De Hollandsche Lelie. Jaargang 26

[p. 638]

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nummers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Alle brieven moeten, om in de d.a.v. week omgaand te kunnen worden beantwoord, uiterlijk Zaterdag-ochtend in mijn bezit zijn.

Redactrice

P.S. Het spreekt vanzelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers, die in de corr:-rubriek thuis behooren.

L.H. te B. (Ned.-Indië). - Ik geef U, zooals gij ziet, spoedig antwoord, maar het spijt mij, dat het een voor U teleurstellend antwoord moet zijn. Ik kan namelijk Uw verzen niet aannemen, omdat de inhoud te onbeduidend, en de vorm te onvolkomen is. Toch kan ik U zeer goed gelooven waar gij schrijft gevoeld te hebben wat gij legdet in Uw poëzie. Vooral in No. III heb ik dat zeer-zeker opgemerkt. Ook geloof ik daarom U te kunnen verzekeren, dat gij U niet door dit eerste afwijzende - oordeel al te zeer ontmoedigd behoeft te gevoelen. Wanneer gij den vorm meer leert beheerschen, dan acht ik het niet onmogelijk dat gij op den duur iets zult maken dat zich wel degelijk leent tot publiceering. Ik ben steeds tot Uw dienst.

Hope. - Met heel veel genoegen wil ik de door U gezonden vertaling plaatsen. Alles van dien aard kan nooit genoeg gezegd worden! - Heerlijk dat Uw hondenkind zoo gezond is! Wat Uw vraag betreft, neen, in Duitschland behoeft men niet derde-klasse te reizen met honden. Vanaf Emmerich kan men voor elke klasse honden-kaartjes krijgen, evenals dat het geval is in Italië, Zwitserland, en Zuid-Frankrijk. Wij gaan, juist om die reden bepaaldelijk, steeds, als wij de jongens meenemen, over Frankfort naar de Riviera, omdat zij dan in de coupé bij ons mogen blijven. Want de reis duurt dan langer dan over Marseille. - Gij zegt in Uw brief dat gij insluit een kiekje van Uw hondenkind met moeder en broertje, maar dit plan hebt gij niet uitgevoerd. Want ik vond enkel Uw vertaling. Daarom houd ik mij alsnog aanbevolen. Hartelijk gegroet.

