De Hollandsche Lelie. Jaargang 27

Aan de Correspondenten.

Het ligt in mijn bedoelen de opgehoopte correspondentie ten spoedigste af te doen, - vandaar dat ik, voor 't oogenblik, mij bepaal tot korte antwoorden, teneinde zoodra mogelijk weer méér plaats te kunnen afstaan aan deze zoo geliefkoosde rubriek.

Red. Holl. Lelie.

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nummers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Alle brieven moeten, om in de d.a.v. week omgaand te kunnen worden beantwoord, uiterlijk Zaterdag-ochtend in mijn bezit zijn.

Redactrice.

P.S. Het spreekt vanzelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers, die in de corr:-rubriek thuisbehooren.

Ruimdenkende. - Dezer dagen zend ik U die afl: terug. - Ik zal U dan meteen eerlijk zeggen hoe ik 't vind. - Wat Uw tweede briefje aangaat, natuurlijk waren het Uw oogen die toen ‘anders’ zagen. Gelooft gij niet met mij, dat dit stééds het geval is waar het zulke intieme quaesties geldt, en dat daarin is te zoeken de oplossing van al de drama's, ontgoochelingen, enz,

[p. 414]

welke dagelijks worden afgespeeld op dit gebied.? -

Ja, dat kan niemand U meer van harte nazeggen dan ik: ‘Was 't klimaat maar anders Ik lijd onder deze vocht en regen en wind kolossaal, niettegenstaande ik geen ‘tropenplantje ben. Hartelijk gegroet.

v. L. - Gaarne voldeed ik aan Uw wensch.

N. - Uw briefkaart is weer 't zooveelste bewijs voor mijn reeds dikwijls meegedeelde ondervinding, dat er een zeker geheimzinnig iets is, waardoor we vooruit voelen van dezen of genen te zullen hooren. Immers, juist op dien ochtend waarop ik Uw kaart ontving, dacht ik zonder eenige aanleiding hoegenaamd aan U, en hoe ik nóóit meer van U hoorde. ‘Zij heeft het zeker in hare veranderde omstandigheden zoo druk gekregen’ - aldus overpeinsde ik - ‘dat zij de Lelie niet meer leest, en vermoedelijk met haar gedachten geheel en al opgaat in haar werkkring.’ - En ik vond dat jammer, omdat gij eene zoo langjarige abonnée zijt van nog vóór mijn tijd, onder de vorige redactrice, en met wie ik-zelve zoo dikwijls gemeenschap heb gevoeld, nevens menig verschil ook soms.

Het trof mij daarom bepaald dat Uw kaart bijna onmiddellijk op die gedachte volgde, en mij juist óók sprak van Uw blijvende belangstelling in den inhoud der Lelie. Voor mej. L. Bender neem ik Uwe woorden over: ‘Die Laura Bender moet maar flinke artikelen terug schrijven.’ - Gij ziet dat zij dit reeds heeft gedaan vóór ze Uwe woorden zal lezen. Wat Uw vraag aangaat, ja, ik zal het aangebodene dan gaarne over een maand ontvangen. Hartelijk gegroet.

Solus. - Voor anderen wil ik overnemen wat gij mij schrijft, en waarvoor ik U hartelijk dank: ‘Met de kinderen deed ik een ervaring op als U! De armsten, 't is aandoenlijk zooals zij de vuile handjes ophouden.’ Dit ziet namelijk op mijn opwekking, in het nommer van 3 Dec., j.l. tot het geven aan arme straatkinderen bij gelegenheid van St. Nicolaas en Kerstmis. - Uw gezonden copy heb ik gaarne aangenomen. Hartelijk gegroet.

B.V. - Ik wil U beleefdheidshalve toch liever wel antwoorden op uw brief. Want ik heb in de quaestie absoluut geen opinie vóór of tegen.

Ik dank U beleefd voor Uw brief en Uw toelichting.

Theresia. - Hartelijk dank voor Uw brief, dien ik gaarne omgaand beantwoord, maar ik doe het kort, omdat de achterstallige correspondentie gelijktijdig moet worden afgewerkt.

Nietwaar, het stukje dat U zoo trof, was inderdaad zéér waar. Het doet mij altijd genoegen dat de Lelie zoo véél geeft op verschillend gebied, waardoor nu deze dan gene iets vindt van zijn of haar bijzondere gading.

