De Hollandsche Lelie. Jaargang 26

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nummers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Alle brieven moeten, om in de d.a.v. week omgaand te kunnen worden beantwoord, uiterlijk Zaterdag-ochtend in mijn bezit zijn.

Redactrice.

P.S. Het spreekt vanzelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers, die in de corr:-rubriek thuis behooren.

Mevr. v. M. - G. - Natuurlijk heb ik Uw herinnering heel gaarne geplaatst. Misschien interesseert het U, daar gij den heer Johan Gram persoonlijk zoo goed hebt gekend, hoe ik toevallig door mijn vader vroeger heb gehoord, dat deze van hem zulk een bijzonder prettigen indruk had gekregen. Hij, mijn vader, moest hem over zaken spreken - ik weet natuurlijk absoluut niet waarover, maar 't zal wel geen geheim zijn geweest, want de heer Gram ontving hem in den kring zijner familie, op zijn balcon, op een zomer-avond - en ik herinner mij nog heel goed hoe mijn vader thuiskomende vertelde van dien allervroolijksten allergezelligsten avond dien hij daar had bijgewoond onder eenvoudige ongedwongen menschen.

Wat Uw laatsten brief en zending aangaat, ik zond het manuscript reeds ter drukkerij met verzoek U de proeven te zenden. En hoe eens ben ik 't met U, dat het ten hemel schreit die eeuwenoude, prachtige boomen om te hakken! Over 't geheel maakt het mij altijd verontwaardigd dat er, terwille van het overal ter wereld gelijk- en gelijkvormige, nietszeggende moderne, zoo zonder eenige piëteit wordt omgesprongen met al wat ouderwetsch is en daardoor aan een stad cachet, distinctie, de herinnering van een eerwaardig verleden geeft! Zie nu b.v. Amsterdam op dit oogenblik! Al wat er nog àparts aan is wordt geruïneerd. Zorgvliet, die magnifique herinnering aan Jacob Cats, heeft men ten onzent in den Haag vernederd tot een bouwplaatsen-gelegenheid, temidden waarvan 't afschuwelijke, van geen enkelen wezenlijk grootschen stijl sprekende Vredespaleis armzalig-leelijk voor den dag komt. - Een ‘Vandaal’ - heb ik hem genoemd, - ofschoon hij een goed vriend is van mij - wilde onlangs zelfs de Gevangenpoort omverhalen! ('t Zal er nog wel van komen ook, dat zult gij zien.) 't Plein gelijkt, gelijk gij terecht zegt, op niets meer! - Maar waar zou ons hedendaagsch geslacht van materialisten en egoïsten ook zoo iets vandaan halen als piëteit voor de natuur en voor 't verledene?! Alles moet immers wijken voor luxe, bluf van groote, breede boulevards, liefde voor eigen-ik.

- - Vóor, zou dat alles nu heusch zooveel beter worden als vrouwen zitting kregen in den Raad en de Kamers? Vindt gij dat zij zooveel hooger staan dan mannen? Ik zou zeggen, 't is oud lood om oud ijzer. In 't algemeen genomen staan de menschen allemaal laag, mannen en vrouwen beiden. Maar wèl ben ik 't met U eens dat het eene geslacht onvolmaakt is zonder het andere. Dat is zonder twijfel de ware blik op de vrouwenquaestie. Niet naast elkaar maar samen moeten wij, de beide geslachten, werken, en, mij dunkt, in de eerste plaats in het gezinsleven, de man als broodwinner, de vrouw als vruchtdraagster en opvoedster, en, door haren invloed op haren man, als zijn goede raadgeefster, die veredelend daardoor werkt op hem. - Weest U hartelijk gegroet!

