De Hollandsche Lelie. Jaargang 29

De avonturen van een handelsbediende van New-York naar Londen
door O.G. Thoden van Velzen.
(Vervolg van No. 23.)

Op levensgevaar af volvoeren ze hun baantje, want het kost hun geweldige inspanning zoolang hunnen adem in te houden, terwijl ze naar schelpen zoeken, totdat ze weer boven water verschijnen en aan boord klimmen.

Door de glazen bodems dezer bootjes kan men ook een kijkje nemen op prachtig zeebosch - zeeplanten, zeeboomen, zeestruiken ziet men er in zulk eene verscheidenheid, dat men zich waant in een oerwoud van Brazilië te zijn.

Tegen den avond keerde ik naar Long Beach terug en onderweg zag ik vliegende visschen in grooten getale met gratie over het water vliegen; ik zag zelfs een geheele familie bruinvisschen, die zich boven water vertoonden, om dan dadelijk weer in de zee onder te dompelen.

Eens keek men zelfs naar een walvisch, die spoot als een geyser.

Behalve Long Beach, zijn er tal van andere zeebadplaatsen in Zuidelijk Californië, die door den toerist wel bezocht mogen worden, zooals Santa Monica, Venice en Redondo. Wanneer men de gondola's te Venice over het water ziet glijden, dan denkt men onwillekeurig aan het oude Venetië in Italië.

Het bovengenoemde Venice is dan ook, hoewel op zeer bescheiden wijze, in navolging van het schoone Venetië, dat aan de Adriatische zee ligt, gebouwd. De bovengenoemde zeebadplaatsen zijn allen per electrische tram met Los Angeles verbonden.

Niemand verzuime de electrische tram te nemen, die door het bloemenrijke Hollywood naar Santa Monica en vandaar langs de kust tot Redondo gaat. Men heeft dan gedurende een paar uur een aantrekkelijk grootsch ver-

[p. 381]

gezicht op den Grooten Oceaan. Iedereen, die van de zee houdt, kan hier in groote mate genieten.

Schoone natuurtafereelen komen ook in de bergen rondom Los Angeles voor.

Men begeve zich naar Pasadena, de stad, waar de meeste millionnairs van Amerika wonen, naar men zegt. Het heeft bekoorlijke parken, vol met de fraaiste bloemen, vooral rozen van velerlei variëteiten.

Een keer per jaar wordt er zelfs een rozentournament gehouden. Pasadena ligt aan den voet van hooge bergen, op wier toppen de eeuwige sneeuw ligt, terwijl in het dal rondom de stad het geheele land met oranjeboomen vol met de gouden oranjevrucht begroeid is.

Van Pasadena stappe men over in eene andere electrische tram, die den wandelaar tot aan den voet van Echo Mountain brengt, dan neme men de kabeltram, die U tot het observatorium van ‘Mount Lowe’ brengt en daar staat weer een electrische tram klaar, die den toerist langs afgronden, rotsen en bergen voert, in een zigzag met het gezicht op de mooiste landschappen, zoowel boven U als beneden U, totdat men eindelijk bij Alpine Tavern arriveert. Hier kan men zijn middagmaal nemen. Na het middagmaal staan ezels klaar om de toeristen naar de top van den berg te brengen voor diegenen, die lust hebben aan zulk eene bergbestijging deel te nemen. Anderen kunnen zich vermaken met wandelingen in den omtrek van Alpine Tavern te maken, die allen even aantrekkelijk en schilderachtig zijn. Er zijn punten, vanwaar men tot in de verte Los Angeles kan zien en bij helder weer den Grooten Oceaan.

Vervolgens werkte ik eenige dagen voor eene electrische tramwegmaatschappij nabij Duarte, waar een afvoerkanaaltje werd gebouwd om de electrische spoorweg tegen overstroomingen te beschermen. Dit plaatsje is in de nabijheid van Pasadena gelegen.

Liefelijke heuvelen en dalen wisselen elkaar af en van alle kanten waren we door oranjeboomgaarden omringd. Gedurende het ontbijt gingen we meestal in de schaduw van den oranjeboom zitten en smulden niet zelden van de heerlijke gouden vrucht.

Kort daarop werkte ik voor eene maatschappij, die een groot aquaduct bouwde, dat moest dienen om de stad Los Angeles van water te voorzien.

