De Hollandsche Lelie. Jaargang 28

Kunsten en Wetenschappen.

De roebel van een ongekroonden Czaar.

Wie op eenmaal een flinke duit gelds wil verdienen moet eens op zoek gaan naar dezen ‘Roebel’. Er zijn er maar een tiental in omloop gebracht, en als men er een bezit krijgt men er het 30.000-voud voor terug.

De uitgeroepen, maar niet gekroonde Czaar is Grootvorst Constantijn, zoon van Paul I, broeder van den kinderloos gestorven Alexander I.

Er zijn meer reliquieën uit dien tijd, doch zij zijn zooveel mogelijk vernietigd.

[p. 703]

Zoo werden o.m. alle portretten met het onderschrift: de Czaar Constantijn I, en alle stukken in zijn naam uitgevaardigd, ten vure gedoemd.

Enkele zilveren roebels met zijn beeltenis zijn den dans der vernietiging ontsprongen.

Toen het bericht van den dood van Czaar Alexander I Petersburg op 27 November 1825 had bereikt, was ieder van meening, dat zijn, in Warschau vertoevende broeder, hem moest opvolgen.

Terstond werd de eed van getrouwheid opgesteld. Des overleden Czaar's tweede zoon deed dien onmiddellijk, en hij begaf zich daarna naar de kazerne, waar hij zijn broeder Constantijn, als Czaar uitriep.

Zoo ging het in Moskou, zoo in andere steden. Gebeden voor den nieuwen Czaar werden in de kerken aan God opgedragen; portretten verschenen; staatsstukken werden in zijn naam uitgegeven.

Aan 's Rijks munt werd ook het bevel uitgevaardigd om de munten met zijn beeltenis te versieren. Op die wijze wilde men den nieuwen Czaar bekend maken onder het volk.

Een exemplaar werd aan Constantijn I te Warschau aangeboden. Daartoe deed een koerier een dollen rit van vier dagen, maar hij keek raar op zijn neus, toen Constantijn hem de munt voor de voeten wierp zeggende: ‘ik ben geen Czaar; enkel maar Grootvorst’. Hij kan geen anderen grond voor de handeling te weten komen, dan de vage aanwijzing: ‘de redenen zijn aan het Peterburgsche hof bekend’.

‘Cherchez la femme’.

De Grootvorst had zich laten scheiden van de Saksen-Coburgsche prinses, met wie hij gehuwd was, en een huwelijk aangegaan met eene Poolsche, Grudsinski genaamd.

Nu werd Nikolaas I Czaar. De roebels werden ingetrokken, even als alles wat op den ongekroonden Czaar betrekking had, en daardoor werden zij zeldzaam.

Ik houd mij aanbevolen zoo'n muntstuk als Paaschgeschenk te ontvangen!

Restaureeren van schilderijen.

Het restaureeren van schilderijen heeft zijn voor- en zijn tegenstanders. Zij, die gaarne een gaaf schilderij zien, versterken in grooten getale het cijfer der voorstanders, maar zijn te weinig technisch onderlegd om gewicht in de schaal te leggen.

Het is dan ook een vraagstuk, dat voornamelijk door technici, en dus in de eerste plaats door schilders, kan toegelicht worden, want met zekerheid het voor of tegen van 't restaureeren van schilderijen te beslissen is niet wel mogelijk.

Daarom des te meer is het belangrijk om kennis te nemen van wat de kunstschilder Herman Linde schrijft, in zake het restaureeren van kunstwerken uit de Rubenszaal in de Oude Pinakothek te München.

Hij toont zijn durf in 't uitspreken van zijn aanvalspleidooi door al dadelijk te schrijven: ‘Die Schäden an alten Gemälden entstehen, wie der Vergleich restaurierter Bilder mit unrestaurierten lehrt, zum grossen Teile erst durch das Restaurieren’.

Indien dit waar is zou men op nieuw aan 't restaureeren kunnen gaan, en zoo voortgaan totdat heel het vroegere schilderwerk door bij- en overschilderen door een nieuw was vervangen.

Moet men barsten, en eene enkele afschilfering, herstellen? Men denkt er immers niet aan om sculpturen of teekeningen bij te werken.

De Oude Pinakothek geeft sprekende voorbeelden, welke leeren kunnen, dat men niet moet restaureeren.

De onlangs geëxposeerde Rubensschilderijen: portret van Helene Fourment, en Diana in 't bad hangen naast een gerestaureerd portret van diezelfde dame, eerder model, later tweede vrouw van Rubens, en van zijn, ‘oogenschijnlijk’ gerestaureerde Susanna in 't bad.

Daaruit ziet men dat ‘die Porträts Rubens keineswegs so glasig waren, wie die restaurierten es sind, und dass seine figurenreichen Bilder durchaus nicht der Halbtöne und feinen Nuancierungen entbehrten, wie es die “Susanna” zum Beispiel tut’.

Trouwens Rubens is er nog goed afgekomen in vergelijking met Rembrandt en Dürer; bij hen ‘sind mit Abnahme des Lackes die Feinheiten und Lasuren, kurz die letzten harmonisierenden Töne verschwunden, und keine Kunst der Restauratoren ist imstande, dieselben wieder zurückzubringen’.

Conclusie: de beste wijze van restaureeren is... niet restaureeren!

Wij geven onzen Minister van Binnenlandsche zaken in overweging eene commissie te benoemen, samengesteld uit schilders, museum-directeuren en restaurateurs, die het vraagstuk grondig in studie neemt, en, zich later permanent constitueerende, tot voorlichting kan dienen.

A.J. SERVAAS VAN ROOYEN.

Oud-Gemeente-archivaris.