Annette. - Ik neem Uw vorig pseudoniem, omdat gij ditmaal iets zoo onduidelijks hebt opgegeven dat ik 't niet kan lezen, met den besten wil ter wereld niet. Dit is maar even een kort antwoord om U te danken voor Uw leuk geestig briefje. Ik geloof dat gij en ik heel veel gemeen hebben in levensopvatting en in kijk op de dingen! En dan bezit gij die heerlijke gave (waarvan de meeste Hollanders zelfs geen notitie hebben) humor! Toen ik bij dat gedeelte kwam in Uw brief, waarin gij de wijze beschrijft waarop Uw jongen de komst van Uw aanstaand huisgenootje heeft meegedeeld, moest ik hard-op schaterlachen. Ik zag dat tooneel, en die ontstelde deftige dame, vóór me! - Hartelijk gefeliciteerd met deze oplossing. De rest van Uw brief leent zich minder tot beantwoording hier. Geamuseerd hebt gij mij er mee. Toen ik bij Uw uitval over 'n dames-pension kwam gaf ik U in gedachten groot gelijk. Ik was eens ergens in pension waar een lang niet meer jonge, zeer leelijke, en zeer misdeelde dame naar kamers kwam vragen. Zij was reeds zoó goed als gereed toen zij plotseling met bedeesdzure stem vroeg aan de eigenaresse: (Het gesprek werd gevoerd in den salon waar ik zat te lezen): ‘Er komen hier toch geen mannen?’ De intonatie waarmee zij dat woord uitsprak was op zichzelf reeds kostelijk! De dame van het pension lichtte haar in dat zij aan beide geslachten kamers verhuurde, en hierop plukte de schuchtere veertig jarige angstvallig aan haar alles-behalve verlokkend-zittend toilet, en zei: ‘O - neen - ziet U -

[p. 591]

neen - dat doe ik niet - - met heeren aan tafel zitten, dat doe ik niet - - ik dacht dat U een pension hield alleen voor dames en kinderen’. - Hierop neeg en boog zij zichzelve, hoe langer hoe schutteriger, de deur uit, tot groot vermaak van de eigenaresse en mij. - Over Top Naeff: Voor de Poort zie s.v.p. mijn recensie. Adio. Als ik ooit in A kom, geloof ik dat ik U eens ga opzoeken. Gij zijt zoo anders dan andere menschen, zoo heelemaal U-zelf.

C.J.v.d.B. - Ik heb Uw stuk nog niet gelezen, en dus nog niet in de corr. meegedeeld of het al of niet was aangenomen. Door mijne op den 1sten Aug. l.l. aangevangen zeer ernstige ongesteldheid, U uit de Lelie bekend, is er toen eene ophooping van copie ontstaan, waardoor ik mij nog niet heenwerken kon: Intusschen zal ik er nu terstond onderzoek naar doen. Van kwalijk-nemen is geen sprake. Gij hebt groot gelijk dat gij U tot mij hebt gewend.

C.B. - Ik begin met U, ingevolge Uw vraag, te antwoorden: Blijf waar gij zijt. In zulke gevallen als het Uwe geef ik dien raad steeds, want hier geldt met recht: le mieux est l'ennemi du bien. - Nu over den Balkan-oorlog. Beschouwt gij dien nog stééds, óók na het gesjacher in Londen over het door de Turken af te stane grondgebied, als een ‘godsdienstoorlog’? Of is het U nu duidelijk geworden dat ik gelijk had met mijn beweren (en dat van velen) dat het den Bulgaren en Servieërs alléén is te doen geweest om vergrooting van hun grondbezit, en om niets anders. Bij de vredes-onderhandelingen in Londen is het op de meest-openlijke wijze door hunne afgevaardigden gezegd hoe zij gevochten hadden om te veroveren en hoe zij daarom in de vergrooting van hun grondgebied de eerlijke (?) belooning verlangden van de door hen gebrachte ‘offers’. De schandelijke mishandelingen den Israëlieten in Rusland aangedaan zijn m.i. niet te vergelijken met de door de Turken begane wreedheden, om de zeer afdoende reden dat de Russen een christelijken godsdienst heeten te belijden, en dus alszoo de plicht hebben zich christelijk te gedragen jegens alle hunne naasten. Met de Mohammedanen is dat een geheel ander geval ten opzichte der christennatiën. Ik wil hiermede geenszins zeggen dat ik de Turksche wreedheden goedkeur, maar ik vind ze alleen méér te excuseeren dan die van de ‘christelijke’ Balkan-bewoners hunnerzijds, ten opzichte der in hunne handen gevallen Turken, waarvan gij de schandelijkste staaltjes hebt kunnen lezen. (En wees maar overtuigd dat verreweg het ergste en verschrikkelijkste niet eenmaal doordringt tot ons!)

