De Hollandsche Lelie. Jaargang 29

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschap, kring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nummers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Alle brieven moeten, om in de d.a.v. week omgaand te kunnen worden beantwoord, uiterlijk Zaterdag-ochtend in mijn bezit zijn.

Redactrice.

P.S. Het spreekt vanzelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers, die in de corr:-rubriek thuisbehooren.

Poedelbaas. - Ik vind het heel prettig van U weer eens te hooren; gij moogt mij zooveel gij wilt vertellen van U-zelf, en ook van dat andere, dat wat gij aanroert aan het slot van Uw brief. Maar ik mag U niet antwoorden. Ik mag dat niet; dat is mijn plicht, die ik heel duidelijk voor me zie. En de Uwe is m.i. om van dáár heen te gaan. Maar, zelfs dat kan ik niet zóó voldoende beoordeelen om er op te willen aandringen. Hartelijk dank voor Uw brief, en voor Uw vertrouwen. Ik antwoordde U, ingevolge Uw wensch, omgaand in de volgende Lelie na ontvangst van Uw brief.

J.P. - Kan er iets van U zijn zoek geraakt? Ik ontving namelijk van U een briefkaart, waarop staat dat gij, ‘in vervolg op vroegere correspondentie, mijn aandacht vestigt op prof. Engels' artikel in Uber Land und Meer no. 38 1915.’ En ik herinner mij niets waarmede ik deze briefkaart kan in verband brengen. Die mij thans toegezonden kaart is enkel geadresseerd naar den Haag (zonder straattoevoeging; enkel met het adres van red. Holl. Lelie); kan dus wellicht een vorig schrijven, eveneens onvolledig geadresseerd, zijn zoekgeraakt? In elk geval kan ik, thans van huis zijnde, Uber Land und Meer niet nazien. Thuis-zijnde lees ik zelve het Blad, maar niet nu, nu ik tijdelijk afwezig ben. Misschien kunt gij mij het toezenden, of mij melden wat gij bedoelt? Uit het plaatje van uw kaart, voorstellend een aanval van Franschen en Bataven tegen de Engelschen en Russen, kan ik wel vermoeden dat gij en ik, inzake onze oorlogssympathieën, geestverwanten zijn. - Wij-Hollanders hebben ons steeds door de Franschen in de luren laten leggen, en de Engelschen zijn onze geheele geschiedenis dóór onze vijanden geweest. Intusschen, het woord is zoo wáár dat een volk niets leert dóór zijn geschiedenis. Altijd opnieuw zien we dat. En bij ons in het bijzonder

Odillon. - Ik zal mijn best doen het nu spoedig te plaatsen. Kassian inzake Uw gezondheid. Nu, zorg maar dat de U gegeven raad zal helpen. Ik hoopte dat ge in dit geval genoegen en gezondheid hadt kunnen vereenigen, en gaf U daarom die adressen. Maar het is dus zeker tenslotte beter zoo. Veel groeten.

Rosalius. - Ik vind Uw artikel geschikt, en laat U de drukproef toezenden. Tot op zekere hoogte hebt ge goed geraden, want, als ge dit leest, is de ‘trekvogel’ inderdaad reeds weer ‘een station verder’ op het zomeruitstapje. Nu, dat nieuwe station zal wel blijven het eind-station vóór mijn terugkeer tot den Haag, want het is daar, op dat eind-station, veel te prettig logeeren dan dat ik dan nog verder zou willen trekken. - Die dames, achter U in de galerij op Scheveningen, kunnen reeds daarom niet geweest zijn ondergeteekende en hare vriendin, wijl wij reeds sinds 20 Mei den Haag verlieten. Maar ook voor de rest behoeft gij de aanwezigheid van een wit poedeltje nimmer met mij in verband te brengen, want Benjamin lijkt op niets zoo

[p. 15]

weinig als op een poedel; ook is hij niet wit maar crême en geel, en heeft meer iets van een smous, een setter, of een griffon. -

Een bezoek in Heelsum kan ik U in elk opzicht warm aanbevelen. Ook voor fietstochtjes is het Kurhaus een uitstekende gelegenheid tot een kort verblijf van enkele uren, of een dagje en nacht, wijl het niet alleen is een pension maar óók hôtel. - 't Zal U er stellig bevallen. Hartelijk gegroet.

