De Hollandsche Lelie. Jaargang 27

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nummers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Alle brieven moeten, om in de d.a.v. week omgaand te kunnen worden beantwoord, uiterlijk Zaterdag-ochtend in mijn bezit zijn.

Redactrice.

P.S. Het spreekt vanzelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers, die in de corr:-rubriek thuisbehooren.

Tonius. - Ik vind het prettig weer eens van U te hooren. Dat ik eene zoo uitgebreide corr. heb behoeft U nimmer te weerhouden mij te schrijven. Ik vind het steeds aangenaam zoovelen in den lande iets te kunnen zeggen. Bovendien ben ik nu door de oude brieven heen, en beantwoord de nieuwe omgaand. - Neen, het door U bedoelde boek is niet in de Lelie besproken, wijl ik slechts bij uitzondering buitenl: literatuur bespreek. - Ik geloof dat iemand, die, uit een wezenlijk hoogstaand gevoel van barmhartigheid, goed is voor dieren, onmogelijk tegelijkertijd kan zijn een slecht meusch. Er is echter eene categorie van menschen wien het leven verzuurde, verbitterde, teleurstelde, en die dan hare liefde uit een soort dépit geeft aan een of ander dier. Dat echter is niet wat ik versta onder waarachtige dierenliefde uit een ingeboren gevoel van mededoogen met het hulpelooze, zwakke, van ons af hankelijke. Misschien is de door U bedoelde, in dat boek beschreven persoon, zulk een teleurgestelde en verbitterde. Ik ken tenminste in de werkelijkheid zulke persoonlijkheden, die, bij alle hare dierenliefde, nochtans hoogst-antipathiek aandoen. En die daardoor ook dikwijls voor hen die dit door mij bedoelde ingeboren gevoel van barmhartigheid met het weerlooze dier niet begrijpen, een beletsel worden om wezenlijke dierenliefde te kunnen navoelen. Jammer genoeg. Ik hoop, waar gij zooveel reist, dat deze beantwoording U onder de oogen komt. Naar ik hoop zult gij,

[p. 638]

indien gij vindt dat het te lang duurt, wel eens bij mij informeeren waar Uw antwoord bleef, en dan door mij worden ingelicht. En misschien wilt gij mij het genoegen doen mij mede te deelen of het antwoord onder Uw oogen is gekomen? - Vriendelijk dank voor Uw uitknipsels. - Wat het Leger des Heils aangaat, lieve Tonius, ik heb de campagne, die op het touw is gezet tegen die affaire - laat ik het zoo maar eens noemen - gelezen. In hoeverre hier broodnijd, jaloezie, enz. in het spel is, kan ik niet beoordeelen. Maar, zelfs al ware dat nu allemaal wáár, wat de couranten daaromtrent beweren, wat heeft het dan nog te maken met mijne bespreking met de levensgeschiedenis van Generaal Booth? Gij hebt die bespreking vermoedelijk dan ook eenigszins bevooroordeeld gelezen, want er staat zeer beslist in, hoe ik de mogelijkheid geenszins uitsluit dat hij zich liet beïnvloeden door de zucht ‘zaken te doen’. Lees die bespreking nog eens over, dan zult gij zien hoe duidelijk ik juist dat zeg, behoudens allen eerbied voor de zelfopoffering die Generaal Booth ongetwijfeld aan den dag legde toen hij zijn prediker-loopbaan begon, zijn carrière opgaf, en zijn leven stelde in dienst van zijn geloof. Gij spreekt ervan een ‘nieuwe correspondente’ te zijn, maar ik ben zeker dat ik reeds een paar malen van U een briefje kreeg. Herinnert gij U dat niet? Anders zou het een naamgenoot van U moeten zijn.

J.S. - Ik vind het uitstekend dat gij met de beantwoording der tot U gerichte artikelen zoo lang wacht totdat alle antwoorden daaromtrent zullen zijn ingekomen. Het bewuste artikel dat gij aankondigt zal ik gaarne ter inzage ontvangen.

