De Hollandsche Lelie. Jaargang 29

Van Japan naar Java
door O.G. Thoden van Velzen.
(Vervolg van No. 13).

En deze vooruitgang zal zonder twijfel door het uitmuntende systeem van opvoeding en den groeienden geest van democratie gehandhaafd worden. Japan zal voortgaan met het beginsel te huldigen dezelfde gunstige gelegenheden voor allen open te stellen. De ontwikkeling en de toekomst van Japan zullen even vlug als werkelijk zijn. (Uit: Het geheim van Japan's vooruitgang door Soich-Nagamatsoe).

De ‘Binnenland-Zee’. De ‘Binnenland-Zee’ ligt tusschen Hondo of Nippon en de eilanden Shikokoe en Kyoeshoe.

Per stoomschip verlaten we Kobé en varen door de ‘Binnenland-Zee’, die nabij Kobé begint en bij Shimonoseki ophoudt. Deze zee is eene van de meest schilderachtige wateren, die men op de kleine aarde kan vinden. Aan weerskanten van het schip, waarop we

[p. 220]

ons bevinden, ziet men talrijke kleine eilandjes, die den indruk maken, als waren ze op het water geworpen, om het te versieren en als bloemperken te dienen. Nog bekoorlijker is de aanblik, wanneer men nabij de kust honderden visschersbootjes op het water ziet dansen, die met hunne door de zon beschenen sneeuwwit glanzende zeiltjes als groote witte bloemen de schoonheid van den watertuin nog meer verhoogen. Wanneer men 's middags den 25^sten van de maand Kobé verlaat, dan komt men den 27^sten van dezelfde maand in Moji aan. Moji ligt op het eiland Kyoeshoe, juist tegenover Shimonoseki, dat op het hoofdeiland ‘Hondo’ ligt. Shimonoseki ligt op het uiterste westelijke punt van Hondo en is de terminus van den spoorweg van Tokyo via Yokohama, Kyoto, Osaka en Kobé. Verder heeft Shimonose̅ki geregeld stoombootverkeer met Foesan (Korea), en vandaar kan men via Seoul, Mandsjoerije, Siberië en Europa per spoor bereiken.

Onze boot ligt echter voor Moji, op den achtergrond waarvan men liefelijk glooiend heuvelland bewondert; Moji is verder een kolenstation en bloeit door scheepvaart.

Dit stadje is per spoor verbonden met Nagasaki in het Westen, Kagoshima in het Zuiden en Oita in het oosten van het eiland Kyoeshoe. Nagasaki bevat eene uitmuntende haven, die eene voortreffelijke schuilplaats voor de scheepvaart aanbiedt. Het is door deze haven, dat Japan eenige eeuwen geleden met de buitenwereld handelsbetrekkingen aanknoopte, en gedurende langen tijd drong de Westersche beschaving tot Japan slechts door deze plaats door, door middel van vreemde schepen, die de haven voor handelsdoeleinden binnenzeilden.

De Mitsoebishi-werf is eene der grootste scheepswerven in het Oosten, die niet minder dan vijfduizend werklieden in dienst heeft.

De Takashima-kolengroeven zijn de meest bekende kolenvelden in Kyoeshoe.

Unzen en Obama zijn beide om hun minerale bronnen bekend. Unzen is eene verukkelijke zomerverblijfplaats.

Koemamoto wordt bereikt door in Moji den trein naar Kagoshima te nemen.

Dit kasteel is in de geschiedenis wegens de dappere verdediging van de Keizerlijke troepen bekend, die daarheen eene toevlucht zochten gedurende den opstand in het tiende jaar van Me̅dshi (1877). In de voorsteden ligt Soeizenji, dat om zijne fraaie landschapstuinen welbekend is. De berg Aso, de grootste en meest trotsche vulkaan van Japan, verheft zich majestueus tegen den oostelijken hemel. Verder ten Zuiden van Yatsoeshiro maakt de spoorweg een zigzag langs de rivier de Kosma. Deze tocht is huiveringwekkend, vooral als men den snellen stroom naar beneden volgt, en op de luslijn komt, op een langs den afgrond gaanden weg, dat een eenig feit van spoorwegconstructie in Japan vertegenwoordigt.

