De Hollandsche Lelie. Jaargang 26

Desillusie,
door E. Overduyn-Heyligers
(Vervolg van No. 35).

Mary voelde het als een onrecht tegenover tante, die haar zoo belangeloos de stukken had meegegeven, en een oogenblik verkeerde ze in twijfel of ze Henk maar niet de heele waarheid zou zeggen. Maar teveel gebroken, bleef ze zwijgen, staarde roerloos voor zich uit. Ze zou het later aan Henk zeggen, nu niet, nu niet. Nu voelde ze het onmogelijk zijn verwijten aan te hooren. En zooals ze daar stond, tegen haar stoel aangeleund, zag ze alles in de kamer voor zich ronddraaien, tot er plots een zwart floers voor haar oogen neerviel.

‘Scheelt je wat?... ga even zitten’, zei Henk haar in zijn armen opvangend, en haar steunend om haar middel.

O, 't gaat al over, ik werd zoo duizelig’, poogde Mary te zeggen, maar ze bracht slechts verwarde klanken uit en liet zich neerzakken op een canapé waarheen Henk haar bracht.

Hij haalde uit een buffet een flesch port, en schonk er haar een glas van in. Hier drink maar eens, dan zal 't wel beteren’.

Mary dronk met gretige teugen, bijna onmachtig het glas, dat in haar bevende handen telkens tegen de tanden stootte, vast te houden.

‘Zou je niet beter doen naar bed te gaan? ...ik kan evengoed naar tante Henriëtte,...’ stelde Henk voor. Maar Mary weerde hem af. ‘Nee, nee, ik zei je immers, dat het al over.... is.

Veertien dagen later was Mary geïnstalleerd in Amsterdam.

De oude dame had haar voorstel, een poos bij haar te komen logeeren, gaarne aangenomen. ‘Kom maar dadelijk bij me, dan kan ik eens heel goed voor je zorgen; tante zal je wel weer gauw opknappen, arm zwak vogeltje.’... zei ze, en stuurde zoodra Mary bij haar was, om den dokter.

Henk was nu verplicht voor alles alleen te zorgen, en zijn eerste werk was naar kamers voor zichzelf om te zien.

Hij slaagde daarin al heel spoedig en huurde aan den Dennenweg een zit- en slaapkamer. Om de meubels onder te brengen kwam de Groot en Batenburg.

Op Mary's verlangen werd er niets verkocht. Ze wilde later, als ze wat aangesterkt was, eruit zoeken waar ze aan gehecht was. Het waren meest souvenirs van haar grootmoeder.

Aan Sientje verzocht ze drie maanden loon uit te betalen, en bij het afscheid nemen beloofde zij, dat Sientje later, als Mary haar huishouden weer zou oprichten, terug mocht komen.

Onwillekeurig had ze zich aan het eenvoudige boerenmeisje, dat zij zelve had opgeleid, gehecht. Zoo dikwijls was ze ongeduldig geworden onder Sientje's onhandigheid, en nu ze haar heen zag gaan, met betraande oogen, was ook dit weer een nieuwe bron van smart.

In haar lichamelijke zwakheid deed zich het gemis van elke kleinigheid bij Mary veel intenser voelen, dan ze vroeger, in den tijd van voorspoed mogelijk achtte.

Toen ze na dagen van onrust en spanning haar reis naar Amsterdam ondernam stond het lijden in haar smalle gezichtje versteend, al haar weerstandsvermogen was gebroken.

In den eersten tijd kwam Henk geregeld de Zondagen over, maar al gauw begon hem dat te vervelen. Den heelen dag bij een treurende vrouw door te brengen lokte hem weinig aan. En het gezelschap van de oude vrouw had evenmin eenige bekoring voor hem.

In den Haag leidde Henk het leventje van een ongetrouwd man, waarnaar hij zich heel goed wist te schikken. En nu hij van zijn tractement niets aan Mary behoefde af te staan,

[p. 650]

had hij zijn levenswijze ingericht dat hij er mee toe kon komen.

