De Hollandsche Lelie. Jaargang 27

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés. kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschap kring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nummers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Alle brieven moeten, om in de d.a.v. week omgaand te kunnen worden beantwoord, uiterlijk Zaterdag-ochtend in mijn bezit zijn.

Redactrice

P.S. Het spreekt vanzelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers, die in de corr:-rubriek thuisbehooren.

N^o. 62. - Ik hoop dat dit Uw ps: is? Inderdaad is de bewuste brief niet in mijn handen gekomen, maar de inhoud van Uw briefkaart doet mij bijzonder veel genoegen natuurlijk. En ik vind het recht prettig dit van U te hooren. We maken het allen heel wel. Hartelijk gegroet.

Mevr. H.P. - Ofschoon ik reeds particulier voldeed aan Uw verzoek, wil ik toch nog gaarne voor alle zekerheid ook hier herhalen, dat ik in dergelijke spoed-gevallen steeds bereid ben particulier te antwoorden, ook al geldt het iemand die niet-abonné is.

Mevr. H. - Ik heb U reeds particulier geantwoord op het zakelijke gedeelte van Uw vraag, en beloofde U toen den overigen inhoud van Uw brief langs dezen weg te zullen beantwoorden. Gij zult intusschen ook mijn tweede bericht ontvangen hebben? - Het spijt mij dat ik U in dezen niet heb kunnen van dienst zijn anders dan ik 't deed. Voor Uw vriendelijke woorden over den inhoud der Lelie dank ik U hartelijk. Sympathie is natuurlijk altijd welkom. En als iemand mij schrijft dat hij of zij de Lelie ‘verslindt’ bij hare komst, dan doet mij dat natuurlijk met te meer animo voor het Blad werken. Overigens dank ik in dit opzicht mijne vele vijanden voor hetzelfde animo dat zij-ook in mij wekken, want hun voortdurend schelden tegen mij en tegen de Lelie is het beste bewijs hoe zij haar doorsnuffelen en er zich in verdiepen, - iets waarmee ik mij dan ook steeds amuseer.

Ja, het is - zooals gij terecht hebt ingezien - niet mogelijk onwaarheid, onrechtvaardigheid, en leugen en onrecht aan te toonen zonder daarbij genoodzaakt te zijn tot het gebruiken van scherpe en rake uitdrukkingen. Alleen indien men den zedelijken moed heeft zichzelf boven laster en schijnheiligheid te verheffen, kan men iets goeds uitrichten, want alleen dan wordt men gelezen, schudt men de menschen wakker. Zoo menigeen - en dat is mijn groote voldoening - heeft mij in den loop der jaren bekend dat ik hem or haar had wakkergeschud. Zulk een ontwaking bereikt men alleen door krachtige taal te gebruiken, door uitdrukkingen te bezigen die waar zijn. En het spreekt vanzelf dat men daardoor de reputatie zich moet laten welgevallen van ‘scherp en bij de hand’;... eene reputatie die ik in dit geval, als journaliste, een eer vind, omdat het mijn plicht is aldus op te komen voor waarheid en recht. Want, gij hebt goed geraden, dat durf ik gerust zeggen, dat ik een warm, gevoelig hart heb. Ik ben overtuigd dat iedereen, die mij-persoonlijk kent, dit weet. Maar juist dezulken, met warme gevoelige harten, lijden ontzettend onder onrechtvaardigheid. Niet die onrechtvaardigheid welke men aan hen persoonlijk begaat, maar al de niet weg te nemen, al de schreeuwende onrechtvaardigheden, begaan de geheele wereld door, aan de dierenwereld in de eerste plaats. Van kind af heb ik onder die verontwaardiging om onrecht bittergeleden. Een kind wordt in dit opzicht zoo heel dikwijls verkeerd begrepen, en ik geloof dat mijn vader de eenige was, die mij in dit opzicht nàvoelde, die verstond mijn kinderlijken, machteloozen, woesten toorn, mijn hartstochtelijke uitvallen, om onrecht en gemeenheden waarvan mijne oudere broers gemoedelijk zeiden: ‘Wat gaat het jou aan? Jij hebt er toch geen last van?’ - - Nu ik zooveel ouder ben, heb ik me leeren resigneeren, weet ik dat ik slechts een droppel kan bijbrengen tot leniging van al de ellenden, de onnoodige, door de zelfzucht en gemeenheid van anderen geschapen ellenden, om me heen. Maar ik weet ook tegelijk hoe het lot het gewild heeft dat ik juist op déze plaats moest staan in het leven, moet getuigen in het openbaar met mijn scherpe pen en innige over-

[p. 703]

tuiging. En daarom doe ik dat als iets dat vanzelf spreekt, dat ik niet anders zou willen of kunnen doen dan zooals ik het doe.