Onzen juridischen medewerker zal zeker Uw gedachtenwisseling reeds onder de oogen zijn gekomen, en veel genoegen doen. - Wat mij aangaat, ik denk, speciaal over de examens in de rechtsgeleerdheid, precies zooals gij, namelijk dat zij al heel weinig beteekenen. Want, wanneer men ziet hoevéél daarbij afhangt van het geluk, en in hoe weinige uren, alle bij elkander opgeteld, zulke examens afloopen, dan is het onzin te spreken bij dergelijke jongelui van meer of minder ‘knap’, want het komt alles in hoofdzaak aan op handigheid en op zich er weten doorheen te slaan. In mijn eigen allernaaste omgeving heb ik daarvan zulke doorslaande voorbeelden gezien, dat ik gerust kan zeggen te spreken uit ondervinding. Algemeene ontwikkeling beteekent m.i. veel meer dan examen-doen, en ik herinner mij altijd nog met voldoening dat, toen ik in Schotland werkzaam was aan eene school, (gelijk ik heb verteld in mijn Herinneringen) de hoofd-directrice, zelve in het bezit van talrijke diploma's, dikwijls tot mij zeide, hoe véél meer waarde zij hechtte aan mijn ongeexamineerd onderwijs, dan aan dat van eene harer secondantes, eene, evenals zij zelve, met vele actes uitgeruste jonge dame, - maar die de eenzijdigheid in persoon was. Ik behoef U niet te zeggen met hoeveel vrees en twijfel ik die betrekking, in een vreemd land, waar ik in het engelsch, duitsch en fransch moest leeren aan Engelsch-sprekende kinderen, heb aanvaard indertijd, en vandaar dat deze lofspraak mij dus zéér véél waard was, en nog steeds is. ‘Want’, - aldus mijne directrice - ‘gij, miss Lohman, beschikt over eene groote mate van algemeene ontwikkeling, en, in mijne oogen, is dat veel meer waard dan het in den zak hebben van een paar diploma's.’ - Gij noemt verscheidene vakken op uit den ‘heeren’-stand, waarin men, zonder gestudeerd te hebben, dikwijls veel meer beteekent dan de zichzelf zoo hoog-stellende academisch-gevormde jongelui. Daarneven echter zou ik U óók willen wijzen op de groote algemeene ontwikkeling waarover b.v. heden ten dage portiers, oberkellners, enz moeten beschikken, iets waarbij m.i. het publiek veel te weinig stilstaat. Onder deze menschen zijn er velen voor wier beschaving en algemeene kennis ik veel meer achting heb dan voor die van vele, den ganschen dag verluierende ‘meneeren’ met een academischen titel. In dit opzicht kan ik U uit eigen allernaaste omgeving twee tegenstellingen opnoemen. In het eerste geval denk ik aan een dames-tailleur in Frankrijk, Italiaan van geboorte, die zeer weinig onderwijs had genoten, omdat hij reeds vanaf zijn 9^den jaar in ateliers in Italië was werkzaam geweest, en zich daar zijn kennis in zijn vak (hij bezat toen ik hem leerde kennen een zeer welvarende zaak) geheel en al practisch had moeten verwerven, van meet af, door arbeid. Welnu, deze zoo slecht onderwezen man had geen gelegenheid ongebruikt laten voorbijgaan om zich van alles wat rondom hem voorviel op de hoogte te stellen, door couranten, boeken, wrijving van gedachten; en dientengevolge kon men met hem over welk onderwerp ook, politiek, militarisme, socialisme, enz., de meest-interessante gesprekken voeren, en werd daarbij steeds opnieuw gefrappeerd door zijn helder gezond oordeel en breede opvattingen; het tweede geval daarentegen dat ik op het oog heb, is dat van een jurist, die het, dank zij den invloed van ooms, enz., gebracht heeft tot een zeer goede rechtelijke betrekking, en die nimmer zakte voor zijn examens (gelijk

[p. 415]

hij-zelf erkende louter door ‘geluk’). Ik heb dezen man nooit anders gezien dan zijn vrijen tijd verluierend en verslapend, en, den ganschen Zondag, van 's ochtends vroeg af, zijn vrijen dag verleuterend met de Avondpost en deszelfs Zondagblad Dat was, toen hij tusschen de dertig en veertig jaar reeds telde, nog steeds zijn eenige lectuur, waaruit hij als een machine eenige geijkte phrases nabouwde, zonder lust of intuïtie om zich een eigen meening te vormen. Is het niet treurig-ergerlijk dat zoo iemand, enkel omdat hij den mr.-titel voert, wordt beschouwd als behoorend tot den meest-ontwikkelden stand, terwijl niet-gestudeerde mensch en, - zooals gij terecht zegt, - altijd moeten hooren dat zij in dit opzicht van ontwikkeling achterstaan. En, zooals deze meneer, dien ik bedoel, zijn er velen, evengoed als er onder de andere klassen der maatschappij óók velen zijn als mijn Fransche tailleur.