De spoorlijn eindigt in Kagoshima. Kagoshima heeft zulke groote soldaten als Togo en Oyama voortgebracht en een bezoek aan de stad is van groot belang, omdat men de gelegenheid heeft het karakter en de discipline van het volk waar te nemen.

We vertrekken uit Moji den 27sten van de maand en verlaten het schoone, schilderachtige, aantrekkelijke, liefelijke Japan met spijt, varen over de Gele Zee en komen den 29sten dag van dezelfde maand in Shanghai aan.

Shanghai telt 651.000 inwoners en is eene der voornaamste handelshavens van China. Hier brengen schepen van de geheele wereld reizigers en koopwaar van allerlei aard.

Er is bijna geen land op de kleine aarde, of het heeft zijne vertegenwoordigers in Shanghai; waanneer men per stoomschip de Chineesche kust nadert, komen weldra loodsen aan boord om de boot veilig de rivier op te sturen, totdat we na een paar uurtjes voor Shanghai liggen. Vanaf de boot ziet men allereerst de huizen en vestigingen der vreemdelingen, de consulaire gebouwen, hotels, banken, en andere handelshuizen.

Zoodra men echter aan wal gaat, raad ik iedereen aan eens gedurende een uurtje de ‘Nanking Straat’ op te wandelen. In het eerste gedeelte dezer straat bevinden zich Europeesche winkels, maar na een kwartiertje gaans is men midden in de Chineesche wijk. Waar de straat kruist met andere straten, daar zijn Chineesche theehuizen. Zijt ge vermoeid, en ge wilt een kopje echte Chineesche thee drinken, ga de trap op en treed de zaal binnen, waar tafeltjes en tabouretjes klaar staan om den vermoeiden reiziger een oogenblik rust te verschaffen. Voor eene kleinigheid verkrijgt ge een kopje thee en koekjes. Wilt ge eens de Chineesche eetkunst bestudeeren, hier is uwe gelegenheid, want ge kunt U hier onthalen op alles, wat Chineesche koks kunnen bereiden.

De gevels der winkels zijn met allerlei schilder- en beeldhouwwerk beschilderd en bewerkt. Hier ziet ge een pauw, elders een

[p. 221]

fazant, uitgewerkt met de meeste verscheidenheid van kleuren op den gevel van een winkel of theater. Weer elders ziet ge andere vogels met kleurrijke veeren prijken op de gevels van andere huizen. Ook andere dieren, zelfs draken, en voorwerpen van allerlei aard vindt men op den frontgevel der huizen afgeschilderd. Men ziet in de winkels velerlei koopwaar uitgestald.

Hier worden vruchten, bonbons en andere zoetigheden aangeboden, ginds worden thee, groenten, kruidenierswaren, horloges, zijden en katoenen stoffen, wollen goederen, huiden, lakwerk, porselein, Sesame verkocht.

Tal van Chineesche groothandelaars in thee en zijde en andere handelsartikelen hebben hunne kantoren in Shanghai en dergelijke handelshuizen wedijveren met succes met die der vreemdelingen. Het is van algemeene bekendheid, dat Chineezen ervaren kooplui zijn.

Shanghai is de groote stapelplaats, waar stoomschepen aanhouden om goederen te ontladen, die voor China en speciaal voor Centraal-China bestemd zijn, terwijl Tientsin meer Noordelijk-China, Hongkong en Canton vooral Zuidelijk-China bedeelen. Shanghai heeft echter eene zeer gunstige ligging en vermoedelijk het hoofdaandeel in den handel als invoer- en uitvoerhaven.

Shanghai is eene zeer bedrijvige stad. Niet alleen drijven de vreemdelingen er een drukken handel, maar ook de nijvere, vlijtige Chineezen doen handel, nijverheid en scheepvaart bloeien. Honderden prauwen bewegen zich langzaam op de Yantsze-rivier voort, alle volbeladen met goederen en waarvan de eigenaars voor 't meerendeel Chineezen zijn.

