Hollands Weekblad. Jaargang 2

[p. 6]

Korte commentaren

Kortzichtig

Toen Sukarno zijn rede hield in de Algemene Vergadering van de V.N., werd de Nederlandse delegatie alleen vertegenwoordigd door een hoofdambtenaar, de heer Meijer, hoofd van het directoraat internationale organisaties van het ministerie van buitenlandse zaken. De heer Meijer vond het ook niet de moeite waard te luisteren naar alles, wat Sukarno had te zeggen, want, zo las ik in de NRC: ‘Soms werd de heer Meijer afgelost door mejuffrouw J.D. Pelt, lid van de permanente Nederlandse missie’.

Ik vind een dergelijke houding niet alleen getuigen van een kinderlijke emotionaliteit, maar ook van een verwrongen visie op de plaats, die Nederland internationaal inneemt. Bij alle grote problemen, die in de Algemene Vergadering worden besproken, zit de Nederlandse delegatie er in haar voltalligheid voor spek en bonen bij. Zij mag luisteren en desnoods applaudisseren, maar haar aanwezigheid is slechts een kwestie van beleefdheid. Het enige internationale vraagstuk, waarbij ons land als partij is betrokken, is het vraagstuk van Nieuw-Guinea. En uitgerekend bij de redevoering van de grote tegenstander neemt een hoofdambtenaar de honneurs waar, een man, die zich ‘soms laat vervangen door een juffrouw van de permanente missie’.

Ik kan best begrijpen dat men weinig méér verwachtte van de rede van Sukarno dan een herhaling van oude kreten, maar deze demonstratie met die ene hoofdambtenaar en die aflossende juffrouw vind ik toch absurd. Als men denkt dat men daarmee een indrukwekkend bewijs levert van een waardige houding, heeft men het glad mis. Hoe sterk de externe macht van Indonesië groeit, is toch wel duidelijk gebleken bij het Japanse incident met de Karel Doorman. Denkt men nu werkelijk met zulk vertoon in de V.N. ooit iets te zullen bereiken? Dan nog liever een voltallige delegatie, die interrumpeert à la Chroesjtsjow of nijdig vertrekt naar een klassiek Frans voorbeeld.

Deze overwaardering van onze (geringe) macht in de wereld en slappe onderwaardering van ons enige grote internationale probleem kunnen ons niets opleveren, misschien alleen een nog grotere afbrokkeling van ons prestige. Dat prestige kon staatssecretaris Bot verleden week dan wel hooghouden in een bovenzaal van De Kroon in Den Haag voor het Oud-Strijderslegioen (met als toehoorders de dappere ‘oudstrijders’ Gerbrandy, Welter en het Eerste-Kamerlid Reijers) maar dat is echt niet voldoende.

A.F.L.

Twee jaar in de kast

Verspreid werd een uitvoerige levensbeschrijving van de Generaldirektor van Mannesmann AG omdat die 25 jaar in de raad van bestuur van dat concern zit. Daarin wordt o.a. ook medegedeeld, dat... ‘nach zweijähriger Internierung’... de bewuste functionaris ‘in den Aufsichtsrat der Mannesmannröhren Werke’ trad. Het behoort dus blijkbaar nu al tot de grote daden van iemands leven als hij twee jaar in de kast heeft gezeten, want het is wel duidelijk wat die ‘Internierung’ voorstelt. Deze meneer werd niet eenvoudig ‘entnazificiert’, maar moest zelfs twee jaar zitten. Ik lees dus met veel genoegen verder in het lijvige communiqué, dat hij ‘door zijn medewerking in talrijke commissies ook werkzaam was voor het welzijn van de hele Duitse economie’. Een paar jaar geleden durfde in West-Duitsland niemand voor zijn verleden uit te komen. Nu is dat dus wel even anders. Men wordt nieuwsgierig wat ze over een paar jaar over de onconditionele overgave van 1945 zullen vertellen, de wirtschaftswunderkinder. Arrogante mispunten zijn het. Maar welkom in Zandvoort bij de handeldrijvende middenstand; zo karaktervol zijn wij Nederlanders wel.

E.D.

Hoogovens aan de kust

Er komen nu - als de plannen doorgaan, wat in België nooit zo erg vast staat - een groot hoogovencomplex en staalfabrieken van grote omvang aan de Belgische kust in de buurt van Gent. De haven van Gent moet nog in gereedheid worden gebracht voor het meren van grote schepen met erts. Als gezegd, is er in België bij de industrie en bij de overheid nooit gebrek aan spectaculaire grote plannen, die nooit worden uitgevoerd, maar toch geeft dit bericht te denken. In Nederland wordt er nu alweer meer dan drie maanden opnieuw gestudeerd wat we zul-

[p. 7]

len doen met Rozenburg. De rol, die Hoogovens daarbij speelt, is op zijn minst niet bijzonder duidelijk, al is het een consequent doortrekken van de gebruikelijke Hoogovenspolitiek: ‘zeg heel veel als het geen kwaad kan, maar zit dicht als de domme massa zich voor je begint te interesseren’. Als de Belgen doorzetten, is dat voor Rozenburg een nieuwe handicap, wellicht een fatale. What this country needs is a Potgieter.

E.D.