Nietwaar. is de dank van een ziek dier, dat ge helpt, niet buitengewoon? De oogen van een ziek dier drukken evenveel intelligentie als dank uit zoodra gij het verpleegt. In dat opzicht heb ik-zelve steeds ook de heerlijkste ervaringen. - En met U geloof ik zeker dat dieren 't bij intuïtie gevoelen als ge 't goed niet hen meent. - Kinderen die voor dieren lief en zacht zijn (- hier heb ik de beschrijving op het oog Uwer jeugd -) zijn m.i. zonder twijfel van huis-uit goed-aangelegd, en, indien ze zich later slecht en leefijk van karakter toonen, dan heeft het leven òf hunne omgeving òf eene verkeerde opvoeding hen achterna bedorven. Omgekeerd geloof ik voor mij dat een geniepig valsch kind, dat dieren plaagt en knijpt en aan hun lijden vreugde vindt nimmer zal opgroeien tot een goed mensch. - Hetgeen gij mij schrijft van die kattengeschiedenis - waarvoor ik U in gedachten hartelijk de hand druk uit warme sympathie - is óók een bewijs voor bovenstaande stelling. Immers, had Uwe moeder U toen tenslotte geweigerd het arme dier te behouden, clan zou zij m.i. een slechte daad niet alleen aan dat katje maar ook aan Uw ziel hebben begaan, door U een voorbeeld van onbarmhartigheid te geven, inplaats van Uw warme medelijden te eeren en aan te kweekes als een mooie karakter-eigenschap. En gij ziet hoe zijzelve is beloond geworden voor haar eigen goede handeling, doordien het katje-zelve haar leerde het lief te krijgen. O, monseigneur Bolo, de Parijsche priester, heeft wèl gelijk dat ouders en opvoeders juist ook aan kinderzielen zulk eene groote verplichting hebben in zake het hun voorgaan in dierenliefde en dierenbescherming. - Heerlijk wat Uw man zei over die dierenmishandeling in Groningen. Ik-ook heb hetzelfde gezegd. Zoo iemand zou ik niet aldus hebben kùnnen laten handelen aan een dier zonder hem te lijf te gaan. Dat weet ik zeker.

Ook die ‘lafaard’-geschiedenis, die ik hier niet nader durf behandelen uit vrees U te zullen verraden, geeft mij een groote sympathie voor Uw man. - Gij vraagt waarom zoo'n lammeling er een hond op nahoudt? Dat zal ik U zeggen: vermoedelijk uit ijdelheid, want het zal wel een rashond zijn geweest. Ik ken verscheidene dergelijke ijdele menschen, voor wien hun hond niets is dan een ijdelheidsvertoon van ‘ras.’ Zoo weet ik in de Boschjes een meneer wiens hond alle katten in de buurt doodbijt, en die als dierenvrienden hem smeeken het dier vast te leggen, smalend antwoordt: er zijn katten genoeg in de wereld. O, zulke mispunten zou ik kunnen zien lijden, het zou mijn rechtvaardigheidsgevoel bevredigen dat te zien. Ook heb ik-zelf meer dan eenmaal den een of ander gevraagd zijn grooten hond vast te houden, wijl mijn kleine Bennie begint te blaffen, en daardoor dan licht gevechten uitlokt. En meer dan eenmaal kreeg ik dan het mispunterige antwoord: Dat kan mij niet schelen. Waar natuurlijk tegenover staat dat andere hondeneigenaars heel vriendelijk terstond hun hond roepen en vasthouden, en Bernie's fransche drukte goedig glimlachend aanzien. Ik heb zekerheidshalve de gewoonte, als ik een grooten hond zie aankomen, hem maar terstond op mijn schouder te nemen. Dat mag wel niet, daar ik voor mijn hart geen zware dingen mag dragen en Benjamin zoo zwaar is als lood, maar, vanaf mijn schouder is hij veilig. Hij is in Zwitserland eens gebeten tengevolge van zulk een blaf-uitval zijnerzijds, en na dien tijd hebben wij den angst voorgoed beet. Maar nu neem ik van U afscheid, in de hoop dat ik nog eens opnieuw van U zal hooren.

