Hollands Weekblad. Jaargang 1

[p. 7]

Korte commentaren

Interessante omissie

Zoals men weet voert De Telegraaf de laatste tijd op humanitaire grondslag een actie voor het opnemen van spijtoptanten (voor het merendeel niet-blanken) in onze blanke Nederlandse gemeenschap, en het leek mij interessant te lezen in welke hooggestemde bewoordingen De Telegraaf de opzienbarende rede van Macmillan in het Zuidafrikaanse parlement tegen de apartheidspolitiek zou prijzen. Terwijl echter De Volkskrant de rede in extenso op de voorpagina weergaf, zweeg De Telegraaf in alle talen. Geduldig wachtte ik dus op De Telegraaf van vrijdagmorgen (want zelfs een zo gehaaide krant als De Telegraaf kan wel eens een berichtje over het hoofd zien) maar ook in deze editie werd met geen woord over Macmillans rede gerept. Verontrust belde ik daarom de afdeling buitenland van De Telegraaf op. Ik werd te woord gestaan door een alleraardigste mijnheer, die niet wist dat het bewuste bericht ontbroken had, maar die gaarne bereid was even naar de oorzaak daarvan te informeren. Ik hoorde het hem aan een ander toestel vragen, hij nam een korte stilte in acht en zei toen: ‘Nou ja, de laatste tijd! Hij heeft die rede eergisteren gehouden!’ Even later kwam hij terug met de mededeling dat het stuk door een misverstand niet geplaatst was, maar dat het 's avonds in Het Nieuws van de Dag had gestaan. Bij De Telegraaf moet men echter nooit te vroeg wanhopen, ik schafte mij een Nieuws van de Dag van donderdagavond aan, en vond daar niet het geringste in vermeld over de rede van Macmillan. Wel bevatte het een groot verslag over de voettocht van Dr Barbara Moore. Toen ook het Nieuws van de Dag van vrijdagavond taal noch teken bleek te geven, belde ik, nu werkelijk verontrust, opnieuw De Telegraaf op. Ik kreeg dezelfde mijnheer aan de telefoon. ‘O, ook niet in Het Nieuws van de Dag? Dan is men natuurlijk van mening geweest dat het nieuws al te oud was’, veronderstelde hij monter. Ik wees hem er op dat het Algemeen Handelsblad op diezelfde donderdagavond met maar liefst drie verschillende artikelen over de rede was uitgekomen, dus dat het nieuws voor Het Nieuws van de Dag toen moeilijk te oud kon zijn geweest. ‘Tja’, zei hij, ‘het is inderdaad een omissie, maar ik kan er ook niets aan doen.’ Een vriendelijke man, verbonden aan een merkwaardig blad.

N.S.

Stotteraars

Het hoogtepunt in de televisiekomedie Alles in Tweevoud was ongetwijfeld het optreden gedurende één minuut van Ko van Dijk als stotteraar. We waren het haast weer vergeten: om stotteren kan je lachen. Bochels en hazelippen doen het niet goed meer maar spraakgebreken blijken nog steeds voldoende aanleiding tot het langdurig stotterend herhalen van de lettergreep ha, dat in de beschaafde wereld voor een uiting van vreugde doorgaat.

Men kan dit betrekkelijk ongevaarlijk doen. Als men ergens in het openbaar zegt ‘een boer die kiespijn heeft’ staat de volgende dag een deputatie van het Koninklijk Landbouw Comité voor de deur terwijl de Algemene Nederlandse Tandartsen Vereniging een protesttelegram zendt. Er is geen afwijking of er bestaat een vereniging voor: er zijn bloeiende blindenclubs, genootschappen voor dwergen en voor reuzen, maar geen stotterbonden die congressen houden met stotterende tolken.

Zie hem bij de kruidenier staan met het voornemen een pond vette Goudse kaas te kopen. Met het wachten op het ogenblik dat hij dit zal gaan zeggen verandert het pond in acht ons, de vette in oude, de Goudse in Edammer, en dit alles terwille van het oude misverstand dat woorden die met een klinker beginnen makkelijker zouden zijn. Er zijn twee soorten: de eerste stottert omdat hij teveel gedachten in te korte tijd wil uiten en zo over de omheining zijner tanden struikelt, de tweede stottert omdat hij te weinig gedachten in te veel tijd moet uiten en dus de lettergrepen maar herhaalt. Maar de mensen bij de kruidenier weten wel beter: die meneer was linkshandig maar moest met zijn rechter schrijven. Dat komt ervan. Maar je mag er niet om lachen, net doen of je 't niet merkt.

