De Hollandsche Lelie. Jaargang 29

Van Japan naar Java
door O.G. Thoden van Velzen.

‘Het Keizerrijk Japan heeft eene bevolking van ongeveer zeventig millioen zielen. Het strekt zich uit langs de oostelijke kusten van Azië, en bestaat uit: vijf groote en zeshonderd kleinere eilanden, die zeer verspreid liggen tusschen 21^o45′ en 50^o56′ noorderbreedte; verder de zuidelijke helft van Karafoeto (Saghalien) en Korea, dat door de Japanners Tshoesen genoemd wordt.

Wat Engeland voor Europa is, dat is Japan voor Azië, namelijk het oostelijk centrum van het wereldverkeer, waar drie zeer belangrijke wereldroutes, via Siberië, Suez en Amerika samenkomen, en elk jaar brengt meer bezoekers dan het vorige van alle deelen van de aarde.

Op de kust van den Grooten Oceaan liggen de voornaamste havens, zooals Yokohama, Kobe en Nagasaki, welke in geregeld overzeesch verkeer staan zoowel met Australië, Amerika en Europa als met Azië. De haven van Tsoeroega, aan den oever van de Japansche zee gelegen, onderhoudt geregeld stoombootverkeer en wel drie keer per week met Wladiwostok, dat per spoor via Siberië met Europa verbonden is.

De spoorweg van Tshoesen (Korea), die een zeer belangrijke wereldweg vormt in verbinding met den spoorweg van Zuidelijk- Mandsjoerije is met de spoorwegen in Japan verbonden door de stoombooten van de Japansche Staatsspoorwegen, welke tweemaal elken dag varen tusschen Foesan en Shimonoseki.

[p. 172]

Zooals men kan zien, strekt het Keizerrijk zich in eene lange lijn uit van het zuiden naar het noorden, zoodat zijne meest zuidelijk gelegen landstreken binnen den tropischen gordel liggen en in het noorden de koude luchtstreken bereiken. Deze aardrijkskundige ligging heeft Japan tot eene groote verzamelplaats van allerlei natuurlijke voortbrengselen gemaakt, en tevens vindt men een zeer gevarieerde flora en fauna binnen de grenzen van het Keizerrijk.

Het klimaat van het rijk is in 't algemeen zacht, maar toeristen raadt men aan dit land in de lente of in den herfst te bezoeken, welke de meest passende jaargetijden voor pleziertochten zijn. Het is te koud in Januari en Februari, behalve in sommige winterverblijfplaatsen, die op de oevers van den Stillen Oceaan of de ‘Binnenland Zee’ gelegen zijn.

Met Maart begint de lente en zet zich voort tot Juni, gedurende welken tijd alle planten achtereenvolgens bloeien en van Japan een bloemenrijk maken.

Juni is regenachtig en niet voor reizen geschikt. In Juli, Augustus en de eerste helft van September is de hitte te erg, gedurende deze maanden vluchten de menschen naar de bergen en de zeebadplaatsen.

October en November mogen de beste maanden genoemd worden, wanneer de lucht helder en zuiver en de temperatuur aangenaam is, en de chrysanthemums en de ontelbare kleurrijke bladeren van struiken en boomen in volle glorie prijken.

In December begint het winterseizoen en zijn dan de amusementspelen en onderhoudingsspelen tot tijdverdrijf in grooten trek.

Bovendien is Japan rijkelijk door de Natuur met bekoorlijke landschappen begiftigd, en menige streek kan door geringe menschelijke toewijding in een mooien tuin of prachtig park worden herschapen.

Dank zij de talrijke vulkanen, bevinden zich op vele plaatsen minerale bronnen, en deze hebben het ontstaan van vele gezondheidsoorden veroorzaakt, zooals Hakone, Atami, Arima en Ikao. Nergens zijn Natuur en Kunst zoo opvallend verbonden en ineengesmolten als in Japan, wat vooral op te merken valt bij de talrijke Boeddha- en Shinto-tempels en altaren, welke echt oostersch en zeer artistiek zijn.

Onder de voortbrengselen van Japan, neemt rijst de belangrijkste plaats in.

