De Hollandsche Lelie. Jaargang 28

Hoofdartikel
Het Haagsche Steuncomité.

Door ruim 400 jonge dames wordt elken Donderdagmorgen in den Haag gecollecteerd ten bate van het Haagsche Steuncomité. Ik schrijf ‘jonge’ dames, maar dat is eenigszins bezijden de waarheid. Stel je voor 400 jonge dames in den Haag, die het niet véél te druk zouden hebben met... nu ja met allerlei - en met uitslapen daarna - om elke week eenige uren voor ‘zoo iets’ beschikbaar te hebben. Ondenkbaar nietwaar? In tegenwoordigheid van een dame tusschen de 60 en 70 jaar, werd een jong meisje gevraagd of ze zich disponibel wilde stellen, maar ze had het zóó druk en zoo weinig lust, en zooveel vijven en zessen, dat de ruim 60-jarige dame zei: och wilt u er mij voor opschrijven, ik wil het héél graag doen.

De jonge en oudere dames dan collecteeren in verzegelde bussen en halen centen en halve centen, dubbeltjes en kwartjes, soms wel eens een gulden en een rijksdaalder op voor de Haagsche armen en... voor zichzelf zóóveel menschenkennis, dat alle bussen te zamen er veel te klein voor zouden zijn.

Vol hoop en moed - het was haar eerste huis, en ze had nog nooit in haar leven gecollecteerd - belde het collectantje aan een groot heerenhuis: ‘Mijnheer en mevrouw geven nooit aan de deur,’ met een smak gaat de deur dicht, en het piep-jonge ding, niet gewend aan de vriendelijke manieren van zich ‘meneer’ voelende huisknechtjes, is zeer uit het veld geslagen.

‘Nou, omdat jij het bent zal ik maar een dubbeltje geven’ zei een goede kennis harer moeder, ‘maar ik geef ook al aan die andere dubbeltjes-collecte voor de Belgische vluchtelingen.’

Deze, ook wekelijksche collecte, oorspronkelijk ten bate der Belgische vluchtelingen, nu slechts gedeeltelijk, heeft niet geheel dezelfde strekking als die voor het Haagsche Steuncomité. Dit is de reden, waardoor het aan het hoofdcomité niet is mogen gelukken samenwerking te verkrijgen. Ik vind het jammer, want ‘l'union fait la force’, maar dit te vergeten, en personen en zaken niet van elkaar te kunnen scheiden, is één der meest typeerende eigenaardigheden van ons, Hollanders. Maar juist omdat de strekking niet geheel dezelfde is en beider doel goed, wil het mij voorkomen, dat er hier geen sprake behoeft te zijn van elkaar in de wielen rijden en benadeelen. Er is hoegenaamd geen reden één der twee te negeeren, omdat men reeds aan de andere geeft. Och, waar in het groot zoo fel wordt gestreden, menschen tegen zichzelf, tegen menschen; waar zoo bitter wordt geleden en menschen elkaar dat leed aandoen, laat ons in het kleine, zoo veel in ons is, toch eendrachtig zijn. Laat ons elkaar geen teleurstellingen en droefheid bereiden, maar vreugde. En na deze intermezzo keer ik tot de collectante terug.

Zij waagde de opmerking, dat het juist niet was voor de Belgische vluchtelingen, maar voor de Haagsche armen, omdat het onrechtvaardig zou zijn eigen armen te vergeten ter wille der Belgen.

‘Och, ik behoef niet eens naar binnen te gaan’, zei een oude keukenmeid, ‘het is schande zoo gierig als ze zijn, ze geven nooit iets.’ (Dat ze ergert mij altijd; maar zou het niet dikwijls de schuld zijn van de weinige achting die ze aan het dienstpersoneel afdwingen?)

‘Zou je het niet eens probeeren?’

Het mislukte, en daarna deed de keukenmeid zelf maar iets in de bus.

Na ruim een kwartier te hebben gewacht bij een gefortuneerde dame kreeg de collectante de kaart, (die allen bij zich hebben om aan mijnheer of mevrouw te laten zien) volbeschreven terug, dàt en waaròm mevrouw er niet aan deed’. Een niemandal dus, plus een koopje, daar de kaart voor de verdere huizen onbruikbaar was geworden.