Ik ben blijde dat gij, evenals ik, niets voelt voor de Balkan-roode-kruis-zendingen. Er is waarlijk in eigen land en eigen omgeving genoeg ellende, om het geld niet te verspillen aan de niet eenmaal gewenschte ambulances in de verte. Want, dat zij niet eenmaal gewenscht zijn tenslotte, dat blijkt meer en meer. - Telkens kan men lezen in de berichten van dezen of genen ambulance-leider dat hij zoo weinig gewonden heeft, dat men hem uit ‘naijver’ ze niet opzendt, enz., enz. Daartegenover staat dan dat we geen correspondentie van deze heeren onder de oogen krijgen of we vernemen dat de heeren-leiders deze feestmaaltijd, dat eere-diner, die plechtigheid, hebben bijgewoond! En dáárvoor zijn duizenden en duizenden bijeengebracht, terwijl men in de couranten dagelijks ziet bedelen voor onze eigen arme heidebewoners, voor ongelukkige gezinnen, enz., en héél dankbaar moet zijn als er dan eenige guldens bijeenkomen met dubbeltjes en centen. Maar in dat laatste geval speelt de menschelijke ijdelheid geen rol, en blijft het bij zuivere, van anderen ongeweten, liefdadigheid. In het eerste, dat der ambulance-uitrustingen daarentegen, komt men in de courant, verdient een plasdankje bij den Prins, en, als men een héél groote som geeft, dan krijgt men een ridderorde óók nog.

Over Berlijn denkt gij precies als ik. Uw woorden: ‘het typisch Duitsche cachet ligt er zoo dik op’ zijn mij uit het hart geschreven. Ik houd veel van Duitschland overigens, maar Berlijn heeft zoo'n speciaal vulgair cachet. Het is zoo recht protzig! Er is noch in de toiletten der dames, noch in de etalages der winkels, noch in de luxe van de paleizen op den Kurfürstendamm of in die van de hôtels eene wezenlijke distinctie, alles ademt dubbeltjes, geld, maar géén smaak. Alles schreeuwt van bluf. Maar de innerlijke beschaving ontbreekt. Daarom deel ik-ook geheel Uw meening aangaande het geheel andere, veel verfijnder soort van genot dat Parijs oplevert. Ofschoon ik daar niet graag voorgoed zou moeten wonen. Dat laatste nog liever, als het moest, in Berlijn. - In Berlijn heb ik in verschillende hôtels gelogeerd, den laatsten keer was ik er, na mijn vertrek uit de kliniek in de Charité, in hôtel Central bij de Friedrich-strasse, een first-rate, uitstekend hôtel. Hôtel Central daarnaast ken ik óók, en is óók uitstekend. En dan, maar dat is nog duurder, kan ik U aanbevelen Fürstenhof: Potsdammerplatz. Dat is een verrukkelijk hôtel met uitstekende diners. Met mijn vader heb ik lang gewoond, voor jaren, in een der Chr: hospizen, die Duitschland, en Berlijn speciaal, vele telt. Ik logeerde verleden jaar om het nog eens terug te zien met mijn vriendin naar dat zelfde, nog steeds door dezelfde directrice bestuurde hospiz, maar ik vond het er zóó saai en zoo stijf, dat ik de gelofte deed er nooit meer terug te komen. Daarenboven mist het een vooral voor mij, om mijn hart, onmisbaar comfort van den hedendaagschen tijd: een lift. Overigens moet ik erbij zeggen dat het er niet-duur, zindelijk, en voor dames-alleen uiterst ‘zedig’ is. Maar de christelijkheid wordt er betracht in een zoo aanhoudende zuurheid van blikken en in zulk een neerdrukkende somberheid, dat ik het geen gelegenheid vind om te logeeren wanneer je voor je genoegen uitgaat. Men neemt er echter menschen op van alle gezindten, en laat U ook geheel vrij in zake het al-of-niet-bijwonen der ochtend- en avondbidstonden. - Wat Menton aangaat is het U zeker bekend dat daar dit jaar twee nieuwe palace-hôtels zijn geopend; 't eene, 't Grand-hôtel, vlak bij 't hôtel du Louvre, was verleden jaar reeds gereed, en zag er zeer aantrekkelijk uit. Het hotel waarvan gij schrijft moet inderdaad zeer goed zijn, het wordt speciaal door Engelschen bezocht. Wat mij betreft,

