De Hollandsche Lelie. Jaargang 28

Overzicht van de Week.

I. Toeval of.... Bovenzinnelijk verschijnsel.

Excelsior deelt het volgend feit mee:

Een onzer meest bekende dames-violisten, die een maand vóór den oorlog uitbrak in het huwelijk was getreden, werd door haren man gezegd, toen hij moest uittrekken: ‘Lieveling, indien ik zal sneuvelen, dan zal ik zorgen dat je het nog eerder weet dan langs den officieelen weg....’ De echtgenoote dacht niet meer aan deze zonderlinge belofte, uitgesproken op het zenuwachtig moment der scheiding, maar l.l. Zondag werd zij aangegrepen door een onweerstaanbaar begeeren om een melodie te spelen, welke haar dierbare Rémi, de naar het front vertrokken echtgenoot, zoo zeer gaarne hoorde. Zij deed hare vioolkist open, nam haar viool, en werd doodsbleek: Twee snaren waren gesprongen: Re en Mi.

- ‘Ik versta de boodschap’, - mompelde ze, neerzinkend....

En Maandag daarop, tegen den middag, werd haar officieel meegedeeld dat de sergeant Rémi L.... was gesneuveld op het veld van eer....

Excelsior noemt dit feit ‘natuurlijk slechts een verschrikkelijk en ontroerend toeval.’ Ik zie er iets anders in. En velen met mij zullen zoo denken. ‘There are many things between Heaven and Earth, your philosophy never dreamt of’.... Aldus Shakespeare.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

II. De lieve Engelschen.

Wat wij doen voor de Belgen, wat rijk en arm hun geeft, hoe men zich voor hen opoffert op alle mogelijke wijzen, ik behoef het wel niet te vertellen in de Lelie. Wilt ge thans uit een onverdachte bron, namelijk uit een Fransch Blad, hooren hoe het rijke Engeland handelt ten hunnen opzichte, (het Engeland dat België meesleepte in den strijd, en waarvoor koning Albert en zijn bevolking de kastanjes uit het vuur haalden). Letterlijk vertaal ik voor U wat Thérèse Pierre Berton schrijft in Excelsior, (de echtgenoote van den onlangs overleden zeer bekenden Franschen auteur: Pierre Berton). Onder den titel: ‘La Belgique à Londres’ verschijnen van hare hand regelmatig brieven uit Londen, waaruit ik thans citeer:

Sedert ik hier in Londen ben, heb ik heel wat Belgen gesproken uit alle klassen der samenleving. Ik ben getuige geweest van de wijze waarop de Engelsche gastvrijheid werd aangeboden, en ook van die waarop de Belgen haar aannamen. Dat geeft mij den moed een zeer kiesch onderwerp aan te roeren, maar dat ik niet stilzwijgend mag voorbijgaan.

Er is een onweerlegbaar en treurig feit: de eerste impulsie van Engelsche gastvrijheid is verminderd. Ik moet de waarheid zeggen, omdat men mij verzoekt te getuigen. Kerstmis zag het eind-oogenblik van sommige door Engelschen vriendelijk-aangeboden verblijfplaatsen voor Belgische vluchtelingen. Den Belgen is het sinds eenigen tijd recht moeilijk een onderdak te vinden in Engeland, tenzij tegen betaling (natuurlijk; de Engelsche koopmansgeest!; noot van mij), - - - Voeg hierbij dat er tusschen de Belgische gewoonten vol van eenvoud en den Britschen ‘cant’, die in alle Engelsche klassen heerscht, een onoverkomelijke afgrond bestaat....

[p. 489]

- - - Ik heb thans alles gezegd.... De toestand der Belgen in Engeland is zeer moeilijk, zeer kiesch, soms zelfs zeer tragisch. De Engelsche weldadigheidszin mag niet verslappen, en dat zal zij ook niet....

Aldus, in een Fransch Blad een Fransche getuige; die eerlijk teekent met haren eigen naam.

Maar, never mind! De lieve Engelschen hebben immers zoo'n mooi boek gemaakt voor ‘Koning Albert’, en schrijven zulke lievige artikelen over zijn ‘heldenmoed’. Daarmee moeten deze koning zonder land en zijn beklagenswaardig volk toch immers héél vereerd wezen, daarmee, dat de zelfbewuste Engelschen zóóveel genadige notitie van hen nemen, tot dank voor het offer van hun goed en bloed.... Zij zijn immers ‘maar’ Belgen.... En ze mogen dus God danken dat ze voor Engeland hebben mogen bloeden en lijden....

En Transvaal....