Een moeder met haar dochter, die niet hadden gegeven, vertelden den volgenden

[p. 275]

dag in de tram, dat ze wel aan andere dingen te denken hadden. Ze deden juist hun best den oorlog te vergeten. (!!)

Deze deprimeerende voorbeelden zou ik met verscheiden andere kunnen vermeerderen, maar met een weinig fantasie kan ieder dit voor zich wel doen. Eigenlijk ben ik hartelijk blij er van af te stappen en andere voorbeelden aan te halen, die het hart verwarmen en navolging verdienen.

Twee dienstmeisjes hadden een briefkaart aan het hoofdcomité geschreven of zij óók elke week een dubbeltje mochten geven. Ze hadden niet begrepen, dat er gecollecteerd werd, maar Donderdag gaven ze beiden met een stralend gezicht hun dubbeltje in de bus.

Een heer, die juist zijn huis verliet, zei zoo echt van harte: ‘Wel, dàt tref ik’, en de bus werd een gulden zwaarder.

In een hofje had men er de eerste keer niet veel van begrepen, maar de tweede keer had men er blijkbaar plezier in en behoorde een weigering tot de uitzonderingen.

Een oud vrouwtje stond reeds aan de deur te wachten, om haar vijf overgespaarde centen in de bus te doen.

Een oude man vroeg of ‘een cent èn een dubbeltje’ ook wel mocht, (op de bus staat een cent òf een dubbeltje) en beide gingen er in.

Een jongen, die met een groentekar loopt te venten, bracht aan een lid van het hoofdcomité 32 centen, uit de straat van 16 huizen, waarin hij woont. Ze vonden het allen zoo jammer, dat de collecte niet óók in hun straat werd gehouden.

Dit gebeurde de eerste week, toen nog niet alles goed geregeld was. Nu is alles in orde en wordt overal gecollecteerd.

Uit verscheiden ervaringen maak ik de gevolgtrekking, dat niet allen het goed begrijpen en wil ik trachten in dit veelgelezen blad het duidelijk te maken.

Zoo weet ik o.a. van drie gefortuneerde gezinnen, waar niets werd gegeven, dat de menschen volstrekt niet gierig zijn, integendeel veel wèldoen.

Ter wille van het goede doel, heb ik de stoute schoenen aangetrokken en ben ik er heen gegaan om alles eens goed uit te leggen.

Het heeft geholpen, want alle drie hebben verleden Donderdag gegeven, één zelfs een zeer ruime gave.

Van deze drie gezinnen was het mij bekend, maar het spreekt vanzelf dat er meerderen zoo zijn, en daarom dus het volgende:

Omdat er overal, reeds nu, ook in den Haag, zoo heel veel armoede geleden wordt en werkeloosheid heerscht, heeft het Hoofdbestuur de vergunning van burgemeester en wethouders gevraagd voor een wekelijksche collecte van 1 cent of een dubbeltje in de gansche stad. Natuurlijk mag men meer en ook minder geven. (Er waren een massa halve centen).

Terwijl ik dit schrijf is er driemaal gecollecteerd. De eerste collecte bracht ruim f 1700. -, de tweede ruim f1900. - en de derde weer ruim f 1700. - op. De opbrengst dier derde keer viel mij tegen. Ik had verwacht dat het noodweer in hoogere mate het medelijden der menschen zou hebben opgewekt. Alleen in het hofje was niemand die niets gaf. Allen stonden reeds met hun centen klaar om de juffrouw niet te laten wachten. Nietwaar, het penningske der weduwe, toen en nu, is gegeven uit het volle menschenleven.

Voor hoevelen in onze stad, die honger lijden en koude, kan dit een uitkomst wezen. Zou het daarom niet jammer zijn, o zoo jammer, zou het geen schande zijn voor het rijke 's Gravenhage indien dit fiasco leed?

Ik heb zorgvuldig vermeden namen te noemen. Ieder, die dit leest, kan zichzelf herkennen, maar in één onzer aanzienlijkste straten kreeg een collectant van de 150 huizen (het aantal dat elke collectante heeft) bij ruim 60 huizen nul op het request. Dit als maatstaf genomen, zou de wekelijksche collecte ⅓ meer kunnen opbrengen en f 3000. - kunnen worden. Hòe heerlijk zou dat zijn, welk een zegen! En, ook in onzen droeven, in-droeven tijd hebben we wel wat zon noodig, wel eens iets dat méévalt.