Tot voor eenigen tijd was China nog een onontgonnen land. Tegenwoordig worden vele mijnbouwmaatschappijen opgericht, om de schatten, die in de Chineesche aarde verborgen liggen, op te delven. Tal van spoorwegen zijn in Chineesche handen. Er zijn er, die door Chineesche ingenieurs en werklui gebouwd zijn, zonder eenige hulp van vreemdelingen. Er is nu eene groote machinefabriek, die geheel door Chineesch kapitaal en Chineesche werkkracht bestaat. Niet alleen in den handel, maar ook op industrieel gebied toonen de Chineezen aldus hunne vaardigheid om met vreemde maatschappijen te kunnen wedijveren.

Tegenwoordig hoort men veel van terreinen in China, waar petroleum ontdekt is. Ook dit artikel zal er toe bijdragen, om China voorspoed te verschaffen. China is een ontzaglijk rijk en de rooftochten, tegenwoordig door de bende van den ‘Witten Wolf’ ondernomen, moet men als eene voorbijgaande episode beschouwen. Wij kunnen optimistisch zijn en verwachten, dat China eene groote toekomst tegemoet gaat. Mijn bezoek aan China is te kort geweest om er meer over te schrijven. Later hoop ik er langer te vertoeven om er meer van te kunnen vertellen.

Wij weten, hoe de familie in China geeerd wordt. Ouders worden door de kinderen hooggeacht en vader en moeder zijn verzot op hunne kinderen. Hoewel de jongens tot nu toe de voorkeur hadden, zal door het moderne onderwijs dit vooroordeel uit vroegere tijden wel langzamerhand verdwijnen, en zullen jongens en meisjes als gelijkwaardig beschouwd worden. Men meene echter niet, dat men in Europa zooveel verder is. Ook daar hebben nog heden in ontelbare families de jongens de voorkeur en moeten de meisjes zich met den tweeden rang tevreden stellen.

Den eersten dag van de vijfde maand verlieten we Shanghai en den vierden dag arriveerden we in Hongkong. We voeren over de Chineesche zee.

Op de boot bevonden zich tal van passagiers. Ik reisde derde klas (intermediate), dat wil zeggen, als reisgenooten had ik eenvoudige menschen, het meerendeel Japanners en enkele Chineezen. Er waren onder hen schilders, kunstenaars, winkelbedienden, fabriekswerkers, meisjes, die naar hare familie gingen en ook anderen, die naar elders gingen. Sommigen gingen naar Hongkong, anderen naar Singapore en Penang, nog anderen naar Marseille, Londen en er was zelfs een Japannees, verkooper van waaiers en andere kunstvoorwerpen, die via Marseille naar Rio de Janeiro trok. Onder hen bevonden zich geene millionnairs, bankiers, handelsmagnaten, gezanten en zelfs geen consuls. Ze waren eenvoudige menschen, nog vrij van allerlei aangeleerde manieren of conventioneele begrippen. Onder de kunstenaars noem ik allereerst eene familie-groep, bestaande uit vader en vier zoontjes. Deze vier knapen waren genaamd:

Massa̅tchan, oud 6 jaar,

Ko̅tchan, oud 7 jaar.

To̅metchan, oud 10 jaar.

So̅tchan, oud 17 jaar.

Ze gingen naar Londen en later naar de Vereenigde Staten om voorstellingen te geven.

[p. 222]

Ze waren in allerlei gymnastische oefeningen bedreven en verrichtten kunsten, die men dikwijls in circussen ziet opgevoerd.

Massātchan kon op zijne handjes loopen, zooals gij en ik op onze voeten gaan.

In de derde tusschenklasse van de boot bevonden zich een drietal vrouwen, die uit de Vereenigde Staten gekomen waren. Er was eene moeder met kinderen, die naar haren echtgenoot-zendeling in Voor-Indië reisde.

