De Hollandsche Lelie. Jaargang 29

Hoofdartikel
Waar is de Waarheid?

Diepten der Hemelen! Is de waarheid bij U?.... doch de blaúwe diepten zwijgen.

Schitterend, tintelend starrenheir, kunt Gij ons zeggen, waar de waarheid is? Laat het uitschitteren in Uwe bogen!.... doch het antwoord verschijnt niet aan het stargewelf.

Wijdsche zeeën, geeft gij antwoord op onze vraag, gij die met eindelooze, geweldige golven af en aan bruischt uit verre aardsche gewesten. Wijde wateren, onpeilbare diepten, laat het ons hooren in Uw machtig geluid. - Doch ook hier is ons wachten tevergeefs. -

Wouden der aarde, die zich natuurlijke tempelgangen en tempelzuilen oprichten, laat

[p. 274]

ons Uwen heiligen bodem betreden en ons luisterend nederzetten, om te vernemen of wij hier het antwoord kunnen hooren op onze vraag.

Doch de aarde en de wateren zwijgen. - - - - - - - - - - - - - - - -

Er gaat in den tegenwoordigen tijd een zucht door de wereld naar Waarheid.

Wij worden het zoo moe; de leugen.... overal.

Ds. de Ligt zegt in zijn prediking waardoor hij werd verbannen o.a. ‘Zinnelijk is de mensch van onze dagen geworden ten zeerste, en onwaarachtig, onwaar, verleugend. Er woont een leugengeest in de lucht. Wij worden in allerlei leugens geboren, en in leugens gewikkeld, en met leugens opgevoed.

Het pharizeeïsme viert in deze dagen hoogtij. Een pharizeeër is bovenal een onbewuste zelfbedrieger.

Daarom is de strijd met het pharizeeïsme zoo moeielijk, daarom heeft Jezus die menschen naar den geest zoo hevig aangegrepen; zoo heen en weer geschud; daarom geeselde Hij ze zelfs met zijn woorden; sneed Hij hun in de ziel, zoo diep zoo diep, - omdat het verderf zoo was doorgedrongen, dat zij zelfs welhaast gevoelloos waren geworden voor hunne zonde.

Het is de leugengeest, die zich heeft doorgedrongen in onzen Godsdient, en waardoor deze de menschen brengt in plaats van naar God, van God af.

Het is de leugengeest, die het huwelijk ontwijdde en het heilig sacrament maakte tot een belachelijke satermuts.

Het is de leugengeest, die den man inblies dat hij is de gebieder en de vrouw zijn dienares.

En... behoeven wij wel verder te zoeken naar de waarheid? Ik geloof, zij bevindt zich in alle dingen, als wij maar eerst den leugen hebben onderkend en verjaagd, komt zij vanzelve stralend te voorschijn. -

Ik geloof: - - - dat er maar één leugen is. Eén leugen, en dat al die andere leugens in onafzienbare reeksen, ontelbaar in aantal, al de leugens in kerk en staat, in huwelijk, in de maatschappij, in de verschillende verhoudingen onder de menschen allen afkomstig zijn van die eene groote leugen.

En die eene groote leugen is:

De man is de heerscher der aarde - de vrouw zijn onderworpene, zijn dienares.

Het is de natuur verloochenen - het is heiligschennis.

Hier is de man de pharizeeër; hij bedriegt zichzelve en hij weet niet eens hoezeer hij liegt.

Hierdoor is alles verworden - bedorven - verleugend - door die eene leugen.

Daardoor is de mensch geheel verzinnelijkt geworden - daardoor ligt het heiligste in den onreinsten poel - daardoor is het huwelijk ontheiligd, het jonge geslacht bedorven, de godsdienst zinloos, en de bloeiende aarde een jammerpoel van ontzetting.

De vrouw geschapen alleen voor het begeeren en gemak des mans! heillooze leugen! Hoe kunnen de menschen het zich indenken! Hoe kunnen de godsdienstleeraars de leugen over de lippen laten komen bij het inzegenen van een huwelijk - het gebod: gij vrouw zijt gehoorzaamheid verschuldigd aan uw man! Hoe kan de wetgever ditzelfde gebod medegeven in het wettig huwelijk; het nog wel vastleggen in de wetten des lands.

Hemeltergende leugen!

Vandaar het bederf - de verleugening, het gehuichel.

Wilt gij hooren wat Ds. Pierson zegt:

‘Onze beschaafde maatschappij rust zoo geheel op gewoonten, op vooroordeel, op conventioneele voorstellingen, op nabootsen en naspreken, op leugen, op duizend ongerechtigheden, die men niet bij haar naam mag noemen... dat een persoon te willen zijn en er op aan te dringen dat anderen het zijn, den menschen den schrik om het hart doen slaan.

Werd in de plantenwereld het vruchtbeginsel en de stamper alleen geschapen ten gerieve van het stuifmeel? Vraagt het aan den plantkundige, hij zou vragen of gij ijlhoofdig waart met het opperen van zoo dwaas een vraag, het tegendeel is waar.

