De Hollandsche Lelie. Jaargang 27

Hoofdartikel
Hoe sta ik tegenover het Roomsche geloof?

Ik beantwoord die vraag gaarne openlijk.

Zijdelings heeft men mij wel eens verweten een ‘Papenfresser’ te zijn, en dat ben ik in geenen deele, hoewel ik volkomen medega met de besliste keuze: liever Turksch dan Paapsch.

Ik ben tegenover de Roomschen zoo verdraagzaam als ik kan zijn. Ik heb nooit een Roomschen winkel geboycot; ik heb vrienden en kennissen onder Roomschen, en waardeer hen in hun kerkschheid en dikwerf sympathiek geloofsleven; ik erger mij niet aan processies en andere Roomsch-kerkelijke plechtigheden, indien men mij maar niet dwingt er aan deel te nemen of er voor te buigen of te knielen; bij Roomsche lijkplechtigheden betracht ik den eerbied, die er bij past; ik bezocht Lourdes¹⁾, tijdens een bedevaart van 34.000 Toulousanen, en voldeed zelfs aan een vrienden-wensch, om namens dien vriend een waskaars voor het altaar in de Grot te ontsteken; ik werk mede aan Roomsche tijdschriften en couranten, indien mijne onderwerpen op dat arbeidsveld tehuis behooren; ik waardeer ieders geloofsstandpunt en leg er mij niet op toe om iemands overtuiging om te praten of te bevechten; ik.... doch waartoe meer, want ik heb dunkt mij voldoende bewezen, dat ik in allen deele verdraagzaam ben.

1) Indien men een reis maakt in de Pyreneeen en Pau en Luchon bezoekt en van daaruit uitstapjes maakt (Cauterets, Cirque de Gavarnie, Vallée de Lys, enz.) zou men al zeer bevooroordeeld zijn, indien men Lourdes ook niet in zijn reisprogramma opnam, vooral niet in het seizoen, waarin de ‘Pèlerinages’ aan de orde zijn, en vooral niet in een jaar, waarin het een halve eeuw geleden was, dat de verschijningen der ‘Moeder Gods’ in de ‘Grotte de Mas-abielle’ aan Bernadette Souhirons gezegd wordt te hebben plaats gehad. De eerste dagteekent van 11 Februari 1858; de laatste, de achttiende, van 16 Juli d.a.v. des avonds te 6 uur. Bovendien, het onaanzienlijke Lourdes is door het ‘Mirakel’ van niets tot iets gekomen, ja, zelfs meer dan wereldberoemd geworden. Een Zola met zijn triestig, realistisch boek: Lourdes uit de trilogie: ‘Parijs-Lourdes-Rome’, heeft zelfs niet kunnen verhinderen, dat duizenden en nog eens duizenden jaarlijks ter bedevaart gaan naar de grot van Massablelle, en het prikkelde mij ook, dat de halve-eeuwviering van 16 Juli 1908 samenviel met het feit van het overbrengen van Zola's stoffelijk overschot naar het Pantheon. Een scherpe tegenstelling in deze twee feiten.
Heel de Lourdes-zaak leek mij echter weinig heiliging. Vrijwel was het einddoel een groote kerkmis (kermis) of drdk bezochte markt. Tenminste dit bleek uit een ‘afgedwaald’ (van de kerk?) paar. Een jong geestelijke met een even jong coquetteerend, zeer gedecolleteerd ‘nichtje’ vonden we in het heerlijke oord: Cirque de Gavarme genaamd, tijdens het middagmalen. De spijzen en de railleerende kout, waarbij de oogen alles aanvulden, werd gesaust door een goed glas wijn, en waarlijk het lag niet aan ons (mijne vrouw en ik), dat we den indruk kregen van een jong gehuwd paar op hun ‘voyage de noce’.