De beste rijst wordt in de volgende prefectschappen voortgebracht:

Nügata (bereikt door den Shin-etsoespoorweg), Hyo̅go (nabij Kobe), Toekoeoka (in Kyoeshoe), Chiba (ten Oosten van Tokyo), Aichi (nabij Nagoya), Toyama en Kanazawa (aan de Hokoerokoe-spoorwegen), Ibaragi (aan den Jo̅ban-spoorweg).

Gerst en tarwe zijn eveneens belangrijke producten en worden in groote uigebreidheid verbouwd.

De zijdekultuur. Japan verschaft ongeveer 30% van het totale verbruik van zijde in de wereld en ongeveer 60% van dat in de Vereenigde Staten van Noord-Amerika. De voornaamste districten voor de voortbrenging van ruwe zijde zijn Nagano aan den Shin-et-soe-spoorweg, Goemma (aan den Ryomo-spoorweg), Aichi nabij Nagoya, en zulke bergachtige streken als Yamanashi aan den Centraal-Spoorweg, Saitama nabij Tokyo, Gifoe nabij Nagoya, etc.

Thee. Shizoeoka, Miye en Saitama zijn de voornaamste centra van groene thee voor export, terwijl Kyoto en gedeeltelijk Saitama en Miye de bladeren voor binnenlandsch verbruik verschaffen.

De verdiensten van Japansche thee bestaan in de speciale geur en kracht om hare hoedanigheid te behouden, en zij wordt zeer door Europeanen en Amerikanen gewaardeerd. De beste thee komt van Oedshi, ten zuiden van Kyoto.

Tuinbouw. Vruchten worden hoofdzakelijk in de volgende prefectschappen gekweekt:

Pruimen: Kanagawa en Niigata.

Perzikken: Tokyo, Okayama en Kagoshima.

Peren: Shizoeoka, Nara en Kanagawa.

Dadelpruimen: Foekoeshima, Niigata en Chiba.

Appels: Hokkaido en Aomori.

Druiven: Tochigi en Yamanashi.

Oranjeappels: Wakayama en Shizoeoka.

Mijnbouw. Verrassend is de vooruitgang op mijnbouwgebied geweest. De voornaamste mijnen vindt men als volgt:

Goud en zilver. Yamagano nabij Yokogawa, aan de hoofdlijn van den Kagoshima-spoorweg gelegen.

Het eiland Sado in de Japansche zee.

Placer goud. Esashi in Hokkaido.

Zilver. Ikoeno, ten noorden van Himeji aan den San-yo̅-spoorweg.

Koper. Ashio nabij Nikko̅, Kosaka nabij de Ō-oe spoorweg, Besshi in Shikokoe.

IJzer. Kamaishi, prefectuur van Iwate.

Kool. Yoebari (Hokkaido), Sorachi (Hokkaido), Iwaki-Hitachi langs den Joban-spoorweg,

[p. 173]

Chikoeho, prefectuur van Foekoeoka, Takashima nabij Nagasaki. Müke nabij Koemanoto.

Petroleum. Niitsoe, Higashiyama, Nishiyama (prefectuur van Niigata).

De visscherij in Japan wordt tengevolge van de natuurlijke ligging van het land door buitengewone verscheidenheid gekenmerkt.

Behalve de haringvisscherij in het noorden, wordt geen bepaalde vischvangst op groote schaal uitgeoefend.

Zout. De binnenlandsche zeekusten zijn belangrijke zoutdistricten.

Boschbouw. De gewichtigste en meest uitgestrekte bosschen vindt men in de prefectuur Nara, op de hellingen van de noord-oostelijke districten, die naar de Japansche zee toegekeerd zijn, en in Kiso aan den Centraalspoorweg.

Katoenspinnerijen vindt men ìn de prefecturen: Osaka, Tokyo, Hyogo en Aichi.

Zijden geweven stoffen, krip, floers en Haboetaye worden hoofdzakelijk in de prefecturen Kyoto, Shiga, Foekoei, Ishikawa vervaardigd.

Japansch papier wordt in de prefectschappen Kochi, Ehime en Gifoe, etc. gefabriceerd.

Fantasie en artistiek matwerk wordt voornamelijk in de prefecturen Okayama, Hiroshima en Toekoeoka gevlochten.

Stroo- en snippervlechten in de prefecturen Okayama en Kagawa.

Porselein en Shippo̅ (brandschilderwerk) worden gefabriceerd in Aichi, Kyoto, Gifoe, Arita en Imari (deze twee plaatsen in Kyoeshoe).