‘Het was toch wel goed geweest, dat hij zijn speculatie maar had geliquideerd,’ overwoog hij dikwijls. ‘Jonge jonge.... Wat zou er van hem terecht gekomen zijn, als hij er eens mee door was gegaan!... Net op een gunstig moment nog verkocht. 't Kon wel niet mooier, daarna waren de aandeelen aan het dalen gebleven. Toch maar goed van Mary geweest om door te zetten toen. Het beetje, dat er over gebleven was, had hij hoog noodig gehad om de onkosten van den eersten tijd te betalen. En nu hij het geld van tante niet gekregen had stond hij tegenover haar op een veel zuiverder standpunt.’

Henk dacht nooit over de toekomst, liet zich leven van den eenen dag in den anderen.

Hij at 's middags op de Witte, vond er altijd iemand om den avond mee door te brengen. ‘Je kon in den Haag doen wat je wou, je leven naar eigen goedvinden inrichten.’

In den beginne vroegen zijn collega's telkens naar Mary; maar toen zij hoorden, dat zij het goed maakte, bleef dat langzamerhand achterwege, en er gingen dagen voorbij, dat Henk niet aan haar dacht. Hij beschouwde alles van den lichten kant. Wel spoedig gedeprimeerd bij elken tegenspoed, was hij dadelijk weer optimist, als hij geen oogenblikkelijke zorgen had, en het ging immers goed zooals het ging....

De meesten schreven de plotselinge verandering in zijn huishouden aan Mary's gezondheid toe, beklaagden Henk, dat hij zoo jong nog, zich een leven moest getroosten zonder zijn vrouw. Maar ze begrepen: ‘zoo'n verwend poppetje als Mary, die had zich natuurlijk al gauw laten zakken, toen haar het bestuur van de kleine huishouding te druk werd....’

Henk werd daarom dikwijls op een dinertje genoodigd, hij, zoo gewend aan het huiselijk leven.... Ze begonnen bijna te vergeten, dat Henk getrouwd was, een vrouw had in Amsterdam, en daar leed en probeerde zich op te heffen uit den poel van ellende, waarin ze was weggezonken.

Tante had Mary de groote logeerkamer gegeven, er nog wat kleine aardige snuisterijtjes laten zetten om het gezellig te maken.

Na een mooien zomer kwam spoedig de herfst, met vochtigen mist en druilige regendagen.

Mary nog altijd hoestend, mocht nu niet meer elken dag wandelen, zooals ze den geheelen zomer gedaan had, en wat haar een groote afleiding gaf.

‘Laat mij maar wat in uw huishouden helpen’, verzocht ze, toen ze op een morgen, na het ontbijt op haar kamer genomen te hebben, beneden kwam, en tante met eenige onrust zag naar het versmalde gezichtje.

‘Er valt hier zoo weinig te doen, lieve, en de dokter heeft gezegd, dat je je niet te veel mag vermoeien, dus waarom zou je je daar niet aan houden....?’

Mary rekte zich uit, voelde een weeë pijn in haar rug, dat ze, even lichtelijk kreunde. O, ze had tante, dat lieve, goede zieltje wel willen omhelzen om haar teedere goedheid, om alles wat ze voor haar deed. Maar de vreeselijke leegheid, die van overal haar aangrijnsde, daarvan had tante geen besef. En daarover kon ze ook met niemand spreken. Lezen, altijd lezen, het stemde haar tot ontevredenheid. Het was toch niet zoo wat er stond, en soms wierp ze wrevelig een boek van zich af, als ze geprobeerd had er haar aandacht bij te houden.

Een onrust verteerde Mary. ‘Zoo het leventje bij tante op den duur.... Het was haar een marteling, dát kon gewoon niet. Het vooruitzicht, als tante eens kwam te sterven weer met Henk te gaan samenwonen, Henk, die haar zoo goed kon ontberen.... dat zou ook al niet meer gaan.... Zich aan Henk op te dringen, met het beetje geld, dat haar nog van tante te wachten stond, en dan zoo weer van voren af aan beginnen, met in hun beider ziel dat doffe, kleurlooze van een voorbije liefde.....’

