Hollands Maandblad. Jaargang 7 (214-225)

[p. 10]

Korte commentaren

Prinsjesdag

Ik begrijp niet hoe een serieus mens zich druk kan maken over het feit dat de man die we binnenkort Prins der Nederlanden zullen noemen een tijdje geleden nog een rotmof, of het Italiaanse equivalent daarvan, genoemd werd. Want wie zich daarover druk maakt vindt Prins der Nederlanden kennelijk een echtere betiteling dan Prins Carnaval of Miss Bril, en iemand die dat vindt is niet serieus.

Op de televisie werd een man geïnterviewd die na de oorlog tot een zware straf was veroordeeld wegens collaboratie met, ja met wie? ‘De Duitsers’ zal wel beledigend zijn. Laten we zeggen: collaboratie met de bezettende autoriteiten. Deze man zou nu iets onduidelijks gaan doen en de interviewer vroeg of iemand met zo'n verleden dat wel doen kon. Ach, was het antwoord, als binnenkort onze kroonprinses in het huwelijk treedt met iemand die nog de Duitse wapenrok heeft gedragen, dan moeten we het deze man toch ook langzamerhand niet meer aanrekenen. En waarachtig, zo is het.

Hoe oranjegezind de algemene opinie nog steeds schijnt te zijn, de speciale opinie van de mensen die in serieuze week- en maandbladen de kwestie bespraken (waaronder een hoogleraar in de criminologie en een tweedekamerlid) was unaniem: het koningshuis is uit de tijd en moet verdwijnen. Over een detailpunt zwijgen ze. Namelijk: hoe komen we er van af? Meestal laat men het als een kluifje aan de tand des tijds over. Ook hoort men wel dat het koningshuis bezig is haar of zijn, daar wil ik afwezen, eigen graf te graven. Ik geloof er niets van. Er zijn hier namelijk, naast mythen en dromen, ook heel grondstoffelijke dingen in het spel. Geld dus.

Met onze progressieve inkomstenbelastingen en hoge successierechten lukt het een rijke familie toch nog steeds om rijk te blijven. Hoe moet het dan een familie vergaan die helemaal geen belasting hoeft te betalen? Dit financiële aspect ben ik bij de hele discussie van de afgelopen maanden alleen in De Telegraaf tegengekomen, waar ‘een expert’ een belachelijk lage schatting van het vermogen van de koninklijke familie geeft en beweert - in strijd met de waarheid dus - dat ze gewoon belasting moeten betalen.

In afwezigheid van openbare gegevens maak ik ook een schatting: ik schat dat vermogen op 2500 miljoen gulden en ik verwed datzelfde bedrag dat dit aan de lage kant is. Goed belegd, en dat schijnt het te zijn, moet zo'n kapitaal elke tien jaar verdubbeld zijn. Een kleine rekensom leert ons dan dat de kleinzoon van onze toekomstige Prins der Nederlanden geheel Nederland zal bezitten, niet symbolisch maar echt, niet bij de gratie Gods maar bij de gratie van een notaris. De eigenaar van elke Nederlandse gulden en rijksdaalder zal daar zijn eigen portret op gegraveerd zien. Deze berekening is gemaakt in de veronderstelling dat we heersende trends mogen extrapoleren. Mag dat niet, dan gebeurt het wat eerder of wat later. Is het zover, dan kan het koningschap best afgeschaft worden, en het lijfeigenschap weer ingevoerd.

Uit deze centenkwestie is geen enkele conclusie te trekken. Het is geen reden om de monarchie nu af te schaffen. Niets is kennelijk een reden om de monarchie nu af te schaffen. Maar dan wil ik ook elk jaar de gouden koets zien rijden. Voor wat hoort wat.

Raoul Chapkis

Le Corbusier

André Malraux, minister van cultuur etc., heeft een rede gehouden waarin hij de zojuist gestorven le Corbusier één van de grootste zonen van Frankrijk noemde.

De Gaulle en zijn hof suggereren graag een overeenkomst met de Zonnekoning, de bloei van Frankrijk indertijd en nu. Maar Lodewijk XIV gaf aan de ‘grootste zonen van Frankrijk’ van toen opdrachten tot bouwen, tot componeren, tot toneelschrijven. Zelfs de afschuwelijke Napoleon III liet bouwen en breken door wat hij grote architecten achtte; Parijs kreeg onuitwisbaar een door hem bepaald stempel.

Maar le Corbusier kreeg geen grote staatsopdrachten (althans in eigen land), hoeveel dorpen en steden ook na de oorlog geheel of gedeeltelijk moesten worden opgebouwd. De grote architectonische daad van de Gaulle-Malraux is het schoonmaken van gevels, buitenkanten.