Lakwerk. Lakwerk wordt in de prefecturen Ishikawa, Wakayama, Kyoto, en Shizoeoka vervaardigd. (Imp. Gov't Railways).

Aardewerk wordt vervaardigd in Somayaki, ten zuiden van Sendai, Banko nabij Nagoya, en in Satsoema-Yaki in 't zuiden van Kyoeshoe gelegen.

Pataten werden oorspronkelijk vooral in Satsoema verbouwd. Satsoema ligt in het zuiden van Kyoeshoe. Aardappel heet in het Japansch imo, Pataten heeten satsoema-imo oftewel satsoema-aardappel.

Tegenwoordig worden pataten overal in Japan gekweekt en vormen een geliefkoosd voedsel.

Kŭtani nabij Kanazawa is bekend wegens de schilderachtige landschappen en tevens om het porcelein, dat zeer fraai, maar duur van prijs is.

Ogasawara (de Bonin-eilanden) behooren tot Japan en verschaffen bijna alle ananassen en bananen, die in Japan gegeten worden. Deze eilanden liggen binnen den tropischen gordel.

Tokyo is de hoofdstad van het rijk en telt 2.186.000 inwoners.

Over ‘Tokyo van heden en morgen’ schrijft Baron Sakatani, burgemeester dier stad, in ‘The Japan Magazine’ Mei 1914 het volgende:

‘Het hedendaagsche Tokyo is bijna eene nieuwe stad in vergelijking met wat het tien jaar geleden was; en tien jaar later zal het eene nog nieuwere stad zijn in vergelijking met wat het tegenwoordig is.

Het gemeentebestuur heeft het plan om de stad op groote schaal te vervormen, en wanneer dit plan wordt uitgevoerd, zal Tokyo den naam van metropolis van het verre Oosten wel waard zijn. Inderdaad zal de stad dan gunstig met eene der groote wereldsteden kunnen wedijveren.

Elke burger stelt veel belangstelling in dit plan, en het vooruitzicht van zijne voltooiing brengt ons allen vreugde.

Om naar waarde te schatten, wat Tokyo heden is en wat het in de naaste toekomst hoopt te zijn, is het noodzakelijk een vluchtig overzicht te geven, van wat de stad in het verleden was.

Tokyo was oorspronkelijk als Yedo bekend, een naam, dien zij gedurende het tijdperk der Shogoens droeg. Bij het begin van de middeleeuwen was het terrein, dat nu door de stad bezet is, slechts eene grasvlakte, de vlakte van Moesashi, die echter voldoende belangstelling vond om door verscheidene van 's lands dichters vermeld te worden, welke onder den indruk van de schoonheid der maan kwamen, die uit de grasvlakte opsteeg of daarin onderging.

De naam ‘Yedo’ stamde zonder twijfel van eene familie van dien naam af, die eens die prairie bezat.

In de veertiende eeuw was zij als het district Yedo bekend; en in de vijftiende eeuw bouwde de bekende krijgsheld Ota Dokwan daar een kasteel, dat van toen af als het kasteel Yedo bekend was, de grondslag van de tegenwoordige stad en van ons keizerlijk paleis. In de zeventiende eeuw, toen Tokoegawa Ieyasoe Kwanto in bezit nam, of de oostelijke gewesten van het keizerrijk, en zijn hof in het kasteel Yedo vestigde, begon de stad snel te groeien en kwamen gemachtigden samen met het doel een gemeentebestuur in te wijden.

In die dagen werd de nieuwgeboren stad in verschillende wijken ingedeeld, en voor

[p. 174]

het gerief der burgers werden bruggen en kanalen gebouwd. Het is dus van belang te vermelden, dat het stedelijk gemeentebestuur van heden eene voortzetting is van wat door Ieyasoe werd opgericht, toen hij zijne hoofdkwartieren hier opsloeg om tegen de noordelijke barbaren te velde te trekken.

De stad Yedo groeide zoo snel en werd zoo machtig, dat zij spoedig de hoofdstad van het keizerrijk werd, en alle klassen van menschen zoowel als groote feudale heeren, begonnen zich hier te vestigen.

In de zeventiende eeuw groeide de stad zoo snel, dat hare grenzen zich tot aan de overzijde van de Soemida-rivier uitstrekten.