Na ‘She stoops to conquer’ is de stotteraar uit de litteratuur verdwenen, maar in de lolteksten is hij nog steeds een welkome gast. Waarom de Schepper deze betreurenswaardige communicatiefout heeft toegestaan werd me echter duidelijk bij het zien van ‘le Bègue’ in het théatre de Lutèce. Het was min of meer een amateurvoorstelling, althans beginnende beroepsspelers en dat was in de bijrollen wel te merken. De mij volkomen onbekende auteur, Joseph Scalier, heeft echter een prachtig stuk geschreven, waarin

[p. 8]

het stotteren tot een kunst gesublimeerd wordt. De hoofdpersoon is een ambitieus man die zijn geliefde vraagt wat hij voor karakteristieks zal aannemen om zoals Churchill met sigaar of De Gaulle met neus, een herkenbare persoonlijkheid te worden. Met het oog op de radio raadt zij hem een spraakgebrek aan dat hij met zorg aanleert (mooie scènes bij een spraakleraar die wat aan Pygmalion doen denken) en waarmee hij het tot minister-president brengt. Tenslotte redt hij door zijn stotteren het land en zijn dankbare volk besluit hem te imiteren.

Misschien dat in dit kleine schouwburgje toch de kiem van een stotterbond te vinden was: het geroeroezemoemoes in de pauze was tenminste extra dedruk.

B.C.

Curieus volk

Er zijn volken die zich over hun eigen merkwaardigheden niet minder verbazen, hoewel soms op een vriendelijker toon, dan over die van andere. Zo niet het Nederlandse, dat alleen andere curieus vindt, en zichzelf eigenlijk normaal. Vandaar waarschijnlijk de zeldzaamheid van biografieën en mémoires in de Nederlandse litteratuur (als iedereen toch normaal is); vandaar misschien ook het gemak waarmee Nederlanders zich in andere landen aanpassen en hun vaderlandse gewoontes laten varen - normaalheid is niet een conditie die heimwee nalaat.

Gelukkig is het maar een manier van zien, op zichzelf alweer curieus. Nederland, land van tegenstellingen! Nederland, land van eigenaardige types! Een enkele blik in de zaal van een boot tussen de Hoek en Harwich volstaat voor de herkenning van twee soorten Nederlanders in de hele massa van Engelsen, Skandinaviërs en Mitropeanen. De ene is die van de rijzige jongeman met steil blond haar, de ogen gericht op verre horizonten, niet omdat hij droomt van wat er achter schuilt maar omdat hij zeker wil zijn dat er zich geen ongerechtigheden op voordoen. Hard of zacht, mijn beginselen! is het parool dat hij vertolkt met zijn voorkomen; en regelmatig als zijn trekken mogen zijn, zij lijken wanordelijk wanneer wij ze vergelijken met de regelmaat die hij in zijn binnenste wenst te handhaven.

De andere soort is die van de man op middelbare leeftijd, onhandig en toch zelfverzekerd toeziend bij al het leven dat zich zomaar voor hem afspeelt, als een familielid uit den vreemde op het feest van zijn wilde neef. Zodra zich de gelegenheid voordoet, is hij bereid zich met ieder van drie vreemde talen te behelpen, stralend alsof hij zojuist het land betreden had waar alle mensen vrienden zijn. Hij is dan niet bepaald gelukkig, noch is hij vrolijk of geanimeerd; hij is blij, en straks gaat hij een grapje maken.

Niemand kan zich landgenoten wensen die karakteristieker zijn. Hoe langer men ze beziet, hoe curieuzer en curieuzer zij worden.

J.J.P.

Dreyfus was toch schuldig

De Telegraaflezers begonnen ontevreden te worden. Natuurlijk was het aardig te vernemen dat we Algerijnse vluchtelingenkindertjes niet mogen helpen zolang er nog kindertjes met nederlands bloed in de aderen in Batavia verkommeren. Natuurlijk was het spannend om te zien hoe Gans zich eruit zou redden nu van zijn twee grote helden, De Gaulle en Soustelle, de eerste de laatste ontslagen heeft. Maar er ontbrak toch iets in dit onpartijdig ochtendblad. Juist, de zaak M. Maar de lange stilte na het kamerdebat blijkt toch de stilte voor de storm te zijn geweest, die nu met een daverende bliksemslag is ingezet. Zaterdag 6 februari voorpagina: Kokosky had toch gelijk. Het complot is opgerold. De rechtvaardigheid heeft overwonnen. Neemt men de moeite het artikel te lezen dan blijkt het weliswaar over een heel andere zaak te gaan, waarin de naam van het slachtoffer zelfs niet met een M. begint maar de overeenkomst met de zaak M. is toch doorslaggevend: de advokaat in beide zaken is de, ten onrechte berispte, mr. Kokosky. Het mag toch een bekend feit heten dat een advokaat die eenmaal een zaak wint, ook in alle andere zaken, in verleden en toekomst, eigenlijk gelijk heeft.

Binnenkort verwachten wij in hetzelfde ochtendblad een artikel over het recente Westduitse spionnageschandaal. Uit de rechterlijke uitspraakt blijkt overduidelijk dat Dreyfus ook een verrader was.

B.C.