Ja, ik wéét het wel, we moeten, om in de mode te zijn, het onrecht Transvaal aangedaan, - door datzelfde Engeland dat thans heet te vechten ‘voor het behoud der kleine staten’, - nu maar vergeten.... Zoo wil het de mode. Maar er zijn er, die, goddank, evenmin willen vergeten als ik het doe. In de Beweging komt een gedicht voor van Albert Verweij, naar aanleiding van de terechtstelling van Fourie, welk gedicht aldus eindigt:

De moord,

Door wet gewijd, gebeurde. 't Trefschot joeg

Zijn bloed de wangen uit, maar wangen in

Het bloed van andren. Botha bloost en Smuts, En elk die schijnrecht boven waar recht houdt. Scherp recht voor meer dan menschelijken zin. Schaamte verteert hen. De innerlijke bluts Deukt hun geweten, en hun hart wordt koud.

Juist, juist! Botha, de verrader, hij verdient zulke taal. Maar gij-allen, gij, die eertijds uit modezucht Krüger hebt beweeklaagd en Engeland hebt veroordeeld, gij-ook verdient denzelfden smaad, want, al Uw toenmalige ‘verontwaardiging’ zij was aanstellerij, niets anders. Thans, nu het mode is dat ten hemel schreiend onrecht te vergeten, thans doet gij dat zonder blikken en blozen, en juicht het toe, dat Kiautschau wordt veroverd uit hebzucht, en dat Mahomedanen en Hindoes worden opgezweept om Europeanen uit te moorden, en dat men een gansch volk tracht uit te hongeren uit broodnijd en afgunst op zijn handel en voorspoed....

Maar, wacht uw beurt af, gij stommerikken.... De deksel zal U op den neus vallen.... Als Engeland zijn zin krijgt, dan gaan wij-ook, wij, kleine staat, welks behoud het héét te verdedigen, maar op wier koloniën het ondertusschen aast. Engeland doet niets voor niets.... Lees toch onze geschiedenis.... En, als ge dáártoe geen tijd hebt, herinner U dan wat ge zelf hebt beleefd: Transvaal!

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

III. Onverdachte getuigenis....

Ik-zelve had het onderstaande reeds uitgeknipt ter opname, toen een Lelie-abonnée mij hetzelfde Vaderland toezond, met dringend verzoek het bewuste gedeelte onder de aandacht der Lelie-lezers te willen brengen. Haar en mijn gevoel stemmen dus overeen.

Hetgeen ik bedoel is geschreven in het Vaderland, naar aanleiding van Keizer Wilhelm's geboortedag, 27 Januari, j l., en het houdt in een overdruk uit de Kölnische Zeitung, die de aandacht vestigt op hetgeen in Engeland werd geschreven over dezen zelfden Keizer vóór de oorlog uitbrak, namelijk in 1912 en daarna. Woordelijk zeide toen de Daily Chronicle:

Hij is de heerscher dien Europa in den tegenwoordigen tijd moeilijk zou kunnen ontberen, een heerscher van de edelste bedoelingen. -

De Evening Standard and St. James Gazette schreef in 1913:

Het is zeer juist dat Engeland den keizer wegens zijn opofferend plichtsgevoel en zijn onvermoeide werkzaamheid voor het heil van zijn volk bewondert. Zijn regeering is niet alleen voor Duitschland, maar, wij mogen het met vaste overtuiging zeggen, ook voor Europa gezegend geweest.

In 1914 zegt de Daily Graphic: Is niet de Duitsche Keizer een Britsche admiraal, en wel een op wien alle Britsche zeelieden trotsch zijn?

Wij in Engeland verheugen ons over elke gelegenheid aan Z.M. onze groeten te zenden, niet alleen als den zeeman en bestuurder van een groot rijk, maar als een model van gemeenschapsleven en correctheid in alle levensomstandigheden.

Zoo oordeelde dezelfde Engelsche pers, die nu dezen zelfden Keizer uitscheldt en beleedigt, en beschimpt als de oorzaak van al de tegenwoordige ellende. Men ziet er weer uit, voor de zooveelste maal, wat de pers-opinie

[p. 490]

wáárd is. Niets. Zij is de omkoopbaarste, lafste, kruiperigste, en meest onbetrouwbare inrichting der maatschappij die er bestaat, niet alleen in Engeland, maar overal, ook ten onzent. Zij wordt geleid door finantieele invloeden, dikwijls van het vuilste soort, door jacht naar ordelintjes, door diplomaten achter de schermen, door Israëlieten wier groote kapitalen boven elk ander belang gaan, enz. enz.; zij draait met alle winden.

Indien Duitschland straks over wint, pas eens op, dan buigt de Telegraaf, en de Amsterdammer, en de heele rommel, van dat soort weer net zoo nederig voor dat land in het stof, als zij nu onmachtig naar datzelfde land trappen, en dan worden de jacht-avonturen van den kroonprins weer even gedwee als vroeger opgehemeld, en de eventueele huwelijken der Duitsche prinsessen worden weer in even likkende vleitaal beschreven als toen meneer Simons van de trouwplechtigheid van prinses Victoria Louise kruiperig verslag deed, enz. enz. Want... het eigenbelang brengt dan die lik-rol mede, evenals thans de omgekeerde...

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.