In 1653 richtte het gemeentebestuur van Yedo bij de rivier Tama een waterreservoir op. En in 1657 deelden de autoriteiten, uit de verwoesting van het grootere deel der stad door een algemeenen brand voordeel trekkende, de verschillende stadswijken opnieuw in, terwijl zij de verblijven der feudale heeren verwijderden om meer ruimte te krijgen en de Boeddhistische tempels voor het grootste deel in de voorsteden bouwden. In dezen tijd breidde zich de snelgroeiende bevolking tot ver aan den overkant van de Soemida-rivier uit, en werden de districten Honjo en Fakagawa georganiseerd. Zelfs werd in die vroege dagen het burgerlijke gemeentebestuur opgericht, in het Japansch genaamd ‘Machikwaisho’.

Vanaf dezen tijd gedurende 130 jaar bereikte Yedo het hoogtepunt van voorspoed, zich voortdurend uitbreidende, totdat er 1675 districtstraten waren, of veertig meer dan tegenwoordig. Gedurende het laatste deel der negentiende eeuw, wanneer de vraag om havens voor vreemde mogendheden te openen in aanmerking genomen werd, was het middelpunt van onderhandelingen en beraadslaging in Yedo.

Toen de publieke meening zich tegen het oude régime keerde, begon de macht van den shogoen te dalen. Men was toen in Yedo zoo opgewonden, dat de meeste feudale heeren, die in de hoofdstad van den shogoen verblijven hadden, hunne vrouwen en kinderen naar hunne landgoederen zonden, uit vrees voor komende onlusten.

Na den val van de Bakoefoe keerden de daimyo's van Yedo voor het grootste deel naar hunne landgoederen terug, en de voorspoed der stad begon te verminderen.

Gedurende eenigen tijd was de toekomst van Yedo twijfelachtig.

Maar de herleving kwam, toen in het zevende jaar van Me̅dshi de keizer de volgende verordening uitvaardigde:

‘Hierbij geven wij onze persoonlijke beslissing omtrent zekere staatsaangelegenheden en de regeering van het volk.

Daar Yedo de grootste kracht der natie geweest is en tevens gedurende eenigen tijd de meest bloeiende stad in het oostelijk deel van het rijk, zoo zullen wij naar die stad verhuizen en hare administratie voeren.

Van nu af aan zal echter de naam der stad Tokyo zijn, of de oostelijke hoofdstad. Deze stap wordt gedaan, omdat wij onpartijdig de geheele natie als ééne familie beschouwen. En het is onze hoop, dat de geheele natie deze aangelegenheid aldus zal opvatten.’

Vanaf dezen tijd was de voorspoed der stad verzekerd. Tokyo werd nu prefectuur; in October van hetzelfde jaar verhuisde zijne Majesteit van de oude hoofdstad Kyoto naar de nieuwe hoofdstad Tokyo, dat toen de metropolis van het Keizerrijk genoemd werd.

Het stedelijk bestuur werd nu opnieuw op moderne wijze, met inbegrip van de technische afdeefing der stad, ingericht.

De oude politie-districten werden in het zevende jaar van Me̅dshi afgeschaft en de stad werd in 15 wijken en stedelijke districten verdeeld, voor elk waarvan een bestuurder of hoofdman werd benoemd. In het vijftiende jaar van Me̅dshi, als een gevolg van eene algemeene reorganisatie van steden en dorpen door het geheele rijk, verkreeg Tokyo een nieuw systeem van stedelijk bestuur, en deze hervorming verzekerde aan de stad een grootere graad van zelfbestuur.

Tot dusverre heeft de stad onder speciaal toezicht gestaan van den gouverneur van de prefectuur Tokyo.

In het 31^ste jaar van Me̅dshi werd het stedelijk bestuur van Tokyo totaal gemoderniseerd, en tot eersten burgemeester werd wijlen de heer Hideo Matsoeda benoemd, die door den eerwaarden Yoekio Ozaki opgevolgd werd, en ikzelf ben de derde burgemeester.

Wat het bestuur van Tokyo betreft, eerst heeft men de Stedelijke Raadsvergadering, bestaande uit 75 leden. Zij is het middel, waardoor de wenschen der burgers worden uitgesproken en verwerkelijkt.