Hermelijn. - Ik vind het heel prettig dat gij mij met ‘lief’ aanspreekt, als gij mij lief vindt. En ik verheug er mij over dat mijn dierenliefde de oorzaak is van Uw besluit mij te schrijven. Inderdaad, die correspondentie, die de aanleiding is van Uw brief, waarin ik zeg dat over het algemeen de dieren mij sympathieker zijn dan de menschen, die meen ik van a-z. En, dat ik in deze meening niet alleen sta, bewijst o.a. het in ditzelfde nommer opgenomen getuigenis (zie overzicht van de week) van den franschen President Poincaré, aan wien men in elk geval niet kan ontzeggen, dat hij een hoogstbekwaam en hoogst-begaafd man is geweest steeds, zoodat zijn weinig-vleiende meening over het gros van het menschdom, vergeleken bij de intelligentie van zijn hond en zijn poes, een direct gevolg is van zijn menschenkennis en zijn juist oordeel. Trouwens, Poincaré is waarlijk de eenige niet onder de mannen en vrouwen van naam, die er zoo over denkt. Integendeel, de meesten dergenen die wat beteekenen in het leven, of die in vroegere eeuwen wat beteekend hebben, kenmerken zich steeds door hunne liefde tot honden, katten, paarden, of ook tot andere dieren. Hoe laagstaander de mensch, hoe dommer, hoe egoïstischer, hoe enghartiger, hoe bekrompener, hoe minder hij in staat zal zijn de goede eigenschappen van een dier te waardeeren. Waarschijnlijk komt dit omdat hij instinctmatig bewust is dat hem-zelf al die deugden van het dier ontbreken zoodat hij - evenals alles wat klein is en laag staat - zijn wraak daarover zoekt in den baas spelen over dien zwakkere, over dien aan zijn overmacht overgeleverde. - Heerlijk dat gij-zelve óók - evenals ik - een thuis hebt waar hond en poes leven maken, en dat mogen doen! Uw beschrijving komt veel overeen met het heidensch lawaai dat Benjamin, Frits, en de papegaai aanheffen als wij thuis komen, en zij ons begroeten. Ons poesje zou er zoo graag óók bij zijn, en is altijd in mijn kamer zoodra zij er kans toe ziet, maar ik durf Uw voorbeeld niet volgen, en toestaan dat Benjamin haar nazit, want ik ben bang dat zij hem dan met haar pootje in het oog zou slaan bij ongeluk. Zij is waarlijk volstrekt niet boosaardig, integendeel buitengewoon zacht en lief, maar zij wordt natuurlijkerwijze angstig door Benjamins onzinnige drukte van jaloezie op haar, en ik heb van verscheidene menschen gehoord, hoe gevaarlijk het is een hond eraan bloot te stellen, dat, door een toevalligen slag met zoo'n katteklauwtje, hem precies in het oog wordt geraakt, waardoor het licht eruit zou kunnen verdwijnen. Benjamins oogen namelijk zijn zulke extra prachtstukken. Zij zijn zoo expressief! Zij drukken een wereld uit van weemoed, schalkschheid, opgewondenheid, liefde, blijdschap, alles tegelijk. Daarom zou ik het mij niet kunnen indenken dat een noodlottig ongeluk van zulk een aard die prachtoogen beschadigden, en, aan den anderen kant, is het poes niet kwalijk te nemen dat zij haren aard volgt, en instinctmatig haar verdedigingbewegingen maakt. De rest van ons dierenwereldje verdraagt zich heel goed met elkaar, maar Benjamin is zoo grenzenloos jaloersch op mij, dat hij, zonder ooit kwaad te doen of te bijten, toch met groot geschreeuw ieder ander dier, behalve Frits, verdrijft uit mijn nabijheid. Ik geloof dat het hem een soort geruststelling is dat de papegaai in een kooi zit opgesloten, want op deze nieuweling is hij veel minder jaloersch dan op onze arme ge-

[p. 639]

storven Kaatje, die een stok had, en daarop heen en weer wandelde, hetgeen voor Benjamin een continueele ergernis was! Alles wat gij van den omgang van Uw zusje met haar hondje vertelt doet mij denken aan mijn eigen jeugd-jaren met mijn eerste hondje Cassy. Ik heb nooit van poppen gehouden, omdat ik 't vervelend vond dat ze niet spraken, niet leefden, niets uitvoerden. Maar van mijn tiende jaar af heb ik in Cassy mijn speelkameraadje, mijn vriendinnetje, mijn alles bezeten. Zij werd uit- en aangekleed, zij moest overal bij mij zijn, en zij vervulde al mijne gedachten.