Ge. - Laar doet gij nu eigenlijk zulk een beroep op mijn gevoel, dat ik wil zien of ik 't stukje nog heb. Zoo ja, dan zal ik 't nog eens overlezen, en zien of het gaat het alsnog te plaatsen. - Dank voor Uw sympathie in zake mijn antwoord onder aan die ged:. Inderdaad is het een feit dat gij niet de eenige zijt, die zich in dien tijd bitter beklaagd heeft over de vrijheid welke ik Regina liet om hare R.K. beschouwingen in de Lelie te uiten. Maar, juist omdat ik onpartijdig wil blijven, ga ik in zulke gevallen enkel te rade met mijn eigen overtuiging, en niet met de klachten van dezen of genen. Want, het spreekt vanzelf dat de een dit interesseert en den ander dat, en dat de een zich juist ergert aan hetgeen de ander gaarne leest. - Voor den heer S.v.R. neem ik gaarne over hoe gij behoort tot hen die het met hèm eens zijn. - Ik feliciteer U met Uw succes bij die tijdschriften. Dat is toch werkelijk zeer aanmoedigend. - Ja, het vochtige weer is voor mij steeds zeer schadelijk. Hartelijk gegroet.

A.C.C. - B.L. - Ik hoop dat ik Uw letters goed heb weergegeven, en dat gij U hierin zult herkennen. Het berichtje las ik met afschuw, maar toch dank ik U dat gij 't mij zondt, en heb er dan ook terstond publiciteit aan gegeven. - 't Doet mij zoo'n genoegen te lezen dat gij het eens zijt met mij in zake die schandelijke jachten, en andere wreedheden wat dieren aanbelangt, en ook dat gij graag leest over onze eigen hondenjongens is mij een prettige tijding. Zij zijn zulke schatten. - Ja, waarom wordt in Nederland niet inderdaad de invoer van aigrettes verboden? Gij vraagt dat, en ik antwoord U: Omdat men in Nederland op het punt dierenbescherming onbeschrijflijk lam en achterlijk en meedoogenloos is. Zeker, ik weet wel dat er heel veel vereenigingen tot dierenbescherming bestaan, maar, in de eerste plaats, die doen ook lang niet altijd. Zij bepalen zich heel dikwijls tot vergaderen, kibbelen, brochuretjes schrijven, enz., enz. Bovendien echter, 't verantwoordelijkheidsbesef in zake dierenbescherming zit 'm niet in ons volk in. Dat is juist het ongeluk dat het Nederlandsche volk daarvoor te laag staat - schijnt het. Men behoeft slechts te lezen welke eene geheel andere houding de buitenlandsche groote pers aanneemt in dit opzicht dan de onze, om te begrijpen hoe volkomen onverschillig en gedachtenloos ons publiek, de groote massa, zoowel als hare voorlichters, de journalisten, staan tegenover de dierenwereld en onze verantwoording daaraan. - Weet gij wat ik bijzonder sympathiek vind in Uw brief? Die mededeeling dat gij beiden dat dier hebt gehouden, niettegenstaande hij een uwer beet. Daardoor hebt gij beiden getoond wezenlijk van dieren te houden. Ik denk er juist zoo over, ik ook vind dat men een dier zijn drift niet kan euvel duiden. Waarom mag het niet evengoed boos worden als wij menschen? En dan in zijn drift iets verkeerds doen? - Ja, natuurlijk, alles wat die anderen in U ‘ziekelijk’ vinden, vind ik inderdaad, zooals gij terecht schrijft, heel gewoon, als men werkelijk zijns huisdieren liefheeft. Maar, hoe weinige menschen doen dat werkelijk? Er plezier van hebben, dat willen ze wel, maar, waar het geldt het lijden van zoo'n dier, of waar het geldt zichzelf ook maar in iets er voor opofferen, daar zeggen ze terstond: dankje, dat is ‘ziekelijk’. Ziekelijk is namelijk zulk een heerlijke uitvlucht voor alles, voor al degenen die daarmede hun zelfzucht en wreedheid en meedoogenloosheid willen bedekken. - Indien ik Benjamin niet had, ik geloof ik ook had reeds lang mij een aapje aangeschaft. Maar Benjamin is doodsbang voor zulk een wezentje (hij zag er een in Menton). En bovendien ben ik ook overtuigd, dat het aapje hem kwaad zou doen uit jaloezie, apen zijn zoo vreeselijk jaloersch. En hebben dan in zoo'n geval m.i. met de menschen gemeen een groote mate van valschheid en boosaardigheid. Maar, afgescheiden van Benjamin, zou ik een aapje gráág bezitten. En onze Rosita is ook zulk een lief dier, zoo dankbaar en mak. Als men maar bij hare kooi komt, steekt ze de pootjes door de tralies om te worden aangehaald. Het is wel hard, dat zulk een dier steeds in een kooi moet zitten. Maar, indien ik haar op een stok zet, ben ik bang voor de poes, en ook voor Benjamin's kennismaking met haar. Bovendien, dan zit ze toch tenslotte evengoed vast. - Dank zéér voor Uw brief.