[p. 592]

als mijn beurs het toeliet, zou ik boven alle hotels verkiezen dat van de Cap, omdat men daar de heerlijkste natuur vereenigt met de onmiddellijke nabijheid van Menton. Voor mij is Cap-Martin het verrukkelijkste plekje van de gansche wereld, en reeds bij het schrijven van den naam komt een groot heimwee over me naar die zoete, bloemen-zwangere lucht in het vroege voorjaar, naar dien éénigen blik op Menton over de zee, naar dat stille, vredige plekje waar de Keizerin van Oostenrijk placht te wijlen, en waar nu het monument staat ter harer gedachtenis. -

En nu neem ik van U afscheid. Hartelijk dank voor Uw brief en voor Uw groeten aan ons allen.

Nora I. - Hartelijk dank voor Uw aardige kaarten. Ik heb van U een bijdrage: Zieleleed, die ik gaarne accepteer, maar geef s.v.p. nogmaals Uw nieuw adres op, opdat ik de proeven aan U-zelve kan doen zenden. Twee brieven heb ik nog van U. In den eersten verneem ik met groot verdriet van het wegraken van Uw lieveling. - Het is een ware ellende, dat de arme katten in dit opzicht zoo gemakkelijk de prooi zijn van kwaadwilligen, omdat zij-zelven steeds het huis verlaten. Dank voor Uw sympathie met mijn roman, door U zoo herhaaldelijk uitgedrukt. Uw wensch, dat het Tooneel-overzicht van Stella Mare in handen zou komen van van Riemsdijk is blijkbaar vervuld geworden intusschen, gelijk gij hebt kunnen zien uit de door een Haarlemsche abonnée naar verdienste ontmaskerde anonyme schetterpartij van zijn medewerker Bernard Canter. Ja, het schijnt wel dat de bewuste schrijfster te A., over wie gij mij een en ander vertelt, zich kenmerkt door valschheid van karakter. Ik heb dat indertijd van verschillende kanten gehoord. - In Uw tweeden brief vernam ik van Uw Meiplannen. Die verandering zal U misschien wel goed doen. Maar zou het in den winter niet te stil worden? Ja, dat Uw man een edel mensch is geweest, dat moet wel zoo zijn, zou ik zeggen, vanwege zijn gedrag ten opzichte der dieren. Iemand die zoo voor hen zorgt en leeft moet goed zijn, dat is mijn vaste overtuiging. Ja, dat er eenigen moed toe behoort steeds éérlijk mijn meening te zeggen, dat is wèl waar, en ik neem U Uw vriendelijke en zoo hartelijke woorden van angst voor mij heelemaal niet kwalijk. Integendeel, ik vind het echt-lief van U om zoo aan mij te denken, een oprecht bewijs van belangstelling. - Ja, den Haag schijnt voor mij veel gezonder dan Scheveningen, omdat ik de zeelucht niet kan verdragen. 't Spijt ons echter steeds nog, want, ofschoon we hier veel dichter bij onze kennissen zijn, en dat zonder twijfel zeer gezellig is, hadden we ons nu eenmaal gehecht aan het dorpsche-eigenaardige van Scheveningen, juist in den winter, terwijl we toch alle gemak en genoegens van den Haag erbij genoten door de uitstekende tramverbindingen. Maar, het is zulk een zegen, dat ik na zulk een hoogst ernstige ziekte dezen zomer en herfst nu zóó gezond ben, dat ik niet dankbaar-genoeg kan zijn. En, dat kan ik U zeggen, ik heb in dien tijd bewijzen van vriendschap ondervonden waarvoor ik mijn heele leven lang nooit dankbaar genoeg kan zijn! Ik verzeker U dat zoo-iets veel leed vergoedt, de wetenschap dat er zulke vrienden zijn! - En nu hoop ik spoedig weer eens van U te hooren. Uw ‘Marie’ beklaag ik, dat zij nu zoo langen tijd, van U moet scheiden. Maar in dit geval is het natuurlijk niet te vermijden. Hartelijk gegroet.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

Sluiting Red: Ged.