‘Ik vind je de laatste dagen weer veel minder goed, dat komt omdat Henk in zoo een langen tijd niet hier is geweest. Je begint zeker een beetje naar hem te verlangen. Wat zou je er van zeggen, als ik hem eens een briefje schreef, dat we hem hier verwachten?’.... vroeg tante.

Tante Henriëtte was een allerliefste vrouw, eene, die nog voortleefde in de naïviteit van haar ongerepte jonkvrouwelijkheid, en zich Mary's leven dacht als een groot offer, omdat zij gescheiden leefde van Henk.

Zij stond in Mary's kamer bij de rustbank, waarop Mary lag uitgestrekt, en zag met onrust naar het bleeke gezichtje, dat ze elken dag zag versmallen. Iets moest er toch gedaan worden, dat was heel zeker, bedacht ze zich.

Mary wilde van Henk te laten komen niet hooren, wipte op van haar rustbank en trok

[p. 651]

tante naast zich. Ze moest zich nu inspannen om vroolijk, onverschillig te doen, kuchte haar hoest, die haar in de keel brandde, weg.

‘Verontrust u Henk maar niet door hem hier te laten komen. Hij is natuurlijk verhinderd door dienst, anders was hij er al lang weer eens geweest’, zei Mary, en lachte door haar geforceerde vroolijkheid tantes zorgen voor het oogenblik weg.

‘Ik zou wel graag wat bezigheden hebben, weet u, iets daar ik mijn gedachten bij noodig heb’.

‘Ja, je zoudt mij kunnen helpen met de kleertjes voor den kerstboom te naaien....’

‘Bij voorbeeld,’.... Mary verborg een verholen lachje, wat tante toch niet ontging.

‘Zou je misschien niet iets in je kamer willen hebben, wat je genoegen kan doen?’.... en haar vriendelijke oogen gingen naar alle kanten. ‘Een aardig schrijftafeltje, of een piano hier boven, voor jou alleen?’....

Mary schudde haar hoofd. ‘Ik kan immers beneden bij u spelen als ik wil tante, het zou zonde zijn een piano naar boven te laten brengen.’

‘Niets is zonde als jij er pleizier in hebt.... ik begrijp dat een vrouwtje van jou leeftijd zich niet den heelen dag met het gezelschap van oude dames kan vergenoegen, en daar komt het hier toch meestal op neer. En naar de opera of de komedie te gaan, vindt de dokter niet raadzaam.’

‘Neen, dat hoeft ook niet, zoolang ik nog zoo hoest zal ik maar thuis blijven 's avonds’, zei Mary peinzend.

‘Ik ga nou weer naar beneden, kind, probeer eens wat te slapen.... vanmiddag krijg ik het comité hier bij mij om te beraadslagen over de uitdeeling met Kerstmis. Als je ergens trek in hebt dan bel je maar.’ En langzaam, met haar kleine pasjes dribbelde tante weg.

Even schoot het door Mary's denken of tante inderdaad niets zou merken van de verkoeling tusschen Henk en haar, of alleen uit bescheidenheid zich zoo onkundig hield. Het was bijna onmogelijk, dat het de oude vrouw ontgaan was, die stijve toon, als Henk voor een enkelen dag eens over was. Het was wel lief van tante, maar toch zou ze liever zich heelemaal tegen haar willen uiten, maakte dat schuilvinkje spelen haar zenuwachtig.

‘O, niemand te hebben om eens openhartig mee te kunnen praten!... Die gedachten al maar door je leven te voelen wegvreten, zonder aan een enkel mensch het eens te kunnen uitspreken’.... Mary dacht na, zocht in haar vroegeren vriendenkring, aan wie ze haar leed, haar grenzelooze eenzaamheid zou kunnen vertellen. Maar telkens stuitten haar gedachten op het een of het ander. ‘Nee, nee het kon niet, niemand zou haar begrijpen, zou zich indenken in haar ellende, en geen vooruitzicht, dat haar lot ooit veranderen zou....’

De oppervlakkige kennissen uit den Haag zag ze liever maar niet, ze waren allen geschikt om met haar mee te leven het fladderleventje van tennissen en teaen, en Mary stelde zich al voor hoe ze groote oogen op zouden zetten, als ze er van hoorden, dat ze al hun geld verloren hadden. ‘Vreeselijk zielig... maar wat kon je er aan doen....’. Ze hoorde het zeggen.