[p. 498]

Doch, kan ik in veel berusten, toch kant ik mij vooral tegen de heerschzucht der Roomfiche ‘kerk’, tegen haar uitsluiting,²⁾ tegen haar leer in enkele harer deelen, als b.v. de biecht, tegen haar streven om zieltjes te winnen, tegen haar werken in het duister, tegen haar Jezuïtisme. Ik weet wel, dat indertijd de Hoogleeraar Blok de Jezuïten onder den arm heeft genomen, maar tegenover hem staan zooveel ernstige, zoowel als scherpe bestrijders, dat die in-beschermingname vrijwel geneutraliseerd is³⁾

Heb ik in deze zaak eenige ervaring? Ik geloof ja, en ik put uit mijne herinneringen.

De meest sprekende is wel de volgende. Ik vrees niet onbescheiden te zijn, omdat indertijd van Roomsche zijde de zaak ter kennisse van het publiek is gebracht; namen zal ik echter zoo min mogelijk noemen. Lokt men mij daartoe uit, dan komen de namen vanzelf.

Op zekeren dag werd mij door een vriend des huizes, ook van huis uit Roomsch, verzocht een bezoek te willen brengen aan eene eveneens van huis uit Roomsche dame, wijl zij mij een handschrift wilde ter hand stellen voor de inrichting die ik beheerde.

Ik ging er heen, ontving het, en de belofte werd mij afgeperst, dat ik het nooit uit mijne handen zou geven, voor en aleer het door den druk gemeen goed was geworden.

Dit handschrift had de verontwaardiging der Roomsche geestelijkheid gaande gemaakt, omdat er de afdoende bewijzen in geleverd werden, dat zij de schuld droeg van ‘onlusten’, waarvan men nog spreekt als van ‘oude veeten, die zijn vergeten’.

De Protestanten vergeten dit helaas, en dat is ook een hoofdgrief tegen de Roomsche kerk, dat zij niet vergeet, getuige het blijvend smalen op Prins Willem I, zelfs door overigens Oranje-gezinde geestelijken.

De bijzondere mededeeling dier dame, dat de geestelijkheid vroeger zelfs een hooge som gelds geboden had om het in handen te krijgen, deed mij op mijn hoede zijn. Ik vreesde voor aanvallen, en niet ten onrechte.

Op zekeren dag ontving ik een hoffelijk bezoek van een mij bekend Roomsch hoofdambtenaar, die als afgezant kwam van een eminent Roomsch kamerlid, die het handschrift gaarne in wilde zien, maar.... in zijne woning.

Even hoffelijk weigerde ik dit, als het gevraagd werd, en toen. zelfs dringende argumenten mij niet konden bewegen om mijn plicht te verzaken, en mijne belofte te schenden, ging des hoofdambtenaars hoffelijkheid in woede over, en, na herhaalde kleinachtende uitdrukkingen die mijn hardnekkig weigeren om het handschrift uit handen te geven moesten ontzenuwen, schreeuwde hij mij toe (in tegenwoordigheid van een mijner vrienden), dat het in den brandenden haard moest geworpen worden, opdat het tot assche zou vergaan.

Ik maakte een einde aan dit onderhoud, den ver woeden bezoeker verzekerende, dat het voortaan achter zeven grendelen zou weggesloten worden.

Van Roomsche zijde werd niet afgelaten.

Een ander bezoek volgde later van een Roomsch deskundige. Hoewel ik de inzage, onder mijn toezicht, niet weigerde, hield ik vast aan mijn plicht en belofte om het handschrift niet uit handen te geven. Ik was op mijn hoede, en voorzichtig, want wie zou dat niet geworden zijn!

Ten derden male deed men eene poging en mijne pertinente weigering berokkende mij veel leed, en werd als een stormram gebruikt door mijne belagers om mij uit mijn ambt te dringen.