‘Amateur-theologie’

Het Nederlandse Rooms-Katholieke volksdeel, in het mandement van 1954 nog om zijn volgzaamheid ten opzichte van de bisschoppen geprezen, begint tekenen van eigenzinnigheid of, wil men, zelfstandigheid te vertonen. Een andere conclusie kan moeilijk getrokken worden uit het feit dat de bisschop van Haarlem, mgr. dr. J.A.E. van Dodewaard, op de feestvergadering ter herdenking van het 25-jarig bestaan der Sint Adelbertsvereniging, naast zijn gelukwens de vermaning meende te moeten uitspreken dat leken zich niet met de theologie hebben te bemoeien. ‘Wij zijn allen weliswaar gelovigen’, aldus de bisschop, ‘maar niet allen theologen. De heilige theologie is altijd nog een vak en vereist een aparte vorming’. En verder: ‘Als theologen zich zouden hebben vermeten over medische onderwerpen te schrijven op een wijze als er door sommige niet-theologen over de theologie werd geschreven, zouden zij reeds lang en terecht te horen hebben gekregen: schoenmaker, blijf bij je leest’.

De Tijd-de Maasbode van 26 september l.l., de bisschoppelijke vermaning in een cursiefje besprekend, schrijft: ‘De waarschuwing tegen amateur-theologie vond haar aanleiding vermoedelijk in één enkel artikel dat blijkbaar luid genoeg was om in de heilige stilten door te dringen’. En degenen die R.K.-publikaties min of meer geregeld volgen weten dat hier gedoeld wordt op een artikel van de heer H. Bouchette in het maandblad van Sint Adelbert, waarin een diepgaand wantrouwen werd uitgesproken ten aanzien van het door de paus aangekondigde algemeen concilie, waarvan velen aanvankelijk en naïevelijk niet minder dan de hereniging der christenheid verwachtten.

De heer Bouchette was, m.i. terecht, van mening dat het Vaticaans concilie van 1869/70, waarachter de R.K. Kerk niet terug kan, omdat concilie-besluiten nu eenmaal ‘onfeilbaar’ zijn, en waar de leer van de pauselijke onfeilbaarheid plechtig als dogma is afgekondigd, alle uitzicht op hereniging illusoir heeft gemaakt. ‘Een minderheid der katholieke bisschoppen, die een enkel juridische meerderheid ter vergadering vormden, drong de Kerk een plechtige definitie op, welke thans in de Oecumene (het geheel der christenheid) het grootste en bijna onoverkomelijke struikelblok der hereniging is’.

De heer Bouchette heeft de kerkgeschiedenis blijkbaar goed bestudeerd. Maar toch moet hij van de bisschop zijn mond maar houden, omdat hij geen theoloog van professie is. De bisschop schijnt helemaal vergeten te zijn dat ook Jezus Christus - het woord is meen ik van Multatuli - geen doctor is de theologie was. En dat vele groten in het leven van kerk en christenheid, die op het geloof van miljoenen onuitwisbaar hun stempel hebben gedrukt, als b.v. Ambrosius, Augustinus, Bernard van Clairvaux en Franciscus van Assisi, evenmin gegradueerde theologen waren. Ook de vergelijking van medische en theologische wetenschap gaat niet op. Ongetwijfeld, wie als leek op medisch gebied medische stellingen poneert en autoriteiten op dat terrein gaat aanvallen maakt zich alleen maar belachelijk. Maar met de theologie is het toch even anders gesteld, evenals b.v. met de filosofie. Men kan niet zeggen dat de filosofie een vakwetenschap is, waar ieder ander zich maar buiten moet houden - vele groten op dit terrein (Socrates, Spinoza, Bolland) waren ook geen academisch gegradueerden - omdat ieder denkend mens geneigd is zich een wereld- en levensbeschouwing te vormen en dus, hoe primitief vaak ook, filosofeert. Terecht is dan ook het ‘onbevoegd uitoefenen’ van de geneeskunde verboden, maar niet het onbevoegd uitoefenen van de filosofie, omdat de filosofie in principe een algemeen menselijke aangelegenheid is.

Welnu, wat voor de filosofie geldt, geldt voorzover het de gelovigen aangaat ook voor de theologie. Zeker, de meesten zijn kuddedieren die schaapachtig hun leiders volgen. Maar zodra een gelovige last begint te krijgen van zijn menselijkheid, zal hij over zijn geloof gaan nadenken en daarmee, hoe primitief vaak ook, aan theologie gaan doen. Want wat is theologie anders dan nadenken over het geloof? Evenwel, typisch rooms is het de ‘heilige theologie’ te willen reserveren voor een eveneens heilige kleine clan, die dan het gezaghebbende woord tot de grote schare prediken zal. Maar de buitenstaander wacht met belangstelling af, hoe zich de groeiende spanning tussen de aan

[p. 8]

gezag inboetende clerus en het ontwakende lekendom ontwikkelen zal.

P.S. In De Tijd-de Maasbode van 29 september l.l. verzekert de redactie dat haar bij nadere informatie gebleken is ‘dat de bisschop niet op de eerste plaats aan dit artikel (van de heer Bouchette) heeft gedacht’, toen hij zijn vermaning uitsprak. Het zij zo. Maar de vermaning geldt dan toch ook voor de heer Bouchette. Want hij is ‘leek’, en hij heeft zich met ‘de heilige theologie’ - die dikwijls veel onheiligs te aanschouwen geeft - bemoeid.

J. van R.