J. van A. - Dank hartelijk voor Uw lief schrijven. Ik zal het particulier beantwoorden, maar, omdat ik niet terstond daartoe gelegenheid heb, wil ik in elk geval U even in de Lelie bedanken.

Mevr. C.W. - Ook U wil ik graag particulier danken, want U hebt mij met die kaart bijzonder

[p. 639]

veel genoegen gedaan. Ten eerste zijn de woorden die er op staan mij uit het hart geschreven, en ook, ten tweede vind ik het zoo bijzonder gevoelig gedacht van U om mij daarmee te verrassen. Zulke vriendelijkheden, als gij mij reeds meermalen hebt bewezen, zijn zulk een bewijs van fijnvoelen, - waarvoor ik bijzonder dankbaar ben steeds.

Lotte. - Ik wil ook U als het kan particulier antwoorden, echter U in elk geval op deze plaats even zeggen, dat ik onmogelijk U een boek kan aanraden tot dat doel, omdat gij-zelve bij den uitgever moet informeeren of het reeds is vertaald, maar bovendien ook omdat ik absoluut niet weet welk genre van roman de door U bedoelde redactie prefereert. Gewoonlijk worden tot zulke doeleinden onbeduidende, niet-aanstootelijke, ‘brave’ boeken genomen, ook dikwijls detective romans, historische verhalen, in een woord onderwerpen die niet ‘aanstoot geven’. De rest particulier.

