De Hollandsche Lelie. Jaargang 27

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nummers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Alle brieven moeten, om in de d.a.v. week omgaand te kunnen worden beantwoord, uiterlijk Zaterdag-ochtend in mijn bezit zijn.

Redactrice.

P.S. Het spreekt vanzelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers, die in de corr:-rubriek thuisbehooren.

X.M. - Ik hoop dat gij ti zelven zult herkennen in deze letters. Met dank ontving ik Uw uitknipsel, en zal er gaarne gebruik van maken, terwijl ik mij zeer zeker houd aanbevolen voor meerdere. Gij hebt volkomen gelijk in Uw opmerking dat ik de eenige ben die in ons land zoo iets durft behandelen. Hebt gij gelezen de beschouwingen aangaande datzelfde onderwerp van den gewezen priester Jos: van Veen in Het Midden? En ook hoe hem reeds in dat Blad-zelf op de vingers werd getikt? Gij zult zien dat hij-ook wel spoedig niets meer zal kunnen zeggen van dien aard in dat orgaan. - Indien gij de Lelie met zooveel belangstelling leest, zal U zeker mijne gedachtenw: in het vorig nommer met pater Bensdorp niet zijn ontgaan? - Vriendelijk dank voor Uw toezending, en, zooals ik U schreef, ik houd mij voor meerdere aanbevolen.

[p. 606]

L.B. - Gij geeft geen ps: op. Was Uw vorig niet Piet? Ik kan niet genoeg verzoeken de ps: steeds te herhalen. Daar het ondoenlijk is ze allen te onthouden bij een zoo uitgebreide corr: als die der Lelie. Aan Uw verzoek op Uw briefkaart voldoe ik dan. Hartelijk dank voor Uw goede wenschen.

Nora. - Hartelijk dank voor Uw vriendelijken brief. Dat gedeelte erin dat ik niet mag beantwoorden, laat ik dus op Uw eigen verzoek rusten.

Ja, ik heb een héél drukken winter gehad, maar bovendien is de vochtigheid van het Hollandsche klimaat voor mij bijzonder schadelijk. Zoodra ik droge en hooge lucht inadem, - maar al te hoog mag niet voor mijn hart, - ben ik een ander mensch. - Alles wat ge van Uw poesje vertelt kan ik zoo heel goed navoelen, omdat de onze zich zoo buitengewoon hechtte aan Marie, en overal zit en is waar zij gaat of staat! Ik vind dit zoo aandoenlijk, omdat het arme dier overigens steeds even schuw blijft, tengevolge vermoedelijk, van het plagen dat haar is aangedaan, vóór Marie haar in onze woning vond, verlaten achtergebleven. Blijkbaar voelt zij daardoor in Marie iets bijzonders, hare levensredster en weldoenster, want, alleen als deze haar roept komt ze, laat zich lief kozen en aaien, en volgt haar getrouw. Wij beiden krijgen niet meer dan een voorzichtig kopje-geven en schuw zich even laten aanhalen, maar voor vreemden, speciaal werklui, loopt zij hard weg. En dikwijls kost het dan de grootste moeite aan Marie haar te overreden terug te komen. Wij beiden vermoeden daarom dat juist werklui haar hebben geplaagd, terwijl onze woning is ontruimd door de vorige bewoners. Grappig is ook hare verhouding tot Benjamin; in zijn gruwelijke jaloezie duit deze haar nooit in onze kamer, - waar zij wel eens als Marie daar bezig is komt binnensluipen. Dan verdrijft hij haar dadelijk, en is zij harerzijds ook doodsbang voor hem. Echter, als Benjamin in de keuken moet blijven bij Marie, omdat wij visite hebben, of zoo iets, dan voelt poes zich dáár meesteresse, en denkt er niet aan hare zitplaats op Marie's stoel af te staan aan Benjamin, die, zijnerzijds, dan evenzeer zich bewust schijnt te zijn van poes' meesterschap, en zijn jaloezie net zoolang aan den kant zet totdat hij weer bij ons binnen is. O ik vind het zoo aardig zulk een dierenwereldje onder elkaar gade te slaan, hunne slimheid en overleggingen, en hun in den grond het met elkander weten te vinden, zoolang ieder maar zijne of hare rechten behoudt op het deel hem of haar toekomende liefde. - Op het oogenblik waarop ik dit aan U schrijf zult gij dus uit logeeren zijn? Hartelijk hoop ik dat gij daar gezellige dagen moogt doorbrengen. Zulk een uitstapje en afleiding hebt gij wel noodig in uw tegenwoordig leven. - Ja, aan die belofte van mij zal ik denken. - Daarop kunt gij rekenen.