Verder waren er twee vrouwelijke zendelingen om in Voor-Indië voor de leer van Christus propaganda te maken. Nu heb ik mij zelden zoo geamuseerd, als toen ik den kleinen Massàtchan een Amerikaansch meisje, dat een paar jaar ouder was, zag uitlachen. Zou onze Massàtchan zich superieur hebben gevoeld, of wat het was, dat weet ik niet. In allen gevalle zei hij niets, maar zijn lach beteekende voldoende voor wie hem begreep. Het was slechts een scherts!

Hoewel het niet aangenaam is, steeds weer op hetzelfde zendingsthema terug te komen, moet men toch niet nalaten dwalingen aan te wijzen, waar ze gevonden worden.

Ten eerste wil ik er op wijzen, dat wie van 's morgens tot 's avonds zoogenaamde religieuze liederen zingt en in een gesprek elk woord terug tracht te brengen op een gezegde in den bijbel, wel niet zeer godsdienstig kan zijn. Iemand, die werkelijk godsdienstig is, hangt zijn godsdienst niet uit, maar toont zulks in zijne handelingen.

Ten tweede waren op de betreffende boot bijna alleen Japanners, allen Boeddhisten of dezulken, die te bescheiden waren en antwoordden op de vraag, tot welke godsdienst zij behoorden, dat zij het niet wisten. Welnu, het is wel wat opdringerig, wanneer zulke zendelingen alle passagiers trachten bijeen te krijgen om naar zoogenaamde christelijke predikaties en liederen te luisteren. Veel heb ik in mijn leven gereisd, maar ik heb nimmer Boeddhisten, Hindoes, Confucianisten of anderen op dergelijke wijze propaganda zien maken tusschen Christenen. De Christenen schijnen wel het monopolie te willen bezitten om hun kerkdienst, - want godsdienst is het niet, wat de zendelingen verkondigen - aan alle volken op te dringen.

Ten derde, wanneer dergelijke zendelingen naar Indië, China of Japan gaan, dan raad ik hun aan, den volkeren aldaar niet te vertellen, dat zij steeds gereed moeten zijn te sterven of te beginnen met te zeggen: ‘weet ge wel, iedereen moet eens sterven en nu komt het er maar op aan, of ge gereed zijt om voor den opperrechter te verschijnen.’ Volkeren, die om den dood weinig geven, zooals Japanners, Chineezen, Hindoes, hebben die leer niet noodig. Het is beleedigend dergelijke taal aan te hooren voor iemand, voor wie de dood even natuurlijk is als de geboorte of die den dood volstrekt niet vreest.

Ten vierde deelen zulke zendelingen dikwijls mee, dat het laatste oordeel hiernamaals door den opperrechter geveld wordt. Hier op aarde krijgt niemand, wat hem toekomt, maar hiernamaals ontvangt de hoogste rechter elken sterveling en verwijst hem naar hel of hemel, waaraan deze onnoozele zendelingen dan ook werkelijk gelooven. Voor hen schijnt hiernamaals eene rechtbank te bestaan, en wee den ketter, hij wordt onverbiddelijk door het Hoogste Gerechtshof naar de hel verwezen. Welke draconische rechters moeten hiernamaals wel leven, nog veel erger dan de aardsche.

Iedereen, die aan een laatste oordeel gelooft en meent, dat dat van een opperrechter hiernamaals afhangt, is op een dwaalspoor.

Iedereen, die zichzelf tracht te verbeteren en zijne ondeugden tracht te bedwingen, is op weg den hemel voor zich te verwerven reeds hier op aarde.

Iedereen echter, die aan zijne ondeugden toegeeft en zich niet op tijd bedwingt en meer en meer slaaf van zijne hartstochten wordt, is op weg naar de hel, reeds hier op aarde.

Maar ook voor dezulken bestaan duizenden mogelijkheden om weer den juisten weg te kiezen, indien de voorbeelden en de omgeving daartoe meewerken.

