De Hollandsche Lelie. Jaargang 27

Onmacht.
XI.
Poeloetraperdoeli, 15 April 1913.
(Vervolg en slot van No. 2.)

Wij hebben verschillende personen, volkomen op de hoogte van inlandsche toestanden, eens afgevraagd wat er toe geleid heeft dat inlanders zoo eensklaps behoefte gevoelden een vereeniging op te richten, en waaraan het was toe te schrijven dat de ‘Sarikat Islam’ - op het woord ‘Islam’ vestigen wij wel de aandacht - in korten tijd zulk een enorm succès heeft gehad, zoodat de vereeniging thans duizende leden telt.

En het antwoord is dit: door het ‘Christelijk gedoe’ van onzen tegenwoordigen Landvoogd, o.a. bestaande in de bijzondere aandacht die Z.E. wijdt aan den arbeid van zendelingen, de Zondags- en pasar-circulaires, de oprichting van een christelijk Hollandsch-Javaansche School te Djocja, enz., enz. gevoelen de meer ontwikkelden onder de inlanders zich bedreigd in hun godsdienst. Dit acht men de oorzaak der oprichting van de ‘S.I.’ met statuten zooals hier reeds vermeld

[p. 34]

en schijnbaar zonder eenige politieke beteekenis.

Vooral de oprichting van bovengenoemde school achten wij iets ongehoords, in het kort gezegd een schandaal, een fout van vèrstrekkende politieke beteekenis. Willen mahomedaansche ouders hun kinderen op die school doen, dan worden de leerlingen gedwongen een onderwijs te volgen, dat in christelijke richting wordt gegeven. In een mahomedaansch land noemen wij dit spelen met vuur; de Gouverneur-Generaal heeft wel beleid getoond met zijn ‘christelijk gedoe’! maar wie wind zaait zal storm oogsten en dát ondervindt nu de heer Idenburg.

In de Hollandsche Lelie van 11 Sept. 1912 No. 11 komen twee ingezonden stukken voor van de inspecteurs van het gevangeniswezen Gaster en Hueber; wij hebben het vooralsnog niet noodig geacht het gebazel van beide heeren te beantwoorden, daar iedereen de waarde van hunne beweringen kan beoordeelen, nu het in Nederland algemeen bekend is welke zotte toestanden er nog steeds heerschen bij het gevangeniswezen in Indië, ondanks de ijver(?) enz., enz. en vooral het hooge tractement van het tegenwoordig Hoofd daarvan.

Wij wijzen slechts op het onlangs gebeurde in de gevangenis te Soerabaya, zooals dat dato 8 dezer werd geseind aan het ‘Nieuws van den Dag’.

Vechtpartij in de gevangenis.

Gistermiddag had in de eetloods van 's landsgevangenis alhier een bloedige vechtpartij plaats tusschen 1300 Chineezen en inlanders. Er werden 12 gevangenen zwaar gewond in het stadsverband opgenomen.

De directeur herstelde, met behulp van het personeel en de militaire wacht, de orde.

Men zou zoo zeggen, het pleit niet bijzonder voor het handhaven van orde en tucht in een gevangenis wanneer 1300 gevangenen een geregelde vechtpartij kunnen houden, waarbij 12 zwaar verwond werden. Men vraagt zich onwillekeurig af waar halen de kerels de wapens vandaan.

In het ingezonden stuk van den heer Gaster betrappen wij hem op de volgende onwaarheid: Voorwerkers zijn geen werklieden, die de gevangenen het werk moeten leeren, want daarvoor zijn Europeesche opzichters en werkbazen. Het zijn vrije werklieden die à f 2.- daags het prulwerk, dat de gevangenen afleveren moeten, bijwerken om het tenminste toonbaar te maken, ter voorkoming van afkeuring.

Wat de heer Hueber betreft antwoorden wij hem, dat wij ons niet zullen storen aan zijn meening dat hij het afkeurt wij uitknipsels uit Indische dagbladen publiceeren tot voorlichting van het publiek in Nederland en daarbij zoo noodig conclusies zullen trekken.

Evenmin zullen wij het nalaten de handelingen van den Landvoogd en van hoofden andere ambtenaren aan onze kritiek te onderwerpen indien wij dit noodig en wenschelijk achten, daar onbekwame ambtenaren, al dragen ze nog zulke mooie gouden petten, op ons absoluut geen indruk maken. Van elk schandaal op welk gebied ook zullen wij blijven melding maken, o.a. van dit, dat de gevangenis te Djocja, blijkens onderstaande advertentie geplaatst in alle Indische couranten, de particuliere nijverheid durft te benadeelen door zoolleder te koop aan te bieden, dat vervaardigd is door gevangenen, die van 's Landswege gevoed en gehuisvest zijn.

Verkrijgbaar bij:

's LANDS GEVANGENIS
te Jogjakarta.
Prima kwaliteit
INLANDSCH ZOOLLEDER
à f 2. - per kilogram,

zending onder rembours, monsters op aanvrage.

38a WZ.

Wij vestigen hierop de aandacht van de Volksvertegenwoordiging.

Tot besluit onderstaand telegram uit Soerabaya aan het ‘Nieuws van den Dag’ van 9 April:

‘Sarekat Islam’.

In verschillende kampongs te Soerabaya is onder het volk in den laatsten tijd een verhoogd godsdienstig leven waar te nemen.

De groote misigit kan aan alle kerkgangers nauwelijks plaats verleenen. Vooral met de ‘Malem Djoemaät’, Donderdagavond, was hij kolossaal druk bezocht.

Dit zijn allemaal leden van den ‘Sarekat Islam’.

Men ziet hieruit welke richting de ‘Sarekat Islam’ uitgaat.

A.....Z.