Tusschen die drie bedrijven in had ik nog het volgende intermezzo. Ik ontmoette den van huis uit Roomschen huisvriend, die in den beginne intermediair was geweest tusschen de van huis uit Roomsche schenkster, maar die toen weer teruggekeerd was tot de ‘alleen zaligmakende moederkerk’. Hij deed het voorkomen alsof het kostbare M.s. slechts in bruikleen was gegeven en de schenkster het nu weer in haar bezit wilde nemen. Ik antwoordde kort af, dat hij en zij zich vergisten, en 't boek bleef waar het was: eens gegeven, blijft gegeven.

Hoe die kunstbewerking - het wederkeeren tot de schoot der kerk, ook van haar man, - heeft plaats gehad, zal ik maar niet onderzoeken. Naar wordt verluid heeft er zelfs een spookgeschiedenis bij plaats gehad; ten minste eene bangmakerij voor vagevuur en hel. Neen, dan vind ik eene andere manier nog beter, zooals mij eens een geestelijke, - werkelijk een eenvoudig waardig man, - vertelde. Hij had aan 't sterfbed van een vrijdenker, vroeger Roomsch, ‘net zoolang aan zijn ziel gepeuterd’, totdat hij zich had laten ‘bedienen’. Dat ‘peuteren’ sluit ook veel in, maar is tenminste recht op den man af. Nog weet ik, dat een Protestantsche dame, toevallig in een geheel Roomsche omgeving

2) Uitsluiting in dubbelen zin, want, én legt de Roomsche ‘kerk’ er zich op toe, om naast elke Vereeniging, wat zij ook zij; een Roomsche op te richten, èn om zooveel mogelijk andersdenkenden te weeren. Van beiderler soort uitsluiting een voorbeeld.
Dat gaat te ver! - De ‘Limb. Koer.’ schrijft.
De ‘Staatscourant’ - no. 230 bevat de Kon. goedgekeurde statuten van een aantal vereenigingen. Als no. 1334 komt daaronder voor:
R.K. Geitenfokvereeniging onder bescherming van den H. Bernardus te Hoeven.
Gaat dit nu toch inderdaad niet te verre!
Dat men vereenigingen, die een godsdienstige, een zedelijk, een politiek, een sociaal doel of dergelijke beoogen, tot Katholieke vereenigingen maakt, - à la bonne heure. Een Katholieke volks- of vakbond, - uitmuntend! Die beoogen doeleinden, bij het nastreven waarvan het Katholiek beginsel zich inderdaad gelden doet ook in de keuze der middelen.
Maar waarom moet nu in 's hemelsnaam een vereeniging, die louter een stoffelijk doel en absoluut niets anders beoogt, en die ook niet door geniengden omgang gevaren voor ononovikkelden aanbiedt, confessioneel zijn?
moeten we overgaan tot Roomsch-Katholieke kanariebroedclubs, Roomsch-Katholieke postzegelruilvereenigingen R.-K. dekhengst- en stierhouderijen, enz enz.?
Dat wordt eenvoudig bespottelijk en doet de gezonde Katholieke organisatie ernstig schade in het oog dergenen, die degelijkheid niet van overdrijving weten te onderscheiden en alles over één kam scheren.
Onze Lieve Heer heeft ons land nu eenmaal tot een gemengd land gemaakt en het kan Zijn wil niet zijn, dat we ons in alles afscheiden van onze eigen ras- en landgenooten, onze broeders.
Wie zoó in uitersten vervallen als de oprichters van een R.-K. Geitenfokkerij, maken ons Katholieken belachelijk in het oog van andersgezinden èn... van vele geloofsgenooten.
Gezwegen dan nog ervan dat een beestenfokkerij onder bescherming van een Heilige, en met een geestelijk adviseur, menig fijngevoelig Katholiek een stuitende profanatie moet toeschijnen, zoowel van het Hemelsche als van het eerwaardig priesterambt.
Terecht mocht dan ook Dr. W. Zuidema, te Amsterdam. het volgende spotdicht maken:

Wij schoppen een gewijden bal,

Van geuzensmetten vrij,

Gevuld met zuivre zwarte gal

Van haat en dweperij.

