De Hollandsche Lelie. Jaargang 28

De houding van Italië.

De Telegraaf schreef: ‘De bemanning der Duitsche onderzeebooten oefenen hunne roemlooze praktijken uit, op een wijze, die, indien er een internationale rechtspleging bestond, slechts met den strop gestraft zou worden’.

Te recht hebben die woorden de verontwaardiging der Duitschers opgewekt. De Duitsche Marine staat even hoog als het Duitsche leger en evenmin als het Duitsche leger ooit wreedheden bedreef, evenmin doet de Duitsche Marine ooit iets afkeurenswaardigs. Is het de schuld der onderzeebooten, dat die neutrale handelsschepen geen Engelsche oorlogsschepen zijn? Krieg ist Krieg, en van dat standpunt bezien, komt het er op een paar menschenlevens toch niet aan, als men het groote Duitsche vaderland verdedigt. En of die menschenlevens nu toebehooren aan neutralen, wat doet dat er toe. Gelooft men niet, dat het edele Duitsche volk berichten lezende omtrent het torpedeeren van Hol-

[p. 776]

landsche, Grieksche en andere schepen, het niet jammer vindt, dat het niet-Engelsche schepen betreft. En is het niet te begrijpen, dat nu de Duitsche vloot getoond heeft niets tegen de Engelsche te vermogen, men het Duitsche volk wil laten zien dat men nog niet geheel en al van de zee verjaagd is.

Maar tegenover de Duitsche helden der onderzeebooten is het plicht de diplomaten te noemen. Op die menschen is meer dan ten volle van toepassing hetgeen wij hierboven van de Telegraaf citeerden. En die straf moest niet alleen op de Duitsche, maar op alle diplomaten worden toegepast. De Duitsche diplomaten zijn zelfs de meest schuldigen, omdat zij als diplomaat zoo slecht zijn.

Georges Blanchon zeide: ‘La guerre devient surtout un moyen employé par les peuples pour s'enrichir: elle travaille pour l'avenir; elle ira jusqu'au bout des intérêts.’ Onwaar in die woorden is, dat de volken oorlog maken, en gebruiken als middel om rijk te worden. Dat doen de diplomaten, zonder in te zien, dat de voorspoedigste oorlog nog een buitengewoon groote ramp voor ieder volk is. Prof. Jelgersma wees er op, het geval Hérail besprekende, dat die officier onder den noodlottigen invloed was gekomen van zijn tegenwoordige omgeving, waarbij ‘dooden’ regel was. Op diezelfde wijze komen de diplomaten langzamerhand onder den invloed van hun eigen voortdurende bedriegerijen, en zien niet eens meer in dat dit slecht is.

Emile Ollivier schreef o.a.: ‘Ne ménageons pas l'admiration à Frédéric. Il a violé les traités et le droit des gens: qui s'est agrandi en les respectant?’ Dat is de diplomatenmoraal. En dat weet ieder. Dezelfde Blanchon schreef in 1911: ‘La neutralité de la Belgique, ne l'oublions pas, risque fort d'être violée par l'offensive allemande.’

Het is echter te begrijpen, dat in een dergelijke wereld men nooit zeker is van zijn resultaten. Bismarck, die het nogal gelukkig trof met de drie oorlogen, die hij het Duitsche volk opgedrongen heeft, was ook daarvan overtuigd. Hij zeide, dat de diplomaat nooit zeker is van zijn resultaten: ‘Il est constamment tourmenté par l'incertitude de savoir si, finalement, il n'en résultera pas des conséquences nuisibles. Il n'est jamais assuré là-dessus. La politique a en cela une certaine ressemblance avec la sylviculture. Il y a chez nous une école de sylviculture au fronton de laquelle on lit cette inscription: Nous récoltons ce que nous n'avons pas semé, et nous semons ce que nous ne récolterons pas. L'homme politique, après la conclusion d'une affaire, si belle qu'elle paraisse, ne peut rien inscrire à son avoir avec certitude. Cela ne m'est pas arrivé, même après une paix aussi brillante que celle de Francfort.’

Dit zeide Bismarck niet in 1872, maar in 1897, wel een bewijs, dat hij over die vrede van Frankfort, die voor Duitschland slechts een gewapende vrede beteekende, niet bijzonder tevreden was.

Maar uit die woorden blijkt ook hoe bijzonder moeilijk het voor de Italiaansche diplomaten is om te doen, niet wat goed is, maar datgene wat achteraf zal blijken het voordeeligste te zijn. Want daarnaar wordt het werk van een diplomaat beoordeeld. Na den slag bij Sadowa zeide de aide de camp Baron von Steineker tot Bismarck: ‘Excellence, vous voilà passé grand homme! Si le Prince Royal fut arrivé trop tard, vous étiez le plus grands des coquins.’

En de diplomaat, die in een moeilijk oogenblik beslissen moet, heeft behalve aan zijn land ook te denken aan eigen reputatie.