Uitgezonderd natuurlijk zij, die zelf elke cent hoog noodig hebben of elk dubbeltje eenige malen moeten omkeeren vóór ze het uitgeven, kan toch bijna iedereen elke week wel een cent of een dubbeltje missen.

Om van zoo héél veel noodelooze uitgaven voor luxe en uitspanning niet eens te spreken, een paar sigaren en een trammetje minder, en we zijn er. Bovendien zou dit de meesten veelmeer goed dan kwaad doen. Neen, ik wil en kan niet gelooven dat ze nadenken, dat ze begrijpen waarom het gaat, de bewoners van luxueux ingerichte huizen, die door hun ‘aristocratische’ knechts aan de deur laten zeggen: ‘mijnheer en mevrouw doen niet aan zulke dingen.’

[p. 276]

Het hoofdcomité bestaat uit een president en vier leden en verder heeft elk der 41 kiesdistricten van den Haag een subcommissie, die eveneens bestaat uit een president en vier leden. Elke subcommissie heeft 10 collectanten met een kleine reserve, voor het geval een der collectanten verhindering heeft. De subcommissie en de collectanten worden, zooveel mogelijk, gekozen uit het kiesdistrict zelf, wat zeer goed is ingezien.

Toen bijv. een lid van 't hoofdbestuur, bij de regeling, in een der armere districten kwam, zei iemand tegen hem: ‘wat ben ik blij, dat u oòk hier komt, ik was al bang, dat onze buurt te min was.

‘Te min? neen hoor, ik wilde je juist vragen lid te worden der subcommissie. En misschien heb je onder je kennissen wel jonge meisjes, die zoo vriendelijk willen zijn te collecteeren.’ En in dat kiesdistrict marcheert alles prachtig! Lezers der Hollandsche Lelie, wier redactrice ons allen voorgaat in waarachtige, heilige liefde en mededoogen voormenschen en dieren, voor alle misdeelden, allen die arm zijn en afgetobd en zwaar beladen, voor zoovelen die willen werken maar niet kunnen, omdat er geen werk is, voor paria's der maatschappij - met of zonder hun eigen schuld - schipbreukelingen op de levenszee, voor de kinderen vooral, arme kleinen, die er niet om vroegen te worden geboren, laat ik niet tevergeefs een beroep doen op uw menschenliefde. Ik wil heel graag gelooven, dat gij ineens een flinke som geeft aan verschillende steuncomités, maar och het leven bestaat uit kleinigheden, verzuim het kleine niet. Een kleine vriendelijkheid kan zooveel goed doen, kan zelfs in de koude winterdagen, die voor de deur staan, ook de collectanten verwarmen naar lichaam en ziel, kan ook hen goeddoen, omdat ze niet hun geloof in de goedheid der menschen verliezen. Veel kleine giften maken een groote - één cent, één dubbeltje in de week is voor u zoo weinig, maar met f 1700. - en f 1900. - worden zoovelen geholpen. En... wie weet, als allen die uit een soort nonchelance, omdat ze er zich niet indenken, het niet begrepen, dit nu wèl doen, wie weet of die f 1700. - en f 1900. - niet meer worden! Welk een aanmoediging, welk een voldoening zou dit zijn voor hen, die eerst op dit denkbeeld zijn gekomen, voor hen die er hun hart en hun tijd en hun krachten aan gaven om deze idée werkelijk te doen zijn. Welk een satisfactie ook voor de collectanten en eindelijk welk een zegen voor hen, die het noodig hebben! De één in mindere, de ander in meerdere mate, zijn wij menschen allen zelfzuchtige wezens, dat is voorloopig nu eenmaal zoo; daarom wil ik er tenslotte op wijzen, dat het wèl-begrepen eigenbelang is: deze wekelijksche collecte te steunen. Wanneer armoede en werkeloosheid hun hoogtepunt hebben bereikt, wanneer ze zóó overweldigend zijn geworden, dat hulp, zoo al niet onmogelijk, toch heel moeilijk zal zijn... dan zouden wel eens grootere en andere offers van ons kunnen gevraagd worden dan één cent of één dubbeltje per week.

J. v. REES-VAN NAUTA LEMKE.