We zijn hier in eene school. En in een volgend bestaan zijn we wederom in eene school, steeds leerende, zichzelf verbeterende, strevende naar volmaaktheid. Altijd moeten we echter een kind der Natuur blijven. De God der Natuur, die zich toont als vaste wil of wet, mag door ons niet vergeleken worden met een rechter, een hoogsten rechter, die deugden beloont en ondeugden straft, want een mangod zou zelfs in deze belooningen en straffen ontelbare fouten begaan, omdat duizenden menschen verplicht zijn te zondigen, anders zouden ze geen stukje brood in hun mond hebben. Stel u eens voor een meisje van 15, 16, 17 of 18 jaar, dat door een meisjeshandelaar naar den vreemde gezonden wordt en daar in een huis van ontucht ge-

[p. 223]

plaatst wordt. Geld bezit zij niet. Zij moet kleeren koopen, maakt dus dadelijk schulden. Zij moet zich aan de prostitutie overleveren, om de schulden langzamerhand af te betalen. Hoe langer zij in dien toestand is, des te meer kleeren heeft zij noodig. De schulden vermeerderen, en voorgoed is zij slavin van den baas of de meesteres van dat huis. Zeg niet, dat is haar eigen schuld. Mocht zij tegen haar wijze van leven strijden, dan wordt haar eenvoudig de kost ontzegd en ze staat op straat, waar niemand iets om haar geeft en zij òf moet bedelen en een leven van ellende lijden òf door ziekte aangetast in eene armeninrichting terecht komt. Ze verstaat de taal, die in het huis van ontucht gesproken wordt, maar daar buiten is zij onder vreemde menschen, wier taal zij niet begrijpt. Dus zal ze liever in dat huis blijven, hoe treurig dit ook zijn moge, dan op straat gezet te worden.

Wanneer ge 15 of 16 jaar oud zijt en de ouders zenden U naar school, dan hebt ge niets te zeggen, hoe gaarne gij ook van school weg zoudt willen blijven. Neen, ge moet gaan, of ge wilt of niet, anders wordt ge door de ouders gestraft en krijgt geen eten. Op dien leeftijd helpt Uw eigen wil U niets.

En zoo is het ook met de meisjes, die in huizen van ontucht terecht komen. Ze zijn te jong, om haar stem te laten hooren; indien zij echter tegen haar toestand mochten opkomen, dan worden zij gestraft of haar wordt de deur gewezen en de koude, naakte, berekenende wereld laat ze links liggen, zonder haar de helpende hand te reiken.

Er zijn uitzonderingen, maar in het algemeen worden zij niet geholpen.

Zij zijn dus geen zondaressen, zooals zoo menig Christen lichtzinnig placht te zeggen. Zij zijn verplicht zonden te begaan om niet van honger en ellende om te komen. Daarom kunnen zij zichzelf toch in haar toestand verbeteren, hoe ellendig die soms ook is, en den hemel op aarde verwerven, door andere hulpbehoevende zusters moed in te boezemen, en al het onrecht te dragen, en eens zal ook dat leed door lichtstralen worden opgeheven. Door vele zendelingen worden wij allen zoo zonder medelijden als zondaren en zondaressen beschouwd. Indien men de toestanden goed kent, dan zien we, dat tal van menschen vele zonden moeten begaan, anders zouden ze niet te eten hebben. Met moet zooveel mogelijk trachten aan dergelijke menschen moed in te spreken, hun anderen arbeid leeren.

Bijvoorbeeld voor vele van die Japansche bloemen, die naar Singapore gezonden worden, is het veel beter eenige porties rijst per dag in haar eigen land te hebben dan allerlei vleesch en andere schotels en mooie kleeren in Singapore, waar ze hare gezondheid menigmaal verliezen en eene treurige toekomst tegemoet gaan. Het zijn vaak de krachtigste, gezondste en mooiste meisjes uit Japan, die naar ontuchthuizen in den vreemde worden gezonden. Het is juist van belang, dat die jeugdige krachten voor Japan bewaard blijven en gezonde kinderen ter wereld brengen, want gezonde moeders hebben gezonde kinderen en dezen zijn de parelen, die de toekomst van Japan kunnen doen schitteren.

