De Hollandsche Lelie. Jaargang 27

Gedachtenwisselingen.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).

I.
Voor den heer De Jong.

Het kan bij mij den bles niet trekken, alle boeken en tijdschriften, die ik zou wenschen, te lezen. Zoo ben ik dan ook niet op de hoogte van wat U al eerder in de Holl. Lelie schijnt geschreven te hebben, maar lees ik heden toevallig uw schrijven van 4 Mei ll. in No. 49 van 3 Juni. En ik vond uw meering zoo kortzichtig, onlogisch en inconsequent, dat ik even probeeren wil of ik die ook zou kunnen weerleggen.

Om dus bij uw eerste punt te beginnen: U schrijft: ‘de meeste mannen willen niet huwen, ook ik ben niet gehuwd.’

Och, och, vindt U het werkelijk zoo logisch dat uw niet gehuwd zijn verband houdt met uw niet willen. Eilieve, hoevele van die losloopende heeren hebben niet gewild?! Hoe gaarne zouden zij een kansje gewenscht hebben om het toch maar te probeeren, niettegenstaande het afraden der vrienden, maar het komt mij voor U vergeet te veel het: ‘daarvoor moet men met zijn tweeen zijn’. En uw vrienden is het huwelijk tegengevallen! Ja, quand on n'a pas ce qu'on aime, enz., zoo is 't ook dikwijls in 't huwelijk ‘als men niet krijgen kan wie men zou wenschen, wenscht men maar wie men krijgen kan’, en zoo is 't vooral in den tegenwoordigen tijd, en zoo zal 't nog veel meer worden, want de meisjes met wie men wel gelukkig zou kunnen zijn, de meisjes, die wèl voor hun tehuis zouden zorgen, de meisjes, die wèl met geld om kunnen gaan, en die wèl met uw inkomen zouden toekomen en er nog heel wat gezelligs van zouden maken ook, mits de man daartoe medewerkt, en er o.a. zijn wintersportreisje jaarlijks aan geeft, die meisjes zijn óók bang voor het tegenvallen van 't huwelijk en voor het graf van de liefde en - zij passen voor de eer en zijn het misschien evenzeer met Paulus eens als Uzelf. En geloof me, als de woorden niet willen op 't huwelijk toegepast moeten worden, dan is dat in de meeste gevallen wel aan den kant van de vrouwen. Weest U eens wat minder kortzichtig, en ziet U eens wat verder en met meer oordeel om U heen, en vraag Uzelf dan eens af of het wel de minderwaardigen onder de vrouwen zijn die ‘overschieten’. En dan zult U moeten toegeven dat juist de besten, de besten van geest en hart van den sprong in 't bootje zijn teruggeschrikt, en dat zij er de voorkeur aan geven liever zelf de kost te verdienen dan gevoederd te worden door een echtgenoot, maar dan ook in dank daarvoor, en op grond van zijn wettelijken titel

[p. 842]

als echtgenoot, eeuwenlang haar vrijheid van gevoelen, denken, handelen in ruil te moeten geven. En al had de vrouwenbeweging niets geen goed gedaan als dat ééne alleen, nam. het der vrouw in den tegenwoordigen tijd mogelijk maken haar capaciteiten te ontwikkelen en productief te maken en haar daardoor de kans te geven onafhankelijk te worden, geestelijk, moreel en finantieel, dan was dat ééne alleen al genoeg om haar (die vrouwenbeweging) toe te juichen, want zij geeft daardoor aan een deel van de wezens die toch ook mensch zijn, geboren óók met gevoel voor recht, billijkheid en goedheid, toegerust met gaven van hoofd en hart, hun vrijheid van mensch te zijn, hun genot om ook een plaatsje te mogen innemen in de maatschappij', ja meer nog, om die plaats naar hun beste heerlijke kracht en toewijding te mogen vervullen. En U zult misschien zeggen, waarom gaan die beste krachten naar de maatschappij, waarom niet naar den man, naar den echtgenoot? Ja zeker, ik ben overtuigd dat zij niets liever zouden wenschen, boven het maatschappelijke leven staat voor iedere vrouwelijke vrouw het huiselijk leven en het moeder zijn, maar dan niet meer als ondergeschikte, maar als vrij mensch. Doch eerst moet de man leeren begrijpen dat ook de vrouw een kind is, geboren van dezelfde ouders als haar broers, dus met dezelfde fouten en dezelfde gaven, en met hetzelfde recht op het eerbiedigen van haar menschzijn. En daarom kunnen alleen die mannen tegenwoordig gelukkig worden in 't huwelijk, die, hun mannenegoïsme leerende overwinnen, de vrouw een plaats naast zich, niet beneden zich zullen bereiden en er dan in zullen slagen die meisjes te huwen, die nu voor 't huwelijk danken en liever eenzaam hun weg blij ven gaan. En de minderen onder hen, de minderen in kracht, flinkheid en verstand zullen doorgaan uw vrienden te huwen met het door U geschilderde resultaat.