Erna. - Gij moet nooit rekenen op antwoord in het volgende Lelie-nommer, want de mogelijkheid bestaat altijd dat Uw brief precies te laat kwam voor de beantwoording in het d.a.v. nommer, omdat een weekblad natuurlijk vereischt vóóruit klaarmaken. Zoo is het ook gegaan in Uw geval. Intusschen hoop ik dat dit antwoord U nogtans spoedig onder de oogen komt. - Ik ben zoo blij dat gij Uw besluit mij eens te schrijven nu eindelijk hebt uitgevoerd. Want waarom zoudt gij het niet doen indien gij er aandrang toe gevoelt, en waar het immers voor mij recht aangenaam is te hooren dat ik zoo vele dingen zeg in de Lelie, waarmede gij 't eens zijt als b.v. in zake dierenmishandeling, de wilde-zwijnen-jachten van den Prins, en mijn beschouwing over Kerstmis in het 24-Dec.-nummer. - Waarlijk, het is mij altijd recht aangenaam als nieuwe correspondenten zich voegen bij de oude. Ook ik voeg mijn stem bij die der overigen die U afraden dien arts schadevergoeding te vragen. Zij die U zeggen dat er nooit één dokter zal gevonden worden, bereid te getuigen voor de rechtbank tegen zijn collega hebben daarin volkomen gelijk. Dat is juist het zoogenaamd ‘collegiale’ standpunt waardoor deze heeren elkander uit den brand helpen ten koste hunner slachtoffers, de patienten. Het is bekend dat nooit een patient, die zich laat verleiden van zulk een wanbehandeling een gerechtszaak te maken, gelijk krijgt om de door U zelven reeds opgegeven reden dat de overige doktoren, gedagvaard als deskundigen, per-se de partij trekken van hun collega. Het eenige wat dergelijke ‘geneesheeren’. bevreesd doet zijn voor zulke processen is de ruchtbaarheid die daardoor wordt gegeven aan hunne wijze van ‘genezing’. Al winnen zij ook het proces, met hun praktijk is het dan wel eens gedaan, tengevolge van het openbaar-gewordenzijn van het gebeurde. Ik weet althans uit mijn naaste omgeving van een arts die zulk een proces niet aandurfde, en er de voorkeur aan gaf de weigering zijn rekening te betalen te accepteeren. Met dat al zou ik Il zeer zeker zoowel de opwinding als de ergernis van zulk een, bovendien steeds zeer kostbaar, rechtsgeding absoluut ontraden. - Gij spreekt van Bern, en van Uw ondervinding omtrent de goede behan- deling daar den paarden aangedaan. Ja, mij-ook heeft het in Zwitserland, waar ik langeren tijd verblijf hield, steeds weldadig getroffen, dat de menschen zoo veel beter zijn daar voor dieren dan ten onzent. Het Zwitsersche volk staat in geestelijken zin veel hoogex dan het Hollandsche, dat lijdt geen twijfel. Men bemerkt dat telkens. En daaraan is het óók toe te schrijven dat het geen plezier vindt in dierenmishandelingen, en dat kinderen van jongsaf worden opgevoed in afkeer en minachting voor iets zoo laaghartigs en minderwaardigs als de dieren - zij die van ons afhankelijk, aan onze macht overgeleverd zijn, - wreed te behandelen. - Ja zeker, gij zult mij een groot genoegen doen, door mij eens opnieuw van U te laten hooren.

E.H.V.V. - Na beantwoording der brieven vernietig ik ze, hetgeen ik acht in het belang der correspondenten, omdat hunne brieven bijna altijd van zeer vertrouwelijken aard zijn. Dientengevolge heb ik het adres der door U bedoelde abonnee thans niet meer in mijn bezit. Had ik dit echter, ik zou, zonder hare toestemming daartoe, het U niet geven, ofschoon ik overtuigd ben dat zij er niets tegen zou hebben. Maar het strijdt tegen mijne principes de namen der

[p. 607]

correspondenten aan elkander mede te deelen zonder hun eigen voorkennis. Daarom herhaal ik Uw vraag hier op deze plaats, vooronderstellend dat de bewuste correspondente, als zij dit leest, zeker bereid zal zijn met U in correspondentie te treden.