Uit ‘Scientific American’ neem ik het volgende over, dat handelt over het ‘Los Angeles Aquaduct.’ Met de voltooiïng van het Los Angeles Aquaduct is het succesvol einde bereikt van een harden strijd met de natuur in haar meest woeste gedaante van berg en woestijn, ter verkrijging van een weergaloozen toevoer van drinkwater.

De tien aquaducten van het oude Rome waren wonderen van technische kunst en duurzaamheid; maar hunne constructie duurde meer dan vijf eeuwen tegen acht jaar, die verloopen zijn sinds de plannen beraamd werden om het aquaduct van Los Angeles te bouwen; en de lengte en afmetingen van de oude Romeinsche aquaducten verdragen geene vergelijking met die van het moderne Los Angeles.

Het langste der Romeinsche aquaducten was honderd Kilometer, terwijl het aquaduct van Los Angeles 409 Kilometer lang is (vanaf de ‘Owens’ Rivier, waar de waterleiding begint, tot aan de grenzen van Los Angeles).

De irrigatie-aquaducten van de Inca-Indianen van het oude Peru, waarvan eén 580 Kilometer lang was, behooren tot de wonderen der wereld. Vooral, wanneer men in aanmerking neemt, dat zij door een volk gebouwd weerden, dat niet ingelicht was omtrent de moderne technische wetenschap en hare methoden, maar waarschijnlijk heeft het eeuwen geduurd, voordat ze voltooid waren.

De 560 Kilometer lange ijzeren pijpleiding, 75 centimeter in diameter, die het water brengt door de woeste vlakten van West-Australië naar de gouddistricten van Kalgoorlie en Coolgardie, is eene der triomfen van de moderne waterbouwkundige techniek. Maar deze constructie, ofschoon gebouwd in een heet en waterloos land, ging door betrekkelijk effen terrein, terwijl het aquaduct van Los Angeles door mijlen en mijlen van rotsachtige bergen breekt om dan weer over dalen te gaan, waar de leiding rust op betonzuilen en weer elders door reusachtige stalen buizen, alles van veel grootere afmetingen dan het bekende Australische werk.

Het groote aquaduct van Ashokan, dat water zal verschaffen aan de stad New-York, en dat nu gebouwd wordt, is het eenige moderne waterwerk, dat hoofdzakelijk bestemd is om water aan huiselijke en industrieele ondernemingen te verschaffen, dat met eenig recht vergeleken kan worden met het aquaduct van Los Angeles.

Het aquaduct naar New-York steekt dwars door de rivier ‘Hudson’ meer dan duizend

[p. 382]

voet beneden de rivierbedding en het zal meer dan 187.500.000.000 liter water per dag aan de metropolis verschaffen tegen eene schatting van 165 millioen dollars, incluis de verschillende reservoirs.

Het is waar, dat het aquaduct van Los Angeles niet veel meer dan de helft van de watercapaciteit bezit; het is echter tweemaal zoolang, gaat door eene onvergelijkelijk woestere landstreek, en zijne kosten zullen minder dan eén vijfde zijn van de kosten van de groote New-Yorksche onderneming.

Nadat ik een weinig, heel weinig geholpen had om die Aquaduct-onderneming tot stand te krijgen, keerde ik naar Los Angeles terug.

Weldra maakte ik kennis met eene inrichting, waar men de menschen voor niets wil laten werken. Dat wordt nog wel genoemd op echt christelijke wijze ‘liefdadigheid.’ Ik was ook nog zoo stom om daar eenige dagen voor nix te werken.

Amerika is het land der avonturen en wisselvalligheden. Zoodoende kwam ik dan terecht bij een spoorwegkamp in het noorden van Arizona.

Daar werkte ik ongeveer een week. Het was er koud. Regen, storm en sneeuw wisselden elkaar af. Ik sliep in een vrachtwagen. Ga in zulk weer maar eens werken. De dieren hielden zich schuil, maar de mensch moet werken, anders verhongert hij. Ziek, verkouden, teringlijder, lijders aan afschuwelijke rheumatische pijnen, onverschillig of ge u ziek of gezond gevoelt, ge moet werken, want de maag moet gevuld worden. Durft gij het wagen, om U ziek te melden, dan wordt ge ontslagen, en ge staat zonder middelen midden in de woestijn.

Ellendig is het lot van duizenden, die altijd juist genoeg verdienen om niet van honger te sterven, maar nooit genoeg verdienen om eens geheel en al onafhankelijk te zijn van allerlei kapitalistische drijvers of drilbazen.