Hartelijk dank voor Uw instemming met die door U genoemde artikelen van mijn hand. Ja, ik geloof wèl te kunnen zeggen dat het door U bedoelde onder de oogen van den bewusten persoon zal komen; althans, ik weet dat zijn aandacht erop is gevestigd. - Wat aangaat dat stukje van een officier en van opzet-teugels, dat herinner ik mij niet in de Lelie. Kan het niet iets zijn dat is overgenomen in de Lelie? In elk geval is Uw opmerking over het pijnigende van sporen zeer juist, en ik vind het jammer dat gij die niet terstond hebt gemaakt, als ged: bedoeld. Welk een aardig photo'tje van Uw paard en Uw hond! Ja, wat gij van den laatsten vertelt begrijp ik volkomen; zoo zijn de mijne ook; Frits b.v. dankt voor brood, maar als hij ziet dat Bennie het neemt, dan wil hij óók het plotseling hebben.

Uw gunstige opinie over ‘ons klimaat dit jaar’ kan ik niet deelen. Misschien is het bij U beter, maar hier is het treurig-vochtig en regenachtig, juist datgene wat ik niet mag hebben voor mijn gestel. Droge zonnige kou is voor mij niets erg, maar dit lamlendige, miezerige vocht-weer is voor mijn gezondheid direct-martelend!

L.B. te Delft. - Uw naam herinner ik mij, maar ik kan mij niet herinneren of ik Uw manuscript reeds heb gelezen, dan of het nog ligt bij de copy. Wànneer zondt gij het? - Kan de beantwoording in de correspondentie wellicht U zijn ontgaan, want, daar gij ook nu geen pseud: opgeeft, heb ik, indien gij reeds zijt beantwoord - stellig, evenals nu, Uw voorletters gebruikt. Wilt gij de copy nogmaals zenden, dan zal ik U gaarne omgaand antwoorden, en wil U ook beloven dat ik haar zal retourneeren, mits gij porto insluit, en Uw adres nauwkeurig vermeldt bij de toezending.

B.B. - Als ik dat gedichtje van U heb aangenomen - wat ik-ook me meen te herinneren, - dan is het natuurlijk bij de aangenomen copy. Vergeef me dan dat ik mijn belofte van dadelijke plaatsing vergat. Ik zal de twee, die gij nu zondt, laten vóórgaan, omdat ze meer passen bij dit jaargetijde, en zal ze tot dat doel terstond naar de drukkerij zenden, dan worden ze in geen geval vergeten, want dan krijg ik den afdruk terstond onder de oogen. - Lieve B.B. waarom zoudt gij mij geen photo'tje van U zenden? Jazeker, ik krijg heel dikwijls photo's van abonné's en lezers beiden, en ik ben altijd blij daarmee, omdat het een soort vertrouwelijken band geeft m.i.. Dus, ik hoop dat gij alsnog aan Uw plan zult gevolg geven.

V.E. (Ned-Indië) - Ik hoop, dat gij U-zelve zult herkennen, want ik moet, zooals gij-zelve terecht inziet, voorzichtig zijn met mijn antwoord aan U. En daarom heb ik Uw ps. eenigszins veranderd. Immers, indien de controleurs lezen, dat gij hen ‘nullen’ en ‘jonge broekies’ noemt, dan zouden zij U dat niet licht vergeven. Intusschen vind ik zeer veel waars in Uw opmerkingen, dat deze zéér-jonge heertjes meestal zonder eenige ervaring ‘uitkomen’, alleen toegerust met theoretische kennis, zoodat zij alles moeten leeren door ervaring, terwijl de regeering hen dan weer overplaatst naar een andere streek zoodra zij een beetje op de hoogte zijn geraakt van de adat's, enz. - Ook Uw verhaal van de brutaliteit der zoogenaamde inlandsche christenen, en van de presentjes waarmede zendelingen zich laten omkoopen, geloof ik gaarne, omdat het geheel overeenstemt met véél wat men dikwijls hoort op dit gebied. Nieuw echter is voor mij Uw meedeeling, dat de zendelingen op Bali durven bevorderen het slachten van honden.

