Hollands Weekblad. Jaargang 1

[p. 8]

Korte commentaren

Een ‘bandiet’

In het fascistische Spanje heeft men onlangs Francesco Sabater dood kunnen schieten, een dappere tegenstander van generaal Franco. Reeds in de burgeroorlog vocht hij voor de republiek en na de overwinning van de rebellen zette hij de strijd via de guerilla voort. Hij was een moedig man, die herhaaldelijk in het vijandelijk gebied opereerde en dan ook door de fascisten gehaat werd als een groot staatsvijand. ‘Bandiet’ noemde men hem en zijn activiteiten omschreef men als ‘banditisme’. Het persbureau Reuter nu heeft in zijn berichtgeving over Sabater deze terminologie overgenomen en Sabater als een bandiet laten omkomen, met een rugzak bij zich, die vol handgranaten zat. De meeste grote Nederlandse dagbladen zijn zo verstandig geweest Sabater als guerillastrijder te laten sterven, bedankend voor de termen van de Spaanse fascisten. De Volkskrant vond het woord ‘bandiet’ voor zijn lezers bruikbaar, zonder aanhalingstekens dan. Voor een rooms-katholiek blad is dat misschien begrijpelijk, hoewel een klein beetje objectiviteit intelligenter zou zijn geweest. Maar dat het Engelse persbureau Reuter, dat altijd zo prat gaat op betrouwbare berichtgeving, deze betiteling van een dappere tegenstander van Franco de wereld heeft ingezonden, vind ik een ernstig feit. Het geeft over Reuter, ja zelfs over Reuter, te denken.

A.F.L.

Mensen en mensen

De ultra's van rechts, uit het nieuws gedurende de korte periode dat wij met ontnuchterd hoofd de ruïnes van de oorlog aan het opruimen waren, zijn weer tot de frontpagina doorgedrongen en er is geen twijfel aan dat zij daar regelmatig zullen blijven terugkomen totaan de volgende oorlog. Het gaat hun eigen bladen ook lang niet slecht; zelfs de ‘Nieuwsbriej’ van de heer J. Fabius heeft met ingang van dit jaar zijn formaat groter gemaakt.

De inhoud van dit blad verdient geen nadere bespreking; men heeft alleen steeds het gevoel te luisteren naar een raar oud totem, dat staat te kankeren in zijn vitrine van het Koloniaal Museum. Maar er is één stukje zo verbazend, dat ik niet de verleiding kon weerstaan eruit te citeren. Het is van de heer R.A.D. Cort van der Linden, die uit het optreden van het kabinet De Quay de hoop schijnt te hebben gepuurd dat een soort herovering, althans nieuwe machtsvestiging in het mooie Insulinde nabij is.

‘Nieuw Nederland’, heet het stuk, met als subtitel ‘Als het getij verloopt verzet men de bakens’. Nadat de schrijver heeft geconstateerd ‘dat er eindelijk en ten langen leste weer licht in het duister van ons volksbestaan is’, stelt hij ons als eerste taak: ‘het herstel van onze macht, van ons gezag en aanzien in de wereld. Dat impliceert onvoorwaardelijk het behoud, de verdediging van Nieuw-Guinea, de erkenning van Ambon, de verwezenlijking van het zelfbeschikkingsrecht voor de Molukken, en voor de Soenda-eilanden, voor Sumatra, Celebes, Borneo, de bevordering dus der bevrijding van de tegenwoordige koloniën van Java. Dat moet als rechtgeaarde Nederlanders ons streven zijn’.

Het artikel sluit als volgt: ‘De jeugd, de jongens van Jan de Witt op te wekken zich te verzetten tegen de geest van lafheid, slofheid, laksheid, van Jan Salie, vastberaden en manmoedig de toekomst tegemoet te treden, die toekomst vrij te maken voor het land van hier en overzee, het vaandel daartoe te ontplooien en hoog te houden - dat moet uiteindelijk leiden tot een beter, een groter, een rijker vaderland: een Nieuw Nederland’. Van verschil van mening over dit artikel kan niet eens sprake zijn. Hier zwijgt men, stil verwonderd over de fantasie van de schepper die zoveel variëteiten in zijn schepselen heeft weten aan te brengen. Zouden de heer C.v.d.L. en ik elkaar ooit mogen ontmoeten, dan moeten wij vooral niet twisten, maar ons in gemeenschap verbazen dat de een niet eens een staart in zijn broek heeft verborgen, en de ander geen manen onder zijn boord; ja dat wij zowaar allebei wel eens naar de dierentuin gaan om naar de anderen te kijken.

A.L.S.