Ik ben blij dat deze wederzijdsche dierenliefde U deed besluiten mij te schrijven, want ik ontmoet gaarne geestverwanten, en speciaal op dit gebied. Volkomen juist is wat gij naar aanleiding daarvan mij schrijft over de onbetrouwbaarheid der menschen. Hoe ouder wij worden, hoe meer wij leeren ondervinden, dat verreweg de meerderheid hunner in den grond voor en boven alles zichzelf bedoelt, en, als het er op aankomt, daarvoor de zoogenaamde liefde en vriendschap voor anderen in den steek laat. Overigens, waar ik-zelve zooveel onbaatzuchtige liefde ondervind van mijne vriendin en onze Marie - sinds zoovele jaren al - voeg ik hier uitdrukkelijk bij, dat ik gaarne erken hoe er uitzonderingen zijn, want, niet alleen zij, maar anderen óók hebben mij getoond, op de meest ondubbelzinnige wijze, hoe er ook dikwijls op onzen levensweg onbaatzuchtige en edele menschen zijn. Dat zal ik mijn geheele leven lang met den grootsten dank erkennen, maar dat neemt niet weg dat de dieren deze eigenschap van onbaatzuchtige trouw bezitten niet als een zeldzame-eigenschap, maar als iets waardoor zij zich zonder uitzondering kenmerken. Ik heb b.v. reeds vroeger in de Lelie verteld van dien hond, die een maand lang op een kerkhof hier in den Haag elken avond op een armen-graf zich te slapen legde, en die zich niet wilde laten wegnemen door de hondenvriendin, die hem volgde, zoodat hij, zelfs, nadat zij hem verscheidene dagen in huis had, nog steeds trachtte naar dat kerkhof terug te loopen. En ik vraag U, welk mensch toont zulk een aandoenlijke trouw aan de nagedachtenis zijner afgestorvenen! - Ja, dat gij de lente, vooral waar gij ziek zijt geweest, zoo dankbaar begroet, dat begrijp ik. Maar, helaas, is het lente? Het is integendeel het meest-gure, onaangename, triestige voorjaar dat wij in langen tijd gehad hebben! In zulke dagen houd ik lange toespraken tot Benjamin - als kon hij mij verstaan - om zijn en mijn geliefd Menton te betreuren. Ik beweer altijd dat Benjamin iets van zijn vaderland, van de mooie, lachende, onweerstaanbare zuiderzon meebracht in zijn lieve oogen. En dáármee moet ik het maar doen in deze grauwe lucht van Holland.

C.D. te P.V. (Corse) - Ik kan Uw nieuw pseudoniem niet heel goed ontcijferen. Wel, gij moet iets bedoelen met Uw brief, dat mij een raadsel is. Uw verleden jaar mij toegezonden copie is nog niet geplaatst, omdat ik toen, door die ernstige ziekte, U niet heb kunnen beantwoorden. Dat is de eenige reden van mijn stilzwijgen op Uw zending en op Uw brief. Schrijf mij dus gerust nogmaals uitvoerig hoe het U thans gaat, en wat er van U is geworden, en wees vriendelijk gegroet.

J.H.D. - Ik heb Uw artikel naar de drukkerij gezonden, met opdracht de proef aan U te doen toekomen. Zooals gij terecht schrijft: hetgeen gij over dit onderwerp zegt, beschouwt de zaak uit een ander oogpunt dan het mijne is geweest, daarom zie ik er geen bezwaar in alsnog aan Uw oordeel evenzeer plaats te verleenen. - Het doet mij genoegen dat gij, evenals ik, een afkeer hebt van de huichelarij der christenstaten in zake den Balkan-krijg. Het is daarmede precies als met de politiek. Alle politiek is knoeierij, en is berekend op zucht er zelf te komen, bovenaan aan den ladder - maar, zoolang zij zich daartoe bedient van met de wereld en de aarde verband houdende practijken, vind ik haar niet gemeener dan 't overige menschelijke gedoe. Haalt zij er echter - zooals de christelijke partijen dat doen - de eere Gods, en de Kerk van Christus, enz., enz. bij, dan doet zij nog daarenboven weerzinwekkend aan van de meest-onchristelijke huichelarij. Zoo ook waar het den oorlog geldt. Met welke drijfveeren die ook wordt gemaakt heden ten dage, hij heeft altijd een bijsmaakje, niet van vaderlandsliefde, maar wèl van veroveringszucht, beurs-speculatiën, enz. Dat is al opzichzelf onsympathisch genoeg. Het wordt echter walgelijk wanneer het heet te gaan - zooals thans in het geval van den Balkan-krijg - om der Christenen godsdienst te beschermen tegen de Mohammedanen (terwijl ondertusschen iedereen weet dat het enkel te doen is geweest om Bulgarije en Griekenland groot te maken, en dat de door deze Christen Staten begane wreedheden in dezen oorlog niet onderdeden voor die van de Turken.) Gij schrijft:

Deze oorlog zal den Muzelman opnieuw geen hoogen dunk geven van christelijke handelingen, nadat hij eerst in Tripoli veel geleerd heeft. De hemel geve dat deze slechte gezindheid met overslaat op onze Koloniën.