Wat moet Italië doen? Het verdrag, het verbond met Duitschland en Oostenrijk is evenals alle verdragen een ‘vodje papier’, maar waar zit het voordeel, en wanneer is het tijd in te grijpen. ‘Der den Augenblick ergreift, dass ist der rechte Mann’.

Den 3 November 1805 sloot Pruisen een verbond met Oostenrijk en Rusland te Potsdam. De Pruisische Koning en Alexander zworen elkander daarbij vriendschap en trouw bij het graf van Frederik de Tweede in de Garnizoenskerk. Daarbij beloofde Pruisen's Koning Napoleon een onaanneembaar ultimatum te stellen, om na weigering ook tegen Frankrijk op te trekken. Napoleon versloeg de Oostenrijkers bij Austerlitz en stelde Pruisen voor afstand te doen van Anspach aan Beieren en van Kleef en Neuchatel aan Frankrijk waarvoor het van Beieren een stuk grondgebied met 20000 bewoners zou krijgen en van Frankrijk Hannover. Ondanks het plechtige verdrag met Rusland en Oostenrijk teekende niet alleen Haugwitz, maar ook de Pruisische Koning dit verdrag, daarmede demonstreerende, dat ook toen ter tijde een verdrag met Pruisen niet veel waarde had. Dit verbondsverdrag met Frankrijk werd geteekend 26 Februari en 1 Juli daaropvolgende teekende de Koning een nieuw verdrag met Rusland, belovende gezamentlijk tegen Frank-

[p. 777]

rijk op te trekken. Voor een groot deel was de Koningin door hare intriges daarvan de schuld. Zoo had zij zich door den Koning Kolonel doen maken van het regiment van Bayreuth. Op haar verjaardag liet zij veertien kinderen optreden in de uniform van den grooten Keurvorst, waarbij zij een voordracht hielden, waarin de overwinnaar van Rosbach aan haar de eer, de macht en het geluk van Pruisen toevertrouwde.

Geheel en al daargelaten het immoreele van die verschillende traktaten, dat toch is de ware diplomatie, koos Pruisen slecht zijn tijd. Voor de nederlaag der Oostenrijkers was grond om tegen Napoleon op te treden, na Austerlitz was dit dwaasheid, het was te laat. Maar dat zagen de Pruisische politici niet in, voor zij bij Jena en Auerstädt definitief geslagen waren.

Diezelfde moeilijkheid in het kiezen van zijn tijd kwam voor Oostenrijk toen Frankrijk en Engeland tegen Rusland streden bij Sebastopol. Had Oostenrijk toen Rusland ter hulp gekomen, dan ware nooit de voor haar zoo noodlottige Italiaansche oorlog gevolgd, waarbij Rusland Oostenrijk in den steek liet.

En in 1866 stond Napoleon voor hetzelfde vraagstuk. Maar hij dacht de beide tegenstanders van gelijke sterkte. Beiden zouden verzwakt uit het strijdperk treden, waarna hij zijne compensaties zou ontvangen. De schitterende overwinningen der Pruisen maakten Bismarck brutaal genoeg om alle compensaties te weigeren, waarop Napoleon in de kaart van Bismarck speelde door nu voor de belangen van Oostenrijk op te komen. Een alliantie met het geslagen Oostenrijk, met een lijk, wenschte Napoleon niet meer, maar het moest toch zoo min mogelijk verzwakt worden. Bij de vrede van Praag verloor Oostenrijk geen duim breed gronds, behalve Venetië, dat door bemiddeling van Frankrijk aan Italië kwam. De ‘gouden brug’, die Bismarck voor Oostenrijk bouwde, was de grondslag voor het verbond met Duitschland, terwijl Oostenrijk de steun van Napoleon vergat. Te recht zeide Bismarck: ‘Il eût bien mieux fait, dans l'intérêt de son pays et en vue des éventualités de l'avenir, au lieu de sauvegarder la puissance vaincue, de créer entre elle et son vainqueur une haine inextinguible.’

In 1870 verweet Thiers Napoleon: ‘On pouvait épargner ce malheur (Sadowa) à l'Europe, et un mot aurait suffi’. Maar Napoleon wist zijn tijd niet, verhinderde de oorlog niet en kwam niet tusschen beiden, toen het nog tijd was.

Die fout van Napoleon maakte niet slechts Pruisen machtig, maar was mede oorzaak dat Frankrijk in 1870 in den door Bismarck gestelden val liep.

In de Liberté van 6 Juli 1870 lezen wij dat Albert Duruy de Regeering verwijt, dat deze ‘a hésité huit jours à profiter de l'occasion qui s'offrait à lui pour venger Sadowa’, alsof Oostenrijk daarvoor zelf niet moest zorgen, Oostenrijk dat n.b. een welwillende neutraliteit tegenover Duitschland in acht nam, toen Frankrijk Sadowa zou wreken.