Het is bijkans niet te gelooven! - Neen, gij hebt mij geenszins ‘verveeld’, en zult mij zeer zeker genoegen doen met meerdere brieven, over toestanden en over dieren beide. Dat verhaal van Uw eigen hond vind ik aandoenlijk-slim! Ik-ook sta er telkens opnieuw van versteld hoe overleggend en verstandig de ‘redelooze’ beesten zijn vergeleken bij zoo vele botterikken van kinderen en menschen, wien de stomheid en onnoozelheid als het ware geschildetd staat op het gezicht.

Graaf Otto. - Ik heb verscheidene bewijzen van instemming ontvangen met mijn artikel over den Prins en de Jacht. Het Uwe echter wil ik hier afdrukken, omdat het mij bijzonder trof vanwege Uw aanhef, dat juist dit artikel U drong Uw stilzwijgendheid te verbreken.

Reeds zeer dikwijls heb ik op het punt gestaan U mijn eerbiedige hulde te betuigen voor Uwe dikwijls zoo rake en ware critiek, omtrent vorstenleven en vorstengenoegens. Nu echter, na het lezen van Uw open brief aan Prins Hendrik in het nommer van 26 Nov. j.l. (Holl. Lelie) ben ik als 't ware opgesprongen om U, al is het dan ook slechts met een paar woorden, mijn innigen dank en groote instemming te betuigen met Uw woorden aan den Prins gericht. Ik hoop van ganscher harte dat de Prins Uw regelen moge lezen, en het tot zijn hart moge doordringen tot heil van de geheele dierenwereld!

Ja, dien slotzin van U, dien beaam ik uit den grond van mijn hart, en daarom óók dank ik U hier nog eens zeer oprecht voor Uw briefjes omdat ik zoo blijde ben wanneer ik instemming vind in mijn partijtrekken voor de dieren tegen de menschen. De dieren, - dit voel ik zoo sterk - hebben namelijk niemand die hun partij

[p. 416]

kàn nemen dan wij-menschen. Zelfs de armste afhankelijkste mensch heeft heden ten dage nog wetten op de uitvoering waarvan hij-zelf zich kan beroepen. Maar ik vraag U, wat vermag een dier? Het heeft niemand die het beschermt tegen willekeur. Het is overgeleverd aan den mensch. En juist daarom veracht ik zoo diep al die burgemeesters en kantonrechters en politie-commissarissen, en hoe zij ook heeten mogen, die, in plaats van de weinige wetten ter dierenbescherming die er nog zijn, met de grootste gestrengheid na te doen leven, juist daarmede een handje lichten gemakshalve, omdat er immers nooit is in de dierenwereld een klager die zichzelf kan te weer stellen tegen het hem aangedane onrecht.

Ik heb het al meer gezegd, en ik herhaal het ook aan U, instemming doet zonder twijfel goed, en helpt mij den moed en den lust te behouden tot den strijd tegen onrecht en gemeenheid en leugen. Vandaar dat Uw spontane uiting mij heel welkom is geweest, temeer waar ik er uit verneem, dat gij niet alleen in zake dierenliefde, maar ook anderszinds, ook wat mijne overige opinies aangaat, zulk een geestverwant zijt van mij. - Wat Uw vraag betreft, neen, voor zoover ik weet zijn er geen portretten van mij in den handel. Ik herinner mij dat eene huisnaaister eens bij mij kwam met een brief kaart, dien zij ergens gekocht had, en waarop ik was afgedrukt, (overdruk denk ik uit een of andere boeken-catalogus). Dat is al een heel tijdje geleden, en bovendien zijn zulke overdrukjes meestal afschuwlijk. Dat ligt aan het cliché. Ik heb b.v. onlangs een portret met mijn hondenjongens laten maken, en wilde dat voor de Lelielezers doen afdrukken in de Lelie, maar de afdruk was zóó afschuwelijk slecht en mislukt, dat ik er van moest afzien, en de uitgever deelde mij toen mede dat dit zijn oorzaak vond in het papier van de oorspronkelijke opname. - - Nogmaals veel dank.