Onder voorwendsel, dat zij in winkels moeten dienen, of als dienstboden in hotels en bij families gaan werken, worden deze meisjes door gewetenlooze geldjagers verkocht en bij aankomst in den vreemde zonder verdere bespreking in huizen van ontucht geplaatst. Deze meisjes zijn te jong om een eigen oordeel te hebben. Derhalve moet men ze niet ve[r]oordeelen maar medelijden met ze hebben. Ze zijn onze liefste vriendinnen.

De meeste menschen verkrijgen eerst op hun dertigste jaar een gezond oordeel en velen nooit. Hoe kan men dan verwachten, dat zulke kinderen reeds durven uitspreken, wat menig oudere nog niet zou wagen.

Mochten ze ietwat rebellisch zijn, dan wordt hun spoedig door allerlei middelen en bedreigingen den mond toegesnoerd, zoodat ze verder uit vrees nooit weer zullen opstaan. Men moet dus vergevensgezind zijn en de schuld niet op deze onze vriendinnen werpen, maar op degenen, die deze kinderen naar de ontuchthuizen hebben gezonden. Deze meisjeshandelaren dienen gestraft te worden, opdat zij voorgoed afstand zullen doen van dit laagste aller bedrijven; in de eerste plaats, waar het geldt kinderen, die nog onbevoegd tot oordeelen zijn, moeten wij de beschermende hand toereiken.

Laat de politie niet eene arme prostituée arresteeren, want wie weet, welke omstandigheden haar daartoe gebracht hebben.

Er zijn mannen, die beweren zonder de vrouw niet te kunnen leven. Ook zijn er vrouwen, die beweren, zonder den man niet te kunnen leven. Welnu, laten zij elkaar vinden. Daarin steekt geen kwaad. Maar wel is het gemeen en getuigt het van laagheid van karakter, wanneer iemand van het geld van prostituées leeft en daarop teert.

[p. 224]

Degenen, die gestraft dienen te worden, zijn ten eerste degenen, die van den meisjeshandel leven en meisjes aan huizen van ontucht verkoopen, ten tweede de hotelhouders die de meisjes koopen en ten derde degenen, die het geld innen, dat door de prostituées is verdiend. Wij willen onze ongelukkige zusters gelukkig zien en daarom zal men haar de helpende hand moeten toereiken.

Ook kan ik niet begrijpen de wijze van sommige zendelingen: eerst den menschen vrees voor den dood in te boezemen en ze toespreken, steeds klaar te zijn om te sterven, en dan, wanneer zulke onnoozele schepsels beven en sidderen van angst, dan de gelegenheid waarnemen en hun toeroepen: nu, wordt maar gauw christenen, dan zijt gij allen gered en komt in den hemel! Zulk een angst aanjagende kerkendienst heeft met godsdienst niets te maken; laten toch alle zendelingen dit in 't oor knoopen.

Ook vertelden zendelingen mij, dat degenen, die van 't heidendom verlost zijn en christenen geworden zijn, fijnere gezichten hebben. Deze christen-zendelingen verstonden onder heidenen allen, die geen christenen waren. Welnu, ik heb honderden vrouwen gezien, die volstrekt niet leelijk waren en toch van 't christendom nooit gehoord hadden. De Japansche vrouwen zijn bijna allen boeddhisten. Zeer zelden vindt men echter eene leelijke onder haar. Trouwens, het is wel wat kras te beweren, dat eene angstaanjagende kerkendienst iemand mooi zou kunnen maken. Die angst kan men soms op de gezichten lezen van die arme stakkers, die uit angst christenen geworden zijn.

Den vierden dag van de vijfde maand wierp ons schip anker voor Hongkong. Zonneschijn had ons tot nu toe gevolgd en de zee was steeds kalm en rustig en soms glad als een spiegel. Terwijl op de Yantsze rivier en op de Chineesche kust het water geel was evenals de grond, was hier in Hongkong's haven het water helder doorzichtig groen of blauw.

(Wordt vervolgd).