Voor de abonnee, die opgaf het adres van een pension in den Taunus, (nommer van 7 Jan. ll.), Auringen-Medenbach. - Gij wordt verzocht hierover eenige nadere inlichtingen te geven. Indien gij daartoe bereid zijt, gelieve mij dat dan te melden.

I.J.S. - Hartelijk dank voor Uw zoo warmgesteld schrijven, waarvoor ik U zeer dankbaar ben. Het spreekt van zelf dat zulk een oprecht woord van sympathie mij hoogst welkom is. Een ‘durfmensch’ vind ik zeer zeker een benaming die ik als een eeretitel beschouw. En niet weinig doet het mij genoegen dat gij het betreurt niet eerder met de Holl. Lelie te hebben kennis gemaakt. - Uw zelfbeschrijving trof mij als zoo bijzonder-eerlijk. Zoo weinige vrouwen hebben den moed aldus zichzelven te betitelen. Zijt gij het niet met mij eens, dat arbeid - als men geen sterke gezondheid heeft - volstrekt niet zoo'n zegen is als de meeste menschen, meestal zelf-nietsdoeners, het phrasen-achtig willen doen voorkomen? Ofschoon ik wel toegeef dat hij U heenhelpt over het groote gevaar dat bestaat voor rijke zieke-menschen, van zichzelven al te veel te gaan toegeven en vertroetelen, en daardoor hunne kwalen te verergeren in plaats van te verbeteren. - Ik-ook ben altijd iemand geweest die het in mij-zelve zocht, niet in mijne omgeving of in mijn omgang. M.i. heeft men genoeg als men het voorrecht bezit iets in zichzelve te hebben. Het is echter een treurig feit dat juist dit innerlijk iets in zich hebben den meesten ontbreekt, en daardoor drijft den tijd te dooden met avondjes, lezingen, concerten, uitgangetjes, enz., enz. Gij woont in een kleine plaats, maar ik, die in den Haag woon, kan U verzekeren, dat het mooi is wanneer van 1000 menschen, die daar dag in dag uit elken avond dan hier dan daar zich ‘genoegens’ scheppen, tien werkelijk daaraan deelnemen uit belangstelling of sympathie voor de zaak die het geldt, of uit kennis van het betreffende kunstgenot. De groote ‘men’ gaat eenvoudig omdat hij te bot is om thuis te kunnen blijven, omdat hij zich moet verstrooien, hetzij met een lezing, hetzij met een vergadering, hetzij met een comedie of een concert, wat ook, waar maar menschen zijn, die hem het nadenken, het met eigen-ik alleen zijn, beletten. En nu spreek ik nog niet eens van de minderwaardige genoegens, van de flauwe ‘kluchten’, en humoristische ‘revues’, enz. enz.! - Hoe lager zulke genietingen zijn, hoe meer ze kunnen rekenen op ‘publiek’. - Waarlijk, lieve I.J.S. gij behoeft U niet te excuseeren dat gij te veel van mijn tijd hebt gevergd, ik verzeker U dat ik U hoogst dankbaar ben voor de door U genomen moeite, mij mee te deelen dat de komst der Lelie U elken Woensdag eene vreugde is waarop gij U verheugt. - Zeer hoop ik nog eens van U te hooren.

B.A.B. - Het mij gezonden sprookje wil ik om het goede doel opnemen; ofschoon ik Uw vroeger versje raker vond. Juist dat scherpe ervan beviel mij, maar natuurlijk moet ik rekening houden met de bestaande wetten. Intusschen, juist omdat ik met U vind dat er nooit genoeg gehamerd kan worden op de minheid van drijfjachten en dergelijke dierenmishandeling, wil ik het nogtans zien te plaatsen, en wil óók Uw thans toegezonden sprookje opnemen. -

Louis II. - Dank voor Uw vriendelijke briefkaart, en Uw instemming met mijn raad gegeven aan die moeder.