Mej. v.d. S. - Ik zal trachten U particulier te schrijven, omdat Uw brief in flagrante tegenspraak is met een brief dien ik juist dezer dagen ontving, en het een onderwerp geldt, dat ik, zooals gij wel begrijpt, in Uw eigen belang ook, niet hier kan behandelen. - Daarom vertel ik U dus alleen hier de komst van dien anderen brief, en dank U verder heel hartelijk voor Uw vriendelijke, sympathieke woorden over den inhoud der Lelie en over mijn boeken, die gij alle in Uw bezit hebt. Ik ben zoo blij, dat de Lelie U zoo goed bevalt, en dat gij mijn waarheidsliefde waardeert. Ja, het is flink als vrouwen, ongetrouwde vrouwen, zoo eerlijk en verstandig durven getuigen als gij het doet, en ik durf wel zeggen, dat ik menigeen harer daartoe den stoot heb gegeven, zich niet in valsche, domme preutschheid te verhullen, maar te begrijpen, dat natuur en waarheid nimmer kunnen zijn een schande voor ons geslacht, en dat wij ons integendeel juist belachelijk maken door ons over allerlei heel-natuurlijke dingen te ‘schamen’, te ‘geneeren’, enz. - De rest particulier. Ik vind het heel prettig, dat gij het mij ronduit geschreven hebt.

H.H.v.H. - Hartelijk dank voor briefkaart.

Jeanne. - Ik dank U hartelijk, dat gij Uw voornemen mij eens te schrijven tenslotte hebt uitgevoerd, waar gij zulke vriendelijke woorden schrijft over den inhoud der Lelie. In verband met hetgeen ik hierboven schreef aan een anderen correspondent, is Uw getuigenis een dat bevestigt hetgeen ik tot haar zeg omtrent mijne ervaringen als redactrice, waar gij-ook erkent, dat ik ‘U de oogen heb geopend voor zooveel waarover gij vroeger nimmer hebt nagedacht, en dat gij onnadenkend voorbijgingt.’ Speciaal in zake de dieren is dit het geval, zegt gij erbij, en ik behoef U wel niet te zeggen, hoezeer mij ook juist dat goed-doet. Want ik ben overtuigd, dat velen nooit hebben leeren stilstaan bij het lot van het dier, en dat het dus geen ingeboren wreedheid, maar slechts gebrek aan nadenken is, waardoor zij zich niet om hen bekommeren. Wreedaards en valschaards van nature kan men niet veranderen, daarvan ben ik helaas overtuigd, maar er is daarneven eene groote categorie van menschen, wien men nimmer leerde denken over het dier, leerde letten op zijn goede hoedanigheden, leerde stilstaan bij zijn afhankelijkheid van ons-menschen. - Uw getuigenis over het oordeel dat men in Uw kring omtrent den goeden invloed der Lelie velt, is mij natuurlijk zeer welkom, en, voor Uw instemming met mijn artikel over onze verantwoording aan het kind ben ik U speciaal dankbaar, omdat het mijn vaste overtuiging is, dat de hedendaagsche menschen, ondanks al hun

[p. 704]

