De Hollandsche Lelie. Jaargang 26

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nummers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Alle brieven moeten, om in de d.a.v. week omgaand te kunnen worden beantwoord, uiterlijk Zaterdag-ochtend in mijn bezit zijn.

Redactrice.

P.S. Het spreekt vanzelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers, die in de corr:-rubriek thuisbehooren.

G.F.H. - Ik heb Uw briefje onlangs opgenomen in de rubriek ged. w., opdat mevrouw van Rees kennis kon nemen van Uw grief. Het is namelijk aan haar, niet aan mij, U te weerleggen; wat zij stellig zal doen tot Uw bevrediging, daarvan ben ik overtuigd. Overigens dank ik U voor Uw tot mij-zelve gerichte vriendelijke woorden.

Leo. - Ik ontving Uw uitvoerige beschouwing,

[p. 687]

maar kan die, met den besten wil ter wereld, niet aldus plaatsen, wegens de groote uitvoerigheid. Gij moet haar tot minstens de helft ineenkrimpen. Tot dat doel zal ik te zijner tijd U het stuk terugzenden. - Wat mijn roman: ‘Ik zeg de Waarheid’, aangaat is Uw opmerking juist, dat hij dáárom bijzonder boeit en treft, omdat hij eerlijk is en waar; vele correspondenten denken er zoo over. En het doet mij natuurlijk genoegen dat van hen te hooren. Ik kan niet nalaten Uw heerlijke en behartenswaardige woorden, over het lot van het dier, hier over te nemen, opdat velen daaraan een voorbeeld nemen:

't Is zeer waar dat het in ons land, spijt het streven der dierenbeschermers, nog zeer treurig is gesteld met het lot der dieren. Zeker heeft U gelijk dat over 't algemeen de in menig opzicht hulpelooze dieren nog meer dan de menschen onze liefde, medelijden, en bescherming behoeven. Want zij zijn geheel aan de willekeur van den mensch overgelaten. Als men ziet wat honden worden door een menschlievende, of liever dierenlievende, behandeling, dan lijkt het of bij algemeenen liefderijken omgang met de dieren men ze alle zou zien opgroeien tot veel liefderijker wezens; 't lijkt of de onverschilligheid der menschen of hun verwaarloozing of mishandeling, de ontwikkeling der dieren tegenhoudt, terwijl het der menschen taak moet zijn - dat kan wel niet anders - hen te beschermen, helpen, leiden, en ontwikkelen.

Maar, wat te verwachten van de menschen, op den lagen trap van ontwikkeling waarop zij nog maar staan; zelfs, tegenover de medemenschen, hun naasten, bestaat algemeen òf onverschilligheid òf minachting, soms bij enkelen haat - zonder reden, alleen gevolg van eigen laag peil.

Elk dezer woorden van U is mij uit het hart geschreven. en ik zeg U er hartelijk dank voor in naam van het dier. Het is b.v. ten hemel schreiend, dat de duitsche kroonprins zich nog durft verheffen op zijn jachtavonturen als op iets dat hem nader brengt tot de natuur. Alsof niet juist in die door hem zoo opgehemelde natuur de door hem vermoorde dieren thuisbehooren, en recht hebben op een ongestoord vrij leven daarin. En het walgelijke in de menschen is dat zij zoo'n onbeduidend boek, omdat het is geschreven door 'n vorst, hemelhoog prijzen en oplikken en opvleien.... de zoogenaamde democraten vooraan! De Telegraaf gaf daarvan indertijd een walgelijk staaltje door geheele brokstukken - ik meen bij monde van den Berlijnschen Correspondent - eruit af te drukken. Totdat een paar flinke ingezonden stukken met zulk een kracht protesteerden tegen dit laf gedoe, dat de redactie waarschijnlijk begreep, in 't belang van haar zak, beter te doen die verontwaardigde abonné's te vriend te houden door verder te zwijgen over des kroonprinsen jachtavonturen.

Zeer waar is ook Uw opmerking, dat de groote menigte niet eenmaal met hare naasten onder de menschenwereld medelijden toont. Dat kan men 't best zien waar het arme kinderen en verlatenen en prostituées, in één woord alles wat weerloos is geldt. Voor de groote meerderheid van het menschdom is alleen eigen-ik een wezenlijke gedachte waard. Voor eigen-ik-alléén maken zij zich warm, voor eigen pijntjes, voor eigen verlies van een paar dubbeltjes, of over een gebroken vaas of schotel; voor eigen kleine en groote rampen vragen zij, op de uitvoerigste wijze, Uw belangstelling en Uw deelneming, Uw geduld en Uw tijd. Maar, wat er wordt van anderen, van al den ten hemel schreienden nood en ellende rondom hen in duizenderlei vormen, wat kan hun dat schelen, zoolang zij maar lekker eten en drinken, en gezond slapen, en hun societeit en hun avondjes hebben! - Geen wonder daarom, dat zij voor het dier evenmin een vinger uitsteken, zich ervan afmaken met te zeggen, dat het ‘maar een zielloos dier geldt’. Men behoeft maar te zien in de oogen van een paard, een hond, een kat, een hert, een ree, om te erkennen, dat dàarin ligt een wereld van intelligentie, van trouw, en van goedheid, waaraan het den meesten dommen botteriken, - die de groote meerderheid vormen van het menschdom, - ten eenenmale ontbreekt!