B.B. - 't Gedichtje gaf ik aan de drukkerij op. - Het artikel van den heer Schippérus heeft - zooals ik wèl vermoedde - heel wat afkeuring gewekt. ‘Ruw’ vindt gij het. Maar, aan den anderen kant, vindt gij niet met mij dat er juist op dit speciale gebied zoo ontzettend veel gehuicheld wordt? Indien ik, ook zonder het met den heer Schippérus eens te zijn, nogtans zijn stuk plaatste, dan was dit juist daarom, omdat het m.i. goed is de menschen, de vrouwen vooral, te leeren nadenken over huichelarij en over quasi-zedelijkheid. Geloof me, er zijn nog zoovelen onder de vrouwen wien het in dit opzicht ontbreekt aan alle juist begrip van wat waarachtig menschelijk, en volstrekt niet onfatsoenlijk is, en die voortdurend meten met twee maten, eene voor zich zelven, en eene andere voor hare omgeving. Of vindt gij het niet treurig wanneer een echtgenoot mij zegt: ‘Mijn vrouw zou elk dienstmeisje dat moet bevallen zonder pardon de deur wijzen; voor zoo iets keilt zij geen verontschuldiging of pardon.’ - Of verwondert het U niet te vernemen, hoe er huismoeders zijn onder mijne bekenden, die 't heel natuurlijk, plichtmatig zelfs, vinden wanneer ze winter aan winter ‘uitgaan’ met hare volwassen dochters om dezen een man te bezorgen, om haar jongelui te doen leeren kennen, maar die zich woedend-verontwaardigd gedragen indien hare gedienstigen, jonge achttienjarige meisjes, verliefdheids- neigingen toonen, aan de deur stoeien met een loopknecht of andere bewijzen geven van 't gewone geslachtsbegeeren - dat niets onzedelijks inhoudt omdat het is een ons ingeschapen natuurbehoefte, hetzij eene door God, hetzij door de natuur ons ingeschapen behoefte, maar nimmer, op zich zelf beschouwd, iets immoreels. De menschen maken alle deze dingen immoreel door hun eigen onwaar-doen. - Hebt gij gelezen Zola's Travail? Heel veel der theorieen van Schippérus worden daarin uitgewerkt, als een soort toekomst-heilstaat. Aan de mogelijkheid van zoo iets geloof ik absoluut niet. Maar iets onzedelijks kan ik er niet in vinden. Integendeel. - Gij wenschtet dat alle menschen ‘innerlijk-schoon’ leerden zijn. Maar, ziet gij, lieve B.B., dat zijn zij nu eenmaal niet; en zullen zij ook nooit worden. 't Gros van 't menschdom zal altijd heel, heel laagstaand blijven. En daarmee moet men rekening houden, en zich niet overgeven aan onnutte utopieën. - Inderdaad, mijne taak als redactrice is niet altijd gemakkelijk. Maar juist dat moeilijke ervan maakt óbk de aantrekkingskracht er van uit. 't Onbeduidenste is gewoonlijk juist daardoor, door die onbeduidendheid, het minst van ons eischende.

[p. 608]

- Hiermede breng ik in het openbaar Uw wensch ter kennis van mevrouw van Rees van Nauta-Lemke, dat zij eens in een of ander hoofdartikel een tegenwicht geve aan de materialistische levensopvatting van den heer Schippérus.

Bourgeois-satisfaite. - Uw brief deed me zoo heel, heel veel genoegen. Want ja, inderdaad, 't speet me een beetje nooit meer van U te hooien. Ik weet het wel, geluk komt er soms minder snel toe zich te uiten dan leed, en daarom nam ik U Uw stilzwijgen ook absoluut niets kwalijk. Echter, het is met U als met die correspondente, die ik onlangs schreef, gij-ook zijt voor mij zulk een langjarige, lieve bekende, in wier leed ik zoo van harte heb gedeeld. Uw leed was weer een geheel ander leed dan dat der hierboven bedoelde, en in zekeren zin wanhoopte ik veel meer aan Uw toekomst dan aan de hare. Want gij hadt reeds zooveel achter den rug, Uw smart was zoo positief. Daar stond tegenover dat gij veel geresigneerder waart, veel meer in U-zelven steun hadt weten te vinden. - En zie, nu is het geluk gekomen, en heeft U zoo stevig, stevig omarmd. En daarom zal het U wel niet verwonderen dat ik dikwijls aan U dacht, en verlangde van U te vernemen, - en dat Uw blijmoedig, dankbaar getuigenis voor mij een groote vreugde is geweest. Op bijzonderheden ervan wil ik niet ingaan om U niet te verraden. Waartoe ook? De ‘kleinigheden’ van geluk, die waaruit ons leven bestaat, hebben geen bespreking op deze plaats noodig. Zij zijn daarvoor te heilig. - Laat mij U alleen vertellen dat Uw alleraardigste wijze van over Uw dienstmeisje schrijven mij zoo aangenaam aandeed. Zóó juist geloof ik dat eene huisvrouw zich moet trachten te stellen, namelijk naast niet altijd tegenover haar dienstbodenpersoneel. 't Geen ge mij van haar vertelt is toch ook weer een bewijs vóór hetgeen ik onlangs schreef in een Overzicht van de Week, nl. dat er óók nu zeer zeker nog goede en trouwe dienstboden zijn fe vinden, liever gezegd te maken, als men 't zelve wil. - En nu nogmaals, gij hebt mij werkelijk gelukkig gemaakt, door mij een beetje van Uw geluk te vertellen. Het is zoo heerlijk te weten dat iemand, in wien men sinds jaren belangstelt, de zon ziet schijnen, lachend en blijde, in al hare volheid.

