De Hollandsche Lelie. Jaargang 29

Van Zwitsersche en Italiaansche Meren en Steden.
I. Zürich-Luzern en beider meren.

Het is waarlijk geen nieuwe bewering, wanneer men zegt Zwitserland van meer dan een zijde te kunnen bezien, zelfs al laat men alle geographische of economische overwegingen, die misschien anders zouden kunnen gelden, ter zijde. Want voor hem, die Zwitserland kent, is er meer dan een Zwitserland, zijn er zelfs eindeloos vele. Men heeft het Zwitserland der steden, dat even afwisselend is, als er onderscheid te vinden is in het karakter van Bern of Genève, van Zürich of van Lausanne. Men heeft het Zwitserland der merkwaardige punten, die een ieder kent en die dus ieder ongelukkige, die na hem komt, ook noodzakelijkerwijze moet bezoeken, geheel ter zijde gelaten de vraag of iets schoons te genieten valt, en of dit eventueel schoone niet zoodanig geëxploiteerd wordt, dat het beslist leelijk is, van die merkwaardige punten, die het reizen door Zwitserland bijna tot eene ellende maken, welker eigenaardige sensatie van veel zien, alleen genietbaar is voor Amerikaansche en misschien ook voor Engelsche touristen. Men heeft het Zwitserland der hooge bergen, dat grootsch is en majestueus in zijne betrekkelijke verlatenheid, dat spot met alle kleine menschelijke pogingen om het ongevaarlijk te benaderen, en dat toch dikwijls en het meest onverwacht aan de roekeloos tartende menschheid toont, welke zijn kracht is en welke macht daarvan uitgaat. Men heeft het Zwitserland der

[p. 772]

gevaarlijke bergbanen, welker aanleg somwijlen een sport gelijk wordt, steeds meer er naar streeft technische moeilijkheden zoo gedurfd mogelijk te overwinnen en meer schijnt te vragen naar het sensatiewekkend kunststuk dan naar het werkelijk te genieten geven van het beste der natuur, laat staan dus dit beste te eerbiedigen. Men heeft het Zwitserland der groote hotels, waar men een ‘train de vie’ kan genieten als in de meest mondaine oorden der wereld en waar men zich geen enkel gemak en geen enkele luxe behoeft te ontzeggen, zelfs dan niet, wanneer het verdere oord eenzaam en verlaten is. Men heeft het Zwitserland der historie, dat meer romantisch dan wereldschokkend belangwekkend is, en dat voor den buitenlander meer spreekt uit roman of opera dan uit de geschiedboeken. Men heeft het Zwitserland der werkelijke rust, waar alles nog is natuur en eenvoud, maar dit Zwitserland wordt met het jaar kleiner en zal waarschijnlijk wel eens geheel en al verdwenen zijn.

Men heeft ten slotte het Zwitserland der meren. En misschien is dit het beste ook daarom, wijl het het meest karakteristieke, het meest op zichzelf staand Zwitserland is, dat men zich denken kan. Dit Zwitserland, goed beschouwd en in zijn eigen omgeving gezien, is geheel iets bijzonders gelijk ook de kleur van zijne wateren al bijzonder is. Het is hier een niet sterk sprekende overgang, zich uitende in tinten en in kleuren van het meer nuchtere Noorden naar het zoo romantische en poëtische Zuiden; het is hier eene assimilatie als het ware van twee verschillende elementen, die in rustige rust aan elkander de hand geven. Maar het is in dit Zwitserland ook eene aaneenschakeling van om zoo te zeggen bijzondere persoonlijkheden, want elk der ruim twintig groote en kleine meren, die Zwitserland telt, heeft een eigen sprekend karakter, een eigen omgeving en een eigen geschiedenis. Elk meer is anders, en moet gezien worden in zijn eigen kleed.