Uw P.S. beantwoord ik niet, omdat het een zaak geldt waarover wij nimmer in het openbaar correspondeeren op Uw verzoek. Ik stel intusschen steeds Uw mededeelingen dienaangaande zeer op prijs.

Homo - Slim. - Ten zeerste was ik verbaasd uit Uw schrijven te zien, dat ik U bij mijn vorige weigering heb ‘pijn gedaan’. Ik herinner mij die weigering zeer goed, maar juist daarom weet ik ook zeer goed, dat ik er niet aan heb gedacht U, in wat ook, pijn te willen doen. Gij waart een mij geheel onbekende correspondente, ik weigerde Uw stukje, voilà tout.! Indien ik U pijn deed, waarmee dan ook, dan is dat zoo absoluut onopzettelijk geschied, dat ik mij haast U mijne oprecht-gemeende-verontschuldigingen aan te bieden daarvoor. Zeer gaarne wil ik bij gelegenheid van U vernemen wat gij in dit opzicht precies bedoelt. Uw thans gezonden artikeltje wil ik wel opnemen; Uw stijl en Uw inkleeding zijn niet slecht, maar m.i. is Uw inhoud vaag van bedoeling. Intusschen is dit een bezwaar dat ik heb tegen alle dergelijke levensbeschouwingen; en, omdat ik weet hoevelen hierin anders er over denken dan ik, en wel steun vinden in zulke vage gedachten, ben ik dus bereid aan Uw stukje opname als artikel te verleenen. Gij vraagt op welken grond ik het vorige stukje weigerde; ik méén mij te herinneren dat ik het weigerde, omdat ik het veel minder-goed-gesteld vond dan Uw nu gezonden bijdrage. Nogmaals dus herhaal ik in alle oprechtheid dat ik U mijn éérlijke excuses maak voor de ‘scherpheid’ in mijn antwoord, waarover gij U, - op zeer vriendelijke wijze, - beklaagt, want ik stem U volkomen toe dat gij ‘niets gedaan hebt om scherpheid te verdienen’.

Vriendelijk gegroet, en gaarne tot Uw dienst.

Nel. - Ik ben blij dat gij Uw bezwaren mij te schrijven hebt terzijde gezet en mij Uw mij zeer welkomen brief zondt. Het is waar - wat gij schrijft - dat mijne correspondentie eene zeer uitgebreide is, die met den dag toeneemt, maar het is òòk waar dat mij dit feit genoegen doet en een groote voldoening geeft. Hoe meer menschen ik kan helpen, of raden, of kan opwekken tot iets goeds, hoe liever het mij is. En, ik verzeker U, als ik zulk een brief krijg als den Uwen, waaruit ik zie dat mijn woorden na werkten, en weerklank vonden, dat zij U de oogen open-

[p. 688]

den voor al het mooie en goede en beminnelijke in de dieren, dan heb ik de grootst-mogelijke voldoening van mijn werk, en dan dank ik in gedachten hen, die zoo vriendelijk zijn mij aldus te schrijven, en daardoor te bewijzen dat mijn werk niet vruchteloos is.

Maar, nu wil ik eerst even overgaan tot het eigenlijk doel van Uw schrijven, om Uw aandacht er op te vestigen dat ik dit gedeelte uit Uw brief op een andere plaats in het blad behandel, vanwege de belangrijkheid der zaak die het geldt (zie Overzicht v/d Week: Apengedoe). Hetgeen gij mij schrijft is namelijk wel de moeite waard er een afzonderlijke beschouwing aan te wijden.

Wat gij mij in de rest van Uw brief zegt doet mij, natuurlijk, gelijk ik reeds hierboven zeide, véél genoegen. Ik kan niet anders dan Uw woorden in grooten dank aannemen waar gij schrijft: ‘ik ben reeds sinds eenige jaren abonnée van de Holl. Lelie, en ik kan U zeggen dat hoe langer ik haar lees, hoe meer raak ik aan haar gehecht, als een oprecht en eerlijk blad, waardoor men zelf leert de dingen wáár onder de oogen te zien.’ - Door een dergelijke getuigenis toch ontvang ik het bewijs, dat mijn bedoeling wordt begrepen, en gewaardeerd. Want, inderdaad is het mijn streven eerlijk en oprecht te zeggen wat ik denk, en anderen daartoe in de gelegenheid te stellen het óók te zeggen.