Ja, wat dat aangaat zou ik denken dat de Mohammedaan heusch wel nimmer lust zal voelen zich tot het Christendom te bekeeren. Wat de Turken b.v. nu ondervonden hebben inzake het woord-houden der Europeesche Mogendheden is van zóó treurigen aard, dat zij wel een diepe minachting moeten krijgen (als zij die niet al lang hadden waarschijnlijk) voor een godsdienst, die zulke woordbrekers en leugenaars kweekt. En, in zake onze koloniën schijnt de tegenwoordige Gouverneur-generaal het er op toe te leggen door de ‘kerstening’ van Indië althans iets te doen, om onze door het christelijk kabinet nu al zoo lang bitter-teleurgestelde kleyne-luyden zand in de oogen te strooien. Dat zij, die Indië kennen, dit een gevaarlijk spelletje vinden, dat ons duur te staan zou kunnen komen, dat hóórt men van alle zijden. Waarschijnlijk echter denken deze vrome heeren, die toch wàt moeten doen om aan het bewind te blijven tegen de verkiezingen: Après nous le déluge.

Ik hoop dat Uw honorarium-quaestie nu in orde is? Hartelijke groeten.

Mignon. 't Lot van Uw ‘Grootmoeder’ is, dat ik het stukje wil plaatsen in het feuilleton-gedeelte.

[p. 640]

Ik moet U echter met nadruk erop wijzen, dat gij meer inhoud moet weten te geven aan zulke algemeen-toegestemde ideeën als gij verkondigt, anders wordt het een veel te onbeduidend geheel. Ik begrijp volkomen dat gij Uw, ‘grootmoeder,’ hebt uitgebeeld naar de werkelijkheid, naar aan U uit Uw leven bekende voorbeelden, maar juist daarom herhaal ik ook tot U wat ik reeds meermalen aan andere inzenders zeide: De kunst is, in zoo'n geval, te kunnen verwerken voor het groote publiek die bijzonderheden, die voor U-zelf belangrijk mogen zijn, maar die voor de overigen - die de bewuste personen niet kenden - eerst waarde kunnen verkrijgen door den vorm waarin zij worden te boek gesteld. -

Uw levensbeschouwing deel ik niet. Ik geloof niet dat de groote meerderheid van het menschdom in staat is ‘zedelijk hoog te stijgen’. Zij zal altijd zijn en blijven een brute massa, en alleen hier en daar ontmoeten wij de eenlingen, die zich onderscheiden door fijner-ontwikkeld gevoel en edeler aanleg. Zij, die eenlingen, zullen altijd blijven vormen de minderheid. Lees maar eens Ibsens Volksfeind er op na. In de volksvergadering, waarin (dr. Stockmann zoo heerlijk-scherp geeselt, de ‘compacte majorität’, en zijn minachting uitspreekt voor de massa), zegt hij zulke prachtige rake dingen aan het adres van het menschdom, in het algemeen genomen. Deze opvatting nu van Ibsen is óók de mijne. En daarom staan gij en ik wat onze verwachtingen aangaat van de toekomst - door ‘wederzijdsche zedelijke verheffing’ - op hemelsbreed verschillend standpunt.

- Natuurlijk, bij alle kwaad is ook goed. Wie zal U dat tegenspreken? Alleen in ouderwetsche draak-romans zijn de helden en heldinnen gehéél pikzwart of gehéél lelieblank. Maar in 't werkelijke leven heeft zelfs de gemeenste natuur nog wel ergens een licht plekje, dat geef ik U van ganscher harte toe. Dat men echter dat lichte plekje zou kunnen vergrooten, en daardoor 't overige zwart wat minder hinderlijk zou kunnen maken, dat geloof ik in het algemeen gesproken niet. Gij moet mij dan ook ten goede houden dat ik overtuigd ben, hoe gij, door iedereen steeds met goed vertrouwen in hem of haar tegemoet te treden, heel dikwijls zult zijn, of zult worden, bedrogen, en daardoor ten speelbal zult worden van die zeer vele schurken, waarvan de wereld vol is, groote en kleine schurken beide. Het is vrij wat verstandiger met open oogen en op zijn hoede den menschen tegemoet te treden. Juist dan vallen zij nog weleens mee, als men begint met niets van hen te verwachten. Want dan is alles wat zij goeds doen nog een aangename verrassing. Overigens, eerlijk gezegd, ik geloof dat iemand als gij, die in Uw bestaan reeds vele jaren zijt beschermd door een U zeer liefhebbenden echtgenoot, om die reden min of meer verre staat van het eigenlijke leven met de buitenwereld, en daardoor U een ideale levensopvatting hebt kunnen vormen naar Uw eigen zin.