19,60

Het twee plaatsen naar voren schuiven van de komma kost Frankrijk meer moeite dan een nieuwe grondwet. Tegenover het psychologische voordeel van de zware frank blijken ook psychologische nadelen te staan: de schrijver van een ingezonden stuk ver-

[p. 9]

onderstelt dat de arbeiders, die voortaan hun werk met 153 centiem beloond zien, eisen tot loonsverhoging zullen gaan stellen. Het aantal miljonairs wordt ineens verkleind (het tekent de arithmetische verwarring dat de kranten zo dom zijn te schrijven dat het aantal miljonairs honderd maal zo klein wordt.) Daar staat weer tegenover dat de oude generatie met vertedering haar sous ziet terugkeren en zelfs voor een herleving van de écu pleit.

Het belangrijkste van de geldhervorming is de ontdekking dat het tientalligstelsel en het geldbegrip na dertig eeuwen nog niet tot allen zijn doorgedrongen. Een geldstuk blijkt iets anders te zijn dan de aanduiding van de klasse van alle dingen met eenzelfde ruilwaarde, en een eigen leven te leiden. Men gelooft eenvoudig niet dat er, zoals Pinay zegt, niets verandert. Waarom doet hij het dan? is de voor de hand liggende vraag.

Op de laatste televisieavond voor de staking werden mensen op straat geïnterviewd. Velen waren van mening dat een krant (nu 25 frank) voortaan 2½ frank zou gaan kosten. Toch zijn er geen rampen te verwachten want de menselijke hebzucht zal het wel winnen van de menselijke domheid. Liever dan misschien teveel te betalen koopt men dan maar geen krant.

Overigens is er van de invoering van de franc lourd nog niets te merken, behalve dan de verplichte dubbele prijsaanduidingen. Op één januari werd er nog wel eens in nieuwe franken gerekend, maar dan op de toon van een geslaagd grapje. Op 4 januari heb ik nauwkeurig opgelet en overal gewoon de oude franken horen toepassen. Het spraakgebruik verandert men niet met een wet. De officiële instanties en de nieuwe munten zullen de verandering moeten bewerkstelligen. Alleen één kellner in de Orée du Faubourg deed het handig; hij maakte dezelfde berekening als altijd, maar zei in plaats van 2180 francs 2180 centimes.

B.C.

Assen

Er zijn vele naargeestige stations in Nederland. Er zijn er enkele die u op winteravonden de lust tot verder leven benemen. Er is er maar één waar zelfs de moed tot het wegtrappen van de stoel u ontvalt. Dat is het station Assen. Assen is de hoofdstad van Drente. Met de hand de neus dichthoudend betreedt men vanuit het station de brink. Geen gezellige dorpsbrink maar een akelig plein waar links Albert Heyn grijnst en rechts het grauwe gebouw van De Onderlinge. De Onderlinge wat? Wat kunnen de inwoners van Assen anders gemeen hebben dan hun afstotelijkheid? De Onderlinge Walging dus. We gaan verder. De brillenwinkel. De eigenaar van de brillenwinkel en de dominee van Assen zijn broers. De dominee gebruikt in de kerk minuscule cijfertjes om de gezangen aan te geven en maandag staat de winkel van zijn broer vol. Daartegenover installeert de opticus de spionnetjes voor de ramen zó dat zijn broer door een ingenieus systeem alle kamers van Assen tegelijk in de gaten kan houden. Ook de dijkhelling, waar alle Assenaren het leven beginnen, houdt hij met een verrekijker onder schot. Na de catechisatie spreekt hij dan met de jongens en er is weer een huwelijk toegevoegd aan de vele die Assens leven verkankeren. Wat nog meer te vertellen van Assen? Dat Amerikaanse industrieën geweigerd hebben een dochteronderneming in ons land te vestigen na een bezoek aan Assen? Dat er om de twee jaar één boek verkocht wordt: ‘Eenzaam maar niet alleen?’ Ach laat ons over dit alles zwijgen. Alleen het college van B. en W. nog. Wakkere mannen, intelligentietoppen in het Drentse landschap, pioniers der cultuur, die Assen willen opstoten in de vaart der provinciesteden. Ziet welk een kostelijk besluit zij onlangs namen en vol trots aan de kranten doorgaven:

Assen, 30 dec. - Het gemeentebestuur wil afrekenen met hen die van achter katheders of in artikelen een vertrokken beeld van de stad geven. Het heeft het plan opgevat om personen die zich in 1960 in het openbaar in woord of geschrift denigrerend over de stad uitlaten op een dag in de zomer van het komende jaar voor een gezamenlijk bezoek uit te nodigen.

Juist, dierbare Assenaren, dat is de manier: Elke broodschrijver die er wel eens wat op lust en een zomerdagje gratis uit wil, zal zijn begrijpelijke tegenzin overwinnen en over Assen schrijven. En denigrerend wordt het dan vanzelf wel.

B.C.