De burgemeester heeft het recht de Raadsvergadering samen te roepen, wanneer hij zulks voor de behandeling van zaken noodzakelijk acht. Hieraan zijn toegevoegd de

[p. 175]

stadsraad, die den burgemeester omvat, de vice-burgemeesters, zekere eereleden en gemeenteraadsleden.

De stadsraad is het middel, waardoor de wil van de stedelijke vergadering wordt uitgevoerd. Verder heeft ook iedere stadswijk hare eigen vergadering en de wijkvergadering beslist de zaken van de wijk.

De burgemeester heeft het algemeene overzicht en de contrôle van de geheele stad; en alle ondergeschikte krachten staan onder zijn toezicht. Hij wordt bijgestaan door drie vice-burgemeesters en twee eereraadsleden, hoofd- en assistentpenningmeesters, talrijke comité's, stafassistenten, die de beschikkingen van den burgemeester uitvoeren.

Onder de drie vice-burgemeesters zijn drie afdeelingen van stadsbestuur gesteld met vier departementen onder iedere afdeeling.

Eerste Afdeeling:

(a)	Departement van Gemengde Zaken
(b)	Opvoeding
(c)	Financiën
(d)	Straatverbetering

Tweede Adeeling:

(a)	Gezondheidsdienst
(b)	Waterwerken
(c)	Handel, Industrie, Statistiek
(d)	Boekhouding

Derde Afdeeling:

(a)	Belangrijke verkeerswegen
(b)	Bruggen
(c)	Rivieren en havens
(d)	Constructies en reparaties.

Er zijn ook speciale departementen, zooals het Electrische Bureau, dat over stedelijke ondernemingen en belangen waakt. Door dit Bureau worden hoofdzakelijk behandeld: Uitbreiding van Watertoevoer, Boomenbeplanting, Asylums, Hospitalen, Liefdadigheidsinstellingen, Bibliotheken, enz.

Door den groei en de verfraaiing der stad vermeerderen de inkomsten natuurlijk.

In het 31^ste jaar van Mèdshi bedroegen de inkomsten slechts 6.250.000 yen en de uitgaven ongeveer 3.350.000 yen.

Tegenwoordig worden de inkomsten op 31.320.000 yen geschat, terwijl de uitgaven 27.600.000 yen bedragen. Aldus zijn onze inkomsten en uitgaven vijf tot acht keer meer dan zij eenigen tijd geleden waren. Maar het Tokyo van morgen zal zonder twijfel eene meer progressieve stad zijn.

De gedaante en bouw der stad zijn zoo ruim en verscheiden, dat zij bijna eene wereld op zichzelf is.

Vergeleken bij groote westersche steden als Londen, Parijs, Berlijn, Weenen, St. Petersburg en New-York, bezit Tokyo eenige natuurlijke voordeelen, die het tot eene plaats van belang en schoonheid maken.

Om te beginnen heeft men een onvergelijkelijk uitzicht op den berg Foedshi in den achtergrond, terwijl zich naar het Oosten toe de mooie berg Tsoekoeba verheft. En aan de overzijde van de uitgestrekte baai, die zich tegenover de stad bevindt, doemen de blauwe ketenen van de Boshoe- en Shimosa-bergen op.

De Soemida-rivier vloeit door het midden der stad, een stroom, die aan menige dichterlijke en historische herinneringen doet denken. Binnen de ruimte der stad, ongeveer dertig vierkante mijlen, bevinden zich talrijke tafereelen, zoowel verscheiden en schilderachtig als historisch. Aan elke hand ziet men schilderachtige heuvels en dalen, boomgaarden, parken, vijvers, meren en beekjes zonder tal.

Bovendien geniet de stad van een zacht klimaat en er zijn Japansche dingen genoeg om van de stad eene uiterst belangwekkende plaats voor den waarnemer te maken. Ze bezit dus al het materiaal voor nog grootere aantrekkelijkheid, zoodra wij den tijd en de middelen kunnen vinden voor nieuwe en algemeene verbeteringen.

Tot de vele verbeteringen, die wij van plan zijn in de toekomst uit te voeren, behooren havenherbouwingen watertoevoer, rioleering, onderhouding van wegen en straten, wat een kolossaal bedrag van uitgaven vereischt, die moeilijk door een arm land kunnen worden opgebracht. Omdat echter al deze ondernemingen als vruchtdragende kunnen worden beschouwd, zoo zijn wij ervan verzekerd, dat zij uitgevoerd kunnen worden.