En ik mag met vreugde erkennen dat de toenemende bloei van de Lelie, en hare véélgelezenheid bewijzen hoe dit streven ingang vindt, en zich baanbreekt. Juist wat gij verder in Uw brief laat volgen doet mij daarom zooveel plezier:

‘Ook wil ik U niet verhelen, dat juist de geschriften van Uw hand het doen. Ziet U, toen ik nog wat jonger was, en de dingen meer uit een idealistisch oogpunt beschouwde, vond ik U, wanneer U zich onomwonden over de dingen uitliet, wel eens wat scherp. Nu, naarmate ik wat ouder word, en zelf mijne ondervindingen opdoe, denk ik: heerlijk, freule Lohman, zegt U het maar flink, want zóó is het, en dan benijd ik U wel eens den moed om het te durven zeggen.’

Wat dien moed betreft, dien heb ik nu eenmaal, en dien heb ik altijd bezeten, ook vóór ik de pen voerde. Maar, wij kunnen niet allen 't zelfde zijn, noch 't zelfde doen. Mijn leven heeft ertoe geleid, dat ik, in een onafhankelijk orgaan, onafhankelijk mijn meening kan en durf zeggen; het spreekt echter vanzelf, dat niet iedereen mijner lezers dit kan, tengevolge van zijn of haar omstandigheden, karakter, wat dan ook, dat hem of haar in dit opzicht tot zwijgen dwingt. Daarom is het juist dubbel noodig, dat er zulke enkelen zijn als ik, en, daarom is het óók noodig en goed, dat die enkelen, op hun dikwijls niet gemakkelijken weg van alleen-staan, en voor de zaak der waarheid uitgescholden en beleedigd worden, den steun ondervinden van het publiek, gelijk mij die steun zoo ruimschoots gewordt door allerlei brieven - waarvoor ik gaarne verklaar erkentelijk te zijn in hooge mate. Ook Uw sympathie met den roman: ‘Ik zeg de Waarheid’, doet mij goed, omdat gij-ook daarin waardeert mijn durvenerkennen die intieme waarheden in het liefde- en gemoedsleven der vrouw, welke de meesten harer angstvallig ontkennen. Gij zegt nog, naar aanleiding daarvan, dat gij niet alles kunt uitdrukken schriftelijk, zooals gij het voelt, wel, ik hoop en vertrouw, dat gij na dezen eersten brief zult overgaan tot meerderen, en dat gij daarin U zelve steeds vollediger zult weten te geven. - Nu nog even het slot van Uw brief, waarin gij eerlijk bekent het vroeger vervelend te hebben gevonden, dat ik zooveel over mijn honden schreef, terwijl gij thans, na betere kennismaking van nabij met honden, hebt leeren begrijpen wàt zij voor mij beteekenen, en ook zelve U hebt leeren hechten aan honden, en het heerlijk vindt als zij U herkennen en begroeten. - Neen, wel verre van U die oprechte bekentenis kwalijk te nemen, dank ik U zeer voor Uw openhartigheid. Ik neem het nimmer kwalijk dat zij, die geen honden kennen, dientengevolge niet in staat zijn nà te voelen welk een schat van liefde, trouw, gezelligheid, vriendschap, enz., een hond in zich omdraagt voor zijn meester of meesteres. Die ik wèl vijandig gezind ben, dat zijn de dieren-vijanden, degenen die hen, uit egoïsme, of uit quasi-reinheid, willen weren van de straat, willen muilkorven, willen bemoeilijken in een woord in hun toch reeds dikwijls zoo armzalig bestaan. Om van hen, die opzettelijk de dieren mishandelen, niet eenmaal te spreken. Ik ben overtuigd dat het menigeen zoo gaat als U, en dat het leeren-kennen van een hond hem dan de oogen opent voor diens onschatbare deugden. - Trouwens, voorbeelden daarvan zou ik U meer dan een kunnen opnoemen uit mijn naaste omgeving. - En nu herhaal ik nog eens, alvorens te eindigen: Uw brief was mij zéér welkom, en gij zult mij genoegen doen méér van U te laten hooren. (Zie voor de rest: Overzicht van de Week: Apengedoe).

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

Nagekomen Correspondentie.

J.M. - Heel veel groeten en heel veel dank voor Uw beide brieven. Ik moet de erbij gezonden schetsen nog lezen, maar zal U nu spoediger antwoorden.

Troubles. - Ik was zoo bijzonder blij eindelijk weer eens van U te hooren, dat ik U dit nu reeds voorloopig meld; zoo spoedig mogelijk beantwoord ik Uw brief uitvoerig.

A.S.S. te A. - Hartelijk, hartelijk dank. Ik hoop U dezer dagen particulier te schrijven.

M.L.B. te H. - Voor U geldt hetzelfde wat ik aan Troubles, hierboven, schrijf. Ik had in zoolang niets van U gehoord, dat Uw zoo lange brief mij een buitengewoon genoegen heeft gedaan. Dat wil ik U daarom omgaand melden. Zoo eenigszins mogelijk beantwoord ik hem in het volgend nommer.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.