Wanneer men vanuit Holland langs den Rijn met z'n reeks van bekende punten gekomen is tot Frankfort, en dan via het onovertroffen Heidelberg langs de Schwarzwaldbahn gegaan is naar Schaffhausen; wanneer men daar plichtmatig de watervallen heeft bewonderd en erkend heeft, dat de natuur toch grootsche dingen kan tot stand brengen; wanneer men die watervallen genoten heeft onder een kopje koffie en de tonen der muziek, die het Grand Hotel Bellevue 's avonds in zijn goed ingerichten hall schenkt, dan is het een klein eindje maar om naar Zürich te komen en daar het eigenlijk Zwitserland te betreden. Wat men in die korte Strecke vóór Zürich geniet, moet men eigenlijk niet als Zwitserland beschouwen, omdat het volkomen karakterloos is en eigenlijk evengoed in Holland of in Hongarije zou kunnen liggen en alleen eenige aantrekkingskracht heeft, wanneer men weet, dat daar achter dat eentonige landschap heel in de verte de burcht van Säckingen gelegen is, waar de Trompeter van von Scheffel's schepping moet hebben geleefd. Maar in Zürich ziet men voor het eerst de bergen en ook de sneeuwbergen; d.w.z. men ziet ze, wanneer het deze bergen noodzakelijk voorkomt zich te laten zien. Is dit echter het geval dan heeft men over het Züricher meer heen een der mooiste gezichten, die geheel Zwitserland biedt. Zürich zelf is eene fraaie stad, wijd uiteengebouwd, met ruime en mooie straten, met vele gebouwen, met eene quai langs het meer in verschillende gedeelten, die terecht beroemd is door geheel Europa en aan de stad een bijzonder typisch voorkomen schenkt, welk voorkomen door de imposante Funhalle nog wordt verhoogd; maar zonder zijn sneeuwbergen geheel op den achtergrond van het meer boven Wangen uit zou Zürich niets zijn. De sneeuwbergen geven aan de stad haar karakter en vanaf het oogenblik dat men de breede en lange Bahnhofstrasse is doorgegaan, en het eerst een blik heeft geworpen op dezen keten, laten zij den bezoeker niet meer los en grijpen ze zelfs de bewoners der stad aan, die anders in den praktischen dagelijkschen arbeid van handel en industrie, waaraan Zürich zoo rijk is, wel andere bezigheden te zoeken hebben. En niet alleen aan Zürich zelf maar ook aan het meer, dat zich eerst in langwerpigen vorm voor de stad en daarna met een groote bocht als het ware loodrecht op het eerste deel uitstrekt, geven zij karakter en geven zij schoonheid.

Overigens is het meer van Zürich niet wat men noemt imposant. Integendeel, de tal van kleine plaatsjes welke men aandoet bij de aardige rondvaart over dit meer, Thalwill, Wädenswill, Lachen, Herzliberg, zijn alle schilderachtig gelegen en genieten alle in de zon eene heerlijke, landelijke rust te midden van vooruitstekende grasvelden, en eenvoudige omgeving, maar die rust is ook de voornaamste indruk, welke men

[p. 773]

krijgt. Het meer van Zürich is voor alles liefelijk en rustig, zijne omgeving is lachend en vriendelijk, maar slechts aan het uiterste uiteinde, wanneer men komt aan den voet van den Etzel, van waaruit de eerste groote bergtoeren naar het achterliggende landschap beginnen, gevoelt men iets van het imposante, hetwelk toch het overheerschende kenmerk is van de Zwitsersche natuur. Een rondvaart over het Züricher meer en vooral de terugkomst in Zürich zelf is een genot voor het oog, geeft een gevoel van behaaglijke kalmte, maar meer dan een vriendelijken indruk laat ze niet achter. En onwillekeurig maakt men eene vergelijking met de Badenzee,

De hoofdstraat van Zürich.

die nu eenmaal als het meer, dat door vier rijken begrensd wordt, eene zekere vermaardheid heeft, maar dat overigens niet overdreven belangwekkend is en ook eigenlijk niet uitnoodigt tot een langer oponthoud. Voor diegenen, die werkelijk een paar weken willen uitrusten en nieuwe krachten opdoen voor den dagelijkschen arbeid, lijkt een verblijf in een dier vriendelijke oorden aan het Züricher meer een lichamelijke en geestelijke weldaad, een werkelijk ideaal genoegen. In karakter zouden wij meenen, dat de Zugersee zich het best bij deze twee meren aansluit, in elk geval meer dan de Briënzer- en de Thunersee.

