birch niet de gelegenheid te geven mij haar barmhartigheid uit te meten.

De dokter arriveerde de volgende ochtend om elf uur. Hij was de bekendste accoucheur in Frankrijk, doodop van college geven, verlossen, directeur zijn van de Maternity Ward van de International Clinic, en zorgen dat zijn naam in de society-kolommen kwam. Hij liep altijd op een draf; de kortheid van zijn visites werd alleen geëvenaard door die van zijn instructies. Hij keek op de temperatuurgrafiek, releveerde de aanwezigheid van een Fremdkörper in de vorm van de tranquillizer, gromde wat, en vloog weer weg, met de hoofdverpleegster en Miss Griggs ademloos in zijn kielzog.

Tien minuten later kwam de melkmachine. ‘Hij is weer in orde!’ riep Miss Griggs stralend.

Hongerig plaatste ik het trechtervormige glas over de tepel, schakelde de machine aan, en sloeg in extase het fijne draadje melk gade dat telkens tevoorschijn spoot, in de maat met het feestelijke oempa-oempa geluid van de pomp. Ik gaf elke borst een beurt van tien minuten en toen bevatte de fles een kleine honderd cc prima melk. Ik belde Miss Griggs en hield de fles triomfantelijk in de hoogte. Zij keek blij. ‘Good for you!’ riep Mrs. Birch vanuit haar bed, waar zij bezig was haar dochter te voeden uit die onuitputtelijke uiers.

‘Let er op dat mijn baby het krijgt’, riep ik Miss Griggs na terwijl zij naar de deur liep met het kostelijke vocht.

‘Wees maar niet bang, liefje. U en Mrs. Birch zijn de enige zogende moeders op de hele afdeling. De andere beginnen er niet aan. Bang voor hun figuur.’

O slang van een hoofdverpleegster, jouw aanmoediging, erger nog, jouw voorbeeld, heeft al deze zuigende wichten beroofd van het drinken aan deze eerste en laatste fontein van vergetelheid.

De melkpomp had dadelijk de belangstelling van mijn echtgenoot. Speciaal het feit dat het eenvoudige mechanisme schuilging achter een dure, ingewikkelde en laboratoriuminstrumentachtige façade ontlokte hem veel commentaar, en hij stelde voor een concurrerend model op de markt te brengen uitgevoerd in zo goed mogelijk uit plastic nagebootste mensenhuid, en de hoofden van bekende staatslieden voorstellend. Gedurende de volgende dagen pompte het apparaat er dapper op los, en de lelijke baby dronk mijn melk par machine interposée. De beringde Erdmutter kwam me van tijd tot tijd moed inspreken.

Ten slotte kwam de dag dat ik verlost werd van deze vrouwenwereld, waar wij aristocraten, de nieuwe moeders, in de kussens moesten zitten toekijken hoe onze bedienden de macht hadden als in een roman van Henry Green. Eindelijk wist ik mijn kostbare bundel aan hun klauwen te ontrukken. Met een gevoel van bevrijding legde ik mijn Gorgoon in zijn bed, in de kamer die ik voor hem in orde had gemaakt vóór de bevalling. Nu kon ik met hem doen wat mij goed leek. In deze vredige omgeving zou de vloed van mijn melkproductie ongetwijfeld weer stijgen.

Maar ik kreeg alweer ongelijk. Ik hield het zogen een tijd vol maar een succes is het nooit geworden. De aanvullende fles werd groter en groter. Op een dag gaf ik het rustig op, geresigneerd, zonder strijd, want er was geen tegenstand. Mijn jeugd was voorbij, dat was duidelijk.

Aan de andere kant was het de baby, die mij troostte. Onder mijn verbaasde ogen begon hij te veranderen. Zij neus nam redelijker proporties aan, zijn huid werd gaaf en glad, zijn ogen gingen wijd open, omlijst door prachtige lange oogharen. Mijn lelijke eend was een zwaan geworden.