Werden de vrouwelijke dieren geschapen ten gerieve van de mannelijke? Het tegendeel is waar.

Als het vruchtbeginsel gereed is voor de ontvangst van het stuifmeel, dan eerst kan er bevruchting plaats hebben.

De Schepper lag den tijd daarvoor in het vrouwelijk deel.

Zoodra de tijd voor de bevruchting daar is geven de vrouwelijke dieren zich tot paring - anders nooit. -

De Schepper gaf dit instinct aan het vrouwelijke dier; geen mannelijk dier heeft daar eenigen invloed op.

Hier schuilt de oorzaak van al de ellende onder het menschdom, dat de man nog niet tot de kentnisse is gekomen van de stem der natuur; dat hij die stem niet wil verstaan,

[p. 275]

dat hij zondigt tegen God, tegen de natuur, dat hij dit alles heeft misverstaan en de vrouw aan zich heeft onderworpen ter opoffering aan zijn zinnelijk niet te verzadigen begeeren.

De adel van het ras verdween - het geslacht ontaardde - de geestelijke natuur verstierf - de zinnelijkheid nam ongehoorde afmetingen aan - bederf doortrok alles - gehoond werd al wat heilig was en rein en goed.

‘Wij zijn de slaven geworden, zoo roept een Engelschman uit, van de monsters, die wij door onze eigene scheppingskracht hebben uitgebroed.’ - - -

Niemand zal ontkennen, dat wij leven in een tijd van geweldige beroering, van een verschrikkelijk wereldgebeuren. De oppervlakkige wereldlingen geven de schuld aan dezen of aan genen. De eene werpt de schuld op den ander, geen is er die de vreeselijke dingen die gebeuren op zich wil nemen.

Wanneer de teekenen van een nieuwen tijdkring zich gaan vertoonen, wanneer groote veranderingen zich gaan baan breken en nieuwe gedachten zich gaan zoeken te verstoffelijken, dan ziet men gebeuren dat bij het ineenstorten der oude vormen zich een chaos vormt, een onderste boven keeren van wat eenmaal was, waarbij het menschdom met verbijstering wordt geslagen en niemand weet welken weg zal moeten ingeslagen worden om uit de wilde verwarring te geraken. En alle teekenen wijzen er op, dat wij ons bevinden in zulk eene verwarring, die de dageraad eens nieuwen levens voorafgaat.

Oude gedachten worden waardeloos verklaard, oude vooroordeelen opgeruimd en de barensweeën der tijden voltrekken een nieuwe geboorte.

Hebben de doorloopene tijden den mensch ontwikkeld tot verstandsmensch in den hoogsten graad, en is hij geworden de beheerscher der stof in werkelijkheid, tegelijkertijd moet ook uitgesproken worden, dat zijne ontwikkeling eenzijdig was, en dat, hoe hooger hij steeg in verstand, hoe dieper hij daalde als geestelijk mensch, totdat hij geheel gevangen in zijn hoogmoed zelfs het bestaan van een hoogere geestelijke natuur loochende.

En nu is daarom, geloof ik, de strijd zoo geweldig, de beroering zoo groot, doordat de geestelijke, de hoogere natuur zich niet meer laat verkrachten, nieuwe krachten worden gericht naar de aarde, nieuwe geestesstroomingen beroeren de volkeren, en de menschen; en de nieuwe gedachten hierdoor ontstaan willen vorm gaan aannemen in de stoffelijke wereld.

De allergrootste verandering in de denkwijze der menschen is wel het denkbeeld van de evenwaardigheid der vrouw. Werd zij voorheen overal beschouwd en behandeld als een stuk speelgoed voor den man, die tijden zijn voorbij. De kreet om recht voor de vrouw heeft geklonken in de wereld en niemand en niets kan dat meer ongedaan maken.

De kreet om erkenning der vrouw als medemensch met hare rechten in de maatschappij, de erkenning van hare rechten in het huwelijk naast die des mans.

Het ontwaken der hoogere natuur zal de verlossing der vrouw brengen uit hare vernederende knechtschap.

Het is de hoogere orde der dingen, die zich hiermede gaat openbaren.

De nieuwe mannen van onzen tijd ervaren reeds de innerlijke openbaring van hunne hoogere natuur. De nieuwe mensch gevoelt zich waarlijk heerscher worden niet alleen over de stoffelijke natuur buiten hem, maar ook over de lagere, zinnelijke natuur in hem. De nieuwe mensch heeft geen slavinnen meer noodig; hij is gekomen tot de erkenning der vrouw als zijn medenaaste, tot de erkenning harer rechten, en tot de eerbiediging van hare heilige vrouwelijkheid.

Zoo zal de grondslag van ons bestaan op aarde: het huwelijk, kunnen worden een tempel Gods, waar zullen heerschen waarheid, wederzijdsche waardeering en geluk.

Arnhem.

S. Hoogendijk-Hesse.