Het eenig goede in dat kamp was de kost, die overvloedig was en goed. Die kost werd door Chineesche koks bereid. Daar waren een paar honderd arbeiders, die in drie à vier vrachtwagens, waarin tafels waren gezet kwamen eten. Hier kon men terstond gadeslaan, hoe minachtend de Amerikaansche werkman op zijn Mexicaanschen broeder neerziet.

Er waren eenige tafels alléén voor Mexicanen en andere tafels, waaraan alleen Amerikanen gingen zitten. Geen Amerikaan zou zich vernederen?? om aan de tafels der Mexicanen te gaan zitten. Hier had men goede gelegenheid om het rassenvooroordeel te bestudeeren, dat sommige volken tegen andere naties hebben. Persoonlijk beschouw ik rassenhaat als een der meest verachtelijke zonden. Dus gaf ik er niet om, aan welke tafel ik zat. Ik gevoelde me zelfs meer op mijn gemak tusschen de Mexicanen dan tusschen de Amerikaansche werklieden. Een verstandig mensch moet boven alle vooroordeel verheven zijn.

Op de geheele westelijke kust van Amerika, van Britsch-Columbia tot aan de grens van Mexico, heerscht die onbeschaafde rassenhaat.

Niet alleen worden de Chineezen, Japanners, Hindoes, Negers en Mexicanen gehaat, maar dat vooroordeel tegen andere volken strekt zich zelfs uit tot de Italianen, Grieken, Hongaren, Russen, Turken en Portugeezen.

In het algemeen zijn de Italiaansche arbeiders vrij wat beschaafder dan de Amerikaansche werklui.

Hadden de Italiaansche, Grieksche, Russische en Oostenrijksche arbeiders niet bij den aanleg van de Amerikaansche spoorwegen geholpen, dan zouden hoogstwaarschijnlijk de helft der spoorwegen, die er nu zijn, nog niet in werking zijn.

Groote gedeelten van Californië zouden nog woestijn zijn, indien de Italianen niet met volharding en ijver de woestijn hadden vruchtbaar gemaakt.

Het was op een Zaterdag, den veertienden dag van de eerste maand van het jaar 1911, dat ik Fairview verliet. Nadat ik voor mijne kost en voor mijn jas, die ik gekocht had om de koude van mij af te houden, betaald had, was mijn kapitaal groot 85 cent.

Tegen den middag kwam ik in Ashfork aan, dat ongeveer 12 mijlen van Fairview verwijderd is.

In Ashfork bestelde ik een maaltijd. Dat kostte me 25 cent. Er bleef dus nog zestig cent over. Met dit kapitaal in handen, wandelde ik te voet van Ashfork naar Prescott, een afstand van 57 mijlen. Dus op dien Zaterdagnamiddag om ongeveer 1 uur verliet ik de plaats Ashfork, wandelde den geheelen namiddag door en de geheele nacht, zoodat ik Zondagmiddag in Jerome Junction aankwam, waar ik eenige beschuiten en vruchten kocht, te zamen voor ongeveer 30 cent, die ik tot mijn ontbijt gebruikte. Daarop zette ik den tocht te voet verder, totdat ik tegen Zondagavond door eene hooge bergachtige streek kwam.

[p. 383]

Geweldige rotsachtige blokken lagen aan weerskanten van den weg opgestapeld. Het begon te regenen en eindelijk zag ik, dat de weg door die woeste streek daalde en dat ik niet ver van eene stad verwijderd kon zijn.

Verder ging de tocht en al spoedig zag ik de lichten van eene stad. De weg ging nu langs eene rivier; ik rustte eenige minuten en genoot van een heerlijke teug frisch water en gaf een bad aan mijne vermoeide voeten. Ten slotte kwam ik in de plaats zelve, en overal, waar ik rondkeek, waren soldaten te zien. Ik begreep er niets van, totdat ik uitvond, dat deze plaats eene militaire garnizoensplaats was. Op de vraag aan een soldaat, dien ik ontmoette, waar Prescott lag, zeide hij, dat ik nog een half uur verder naar het zuiden moest gaan. Het was nogal duister dien nacht en het regende steeds door.