De bevolking van Tokyo, waaraan men honderdduizend zielen per jaar kan toevoegen, bedraagt nu bijna drie millioen, en over eenige jaren zal de stad even volkrijk als de grootste westersche steden zijn.

Wij beweren, dat er over tien jaar groote veranderingen in Tokyo zullen plaats grijpen, maar zelfs nu al ziet men iedere week de eene of andere belangrijke verandering ten goede. Nieuwe parken verschijnen, en oude straten worden tot die van eene moderne stad omgebouwd en wel zoo snel, dat sommige gedeelten als overplantingen schijnen van de eene of andere westersche hoofdstraat.

Tien jaar geleden waren de meeste straten van Tokyo zoo nauw, dat er geen ruimte

[p. 176]

genoeg was voor electrische tramwegen, en er waren zeer weinig moderne gebouwen.

Een groot aantal straten is nu verbreed geworden en de electrische tramdienst omvat bijna ieder deel der stad. Gebouwen in Europeeschen stijl verrijzen aan elken kant.

Indien de veranderingen in het volgende tiental jaren op dezelfde wijze plaats hebben, dan zal de vervorming als een wonder kunnen worden geboekt.

Tegen dien tijd verwacht Tokyo eene nieuwe moderne haven te bezitten, welke de groote oceaanschepen zullen kunnen bevatten. Verder zal de stad door een systeem van moderne rioleering worden gedraineerd, zoodat epidemieën tot het verleden zullen behooren.

Het tegenwoordige drinkwater van Tokyo, dat door een zuivere stroom van de Tamarivier geleverd wordt, is even goed als dat van de meeste westersche steden, en men kan het drinken, zonder dat het gekookt behoeft te worden.

De toevoer echter is, vooral in tijden van droogte, niet geheel voldoende. En om dit gebrek te verhelpen, is men nu aan het werk, om den watertoevoer te verhoogen; de vermeerdering schat men op 19.000.000 kubiek voet per dag, zelfs als er geen regen gedurende een honderdtal dagen valt. Het nieuwe reservoir wordt in Moerayama gebouwd, per automobiel van Tokyo in ongeveer een uur tijds te bereiken.

Daar ligt nu een dorp, maar indien iemand het gaarne wil zien, dan moet hij spoedig gaan, want het zal niet lang meer duren of de plaats wordt door een meer van zuiver water bedekt. Van dit reservoir zal een breede weg naar de hoofdstad leiden en het landschap zal een tafereel van schoonheid vormen, niet ongelijk aan wat men ziet bij het Hakone-meer.

Tokyo verandert in de voorsteden sneller dan in de eigen stad. Omdat de meeste omstreken schoon en vol historische herinneringen zijn, zullen zij als woonoorden steeds meer de aandacht trekken en de voorkeur hebben.

In het Zuidwesten van Tokyo bevindt zich een district, dat Inokashira heet, met een schilderachtigen vijver, die eene waterbron voor Yedo was in het Tokoegawa-tijdperk. Rondom dezen vijver slingeren mooie lanen, welke tevoren tot de keizerlijke huishouding behoorden, maar door wijlen den Keizer aan de stad geschonken zijn.

De stad heeft besloten om deze plaats tot een park voor het publiek te herscheppen; en wanneer dit werk geëindigd is, zal zij zonder twijfel een groot centrum voor recreatie worden.

Nabij de bron van de Tama-rivier bevinden zich mooie bosschen, die tot de stad behooren, waaraan andere zullen worden toegevoegd; en deze zullen tot uitspanningsgronden voor burgers en eene boschaanplanting gemaakt woorden, waar zoowel boomen van Europa en Amerika als inheemsche boomen zullen worden geplant.

Dit boschwerk zal den stedelijken watertoevoer zeer verhoogen en de verkoop van boomen zal ongeveer 200.000 yen per jaar opbrengen.

Het is mijne ambitie er jachtgronden van te maken, besluit Baron Sakatani, waar hazen, wilde beeren en andere dieren, ook vogels van alle soorten kunnen tieren, zoodat de stedelingen zich kunnen vermaken om daarop te jagen.

(Wordt vervolgd).