Al schrijvende ben ik eenigszins afgedwaald van uw verschillende punten, maar dat zijn ook eigenlijk banaliteiten die vanzelf verdwijnen zullen, zich vanzelf zullen oplossen als de mannen ophouden de vrouw als hun ondergeschikte te beschouwen, die men gehoorzaamheid schuldig is. Zij behoeven zich dan niet meer te vergenoegen met de onzelfstandigen onder de vrouwen, maar kunnen dan onder de nu ‘overschietenden’ een kansje wagen met gegronde hoop op succes èn - op geluk in 't huwelijk.

N.v.E.

II.
Hengelo, 9/6 '14.

Hooggeachte Redactrice.

Met dezen ben ik zoo vrij U te vragen of U genegen is onderstaand - indien U het waard acht - op te nemen.

Mijnen dank voor uwe bereidwilligheid betuigend, verblijf ik

Hoogachtend,

G. VAN H.

De opvoeding der Japansche vrouw.

Het tweemaal in de maand verschijnend blad ‘Esperanto’ van 20/5 '14, Red. 10 rue de la Bourse, Genève, meldt het volgende:

Reeds sinds eeuwen berustte de opvoeding der Japansche vrouw op de regels der drieledige gehoorzaamheid: n.l. als meisje de ouders, als vrouw de echtgenoot, als oude van dagen de kinderen of kleinkinderen gehoorzamen.

‘Deze regels’ schreef in 't dagblad ‘Orienta Review’ mevrouw ‘Naruze Jisizio’, één der meest beschaafde vrouwen van het Rijk der opgaande zon, ‘zijn het resultaat van de godsdienstige beginselen onder de volkeren van geel ras.’

Maar kan men zeggen, dat er een groot verschil bestaat tusschen de gehoorzaamheid in het Oosten en die in het Westen, vooral bij de Zuid-europeesche natiën?

Voor duizenden jaren nam het ‘Boeddhisme’ onder hare leerstellingen een verschrikkelijke regel voor de vrouwen op: ‘een vrouw is een schepsel vol zonden’; misschien is dat willekeurige hoogmoed van de oostersche mannen, die op die wijze hun levensgezellin-willen kenmerken; en wij westerschee verzachten inderdaad deze scherpe boeddhistische waarheid door de grootste beleefdheid en toegevendheid tegenover vrouwelijke zonden; want wij weten zeer goed, dat hunne drijfveer bijna altijd zijn de... mannen; overigens zijn sommige der vrouwelijke zonden zoo... bovenmatig streelend! Maar laat ons terug komen op het Oosten.

Confucius, die reeds vóór twee eeuwen in Japan zulk een bewonderenswaardig intellectueel succes had in de theorieën over het leven, acht het gedrag van de vrouw niet van groot belang, omdat, in 't kort samengevat, hij haar beoordeelt als te zijn van zwak verstandelijk vermogen en moeilijk te leiden.

Het logisch resultaat van dergelijke theorieën en een dergelijke maatschappelijke leer was, geheel natuurlijk, in de oostersche maatschappij deze, dat de vrouw geen enkele handeling kon vervullen die in staat is om de eigene persoonlijkheid te bevestigen.

In de praktijk was het onderwijs van het meisje dan ook niet meer dan de onophoudelijke herhaling van dezen regel: wees kalm, zacht, onderworpen. Natuurlijk ontwikkelde die regel na eeuwen in de vrouw buitengewone hoedanigheden van voorzichtigheid, dicipline en eerbied voor den man, met wien zij vereenigd was; de Japansche geschiedenis bevat dan ook een groot aantal handelingen van bewonderenswaardige en heldhaftige zelfopoffering.

Maar met de invoering van de westersche cultuur begonnen in Japan meer vooruitstrevende meeringen te komen, die in den beginne een sterken tegenstand ondervonden van de zijde dergenen die vasthielden aan de overlevering, maar die na verloop van tijd zich dwingend geldig maakten.