Buiten druilde een vochtige mist, die heel den dag bleef hangen, als met looden zwaarte neerhing in de straten. Mary zag uit haar venster, staarde in gedachten ver weg langs de brokkelige huizenrij. Dadelijk zou het gebel beginnen, dan kwamen de bezoeksters van tante. O, als ze dacht aan dat geknutsel der oude vrouwen, die zoo gewichtig deden, met zooveel overtuiging zich offerden voor het welzijn van den evenmensch, dan voelde Mary een verzet in zich opleven, dan kon ze met bijtenden spot die liefdadigheid hoonen, die niets anders op het oog had dan de leniging van wat lichamelijken nood... Geen dacht er aan het lijden dier velen, die bedeeld werden.. Maar wie zou daar ook ten slotte iets aan kunnen doen....? Dat was iets dat je in je stille binnenste moest dragen.

Al vroeg had Mary in het leven alleen gestaan, en geleerd haar smart alleen te dragen. Dit maakte haar gesloten, ontoegankelijk voor intiemere vriendschap. Zij had zich aangewend nooit iets van haar innerlijke gevoelens aan anderen te openbaren. Zoo had ze zich heel sterk aan Henk gehecht toen, in een haar geheel meesleepende liefde, voor het eerst haar gevoel openbloeide.

Daarna was langzaam de verwijdering gekomen tusschen Henk en haar, had ze zich geleidelijk ook van hem voelen vervreemden.

O... hoe bitter had haar dat doen lijden, toen ze het zich bewust werd. Toen wist ze dat ze iets had verloren, dat ze nooit meer kon terug krijgen....

Een oogenblik gingen haar gedachten uit naar Corrie. Dat was toch wel een mooie vriendschap geweest tusschen hen, in den tijd, dat ze al hun geheimen nog zoo belangrijk vonden.... Wat was dat al heel lang

[p. 652]

geleden.... en weg droomde ze zich in den tijd van haar eerste jeugd....

Beneden klonk telkens luidop de huisschel, en stemmengeruisch van tantes bezoeksters. Ze vergeleek tantes leven met het hare.... ‘Zou ze ook zooveel strijd gestreden hebben, eer ze kwam tot de berusting van thans.?’

De schemer donkerde aan, wierp lange schaduwen in de kamer.

Nog volle drie uren eer ze naar beneden moest voor het eten....

Mary sprong op van haar rustbank, bezag zich in den spiegel. Bleek en ontdaan zag ze er uit. Ze ordende wat aan haar haar, en begon zich te kleeden.... Uit wilde ze.., weg uit die drukkende kamer, waar ze zich een gevangene wist. De dokter had haar het uitgaan ontraden,.... maar ze wilde nu niet langer als een zieke behandeld worden..

Ze deed hoed en mantel om en schelde voor het meisje.. ‘Als tante naar mij vraagt zeg dan, dat ik een beetje uit ben gegaan,’ zei ze haar handschoenen aantrekkend.

‘Het is anders geen mooi weer, mevrouw, en,.... u hoest nog zoo’, waarschuwde het dienstmeisje. ‘Ik zal hier in de kamer nooit beter worden... ik wil het eens probeeren,’ zei Mary en trok haar bont wat vaster om de schouders.

En zonder het onthutste gezicht van het meisje op te letten liep ze de straat op.

De vochtige, koude mist drong prikkelend in haar longen, ze kuchte even haar scherpen, pijnlijken hoest. Het kon haar niet schelen, die hoest hield ze met in huis blijven ook.... en ze liep een eind de stille straat in....

Plots was het een invallende gedachte, die haar sneller deed gaan. Een dol verlangen naar den Haag leefde in haar op. Ze nam de tram naar het station. En zich latend gaan, nam ze een kaartje en stapte in een gereed staanden trein naar den Haag.

Het deed haar goed weer eens uit die dompige kameratmosfeer te zijn, en een licht blosje gloeide op haar bleeke wangen.

(Wordt vervolgd.)