De Hollandsche Lelie. Jaargang 29

Hoofdartikel
Liefde of Gezag.

Waardoor is de Christelijke Kerk verleugend?

Waarom worden de zich noemende bij uitstek Christelijken, door de andersdenkenden betiteld met huichelaars en schijnheiligen?

Waarom keert de denkende menigte zich van het Christelijk Geloof af?

Ziedaar vragen waarop wij een antwoord dienen te vinden, wil het beter worden, en het Evangelie van Jezus in waarheid ‘de Blijde Boodschap’ worden.

Er moet een groote hoofdfout schuilen in het fundament van de Christelijke Kerk.

Aan te toonen, waar mijns inziens die fout schuilt, zal het werk zijn van de volgende bladzijden.

Bij het opsporen van een fout dringen zich

[p. 178]

vanzelve vragen op den voorgrond waarop wij het antwoord zoeken.

De vragen, die zich hierbij voordoen, zijn:

Waarom zijn de volgelingen van Mahomed wèl in waarheid Mohamedanen?

Waarom zijn de volkeren van het Oosten wèl in waarheid trouwe volgers van de leer hunner profeten?

Mijn antwoord is: omdat zij het kunnen zijn.

Maar waarom zijn de Christenen dan geen Christenen?

Waarom maakt Jezus' leer dan een uitzondering?

Omdat zij het niet kunnen zijn. Omdat het niet kan.

De twee fundamenteele geboden, waarop de Christelijke kerk berust, eischen eene volslagen onmogelijkheid.

Voor het eerste Gebod zijn wij nog niet rijp; en het tweede gebod wordt wel met de lippen nagepreveld, doch inwendig in ons druischt het in tegen alles wat wij menschen als waarheid kunnen gevoelen.

En omdat de beide hoofdgeboden niet als waarheid nagevolgd kunnen worden, daardoor neemt men het met de rest ook niet in ernst, en daardoor wordt er geen waarheid gevonden in de geheele Christelijke Kerk, maar draagt zij in al hare geledingen huichelarij en schijnheiligheid.

Och, laten wij toch eindigen met het onvruchtbare geïdealiseer over de Liefde. Het heeft de zielen der menschen niet gebaat - want zij zijn er zich nog niet van bewust, en dient slechts voor mooie klanken en mooie zinnen.

Laten wij waarheid zoeken, een waarheid die levende werkelijkheid kan worden in de harten der menschen, en zoo die harten kunnen ontsluiten voor den geestelijken invloed, die alleen hen brengen kan aan den Troon des Almachtigen Vaders.

De twee hoofdgeboden, waarop ik doel, luiden:

1.	Heb God lief boven alles.
2.	Heb uwe vijanden lief.

Wij kunnen God niet liefhebben.

Wij kunnen onze vijanden niet liefhebben.

Wij kunnen God in devoten eerbied naderen, wij kunnen hem leeren gehoorzamen.

Wij kunnen leeren onze vijanden niet te haten maar wèl te doen. Doch liefhebben kunnen wij de Godheid niet; liefhebben kunnen wij onze vijanden niet.

Laat ons het liefdedenkbeeld vooralsnog laten rusten.

Tevergeefs is al het prediken geweest, 19 eeuwen lang, tevergeefs is al het vormen van steeds weer nieuwe secten geweest, die zich afscheidden om toch de ware kerk van Christus te vinden.

Het was al vergeefs want zij namen ook de grondkern mede, die eene onmogelijkheid is en niet als waarheid deel kan uitmaken van 's menschen innerlijk bestaan.

- God is Liefde. -

Heerlijk mooie klank geeft ons het woord liefde voor ons aardsch bestaan, zonder hetwelk ons leven een grauwe eentonigheid zou worden.

Maar laten wij waar zijn - waar tot aan de uiterste grens van onze logika.

- God is Liefde. -

Ach, het kan wel waar zijn - maar wij verstaan het niet - nog niet - wij zijn nog niet toegankelijk voor dit begrip.

Dit wordt bewezen door de vergeefsche prediking van het Evangelie reeds 19 eeuwen lang.

De verloochening van de Christelijke kerk is zoo sterk, dat waar in de Oostersche landen de inboorlingen tot Christenen worden bekeerd tegelijk de leugen, de huichelarij en de schijnheiligheid begint.

Wij begrijpen die liefde niet - het kan wel waar zijn - maar wij gevoelen het niet; het blijft dood in ons zoodra wij het hooren.

Wij kunnen het niet inzien met de alleruiterste inspanning van ons denkvermogen en van ons willen.

Wij gevoelen de waarheid er niet van met tintelend Leven binnen in ons.

Als de Genestet, de vrome mensch, de waarheidsmensch bij uitnemendheid, zong: ‘God is liefde ondanks alles wat twijfel wekt’, zelfs als hij zich over het tegenstrijdige moest heenzetten, hoe moet de groote menigte dan wel staan tegenover deze grondgedachte?

De menigte, die nog geen waarheid kan onderkennen, die nog niet heeft leeren denken, die zich nog geen eigen oordeel kan vormen.

De menschen zijn voor dit begrip nog niet rijp. Wij staan tot God in dezelfde verhouding als een zes-, zevenjarig kind tot zijn vader.

Het kind wil liever in den zonnigen tuin spelen - doch de vader zendt het naar de zonlooze, trieste school. Redeneer nu tegen dat kind over vaderliefde. Het kind wil roeien in een boot, en drijven op het water, wat het zoo begeerlijk toelijkt, - maar de

[p. 179]

vader weigert, en het kind voelt haat opwellen tegen 's vaders tucht; het ziet en gevoelt nog niet de liefde juist bij de weigering.