Tegenwoordig bestaan inderdaad meer dan 200 hoogere scholen voor vrouwen, met gemiddeld 500 leerlingen op elke school.

Vele van deze scholen hebben ten doel om de vrouwen te onderwijzen, opdat ze haar levensonderhoud kunnen verdienen met muziek, geneeskunde, teekenen en opvoedkunde.

In het jaar 1901 werd de eerste Universiteit opgericht, wier directrice juist is Mevrouw ‘Naruze’, die aan ons zoo interessante statistieken leverde.

[p. 843]

En om een denkbeeld te geven van het spontane gewicht, die de nieuwe inrichting in Japan ten deel viel, is het genoeg te zeggen, dat heden 1100 vrouwelijke studenten de Universiteit bezoeken, verdeeld in 4 afdeelingen; n.l opvoedkunde, nationale letterkunde, Engelsche letterkunde, en huishoudkunde en men heeft reeds aangekondigd dat spoedig andere afdeelingen geopend zullen worden voor muziek, teekenen en geneeskunde.

In het onderwijs laat men een ruime plaats voor het zedelijk element; men geeft aan de studente een meer krachtig geestelijk leven, bezieling puttende uit hun eigen godsdienst om zich te bevrijden van den verderfelijken invloed der materialistische theorieën; dit betrelt zoowel de boeddhistische als de christelijke vrouwen; met betrekking tot de godsdienstlooze gebruikt men de grootste verdraagzaamheid.

Ergo, ook in dit opzicht zendt het uiterst oosten terugkaatsenderwijs aan ons in Europa een herziene en verbeterde uitgave van beschaving en vooruitgang. Het gele kleine volk toont ons den waren idealen, tot volmaking voerenden weg van de vrouwenbeweging (feminisme), dat is het onderwijs en hare toepassing en hare aanpassing aan het leven volgens de tegenwoordige behoeften. En wij westerschen, indien wij de tegenwoordige omstandigheden van de vrouw in eenige Zuideuropeesche provinciën of eilanden beschouwen, hoe achterlijk schijnen wij dan in vergelijking met de kleine Japansche.

GIOV RAGUSIN (Trieste).

Andere bladen worden verzocht dit artikel over te nemen.

III.
Nog eens geijkte moraal.

L.M.

Mevrouw.

Met waardeering en instemming las ik het bovenstaande in de Holl. Lelie No. 49 en ik ben zoo vrij U nog even te herinneren dat de natuur de absolute uitgang of grondslag moet zijn van het woord, d.i. Rede of Logos, het onbewuste geven, ontvangen, bevruchten en baren, scheppen, in tegenstelling van het bewuste kennen tusschen goed en kwaad, waardoor wij uit het paradijs zijn verdreven, zoodat ons wezen zich oplost in het natuurlijke niet weten en elke definitie daarvan het wezen vernietigt. Intusschen zijn wij in zonde ontvangen en geboren en niet bekwaam tot eenig natuurlijk goed, waardoor wij alleen kunnen streven naar de waarheid met vervulling van plicht en liefde.

Hoogachtend,

D.J. DU CROO Sr.

Elke neiging onzer harte is vergankelijk, duurt een stond.
Liefde alleen kan de eeuwen tarten, waar zij is op deugd gegrond
Ach hoe vaak hoort men gewagen van de min, als ware 't een spel,
Maar kent men in onze dagen de eeuwig reine Nettie
Niet in laffe vleijerijen, niet in bloote zinnelijkheid,
Niet in dartle koserijen ligt de grond der teederheid.
Neen, ze is in de ziel geweven, en is deze goed en rein
Dan kan 't voorwerp van ons streven onzer liefde zeker zijn.
Zonder dat is zinnenstreelen, ijdle laakbre beuzelarij,
Liefde is als kinderspelen, hartstocht is een razernij.
Waar twee zielen samenvloeijen eensgezind en engelrein
Daar kan liefde duurzaam bloeijen, daar slechts kan zij eeuwig zijn.

Maar men spot thans met die woorden, 't is slechts Ja pedanterie
Immers huisvest in al oorden, liefde, neen galanterie.
Ja, gij dartle wereldzonen, vast aan 't zingenot verkleefd,
Wisselt even ras van schoonen, als een modepop van kleed.
En ach, waar er min te klagen voor onze maagdenrij,
Doch o hemel, zooveel dagen zooveel minnaars tellen zij.
Wilt niet langer 't pad ontwijken uws geluks, o wufte drom,
Liefde maakt U Gods gelijken, deugd alleen uw adeldom.