Ik kwam doornat van den regen en afgemat, nadat ik twee dagen en ééne nacht onophoudelijk gemarcheerd had, in Prescott aan. Ik vond een goedkoop logement, waar ik 25 cent voor eene slaapstede betaalde en sliep door tot den volgenden morgen. De haan kraaide tot zeven maal toe, ik ging de straat op met nog vijf cent op zak. Ik bestelde ergens een kopje koffie. Meer kon ik voor 5 cent niet krijgen, niet eens een stukje droog brood. Daar stond ik alleen in ééne der hoofdstraten in Prescott, zonder geld, zonder iemand te kennen. Toen ik de straat op en neer wandelde, ontmoette ik eensklaps een paar makkers met wie ik in het spoorwegkamp gewerkt had. Ze hadden het spoorwegkamp ook verlaten, want ze wilden zich de onhebbelijke behandeling van een zekeren drilbaas niet laten welgevallen.

Eén daarvan bezat een paar dollars en hij bood ons aan, om gezamenlijk daarvan te profiteeren.

We kochten een paar brooden en besloten toen met ons drieën naar Phoenix, de hoofdstad van Arizone te wandelen. Tegen den middag waren we op weg. We volgden de rails van den spoorweg, zoodat we in de woestijn niet zouden verdwalen. De streek was schilderachtig mooi. Talrijke beekjes aan weerszijden van den weg, grootsche ravijnen en hooge bergen met naaldboomen en struikgewas begroeid, wisselden elkaar af.

Toen het duister werd, kwamen we aan het hutje van een paar kluizenaars aan en vroegen hun of we niet in de schuur mochten overnachten.

We mochten echter geen vuur in de schuur maken, daar zulks brand zou hebben kunnen veroorzaken.

Het regende dien nacht en zelfs woei er eene hagelbui. We trachten ons warm te maken, maar dat gelukte niet. We gingen toen hout bij elkaar zoeken en dicht bij het riviertje, dat daar stroomde, bouwden we een groot vuur en bleven den geheelen nacht door rondom het vuur zitten. We hadden een zakje met rijst meegenomen en kookten eene goede pot met rijst.

In den vroegen morgen, toen we de zon aan den horizon zagen verrijzen, gingen we verder en het hooge rotsachtige bergland maakte plaats voor weiden, waar men voor het meerendeel koeien zag grazen. We kwamen voorbij kleine stations, in de nabijheid waarvan goudmijnwerkers hun geluk beproefden. De meeste goudmijnen waren nu niet in werking, maar zouden in het voorjaar geopend worden. Toen het geld uitgegeven was, ging de eén ons verlaten, degene, die zijn geld met ons gedeeld had.

Zijne voeten wilden hem niet verder brengen. Zij waren vol wonden. Hij was door en door vermoeid. Hij kon niet verder. Hij was een Duitsche ingenieur. Hij bezat nog een horloge, dat hij wilde verkoopen in de plaats, waar hij ons verliet om met het geld, dat hij voor zijn horloge krijgen zou, de reis per spoor naar Phoenix voort te zetten.

Mijn andere makker en ik zetten den tocht voort. Hoe zuidelijker we kwamen des te warmer werd het weer. Dit was ons ten voordeele, want nu kon ik mijn jas verkoopen. Ik kreeg er niet veel voor, maar toch genoeg om een paar brooden te koopen. We wandelden steeds verder en aan de linker zijde van onzen weg bevond zich eene helder snelstroomende rivier, waarin we wederom onze voeten baadden. Na eenige uren waren we midden in de woestijn. Ons brood ging ten einde, toen we des midddags bij een station aanlandden in de nabijheid waarvan een kleine winkel stond. Voor de paar centen, die ik bezat, kochten we eenige beschuiten en verder ging de voettocht door de woestijn. We volgden echter steeds den spoorweg om niet te verdwalen. Om niet van dorst te vergaan, hadden we eene tinnen kan bij ons en vulden die met water, wanneer de gelegenheid zich bood. We waren zeer voorzichtig met het water en namen slechts heel kleine teugjes, want soms was er voor mijlen

[p. 384]

en mijlen in den omtrek geen droppel water te vinden. Tegen den avond verzamelden we al de dorre takjes van de saliestruik, die overal daar op de woestijn groeit en maakten een groot vuur.

Vreemdelingen, die ons vuur vanuit den voorbijvliegenden trein zagen, hebben zeker gemeend, dat we een paar Indianen waren of misschien wel Parsio oftewel vuuraanbidders. Nergens slaapt men zoo rustig als in de woestijn.