Het eenige land, dat bij een Europeeschen oorlog ter juister tijd is opgetreden voor datgene wat het toen zijn belangen achtte is Engeland bij den oorlog van 1878 tusschen Rusland en Turkije. Lord Derby verklaarde toen: ‘Si une intervention doit se produire, il vaut mieux attendre que les adversaires se soient épuisé par la guerre’. Verder verklaarde Lord erbij: ‘L'Angleterre restera neutre- mais elle s'efforcera de localiser et d'atténuer la guerre’.

In den oorlog had Rusland gewonnen, maar op het Congres te Berlijn was het Engeland en Bismarck, die de overwinning behaalden. Beaconsfield werd zeer enthousiast in Engeland ontvangen toen hij zooals hij zeide ‘de vrede en de eer’ medebracht.

Uit de enkele medegedeelde voorbeelden blijkt het hoe moeilijk het zelfs voor die slimme diplomaten is om hun slag te slaan, en men begrijpt in welke moeilijkheden de Italiaansche en Grieksche diplomaten verkeeren.

Italië deed een meesterzet op het Europeesche schaakbord met zich aan den oorlog te onttrekken, maar wat nu? Dat het reeds een overeenkomst met Oostenrijk gesloten zou hebben is natuurlijk niet waar. Het overwinnende Oostenrijk zou die overeenkomst toch niet nakomen, gedachtig aan het bekende ‘vodje papier’, terwijl bij de verdeeling van het geslagen Oostenrijk de Entente Mogendheden in hoofdzaak te beslissen hebben. Wacht dus Italië af totdat, op welke wijze ook, de vrede gesloten wordt, dan krijgt het ongeveer niets.

Het offensief der Duitsch-Oostenrijksche legers is gebroken, maar het defensief nog lang niet. Ieder gelooft en hoopt dat ook dit spoedig het geval zal zijn, maar dit is nog lang niet zeker. En als Italië nu het gewenschte grondgebied bezet, zonder daarin

[p. 778]

door Oostenrijk gehinderd te worden, dan kan het toch moeilijk verder offensief tegen Oostenrijk aan den oorlog deelnemen. Oostenrijk en Duitschland strijden dan met onverzwakte krachten verder aan de beide fronten om bij een overwinning op de Entente Mogendheden zich te werpen op Italië, en wat zal dan den einduitslag van die laatste episode van den Europeeschen oorlog zijn? Waarschijnlijk een nederlaag van Italië. Van dat standpunt bezien zou dus voor Italië het eenige zijn een ultimatum in te dienen, evenals Japan dat deed, met de bedreiging Oostenrijk, dat is dus ook Duitschland den oorlog te verklaren bij niet inwilliging van de gestelde eischen. Het is te begrijpen, dat de Italiaansche diplomaten voor zulk een stap terugdeinzen en liever nog afwachten tot het waarschijnlijke einde van den oorlog duidelijker in het zicht komt, en zich meer nog dan nu afteekent wie de overwinnaar zal zijn.

‘Maar dan zou het kunnen gebeuren dat de woorden van Napoleon over Oostenrijk: ‘Oostenrijk komt altijd om een leger en om een idee te laat’, ook op Italië van toepassing zouden zijn.

Gedachtig aan de ellende die de oorlog ook voor het Italiaansche volk zou beteekenen ware dit echter nog zoo kwaad niet. Ook de aanwinst van het verlangde grondgebied is geen voldoende compensatie voor de nasleep van den modernen oorlog. Maar zooals gezegd laten diplomaten zich nooit door menschelijke overwegingen leiden, dus ook in dit geval niet.

En daarom kon men er zeker van zijn, dat deze oorlog niet eindigen zou, niet eindigen kan alvorens Italië er aan deelgenomen heeft. Dat dit land daarbij de partij kiest van Frankrijk en Engeland was niet twijfelachtig, en dat daardoor de einduitslag van den geheelen oorlog nog zekerder ongunstig voor Duitschland en Oostenrijk zal zijn is ook duidelijk. Turkije telt niet mede, dat gaat waarschijnlijk evengoed als Oostenrijk te gronde. Zoodra men daar in den Balkan het eens is over de verdeeling van den Turkschen buit, zal men daar optreden, doch dit is bijzaak voor het geheel, bijzaak voor het beëindigen van dezen beestachtigen oorlog.

Daarom moet men zoo reikhalzend uitzien naar een beslissend succes der Entente-Mogendheden op één, of liever nog op beide fronten, dan treedt Italië op, en behoeft nog slechts het laatste bedrijf van den oorlog gespeeld te worden. Een bedrijf waar wij gelukkig geen rol in behoeven te vervullen. De rol van figurant, die de neutralen in het tegenwoordige drama vervullen, is trouwens reeds onaangenaam genoeg, zoodat ook niemand wenschen zal, dat wij nog tot de werkende leden van de troep zouden gaan behooren.

P.J. DE BRUÏNE PLOOS VAN AMSTEL.