hebben als maar de kleur van den candidaat niet verschoten is.
Na deze grieven tegen 't heerschend partijwezen in de tegenwoordige politiek te hebben aangewezen en grootendeels als rechtmatig te hebben erkend, komt het ons voor goed te zijn te verwijzen naar eene studie, die dezer dagen het licht zag en welke het gegeven behandelt: Socialistische Ministers in een niet socialistisch Ministerie. Achtereenvolgens wordt besproken hoe deze quaestie in vier landen reeds aan de orde kwam: in Frankrijk, Italië, Denemarken en Nederland. Er was vooral in Frankrijk in de socialistische partij daarover veel te doen. Een sterke strooming was steeds voor aanvaarding van de regeertaak, doch velen in de partij waren van meening, dat 't socialisme daarmee bankroet ging. Deze laatste richting zag in het revolutionair element de vlag van 't schip. Toch heeft b.v. de socialist Millerand, gelijk Mr. G.A. Dreijenhorst in zijn proefschrift op bl. 95 aantoont, als minister veel voor zijn beginsel gedaan. Uit het werk van Lavy, L'oeuvre de Millerand, citeert hij: ‘Mieux encore; sans méconnaître aucun de ses devoirs si complexes, il s'est inspiré de ses convictions dans la direction du personnel placé sous ses ordres, dans la rédaction des décrets sur les conditions du travail, dans l'application et la réforme de la loi sur les accidents de travail, dans le vôte de cette loi de 1900, si injustement décriée, qui, en dehors de la protection accordée à plus d'un million de femmes et d'enfants, apporte la journée de 10 heures à près de 200.000 ouvriers. Il obéissait encore aux mêmes sentiments, quand il déposait et soutenait ses projets de loi sur l'arbitrage obligatoire et sur les retraites ouvrières.’ (Meer nog; zonder een zijner zoo samengestelde plichten te verwaarloozen, heeft hij zijn overtuiging gevolgd bij het besturen van 't personeel, dat onder zijn bevelen was gesteld, bij de redactie van de
besluiten betrekking hebbende op de arbeidsvoorwaarden, bij de toepassing en herziening der wet op de arbeidsongevallen, bij de keuze van die wet van 1900, zoo onrechtvaardig uitgekreten, die behalve de bescherming verleend aan meer dan een millioen vrouwen en kinderen, den 10 uren-dag brengt aan bijna 200.000 werklieden.
Hij volgde nog dezelfde gevoelens, toen hij zijne wetsontwerpen op de verplichte arbitrage en de ouderdomspensioenen voor arbeiders inleverde.)
Volgens Lavy heeft Millerand krachtig meegewerkt tot de geleidelijke ontwikkeling van de democratie, tot de geheele rechtvaardigheid: ‘Et ce sera l'honneur de Millerand d'y avoir contribué à la tête du parti socialiste pratique auquel il a donné un puissant essor et qui, dorénavant, reste, aux yeux de tous, l'une des forces vives de la République.’ (En 't zal Millerand's eere zijne er aan te hebben meegewerkt aan het hoofd van de praktische socialistische partij, waaraan hij een machtige vlucht heeft gegeven en die voortaan in aller oog blijft eene der levende krachten van de Republiek.)
Het aantal vakvereenigingen steeg in Frankrijk van 1 Januari 1899 tot 1 Januari 1900 van 2361 tot 3287, terwijl 't aantal leden klom tot 588.832.
Ook Jaurès zong in La Petite République Millerand's lof.
Echter waren de socialisten Vérecque en Paul Lafargue van een ander oordeel.
In L'humanité nouvelle zegt de eerste: ‘Aux fruits on connait l'arbre, dit le proverbe. Voiçi le résumé de l'oeuvre accomplie par trois années de participation ministérielle. En le lisant, les socialistes et les travailleurs se trouveront pour toujours dégouté d'une pareille méthode de combat.
Ce que les indépendants et les ministériels ont représenté comme une conquête des pouvoirs publics par un socialiste n'était donc qu'une conquête d'un socialiste par les pouvoirs publics de la bourgeoisie.’ (Aan de vruchten kent men den boom, zegt het spreekwoord. Ziehier de samenvatting van 't werk volbracht gedurende drie jaren deelname aan 't ministerie. 't Lezende zullen de socialisten en de werkers voor altijd genoeg hebben van eene dergelijke gevechtsmethode.
Wat de onafhankelijken en de ministerieelen voorgesteld hebben als eene verovering van de publieke machten door een socialist was dus niet anders dan eene verovering van een socialist door de publieke machten van de bourgeoisie).
We zullen 't materiaal om den strijd in de socialistische gelederen aan te toonen niet verder uitbreiden. In andere landen was 't van 't zelfde laken een pakje. Een deel was steeds van meening: beter een half ei dan een leege dop en daarom voor aanvaarding van een ministersportefeuille in een overigens zoogenaamd burgerlijk Ministerie, doch de onvervalschte socialisten zwoeren bij 't revolutionair accoord. In ons land, zooals men
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