De geheimzinnige stilte der woestijn, de wolkenlooze hemel vol met de pracht der sterren, de reine, zuivere lucht, die men inademt, doen iemand zalig slapen. Wanneer men des morgens ontwaakt en men ziet de eerste stralen van de opgaande zon, dan begrijpt men, hoe zonder zon er geen leven op aarde mogelijk zou zijn en men verstaat, waarom de Inca's van Peru en anderen zich zoozeer tot de zon voelden aangetrokken.

De ondergaande zon, die den geheelen hemel en als het ware de geheele natuur purperrood doet kleuren en die een gloed verspreidt, waarvan men de warmte gevoelt, verdwijnt langzamerhand schijnbaar in de woestijn en komt den volgenden morgen weer te voorschijn, het aardrijk verlichtend en verwarmend.

Zonder ontbijt, zonder eenig huis of mensch ergens rondom ons te zien, zetten we onzen marsch voort, opgeruimd, hoewel we van den honger geeuwden.

Na eenige uren vonden we eene kan met geconserveerde melk; iets toevalligs, hoewel mijn makker, een Engelschman, beweerde, dat de Voorzienigheid ons geholpen had. Dat hangt van de opvoeding af. Wanneer je hongert en je vindt iets, dan is 't, volgens sommigen, de Voorzienigheid, die je helpt, maar waarom houdt de Voorzienigheid iemand dan niet van eene misdaad terug? Rare Voorzienigheid, toch! Die kan was hoogstwaarschijnlijk door een schapenherder daar vergeten. Schapenherders blijven soms maanden onderweg en nemen dus eene groote hoeveelheid etensmiddelen mee, en zoo ook gesuikerde melk, die ze bij de thee en koffie gebruiken.

Die melk hielp ons een weinig om de voetreis met moed te hervatten.

Na een paar dagen zagen we in de verte witte stipjes.

Dit beduidde tenten en waar tenten zijn, zijn menschen. Het kon of een kamp van schapenherders zijn óf een kamp van goudmijnwerkers.

Nadat we eenige uren verder gewandeld hadden, kwamen we dichter bij en deze witte punten bleken te zijn de tenten van een schapenscheerderskamp.

Er waren daar vele mannen, gootendeels Amerikanen en Mexicanen. We wenschten het opperhoofd der schapenscheerders te zien en iemand bracht ons naar hem toe. Ik sprak en zei, dat we een verren tocht te voet hadden afgelegd en we gedurende de laatste paar dagen weinig of niets te eten hadden gehad.

Daarop zei het opperhoofd: ‘ik begrijp, dat jullie honger hebt’ en hij bracht ons naar den kok toe, die ons wat brood met vleesch gaf, voldoende, om de reis naar Phoenix te ondernemen.

Eindelijk in Phoenix aangekomen, verkreeg ik werk bij een zekeren koopman om eene stapelplaats hout op te ruimen. Dat werk duurde niet lang en spoedig vertrok ik uit Phoenix. Mijn makker had me in Phoenix verlaten, omdat hij ergens werk had gevonden. De paar centen, die ik zelf verdiend had, besteedde ik, om een paar broodjes te koopen.

De weg ging over Tempe, waar ik tegen den middag aankwam. De streek tusschen Phoenix en Tempe in Arizona was een paar jaar geleden nog eene woestijn. Nu kan men daar vruchtbare weilanden zien en vee, dat niet voor Engelsch, Deensch of Hollandsch vee onderdoet.

Zoo kan men een paradijs uit eene woestijn maken, wanneer ze slechts door water gevoed wordt. Vanaf Tempe zuidelijk tot Maricopa is echter nog alles woestijn. In Tempe had ik mijne broodjes opgegeten en de marsch van Tempe tot Maricopa ging dwars door de woestijn, broodeloos en zonder duit.

Bij Maricopa ontmoette ik een' anderen broeder, zonder brood en in den nood. Hij zeide den hotelhouder van Maricopa te kennen. Vroeger hadden ze samen in de goudmijnen gewerkt. De hotelhouder was daarmee rijk geworden, maar mijn nieuwe kennis was steeds arm gebleven. Nadat hij bij den hotelhouder geweest was, kwam hij terug met eene kan geconserveerde zalm.

We deden ons daaraan te goed en tegen den avond zette ik alleen de reis te voet voort. Verscheidene mijlen ten Oosten van Maricopa ontmoette ik eenige andere broeders landloopers en we bouwden een groot vuur.

(Wordt vervolgd.)