Het kind mag niet plukken van de onrijpe vruchten in den tuin; het zou de vruchtboomen vernielen en ziek worden, en krijgt eene gevoelige bestraffing bij herhaalde ongehoorzaamheid. Praat tegen dat kind over geen vaderliefde; het kan het niet gevoelen, integendeel het wordt wederspannig en wrevelig als... het geen gehoorzaamheid heeft geleerd aan het vaderlijk Gezag.

Wat de menschheid kan helpen is alleen gehoorzaamheid en vertrouwen in God, in Onzen Hemelschen Vader langs een weg die wij als waarheid gevoelen.

In de vernieuwde Kerk van Christus zullen deze getuigenissen moeten worden gegrift:

1.	God is de Opperste Gerechtigheid.
2.	Zoo wat gij zult zaaien - dat zult gij maaien.

O Heer! doe Gij mij recht;

Ik wandel als Uw knecht

En vind mijn lust in Uw gebod.

Ik blijf op U betrouwen,

Op U mijn rotssteen bouwen,

Ik zal niet wankelen, groote God.

Wat blijdschap smaakt mijn ziel,

Wanneer ik voor U kniel,

In 't huis, dat Gij U hebt gesticht.

Uit Ps. 26.

Geen gepraat over liefde zal de lijdende menschheid helpen, doch alleen het aankweeken van Eerbied tot Gezag.

De Christelijke Kerk is in al haar nerven en geledingen verleugend, en daardoor ook de Christenmaatschappij.

Dr. Schoenmaekers schreef terecht: ‘de geheele Christelijke maatschappij is verleugend;

alle verhoudingen van de menschen onderling zijn verleugend;

het huwelijk is verleugend.’

Zelfs de besten, de hoogsten, de wijsten onder ons, stellen zich tevreden met mooie woorden, die zoo liefelijk klinken, met klanken van mooie dingen, maar het is alles schijn - er is geen waarheid in.

De filosofisch aangelegden onder ons, zij begroeten het woord liefde dat ons weldadig aandoet - zoo gaarne, zij verlustigen zich in den liefelijken klank van het woord. Doch de groote menigte, de menschen die nog zijn als de kinderkens, hun ziel vraagt wat anders als schijngeschitter van mooie woorden. Zij hunkeren naar waarheid die zij kunnen gevoelen; hun ziel smacht naar geestelijk voedsel dat voor hen geschikt is.

Bij al die zinledige woorden keeren zij zich af.

Het woord liefde wordt verkeerd gebruikt.

Ik weet niet of Jezus deze uitdrukking gebezigd heeft. Ook weet ik niet of Hij den zin ervan bedoelde, dien wij er aan hechten.

Het zou ook kunnen zijn dat Hij dit sterke woord bezigde om de wereld op te doen schrikken van hun haat en wraakgevoel.

Doch hoe 't zij, wij moeten speuren naar het middel om de menschheid, die lijdt aan bloedende wonden waaraan zij zal doodbloeden, beter te maken. Het begrip van Waarheid en Gerechtigheid is een van die middelen.

Liefde is een zuiver menschelijk aardsch begrip, wat nog niet past bij ons Godsbegrip.

Zoodra liefde bij ons ontstaat heeft tegelijkertijd uitsluiting plaats, dat kan niet anders, want anders bestond er geen liefde.

Zoodra wij liefkrijgen, een klank, een plaats, een dier of een mensch, dan houdt dat liefhebben tevens in de voorkeur geven boven het andere - dus uitsluiting van datgene wat men niet-liefheeft.

De algemeene menschenmin door Jezus gepredikt kan nooit aangeduid worden door het woord liefhebben, want als men alle menschen met hetzelfde gevoel omvatte: van elk mensch van de straat tot onze Moeder toe, en men noemde dit liefhebben, dan zou dit woord tegelijk zijne beteekenis verliezen.

Daarbij zou een wereld waarin wij niet meer konden liefhebben, geen harmonie meer konden onderscheiden van het eene boven het andere, in waarheid de meest ondenkbare grijs grauwe eentonigheid zijn. Neen, de liefde geeft klank en kleur en zon en warmte aan ons bestaan, en is van beteekenis buitensluitend. Hoe vreeselijk dor en eentonig zou het niet uitzien in het hart van den mensch, die haar of zijn echtgenoot, of moeder, of vader precies met hetzelfde gevoel zou beschouwen als een mensch van de straat of als een vijand.

Als wij diep in de waarheid afdalen, als wij dat kunnen, dan zien wij de zinledige zotteklap waarmede de Christenen zijn gevoed in den naam van Jezus onzen Heiland, en wij kunnen ons niet meer verwonderen over de wrange vruchten.

Jahwé had zijn uitverkoren volk lief; dus de andere volkeren waren van die liefde uitgesloten.

De God der Orthodoxe kerk heeft zijn

[p. 180]

uitverkoren vaten lief dus de andere menschen zijn van de liefde buitengesloten.

De geheele Christenheid voedt zich met klanken, met ledige mooie - of met ledige leelijke woorden, maar in elk geval blijven het ledige woorden zonder inhoud voor den ernstigen naar waarheid dorstenden mensch.

Neemt uit het Evangelie van Jezus wat dienstig is voor de menschen, wat als Levende Werkelijkheid kan gevoeld worden in hunne harten en het zal hen leiden tot den Troon des Hemelschen Vaders.

Maar geef hen geen geestelijk voedsel dat nog niet voor hen geschikt is: zij zullen dan alle voedsel weigeren.

Heer, leer mij den weg Uwer inzettingen en ik zal hem houden ten einde toe.
Zie, ik heb eene begeerte tot Uwe bevelen; maak mij levend door Uwe Gerechtigheid.

Uit Ps. Dav. 119.

S. HOOGENDIJK-HESSE.

Arnhem.