Neen iets ‘afbrekends’ kan ik geenszins zien in het christelijk geloof. Daarentegen vind ik het een dom-hoogmoedig geloof om te denken dat wij menschen nog zoo kwaad niet zijn; want ik vind het menschdom en-gros genomen afschuwelijk min en laagstaand. Zie b.v. eens rondom U, met welk soort van kinderachtige, vieze, vulgaire ‘genoegens’ de meeste menschen zich amuseeren, van de hoogste klassen tot de laagsten Welke theaterstukken ‘trekken’? Alleen die, welke smerig, dubbelzinnig, plat zijn; en dat is niet alleen ten onzent het geval, maar overal ter wereld. Welke publieke gelegenheden worden het drukst bezocht? Daar waar men laagstaand, ruw, dronkenmansachtig gezelschap vindt, en waar ongelukkige prostituées zichzelve moeten laten zien, en moeten laten onteeren. En dan de oorlogen, of de meedoogenlooze wreedheid jegens de arme kinderen, of de hebzucht van de beursspeculanten! In één woord, waar zou ik met mijn plaatsruimte blijven, ging ik U al de gemeenheden, verborgene en openbare, opnoemen, waarvan de wereld vol is, en wel altijd vol zal blijven óók. Dat dit een troostelooze levensbeschouwing is, dat is nu eenmaal niet te veranderen. Want, het is de waarheid. En die is troosteloos in dit geval. Wat helpt het zich met leugentjes te willen blinddoeken op hoop van een ‘veradelijking van het menschdom’, zooals gij het noemt! Gij moet mij ten goede houden, dat gij m.i. veel te veel om U heen schermt met phrases zonder inhoud (juist dat óók doet gij in Uw ‘grootmoeder’). Want, indien gij niet gelooft aan den Bijbel, noch aan Jezus, noch aan wat ook, wat verstaat gij dan onder een ‘boodschap des lichts’, die gij zoudt willen prediken? En ook, wat verstaat gij onder ‘een goed leven dat rust geeft’? Dat óók is een phrase! Want, wat voor U geen verzoeking is, dat is voor een ander een onoverkomelijke. Indien b.v. gij steelt, dan is dat voor U een onnoodig iets. Dus, gij zult U zelve, denk ik, heel braaf vinden, omdat gij niet steelt. Maar, meent gij nu heusch dat een hongerlijder, die in de gevangenis komt, omdat hij een rijkaard van een paar tientjes beroofde, minder ‘goed’ is dan gij? Ander voorbeeld. Gij zijt misschien niet driftig. Welnu, dan is die deugd in U géén verdienste. Maar, stel nu dat Uw buurman in drift een ander doodslaat. Nietwaar, dan leeft die man niet ‘goed’, - volgens U. Ik echter zou denken dat alles in den grond aankomt op onze omstandigheden, ons karakter, onze verzoekingen, enz. En dat er dus heel veel menschen rondwandelen, die oogenschijnlijk heel ‘goed leven’, maar die met dat al vrij wat minder waard zijn in den grond, dan menigeen dien heel veel ‘slechte daden’ zijn na te wijzen. - En nu neem ik afscheid van U. Aan het eind van Uw brief zegt gij-zelve, dat Uw levensopvatting misschien ‘te ideaal’ is. Dat is zij zeer zeker, lieve Mignon. Maar, als zij U gelukkig maakt, dan moet gij haar met beide handen vasthouden.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.