Mevr. M.K. te O. - Uw schrijven heeft me bijzonder veel plezier gedaan in het algemeen, omdat zulke brieven als de Uwe mij tot een steun zijn, maar nog om een bijzondere reden óók, namelijk om Uw instemming met mijn correspondentie aan Carmen-Sylva in het Lelienommer van 23 Juni, in welke corr. ik behandel de dienstboden-quaestie, bezien van het dienstboden-standpunt. Zeker, ik ontving vele bewijzen van instemming met mijne opvatting dezer quaestie, mijn opvatting namelijk dat niet de dienstboden maar juist de mevrouwen-zelf zijn (in het algemeen gesproken) de hoofd-aanleiding tot den treurigen toestand; en ik ken dan ook - zooals ik schreef in die door U bedoelde corr. aan Carmen-Sylva - heel veel dienstboden die gelukkig een gunstige uitzondering maken op de slechte reputatie van hare klasse, een gunstige uitzondering volgens het eigen getuigenis aan mij, mondeling of schriftelijk, harer meesteressen. Maar ik weet iemand, die juist in deze quaestie steeds met mij van meening verschilt, en wien daarom juist deze laatste correspondentie aan Carmen-Sylva weer beslist ergerde. Voor hem neem ik over Uw letterlijke woorden:

Maar nu moet ik U toch even schrijven dat Uw correspondentie aan Carmen Sylva in de Lelie van 23 Juni mij bijzonder sympathiek is, en ik dat schrijven graag over ons heele land, maar voornamelijk in de steden, rond zou strooien. Er zijn helaas vooral in de steden hare dienstboden, maar nog oneindig meer onmogelijke Mevrouwen(?)

Die bedoelde iemand en ik hebben op dit punt reeds meermalen van gedachten gewisseld en worden het er nooit over eens - vrees ik. Daarom verheugt het mij juist nu, nu deze correspondentie aan Carmen Sylva zijn aandacht weer heeft getrokken, Uw ware woorden onder zijn oogen te kunnen brengen. Hartelijk dank voor Uw instemming.

Wat Uw wensch aangaat, indien gij terugkeert naar V... dan zult gij mij daar misschien nog wel eens zien, want ik heb daar zeer lieve kennissen. Alleen zijn ze meer van huis dan thuis, zoodat ik hen tot hiertoe nog nooit dáár opzocht. Wie weet echter wat het toeval doet. Het heeft me thans hier in H... terug doen vinden menschen, die ik vóór vele jaren heb ontmoet op een binnenplaatsje in Java, die mij nooit zouden herkend hebben, en eerst door mijn naam er achter kwamen dat ik diezelfde Anna Lohman was, die ze met haar vader dáár hadden zien rondloopen. Maar, of ge mij werkelijk herkennen zoudt? Ik moet er dikwijls om lachen dat de menschen, die mij toevallig plotseling ontmoeten, gewoonlijk eenigszins versteld staan een gansch andere persoonlijkheid te zien dan de hooghartige, bij de hand-optredende, scherpe dingen zeggende vrouw, die ze zich blijkbaar van mij hadden voorgesteld in hunne gedachten. Ik ben namelijk een zoo vroolijke, voor mij-zelve zoo gelukkige natuur, en ik spreek dientengevolge zoo nooit over mijn werk, dat ik een geheel ander wezen ben, als men mij spreekt en kent, dan men gewoonlijk mij aanneemt te zijn. - Uw beschouwing over de eenzijdigheid waartoe gij U inzake pro-Duitschheid wel eens laat verleiden is heel eerlijk; m.i. is zij een echt-vrouwelijke eigenschap van zich aldus méér door gevoel te laten beheerschen dan door rechtvaardig oordeel. Ik-ook voel, zooals gij weet, voor de Duitsche natie veel, maar aan den anderen kant mogen ook wij, die pro-Duitsch voelen, daarom niet vervallen in het euvel van daarom alles gaan goedpraten en alles gaan verdedigen wat de Duitschers op hun kerfstok hebben. In een oorlog kan het niet anders of alle slechte elementen komen los, op alle lage hartstochten en instincten wordt gespeculeerd, met alle mogelijke phrasen wordt geschermd, dronkenschap, bandeloosheid, onzedelijkheid vieren hoogtij, want, zonder dat alles zou geen enkel leger in staat zijn tot ‘heldenmoed’ en hoe al dat fraais meer heet.... op het geduldige papier! De legeraanvoerders, de officieren, van elk leger, zijn daarom wel genoodzaakt hunne soldaten alle mogelijke vrijheid te laten in rooven, brandstichten, vrouwenverkrachten, zuiperij, enz., enz. En ook de Duitschers kunnen daarom in al die dingen evenmin van schuld worden vrijgepleit als de Franschen, Engelschen, Russen, Belgen, als wie ook ter wereld, die oorlog voert. Dit erkennen is m.i. iets geheel anders dan alle ‘gruwelen’, die men den Duitschers aanwrijft, willen gelooven per-se, hoe onbewezen ook, of dan haar, de Duitsche natie, den ondergang toe te wenschen, door dezen oorlog. Ik voor mij hoop nog steeds dat Duitschland moge zegevieren in het belang van de beschaving in het algemeen en van ons land in het bijzonder; oneindig veel liever zie ik Duitschland zegevieren dan Engeland, met zijn heerschzuchtige huichelpolitiek van alles-inpalmen-willen, dan Frankrijk, verrot van onder tot boven, denk maar aan het laatste Caillauxschandaal, verkocht van den hoogsten ambtenaar tot den laagsten, dan Rusland, half beschaafd nog maar, om niet te spreken van het dreigend gele gevaar dat de onvermijdelijke nasleep zon zijn eener zegepraal van de geallieerden. Met dat al, ik voor mij vind oorlog iets zóó afgrijselijk-slechts en gemeens, en iets zóó ten hemel-schreiend-onrechtvaardigs, dat ik elken vrede, hoe ook, onbepaald zou toejuichen boven ook maar één dag verlenging van den oorlog. Wie ook op dit oogenblik zou ten onder gaan door vrede, alles beter nog dan een voortzetting van den gruwel-zelf als zoodanig. Overigens dank ik U voor Uw in het slot zoo ware woorden, die ik hieronder overneem:

Uw te kaak stellen af en toe van het Dagblad de Telegraaf doet mij ook zoo'n groot genoegen; maar ik vind wel dat de Regeering er zich mee moest bemoeien, door de voortdurende ophitserijen tegen een bevriende natie. Maar 't is helaas zooals U schrijft: is men werkelijk onzijdig, zooals U altijd in uw schryven over de verschillende oorlogvoerende natiën zijt, dan is men al veroordeeld

[p. 16]

als pro-Duitscher, en doet het groote niet doordenkende publiek dan nog of pro-Duitsch zijn een halsmisdaad is.

Deze ‘halsmisdaad’ heb ik voortdurend begaan - schijnt het -. Ik heb er geen berouw van. Ik stel er namelijk steeds een eer in te behooren tot de eerlijke minderheid in tegenstelling van de liegende en napratende meerderheid - die in deze twee dingen van liegen en napraten steeds de meerderheid vormt, op elk gebied.

Georges. - Hoezeer het mij buitengewoon speet, heb ik, door uitstedigheid, niet aan Uw verzoek kunnen voldoen om, namens U, dat onderzoek in te stellen. Want, het verzoek nog eens weer overdragen aan een derde, dat vond ik eene te groote verantwoording. Voor mijzelve zou het reeds een moeilijk iets zijn geweest - U niet kennend - te beoordeelen of het iets voor U geschikts zou zijn, maar toch zou ik liever die verantwoording op mij-alleen nemen dan er nog eens een derde in moeien. Uit mijn Lelie-corr. zult gij wel reeds hebben gelezen dat ik niet in den Haag ben in den zomer. Ik wilde U particulier antwoorden, maar tijdgebrek weerhield mij. Dan heb ik nog een anderen brief van U, waarin gij nog eens opnieuw terugkomt op ons meeningverschil in zake Frankrijk en Duitschland. Wij zullen elkaar daarin niet overtuigen, maar toch even goede vrienden blijven, hoop ik. Dat gij, om familieredenen, niet met Uw naam wilt onderteekenen is Uw zaak natuurlijk, maar het spreekt vanzelf dat dit feit U dan het recht ontzegt anderen aan te vallen op een zóó persoonlijke wijze, waar deze harerzijds wèl met hunnen naam teekenen. Althans, zoo vat ik fatsoen op in zake persmanieren, in tegenstelling van andere redactiën, die het toelaten hoe menschen, die wèl hun naam noemen, per ingez. stuk of, erger nog, per ‘redactie’-artikel, worden beschimpt, gehoond, en belasterd zonder eenige onderteekening dergenen die dat laatste onfatsoenlijke doen. Hartelijk gegroet.

D.B. - Uw briefje met de toestemming ontving ik in grooten dank.