M.L.B. te H. - Gij zult mij bijzonder veel genoegen doen door in dit bijzondere geval even te willen antwoorden of deze correspondentie onder Uw oogen is gekomen - van wege Uw tijdelijke afwezigheid. Mijn eerste inpulsie namelijk was U naar Uw tijdelijk adres, - van waar Uw lange brief is gedateerd, - te schrijven particulier, maar ik vreesde dat die brief wellicht U niet meer zou bereiken. Niet dat ik U eigenlijk zooveel bijzonders te zeggen heb, het was maar een aandrift U even te danken, omdat gij eindelijk eens weer iets van U liet hooren. Want, ik wil niet ontkennen dat Uw lang stilzwijgen mij eenigszins bevreemdde, en in mij de vraag deed rijzen of daartoe eenige aanleiding bestond. Hetgeen mij oprecht zou hebben gespeten, waar gij mij tot hiertoe zoo sympathiek-vertrouwelijk hebt geschreven, en ik 't gevoel heb van U bijzonder véél te weten, en te kunnen navoelen. Overigens heb ik moeten lachen om Uw den bal zoo héélemaal misslaan in zake die wederzijdsche ‘kennissen’. Ja-zeker, die door U genoemde, daarvan weet ik alles af, maar niet die bedoel ik, maar twee héél andere. Tot Uw straf vertel ik U niet wat ik meen, wijl gij mij ook steeds laat gissen en laat raden, zooals in dat verhaal van die dame, die weer eene vriendin is van die kennis van mij, en die mij heeft gezien toen en toen. Het schijnt wel dat gij en ik zoowat iedereen kennen, en daardoor voortdurend over elkaar hooren. Enfin, in ons klein landje is dat trouwens toch steeds 't geval. Iedereen heeft altijd een neef, die weer een nicht had, wier zuster weer een vriendin was van mevrouw zoo en zoo... enz., enz., tot in het oneindige. En daarop wordt dan verder voortgeborduurd. In kostelijke fantazieën soms! - Ik ben blij dat niet alles in de Lelie Uw goedkeuring wegdraagt - zooals gij het uitdrukt. Want, dat zou een bewijs zijn Uwerzijds van geen eigen oordeel of opinie hebben. Voor mevrouw van Rees-van Nauta Lemke wil ik in het openbaar overnemen Uw bezwaar dat gij haren gedachtengang niet hebt kunnen volgen in zake dat Blavatsky-artikel - omdat er meerderen zijn die over hetzelfde artikel schreven, namelijk dat hups inziens mevrouw van Rees zichzelve tegenspreekt in hare beoordeeling van mevrouw Blavatsky. - Het artikel van mijn hand, door U bedoeld, heette: ‘Ook een geloofsbelijdenis’, en verscheen 24 Dec. l.l. Ja, evenals gij, zijn er velen, die daarmee instemden, en, om U de waarheid te zeggen, geloof ik dat dit komt, omdat ik daarin den moed had uit te spreken wat heel velen evenzoo voelen maar niet durven bekennen...., omdat het zoo afwijkt van de gewone onnadenkende phrase: ‘God is liefde.’ Als men die phrase opdreunt, dan klinkt dat zoo ‘lief’, zoo ‘vroom’, zoo ‘braaf’. Al weet ieder, die even nadenkt, dat de Schepping (Gods werk dus) nergens den indruk maakt van door liefde te worden bestuurd. Nog dezer dagen schreef mij iemand, - voor wie ik een bijzondere achting heb, ofschoon ik haar slechts weinig ken: - De natuur is het wreedst van alles. Ik zou niet meer buiten willen wonen om alles wat ik daar in dat opzicht heb moeten zien. - Zóó spreken verstandige, niet opgeschroefd-doende menschen. Maar de meerderheid durft niet anders dan de geijkte phrase nabouwen: ‘God is liefde.’ En m.i. heeft mijn ook door U met zooveel instemming gelezen artikel juist daarom zoo de aandacht getrokken en zoo veler sympathie gewekt, omdat ik durfde uitspreken wat menig ander evenzoo denkt maar niet durft uitspreken. - En, evenals gij-ook zegt, dit getuigenis houdt geenszins in, dat ik daarom 't bestaan van een hoogere leiding wegredeneer. Integendeel, ik erken steeds, dat ik veeleer wèl geloof in een God dan niet. Alleen, Hij is voor ons menschbegrijpen raadsel, absoluut raadsel.

- Hoe jammer dat de Kerstdagen en Nieuwjaar voor U zoo vreugdeloos voorbijgaan. Wij-beiden maken er zooveel mogelijk zonneschijn en poëzie van, en ik ben juist dan altijd zoo dankbaar aan hen, die mij dan iets liefs aandoen. Onze woning ziet er in die week zoo gezellig en vriendelijk uit. En, wat droeve herinneringen aangaat, bedenk dat wij niet alleen bij onze herinneringen kunnen blijven stilstaan, vooral niet op Uw leeftijd. Gij zijt jonger dan ik. Uw leven ligt nog vóór U. En, als ik zoo lees in Uw brief wat gij wel zoudt wenschen (ik bedoel in verband met Uw uitgaan), dan moet ik even lachen om U, want, dan is dat toch het beste bewijs, hoe gij U zoo-heerlijk-jong voelt en weet, en ook wèl weet dat gij, in Uw omstandigheden, en behoorende tot het mannelijk geslacht, in dat opzicht van uitgaan alle gelegenheid bezit te zoeken totdat gij het zult hebben gevonden. Ik zal eens uitzien of ik U herken in zoo'n gelegenheid. Want, ik geloof wel, sinds ik U dien eenen keer toevallig aan mijn deur zag, dat ik U zou terug herkennen! 't Geen nu volgt in Uw brief las ik met heel veel belangstelling. Maar, mij dunkt, alles welbeschouwd is dat toch voor U, gegeven de omstandigheden, nog eerder een aanwinst dan een verlies. Gij schrijft: denk U eens dat gij Uw vriendin aldus zoudt verliezen. Maar, dat is gansch niet 't zelfde. Ten eerste zijn wij twee vrouwen. En dan ook, wij wonen sinds jaren samen, wij hebben ons geheele leven en toekomst aan elkaar verbonden. Neen, m.i. neemt gij dat te tragisch op. Maar, om U heel eerlijk de waarheid te zeggen, alles wat gij van dien hond schrijft, dat deed me een beetje pijnlijk aan, desillusioneerde me een beetje, en vooral,