Van Zürich naar Luzern gaande heeft men op de Zugersee een bijzonder mooi gezicht, dat dit meer feitelijk meer van zijn besten kant toont; van Luzern met de bekende Brunnu-bahn gaande naar Interlaken, maakt men den overtocht over de Briënzersee eveneens op de meest voordeelige wijze. De Briënzersee is klein vergeleken bij andere meren en is arm aan belangwekkende punten, maar recht achter haar strekt zich als een grootsch monument de steile rots van den Rothhorn uit, die ook wel reeds door een Zahnradbahn is doorploegd geworden, maar die in zijn geheel daar toch staat als een imposant monument der natuur, waarvan men de innerlijke kracht geniet zoolang men op dit meer vaart. Onmiddellijk aan de Briënzersee sluit zich het Thunermeer aan, rustig en vooral romantisch in zijne schilderachtige omgeving, schilderachtig wel het meest door het kleine en karakteristieke Thun, hetwelk het aan een der uiteinden begrenst. En te midden van die beide meren, zijne ligging verradende reeds door die samenvatting van zijn naam, ligt daar het wereldsche Interlaken, dat eigenlijk niets anders is dan eene samenvatting van eene rij groote comfortabele hotels, welker aaneenschakeling aan beide zijden van het mooie Kurhaus meer dan een tentoonstelling van hotel- en reiswezen, een

[p. 774]

indruk kan geven van wat het tegenwoordig vernuft op dit gebied van modern comfort heeft tot stand gebracht En al die hotels, zij keeren hun gezicht naar de Jungfrau, die met Interlaken ten nauwste verbonden is, en die aan Interlaken zijn naam heeft gegeven naar buiten en zijn aantrekkingskracht naar binnen geeft. Voor deze aantrekkingskracht moet zelfs wijken de attractie, die de schoone

Het dal van Lauterbrunnen.

omstreken brengen, van welke omstreken zeker het lief gelegen Lauterbrunnen in het dal van de Staubbach een der mooiste punten is. Er gaat ook van dit vriendelijke dal een heerlijke rust uit; rust die doet verlangen om er een poos te wonen.

Aan het Thunermeer geeft behalve het liefelijke Thun zelf nog iets anders eene groote attractie, en dit is het prachtige St. Beatenberg, prachtig reeds door de legende, die aan zijne vestiging ten gronde ligt. Rechts van de grot, vanuit de wijde spleet in de rots, springt onstuimig een bergstroom, de Beatusbeek. Deze natuurlijke opening is voor een tiental jaren ruimer gemaakt en, als het water niet te hoog is, zooals b.v. in het voorjaar, wanneer het ijs op de gletschers begint te smelten, kan men - steeds langs den stroom opwaarts - zoover naar binnen dringen, dat men gemakkelijk een uur lang in deze onderaardsche gang, waar het water zich baan breekt, wandelen kan. Hoewel de gangen en grotten thans electrisch verlicht zijn, neemt de gids een lantaarn mede, want mocht door een of andere oorzaak het licht uitgaan, dan zou de duisternis volkomen en de terugweg niet te vinden zijn, terwijl men gevaar zou loopen in het ruischende water te vallen. Deze beide grotten, de kluis van

[p. 775]

St. Beatenberg en de onderaardsche gang - de watergrot, zooals men deze aanduidt, - gevormd door den Beatusbach, worden ook door de vele vreemdelingen, die elken zomer St. Beatenberg komen genieten, druk bezocht. Want, St. Beatenberg is veel veranderd sedert den tijd van zijn vromen heilige en hij zou zijne oogen niet gelooven, wanneer hij thans het mooie welvarende dorp zag op de plaatsen waar de armoedige hutten zijner herders eens stonden.

(Wordt vervolgd.)