Mevr. V.d.W. te B.P.N.I. - Ik verwijs U naar no. 39, '15 en naar nommer 52, van 30 Juni '15. Uw vraag vindt gij daarin uitvoerig beantwoord. De toegezonden brochure ken ik natuurlijk reeds lang. Daarvoor mijn dank.

Udo. - Druk- en zetfouten moet gij niet aan mij opgeven maar aan den uitgever. Dit wordt in elke Lelie herhaald in de berichten bovenaan. Het spijt mij dat ik aan Uw wensch, om deze verbetering te doen aanbrengen, dus geen gevolg kon geven, maar, als ik eenmaal begin met uitzonderingen te maken, waar zou dan het einde zijn.! Maak s.v.p. dat eene belangrijke artikel dan liever nog eens opnieuw, want ik heb die copy niet hier, wel in den Haag. - Na ontvangst zal ik dan zorgen voor dadelijke plaatsing.

Toetie. - Hartelijk dank voor de kaart. Ja, Heelsum is bijzonder-lieflijk. Maar het mist de Nauheimsche geneeskrachtige baden. Dus, in dat opzicht zal het nooit Nauheim voor mij kunnen vervangen. - Ik hóóp zoo dat gij een anti-trek-honden-bonder wordt door die brochure.

H.L. - Dank voor Uw lieven hartelijken brief. Om U de waarheid te zeggen, vreesde ik dat gij mij mijn rondborstig schrijven kwalijk hadt genomen. Echter, zooals ik U toen dáárbij schreef: Nichts für Ungut. Zóó was het bedoeld. Zoo óók hebt gij het gelukkig opgenomen. - Ik vind het zoo heerlijk in U, dat gij óók een èchte dieren beschermster zijt, in dien zin namelijk, dat gij iets doet voor hen, Uw huis voor hen openzet. - In zake onze Duitsche sympathieën over en weer, verwijs ik U naar de corr: hierboven aan mevr. M. - K. te O. Met U ben ik het zoo volkomen ééns dat het zoo innig dom is van al degenen, die voor Engeland de kastanjes uit het vuur gaan halen, thans Italië, misschien straks Bulgarije, of Rumenië, of Griekenland. Wat heeft België te danken aan Engeland? Niet eenmaal finantieele, daadwerkelijke hulp thans! Terwijl Amerika en wij ons hebben uitgesloofd in dat opzicht, houden de Engelschen de hand op hun zak. Voor dr: Zadelhoff neem ik over:

Precies wat Dr. G.W. van Zadelhoff in de Lelie van 21 April schrijft kan ook ik bewijzen, met wat mijn grootvader ons alles vertelde. Mijn grootvader was juist als hofprediker in Brussel met onzen Koning en de hofhouding gevlucht, toen de Belgen zijn huis kwamen onderzoeken en hem wilden gevangen nemen en ophangen, omdat hij was: Oranjegezind, en protestant!! Goddank was hij net 5 minuten weg, eerst naar Antwerpen, en toen naar den Haag. In zijn huis werd natuurlijk alles door elkaar gesmeten, woedend dat ze hem niet meer vonden. En wat Dr. van Zadelhoff dus beschrijft heeft mijn grootvader alles zelf meegemaakt.

Alle Oranjegezinde protestantsche Nederlanders werden 't land uitgejaagd, hun boel vernield, anderen gevangen genomen en gedood, enz. enz.

Mijn grootvader vroeg mee te mogen gaan met 't leger, en zoodoende was hij een van de veldpredikanten die de 10-daagsche veldtocht meemaakten. Hij zelf had er niet veel ongemak van, want de Prins van Oranje bood hem zijn rijtuig aan op de marschen. Maar daardoor kon hij ook alles beter opnemen, en dat verraad van de Belgen bij Leuven kunnen wij, uit naam van mijn grootvader naar wat hij ons ervan vertelde, ook bewijzen.

- Inderdaad, ook ik geloof, dat de Walen méér Franschgezind zijn dan de Vlamingen. Maar toch schreeuwen ook deze laatsten thans voortdurend ergerlijk hunne anti-duitschheid uit! Zij leggen er allen nadruk op dat ze in deze quaestie 't geheel ééns zijn met de Walen, en er prijs op stellen alle vroegere partij-vervreemding te vergeten juist ter wille van ‘het’ beginsel: de verbroedering met Frankrijk. Stijn Streuvels maakt in dezen een pracht-uitzondering! Zijn dagboeken zijn superieur door hunne onpartijdigheid. Hartelijke groeten, ook aan onze wederzijdsche vrienden ten Uwent.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.