[p. 640]

nam me tegen de bewuste nieuwelinge in. Meer durf ik er niet van zeggen uit vrees U te zullen verraden, maar ik zeg U heel eerlijk, ik wou dat gij mij 't maar niet hadt verteld. 't Zal allemaal wel zoo zijn als gij het beschrijft misschien, maar, ik denk altijd als ik zulke uitleggingen lees namelijk ‘dat het tenslotte is om 't bestwil van het dierzelf,’ jawel, die uitlegging kennen we, de mensch maakt zich in dat opzicht precies wijs wat hemzelf 't aangenaamst is. Overigens vind ik U natuurlijk verreweg den minst schuldige, maar Uw verdediging van de zaak is reeds an und sich een zich medeplichtig maken. - Ik benijd U Uw tegenwoordige verblijfplaats. Niet dat ik, op zichzelf beschouwd, juist daarheen me bijzonder getrokken voel, maar ik vind alle reizen een genot. Iemand heeft me zooeven geschreven dat ik ‘geniepigheidjes’ zei aan 't adres van 't Hollandsch klimaat. Nu wil ik nog een geniepigheidje zeggen door met warme instemming over te nemen Uw woorden: ‘De lucht hier (in het buitenland) is frisch en sterk, niet koud, werkt geheel anders op mij in als die onmogelijke slappe, waterige Hollandsche lucht.’ Zoo ook voel ik 't precies. als ik in 't buitenland ben. - Ja, van diezelfde somnambule hebben vele anderen mij dezen winter wonderen verteld. Ik heb mij nog nooit aan zoo iemand gewaagd, maar ik erken dat hetgeen men van haar hoort frappant is.

- Gij wilt mijn oordeel weten over de portretten der Koningin op het ijs. Die vind ik leelijk. Maar nog niet half zoo leelijk als die welke van haar zijn gepubliceerd nevens de groothertogin van Luxemburg. Dezen winter zag ik de Koningin overigens met een ronden hoed, die afweek van haar geliefkoosden toquevorm, en haar jeugdiger stond. Het portretje van de prinses op het ijs vind ik een der beste van haar die ik zag. - Ged.w. schijnen dikwijls te moeten ontaarden in iets vijandelijks over en weer, die welke gij bedoelt wil ik hier natuurlijk niet nader aanroeren, omdat het mijn stelregel is over de meeningen der gedachtenwisseling-inzenders niet te correspondeeren in de Lelie. - Ja, mijn noot onder aan het stuk van den heer Schippérus vond veel instemming. En, voor den heer Dibbitz neem ik over, dat gij zijn antwoord aan bovenbedoelden heer zoo bijzonder raak wondt. - Neen, Uw lange brief was mij niets te lang. Ik zal het bijzonder prettig vinden als gij aan mijn verzoek voldoet, en mij meedeelt of dit antwoord onder Uw oogen kwam? Hartelijk gegroet.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

Nagekomen Correspondentie.

Nora. - Hartelijk dank voor Uw brief kaart.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.