Inzender van een stukje getiteld Schaatsenrijden. - Ongeschikt, wegens te groote onbeduidendheid.

Moderne-Vrouw. - Zooals gij zult hebben gezien heb ik Uw ged: aan het adres van den heer Schippérus geplaatst, want Uw pseudoniem vond ik geen afdoend bezwaar, wijl gij niet hempersoonlijk, doch slechts zijne theorieën aanvalt. Intusschen moet het mij van het hart - nu gijzelve er een langen brief aan mij bijvoegt om dit ps: min of meer te verontschuldigen - dat de heer Schippérius in elk geval meer zedelijken moed toont te bezitten dan gij, die niet eenmaal durft noemen Uw naam waar gij verdedigt de algemeen-aangenomen misaal die welke jan en alleman met U de ware vindt, terwijl hij zijnerzijds zich plaatst op een standpunt dat de, algemeene veroordeeling uitlokt.

- Gij zegt dat gij eene ijverige Lelielezeres zijt. Maar dan is U toch waarschijnlijk het laatste dubbele-Lelie-nommer ontgaan, waarin ik de brochure besprak van mevrouw Schoemaker, getiteld: Mogen wij zwijgen, mij dunkt, in die bespreking heb ik de onzedelijkheid der jongelui wel zóó sterk veroordeeld als maar mogelijk is. Ook de schrijfster-zelve heeft mij dat getuigd. Ik vrees echter dat gij en ik onder het woord onzedelijkheid niet hetzelfde verstaan; wat de natuur eischt is niet onzedelijk, kan niet zijn onzedelijk. - Wie heeft ooit betuigd dat de lichamelijke omgang ‘het mooiste is in het huwelijk’, - althans voor ons vrouwen? Waar ter wereld hebt gij deze theorie gelezen? Ik voor mij geloof dat de geestelijke gemeenschap zeer zeker hoofdvereischte is om eene verhouding tusschen man en vrouw op den duur gelukkig te doen blijven, niets vergaat zoo snel als de zinnelijke bekoring, juist daarom wordt zoo menig ‘wettelijk’ huwelijk na enkele maanden reeds een hel voor beide partijen. Maar, nooit zult gij de zinnelijke behoeften der beide geslachten zóó kunnen beperken als gij, eene ongehuwde, dat ideaal vindt. Waarom ook? Ziet gij dan niet overal in de natuur den paringsdrang? Kan er eene lente, eene bevruchting in de natuur bestaan zonder dat? En waarom wilt gij dan den mensch daarvan uitsluiten? Met al zijne zedelijkswetten en zijn huichelmoraal heeft hij gemaakt van het zuiver-natuurlijke iets onnatuurlijks, en ik ben overtuigd dat juist Uw ongehuwdzijn U deze dingen doet beschouwen uit een eenzijdig licht. Alsof er heel veel achter stak van onreinen aard, achter datgene waarin niets steekt. - Overigens, indien gij zulk een drang in U voelt, U in dat opzicht te uiten, ik wil met alle genoegen Uw ged. aan het adres ook van Ego ter inzage ontvangen, en, zoo mogelijk, plaatsen. Du choc des opinions....

Veritas. - Zooals gij zult hebben gezien is Uw ged. geplaatst.

A.F. - Ik beloofde U in de de vorige Lelie, dat ik zou onderzoeken naar het geval: Desillusie. De schrijfster deelt mij mede dat zij een fragment van dezen roman afstond voor de Lelie, gedurende mijne gewrichtsrheumatiek in den herfst 1912. Bij vergissing kwam toen onder het laatste stuk te staan: Einde, wijl de uitgever niet méér copie in zijn bezit had. De volledege roman verschijnt afzonderlijk in druk, bij den uitgever, den heer L.J. Veen, Amsterdam. Mochten er intusschen meerderen zijn, die prijs stellen op de beëindiging in de Lelie, dan is de auteur daartoe niet ongenegen, en verzoek ik, alvorens daartoe over te gaan, hen die dat wenschen het mij zoo spoedig mogelijk te doen weten.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.