D. Hillenius

N.V.S.H.

De N.V.S.H. maakt op voor het grote publiek onopvallende wijze een nieuw middel ter voorkoming van zwangerschap bekend: het op een bepaalde plaats door een arts aanbrengen van een nylondraadje. Het is tot nog toe de eenvoudigste en goedkoopste methode die bekend is geworden. Het grote voordeel boven de andere bekende middelen is dat men niet voorzichtig of zelfs maar op-

[p. 11]

lettend hoeft te zijn, men mag de summiere medische ingreep gerust vergeten totdat de behoefte ontstaat om (weer) eens een kind te krijgen. De dokter verwijdert dan het draadje en de vruchtbaarheid blijkt onverminderd. Waarom wordt dit niet door heel de wereld en de N.V.S.H. voorop begroet als de van God gezonden oplossing? Waarom doet juist de N.V.S.H. zoveel moeite om het middel te kleineren? Men kan natuurlijk niet ontkennen dat het effectief of medisch verantwoord zou zijn, maar de psychologie der reclame heeft nog andere middelen om af en aan te prijzen: het middel zou niet bedoeld zijn voor normaal ontwikkelde en intelligente mensen, nee, het is speciaal voor a-socialen, voor debielen, voor onderontwikkelde gebieden.

Wie zou verdacht willen worden van a-socialiteit, van debiliteit, van onder-ontwikkeldheid?

Er kan maar één geldige reden zijn om aan normaal ontwikkelde mensen een dergelijk anti-conceptiemiddel te ontraden: dat het niet voldoende zou werken of dat het medisch onverantwoord zou zijn. Het spreekt vanzelf dat men dan een dergelijk middel ook niet zou mogen voorschrijven aan minder ontwikkelde groepen.

Wat kan dan de reden van de N.V.S.H. zijn om deze nieuwe vondst zo af te kammen? Het is geen geheim dat de welvaart der Vereniging voornamelijk berust op de winst op de ‘middelen’, hoe laag in prijs ze ook ter beschikking worden gesteld. Die middelen moeten regelmatig nieuw worden aangeschaft, maar op een nylondraadje is niet veel winst te behalen, vooral omdat het desnoods nooit vervangen hoeft te worden. M.a.w. om de uit sociaal oogpunt belangrijke taak der Vereniging te kunnen voortzetten is men wel gedwongen tot een soort onelegante reclametechniek. Zou het er soms iets mee te maken hebben dat de nieuwe voorzitster specialiste is in psychologische marktanalyses?

Nette mensen - ook al zijn ze zo ongelovig als een steen - willen nog wel eens in de kerk trouwen, als het kan een Waalse, of anders trouwen ze toch minstens eerste klas, met bode en steek. Men behoeft niet a-sociaal, debiel of onder-ontwikkeld te zijn om te weten dat de kosteloze trouwerij dezelfde betekenis heeft.

D. Hillenius

Weinreb

Weinreb en Borges zijn beide kabalisten, althans bestudeerders van de Kabala. Het verhaal Tlön Uqbar Orbis Tertius, de gedachte dat éérst een uitgebreid literair plan van een wereld bestaat en dat daarna die wereld zal ontstaan is kabalistisch: eerst bestond de blauwdruk van de later te scheppen wereld. (Zou Johannes dan ook een kabalist zijn geweest? ‘In den beginne was het Woord.’)

Op het eerste gezicht maakt de lijst-Weinreb de indruk van een meesterlijke oplichterij. Ik denk ook dat dat één van de aspecten is geweest waarom de Nederlandse rechterlijke macht, die voor de reële fouten van toen zulke slechte zintuigen had, direct een aangrijpingspunt meende te hebben: oplichterij, dat mag niet. Dat er honderden Joden mee het leven werd gered is een aspect waarvoor juridisch geen beoordelingsmogelijkheden bestonden (en kennelijk nog steeds niet bestaan). De reactie van sommige oud-illegalen, dat Weinreb's straf niet helemaal onterecht was, omdat hij een aantal Joden zou hebben afgehouden van onderduiken, is helemaal onzin. Ten eerste zouden volgens die maatstaf alle leden van de Joodse Raad honderdmaal, duizendmaal deze straf hebben verdiend, om nog niet te spreken van de vele Nederlandse consuls, gezanten e.d. die gevluchte Joden weer naar Holland terug stuurden met de mededeling dat het daar heus wel mee zou vallen.

Los van de oplichterij is de lijst-Weinreb echter typisch de uitvinding van een kabalist: een ijzerharde constructie van woorden, die op vriend en vijand wel de indruk moest maken van een realiteit.

D. Hillenius