Bets. - lk verwijs U vóór alles naar het slot van de vorige correspondentie, inzake afdrukjes van photo's. Want, uit Uw brief, leid ik af dat die boekhandelaar op een onfatsoenlijke wijze het portret, door U bedoeld, is machtig geworden, en er een afdrukje van nam, daar het beslist nimmer is gegeven, aan wien ook, voor zulk een doel, en zich in het geheel niet eigent tot afdruk, slechts werd genomen als momentopname. Frits is geen ‘schippertje’, maar een Duitsche affenpincher. Benjamin is wit en geel, met lang stug haar, en zijden ooren, en een heerlijk wit zijden vlokje op zijn kop, en prachtongen; hij is vermoedelijk van vaders zijde een Iersche griffon, en, van moederszijde...? Maar, hoe dat zij, en wie zij is geweest, een schat van een karakter moet ze bezeten hebben, om zoo'n kindje ter wereld te kunnen brengen als Bennie, 't aanhaligste, liefste, zachtste, schalkste, en daarbij ondeugendste hondje dat ik nog ooit zag. Ik zit nu eenmaal geheel en al onder meneer, maar mijn vriendin en onze Marie zullen tienmaal op een dag boos worden om zijn lastposterigheden en drukte, en even zoovele malen verklaren: ‘Je kunt niet kwaad blijven op dat dier, hij is gewoon-weg 'n juweel.’ Nu zult gij na deze lofrede wel denken dat Frits er achter komt, maar, daarin vergist gij U. Deze slijt namelijk een ideaal-ouden-dag in een hem door onze Marie vereerden hoogen soort kinderstoel, waarin hij overal wordt heengedragen, en van waaruit hij een hoog heesch stemmetje opzet tegen Bennie, als deze hem te rumoerig of te lastig wordt.

Maar heusch, lieve Bets, eigenlijk schrijf ik U dit alles omdat ik zóóveel medelijden heb met U, dat ik niet weet wat te zeggen over al het ernstige waarover gij schrijft. Gij weet hoe oprecht ik daarin met U meevoel, en hoe goed ik Uw gemoedsstemming kan begrijpen. Alleen, ik ben meer overtuigd dan gij, dat gij het zult te boven komen. Daarvoor zijt gij nog jong genoeg. - Maar dan ook vind ik de rest in Uw leven zoo eenzaam en weinig-bevredigend. Op dat punt durf ik niet veel zeggen, uit vrees U te zullen verraden, maar het wil mij altijd voorkomen dat gij daarin meer zijt de gevende dan de ontvangende. En dat vind ik onbillijk. (Begrijpt gij mij?)

Ja, dat kan Bennie precies zóó doen als Uw poes, dat zitten mij aankijken terwijl ik schrijf, met de vraag in zijn oogen of ik nog niet klaar ben? Hem is het daarbij niet zoozeer te doen om het op schoot zitten, dan wel om het hoofdpersoon zijn. Als het hem te lang duurt, dan komt hij mij zijn deken uit de mand, of een canapékussen, of wat dan ook toevallig binnen zijn bereik is, brengen, om op die wijze de aandacht te trekken; hij legt het dan vóór mij neer, om, zoodra ik 't wil oprapen, het fluks opnieuw in de bek te nemen, en op die wijze een soort krijgertje-spelen uit te lokken! Ja, het is afschuwelijk dat een mooie poes zoo heel dikwijls het slachtoffer wordt van op het vel azende menschen. Maar dezulken, die het in elk geval te doen is om wat te verdienen, kan ik nog honderdduizend maal beter vergeven dan die ellendelingen van plezier-jagers, om niet te spreken van de verachtelijke wezens, die de honden, katten, kippen en hanen hunner buren vergiftigen uit boosaardigheid, hetzij jegens die dieren zelven, hetzij jegens de eigenaars. Deze categorieën van ‘met een goddelijke ziel’ begaafde wezens vind ik dat men op hunne beurt moest mogen vergiftigen; er moest een wet bestaan, die zulke laffe misdrijven aan weerlooze dieren op die wijze strafbaar stelde. Dat is in zoo'n geval het éénige. Want, voor goede woorden zijn zulke minne schepsels niet vatbaar. Hartelijk gegroet.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.