Wij schoppen allen ijvrig meê

Op Heerooms heilige fluit;

En schoppen straks al 't geuzenvee

En 't jodenvuil er uit! (bis)

Niet alleen zichzelf uitsluiten uit vrees voor de zedelijke besmetting van den leek, maar ook uitsluiting van andersdenkenden ter bevoordeeling van eigen geloofsgenooten,
Of schijnt het geen waarheid, dat de Roomsche Directeur-Generaal der Posterijen hij zijn optreden eene circulaire heeft doen uitgaan, waartegen, nadat de Kamer om was, en een nieuw Ministerie was opgetreden, eene veranderde meening zich deed gelden, blijkens 't volgende bericht, ontleend aan een courant van 39 September
De post en politieke richting.
Volgens de N. Gr. Cl. is er een ministerieele aanschrijving rondgezonden, waarin wordt medegedeeld, dat voortaan bij aanstelling of bevordering van post- of telegraafbeambten niet meer op politieke kleur of godsdienstige richting mag worden gelet

3) Dr. W. Zuidema in l'Union Fraternelle schrijft, sprekende offer de bijzondere scholen: ‘De school met den Bijbel leert niets, dat in strijd is met de Grondwet of de eischen der vaderlands- en vrijheidsliefde... de school met den Syllabus daarentegen leert, dat er buiten de kerk van Rome geen zaligheid bestaat - dit zou ons koud kunnen laten; want hoe wij over de zaligheid mogen denken, niemand onzer gelooft, dat een mensch over haar beschikken kan; maar zij leert ook, dat er buiten die kerk geen liefdadigheid en geen reinheid van zeden bestaat, zegge: dat alle onroomschen monsters van onbarmhartigheid zijn en dat onze koningin, onze vrouwen, onze moeders.... Zij leert verder dat Lodewijk van Nassau, Gustaaf Adolf, Jozef Garibaldi rooverhoofden zijn geweest, Willem de Zwijger een huichelaar, en de strijd die Nederland vrij en groot heeft gemaakt, een opstand tegen God. Zij leert verder blinde onderwerping aan iemand, op wien de Nederlandsche strafrechter geen vat heeft; die daar ginds in 't Vatikaan zit en zelf - zonder het te weten - blind onderworpen is aan de Jezuieten; en blinde gewilligheid om te antwoorden op alle vragen van een biechtvader - een ongehuwd man - die met meisjes beneden de twintig spreekt over zaken, waarvan soms gepromoveerde mannen boven de dertig - ik spreek uit eigen ervaring - nooit hebben gehoord’
(Slot volgt).

[p. 499]

gekomen, daardoor, overleden zijnde, als geheel Roomsch werd beschouwd: paternoster in de hand; kaarsen; bidden. De Protestanten werden teruggehouden.

Dat willen afhandig maken van een voor de Roomschen hinderlijk manuscript, doet mij denken aan wat mij eenmaal geschreven werd (29/12 1911) door den schrijver van een werk tegen het Jezuïtisme: ‘uitverkocht (vermoedelijk door de Jezuïten opgekocht)’ Hij voegde er nog bij: ‘aanwezig in de Kon. Bibl. - zoo niet dan....’

Ziedaar eene ware, hoogst zeldzame geschiewelke mij een les gaf voor de toekomst, en die mij steeds in herinnering komt, zoo dikwerf ik de waarschuwende stemmen van een Maronier, van een Bronsvelt, van een Zuidema verneem.

De Protestanten, - en voornamelijk zij die naar zwart overhellen ter wille der politiek - zijn te laks, te onverschillig, te vooringenomen tegen de leuze: ‘liever Turksch dan Paapsch’, dan dat zij het gevaar inzien of willen inzien, dat ons Protestantsche Nederland dreigt.