kinderopvoeding-congressen, enz., enz., veel meer een verderfelijker invloed uitoefenen op jonge zielen dan een goeden. Wat komt er tegenwoordig terecht van het huiselijk leven? Kleine kinderen reeds zitten des Zondags opgedirkt in restaurants en café's, want de ouders willen niet meer thuisblijven, en nemen hen dus mee. Welk een ijdele oorlogzuchtige jeugd wordt gekweekt door de padvindersbeweging, om niet te spreken van de daarmede verbonden uithuizigheid! En dan de overdreven luxe in toilet, de tallooze genoegens waaraan reeds jonge kinderen deelnemen! Mijn door U bedoeld artikel gold onze verantwoording aan de kinderen uit het volk, aan hen die van ons afhankelijk, in onzen dienst zijn. Gelijk ik reeds schreef, in dit opzicht is het egoïsme treurig. Hoe weinig volwassenen vergelijken de jeugd van zulke vroege werkers met die van genot hunner eigene kinderen. - Ik moet glimlachen om Uw uitdrukking: 't Is of U de menschen bij de kraag neemt, ze goed wakker schudt, en dan laat kijken.’ - Want, dat is het wat ik precies doe - en, wat mij door zoovelen zoo ontzettend kwalijk wordt genomen. De menschen willen de waarheid niet hooren, willen niet zien hoe leelijk en slecht ze zijn. Dat heeft iedere waarheid-prediker op zijn beurt ondervonden! - Voor den schrijver van ‘Een gewichtig moment in de opvoeding’ neem ik over dat U, als moeder, zijne artikelen zoo bijzonder interesseeren, en dat gij ze zoo nuttig vindt. Ik-ook dacht, toen ik ze aannam, dat zij vaders en moeders zouden welkom zijn, en daarom verheugt het mij dat oordeel door ti bevestigd te zien. - Speciaal troffen mij Uwe opmerkingen over moeders die, met een klein kind aan de hand, veel te hard loopen, enz. Zooals gij terecht schrijft, zulke moeders zijn meer met zichzelf bezig dan met hare kinderen, en ik-voor-mij denk dikwijls, als ik zulke opmerkingen maak in stilte, hoe vreemd de natuur het inrichtte dat zij zoo menige zichtbaar-zelfzuchtige en zichtbaar-egoïste vrouw moeder maakt, en anderen. die naar dat geluk levenslang smachten, kinderloos laat blijven. lk kan U dienaangaande - over het rijden met een wagentje - een droevig voorbeeld uit mijn naaste omgeving verhalen. De moeder-zelve, eene zeer rijke vrouw, vertelde mij hoe. de dokter haar ten strengste had geboden het kind nimmer anders dan met de kap op te laten rijden, wijl het iets heel bijzonders aan de oogen had, en nooit in de zon mocht zien. Natuurlijk echter ging zij-zelve nooit met haar eigen kind uit, en, natuurlijk kwam ik dientengevolge het gedurig tegen, met de verschillende gedienstigen, gansch in de zon liggend, de kap geheel neer. Nu zijn de oogen geheel en al ongelukkig geworden. Aan wien de schuld? Ook deze moeder had steeds den mond vol van ‘maatschappelijke plichten’, ‘reformkleeding’, ‘de toekomst harer kinderen’, en allerlei fraais. Maar, iets voor hen doen? Morgen brengen.

- Dezer dagen was ik er getuige van dat eene moeder met haar kleinen jongen voor een grooten slagers-winkel, waar het rauwe vleesch lag opgestapeld, prettig bleef staan kijken, en de gulzigheid van het kind opwekte door het de ‘lekkere stukken’ nauwkeurig aan te wijzen. Reeds was zichtbaar in dat arme kleine wezen alle fijner gevoel gedood, want zijn vingertje wees gulzig over het bloederige vleesch heen zonder eenigen afschuw, of eenigen ingeschapen tegenzin tegen den dood den dieren aangedaan. - Gij hebt mij niets te lang beziggehouden, want ik vind het prettig van mijne lezers en lezeressen te hooren. En, wat Uw taxje aangaat, ja, dat soort honden schijnt bijzonder slim. Mijn kleine Cassy trouwens, die een soort foxje was, deed iets dergelijks; ze wilde nooit mee uit, maar ging toch schijnbaar gewillig mee, en verschool zich dan onderweg achter een boom, om, als zij meende niet gezien te worden, ineens naar huis te hollen. Wij hebben dat honderden malen gadegeslagen wijl de weg naar de stad, vanaf mijn ouderlijk huis in Assen, het begin was beplant met booroen. Aan honden kan men elken dag iets intelligents opmerken. Benjamin is in dat opzicht onuitputtelijk in streken, en even slim vind ik Frits, die, als een kleine klikspaan, diens streken verraadt door zijn blikken naar ons, en zijn eigenaardig blaffen, en ons aan de mauw trekken. Ik noem hem dan ook steeds Joseppie-klikspaan. -

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.